Londen trekt concessies in
49
contactlenzen,
da's pas fijn
Zal Iran Irak
binnenvallen?
Israël haalt Syrische Migs neer
van der
WIEL
EG lost drievoudige crisis op
C
Amerikanen waarschuwen
tegen protectionisme
Thatcher: geen onderhandelingen
if - Dixons
WOENSDAG 26 MEI 1982
(Van onze correspondent
Henk Kolb)
WASHINGTON De Verenigde
Staten zullen de komende econo
mische topconferentie in het
Franse Versailles gebruiken voor
nieuwe, ernstige waarschuwin
gen tegen protectionistische
maatregelen van andere géndu-
strialiseerde landen. Volgens mi
nister van financiën Donald Re
gan eisen de VS dat industrieën
en export elders minder worden
gesubsidieerd. Zo niet. zei hij
dinsdagmiddag, dan bestaat de
dreiging dat „de vrije en open
markt van de VS protectionis
tisch wordt".
Regan signaleerde dat in het Ame
rikaanse Congres meer dan 100
wetten zijn ingediend ter be
scherming van bepaalde indus
trieën. Die zijn ingediend door
Amerikaanse politici die hun po
litieke basis moeten beschermen
aan de vooravond van verkiezin
gen. De Amerikaanse dreiging
(een woord dat Regan overigens
niet wilde gebruiken) is evenzo
van binnenlands politiek belang,
met name voor de Republikei
nen. als de maatregelen
elders gepoogd wordt de e
mie een opstapje te geven.
Buitenland
De Amerikaanse president Rea
gan, confererend met de staats
hoofden en regeringsleiders van
Groot-Brittannie, Japan. Frank
rijk, Italië, West-Duitsland en Ca
nada, zal verder voorstellen dat
deze grootste geïndustrialiseerde
landen zich werpen op een geza
menlijke studie van de monetai
re interventie-politiek. De VS
hebben maar eenmaal de koers
van de dollar benvloed. Andere
landen zouden wensen dat Ame
rika op dat punt een actievere rol
speelde.
Minister Regan evenwel twijfelt er
sterk aan of interventiepolitiek
aan de wezenlijke redenen voor
de koersschommelingen wel iets
verandert. Hij acht het mogelijk
en zelfs waarschijnlijk dat de stu
die zal uitwijzen dat geen-inter-
ventiepolitiek het beste is.
Investeringen
Een ander initiatief waarmee Rea
gan in Versailles aan tafel mag
gaan zitten: het Amerikaans ver
langen naar het vaststellen van
grondregels voor buitenlandse
investeringen. De voorschriften,
zo klaagde de minister van finan
ciën, wijzigen zich vaak nadat de
investering heeft plaatsgehad. Er
moeten regels komen voor com
pensatie als bedrijven worden
genationaliseerd. En zonder zul
ke regels, aldus Reagan, dan zul
len in die landen geen Ameri
kaanse investeringen plaatsheb
ben.
Te Versailles zal uiteraard opnieuw
worden gesproken over de nog
steeds te hoge Amerikaanse ren
tevoet. President Reagan zal
daar opnieuw tegenover stellen
de vaste overtuiging dat in het
laatste halfjaar van 1982 het her
stel van de economie zal begin
nen (omstreeks vier procent, zei
Regan). Een groeiende groep
economernén de VS echter zegt
dat de opleving zwakjes zal zijn
en wellicht van korte duur.
Minister Regan vindt het al heel
wat dat de inflatie is terugge
drongen in de VS en zegt dat
weinigen of niemand kunnen
vertellen waarom de rente toch
zo hoog blijft. Naar zijn smaak
hebben de andere landen nauwe
lijks iets aan te merken op de ho
ge Amerikaanse begrotingste
korten, omdat die elders verhou
dingsgewijs vaak nog hoger zijn.
Op het punt van de Noord-Zuid-
verhoudmgen en met name de
hulp aan Derde-Wereldlanden
handhaaft Amerika zijn oude
standpunten tegen een agenda
loze discussie in de VN - wel ge
structureerde besprekingen, met
een agenda en een duidelijk be
paald forum.
De VS komen voorts met een al
eerder bereden strijdros de kre
dieten die aan Oostbloklanden
worden verleend. „Soms", zei
Regan, „worden de schulden zo
hoog dat de geldschieters het
zich niet meer kunnen veroorlo
ven de schuldenaars failliet te la
ten gaan". Over die kredieten wil
hij opnieuw nadenken.
In het algemeen gaat Reagan naar
Parijs met het duidelijke voorne
men kenbaar te maken dat de VS
best economisch leiding willen
geven, maar daarvoor dan wel de
kans moeten krijgen. En klach
ten over de hoge rente? „Ach",
zei minister Regan, „moeten we
dan de beschikbare hoeveelheid
geld vergroten, zodat de inflatie
weer omhoog gaat? Die is nu op
jaarbasis 1.8 procent en in het
eerste halfjaar 2.8 procent. We
willen best luisteren, maar dan
naar duidelijke verhalen. Met bij
zonderheden en niet naar alge-
(Van onze correspondent Henk Dam)
LONDEN - Premier mevrouw Thatcher heeft gisteren in
het Lagerhuis gezegd dat Engeland niet over onderhan
delingen of een staakt-het-vuren wil denken, zolang er
nog Argentijnse troepen op de Falkland-eilanden zijn.
In een harde verklaring herhaalde
zij, dat haar regering alle conces
sies waartoe zij de afgelopen we
ken voor de Britse inval bij San
Carlos nog bereid was, als inge
trokken beschouwd.
Eerst moeten de Argentijnen weg,
en daarna zullen de eilanders
mogen beslissen over hun toe
komst, aldus de premier, die
daaraan toevoegde te denken dat
de Falklanders nu wel helemaal
niet meer met de Argentijnen te
maken zullen willen hebben.
Defensieminster Nott zei gister
middag in het Lagerhuis dat bij
de Argentijnse luchtaanvallen
van maandag twee Britse sche
pen geraakt zijn. Volgens de mi
nister ging het echter niet om
ernstige schade, en zijn inmid
dels al reparaties uitgevoerd.
Hij sprak de berichten uit Argenti
nië tegen, volgens welke het als
troepentransportschip gebruikte
passagiersschip Canberra ern
stig zou zijn beschadigd. Volgens
Nott is er niet eens sprake ge
weest van militaire acties in de
buurt van het schip.
Fonds
De minister zei verder dat er een
speciaal fonds zal worden ge
vormd voor de nabestaanden
van de slachtoffers van de strijd
om de Falkland-eilanden. De re
gering is hiertoe overgegaan om
te voorkomen dat allerlei ver
schillende fondsen elkaar de ko
mende tijd voor de voeten gaan
lopen.
De bewindsman zei dat de afgelo
pen weken is gebleken dat er
veel belangstelling bij het pu
bliek voor een dergelijk fonds
bestaat. Het ministerie is over
spoeld door telefoontjes en brie
ven van mensen die inlichtingen
hierover wilden hebben. Boven
dien is er op het ministerie al een
aanzienlijk geldbedrag binnen
gekomen.
Volgens een bekendmaking zijn
verdere versterkingen voor de
oorlogsvloot op hun plaats van
bestemming aangekomen. Het
gaat daarbij vermoedelijk om de
kruiser Bristol, die enkele weken
geleden onder begeleiding van
enige fregatten en bevoorra
dingsvaartuigen naar de Falk
land-eilanden is vertrokken.
Met de aankomst van deze schepen
wordt het verlies aan vuur
kracht, dat werd geleden door
het zinken van de fregatten Ante
lope en Ardent weer ruim
schoots goedgemaakt. De aange
komen schepen zijn ondermeer
uitgerust met Sea Dart- en Sea
Wolf-raketten tegen vliegtuigen
en vijandelijke raketaanvallen.
Het ministerie van defensie heeft
verder bekendgemaakt, dat Brit
se manschappen die zijn ge
traind in het omgaan met de zo
genaamde blowpipe-raketten,
een optisch geleide raket die
vanaf de schouder kan worden
afgevuurd, van hun posten in
West-Duitsland naar de Falk
land-eilanden zullen worden
overgebracht.
De Argentijnse president Galtieri wuifde gisteren vriendelijk naar een patriot die "Viva la Patria" riep, toen
hij de kathedraal in Buenos Aires binnenging. Ook in Londen stonden bij de ambtswoning van de premier
belangstellenden, die haar het beste wensten met betrekking tot de Falkland-crisis. Dit leverde
vriendelijk wuiven van Margaret Thatcher op.
ADVERTENTIE
maar dan wel van een
ANVC-contactlensspecialist
Nieuwe Rijn 62
Leiden 071 - 124108
TEL AVIV (AP/Reuter/UPI) - Israëlische gevechts
vliegtuigen hebben gisteren boven Libanon twee
Syrische Mig-toestellen neergeschoten. Dit is be
kend gemaakt door het Israëlische militaire opper
bevel.
De Syrische toestellen werden boven de Libanese
hoofdstad Beiroet getrokken door Israëlische vlieg
tuigen die een verkenningsvlucht maakten.
Een woordvoerder van het militaire opperbevel wei
gerde te zeggen welke Israëlische toestellen bij het
incident waren betrokken. Hij zei dat nog niet be
kend was welk type Mig was neergehaald. De Syri
sche Mig-toestellen worden geleverd door de Sow-
jet-Unie.
De Israëlische vliegtuigen keerden veilig terug. Het
was het eerste luchtgevecht boven Libanon sinds 21
april, toen volgens Israël tijdens een operatie tegen
Palestijnse guerrilla-bases twee Syrische Mig-23
toestellen werden neergeschoten.
Volgens officieuze cijfers heeft Israël sinds de oorlog
van 1973 in totaal 25 Syrische gevechtsvliegtuigen
neergeschoten. Dë Israëliërs zelf verloren sinds de
oorlog twee toestellen.
Een Syrische militaire woordvoerder zei later in Da
mascus dat in het gevecht twee Syrische vliegtuigen
waren getroffen. Of zij waren neergestort, vermeld
de hij niet.
Overleg
Premier Menachem Begin heeft, in een nieuw tot de
Verenigde Staten gericht ultimatum, gisteren niet
alleen geëist dat er ook in Jeruzalem overleg over
Palestijnse autonomie wordt gevoerd. Hij wil bo
vendien dat dit (te hervatten) overleg in Jeruzalem
begint. Er zouden besprekingen in Jeruzalem ge
houden moeten worden of er zouden helemaal geen
besprekingen worden gehouden, aldus de interpre
tatie van de Israëlische radio van de opmerkingen
van de premier. Egypte weigerde onderhandelingen
in Jeruzalem te voeren.
Premier Begin zei dat "die onderhandelingen zullen
worden gehouden in de hoofdsteden van de drie
landen die de akkoorden van Camp David hebben
getekend. Dat betekent in Jeruzalem, in Cairo en in
Washington, en in die volgorde".
Paus naar
Argentinië
BUENOS AIRES (AFP) -
Paus Johannes Paulus de
tweede zal op 10 juni Argenti
nië bezoeken, zo heeft een
kring uit de omgeving van de
regering in Buenos Aires gis
teren te kennen gegeven.
De paus zal zijn steun betuigen
"aan het denkbeeld van de
vrede" waarvan de Argentijn
se regering zich in het con
flict om de Malvinas tot
woordvoerder heeft gemaakt,
zo zei men in dezelfde kring.
President Leopoldo Galtieri
en de apostolisch nuntius,
Ubaldo Calabressi. hebben
gisteren in Buenos Aires drie
kwartier gesproken over het
bezoek van de paus en over
het verloop van het conflict,
zo werd nog gezegd.
Eerder op de dag werd van Ar
gentijnse diplomatieke zijde
in Vaticaanstad vernomen
dat de paus wellicht in de eer
ste helft van juni naar Argen
tinië zou gaan. Aartsbisschop
Silvestrini, secretaris van de
raad voor openbare zaken
van de kerk, vertrok gisteren
nog naar Buenos Aires met
een persoonlijke boodschap
van de paus aan president
Galtieri.
Dit bericht komt op de dag
waarop officieel bekend is
geworden dat het pausbe
zoek aan Engeland doorgaat.
Deze reis begint komende
vrijdag.
Maar problemen doemen alweer op
(Door Ferry Mingelen)
BRUSSEL Het kan verkeren in
Europa. Vorige week nog een
drievoudige crisis waarin de trot
se Britse premier Thatcher, de
IJzeren Lady, even zoveel maal
van haar paard werd gestoten.
Deze week zit ze er, zonder zicht
bare blauwe plekken weer even
trots bovenop en lijkt er in Euro
pa geen vuiltje meer aan de
lucht.
De Europese steun voor Engeland
in de Falkland-crisis, waarover
op 17 mei in Luxemburg nog zo
aarzelend werd besloten, wordt
nu ruimhartig en voor onbeperk
te tijd verlengd. De verlaging van
de Britse bijdrage aan de Euro
pese begroting, die vele maan
den de Europese besluitvorming
blokkeerde, is eindelijk, zij het
alleen voor 1982. geregeld. En
ook het derde probleem, de in
voering van de nieuwe land-
ADVERTENTIE
METEEN NAAR DIXONS!
DIXONS DIAFILM
AGFA SUPER 8
PRIMAFOTO
KLEUREN-_
FOTO'S
Prachtige
kleuren
foto's met "niet
goed-geld terug" garantie
en gratis waardezegels
yy ar, voor mooie kado's.
£/.OU Bijvoorbeeld voor
15 zegels: horloge.
ifc/V-
net
bouwprijzen gaat zonder proble
men door.
Groot-Bnttanniè /.inde op tegen
maatregelen nadat de landbouw
prijzen vorige week ondanks hef
tig Britse verzet door de meer
derheid van de Europese part
ners werden vastgesteld. Na de
bevredigende besluiten óver de
Falkland-crisis en de begrotings-
bijdrage afgelopen maandag in
Brussel zal daar echter weinig
meer van komen. Ook de Britten
passen die nieuwe prijzen nu ge
woon toe.
Eind goed al goed. na de afgelopen
donkere maanden gaat Europa
een zonniger toekomst tegemoet.
Het lijkt te mooi om waar te zijn,
en is ook niet (helemaal) waar.
Toen de landbouwministers vorige
week met meerdereid de land
bouwprijzen vaststelden ont
stond er onder echte Europea
nen hoop dat nu eindelijk een
politieke doorbraak naar een
werkelijk gemeenschappelijk
Europa was bereikt. De land
bouwministers braken namelijk
met de uit het zogenaamde ak
koord van Luxemburg van 1966
voortgekomen praktijk dat over
belangrijke zaken altyd eenstem
mig en nooit met gewone meer
derheid wordt beslist
Deze politieke praktijk heeft de be
sluitvorming in Europa
lijk verlamd. Meerderheidsbe
sluitvorming kan daar wat aan
doen en toen de Britten vorige
week verklaarden dat het ak
koord van Luxemburg „vernie
tigd" was, leek de tijd daarvoor
aangebroken. Inmiddels hebben
echter Groot-Brittannie, Dene
marken, Ierland. Griekenland en
ook Frankrijk duidelijk gemaakt
dat zij hun nationale belangen
niet zomaar op de tocht willen
zetten. De unanimiteitsregel, zo
eisen zij. moet weer in ere wor
den hersteld en daarover zal op
20 juni aanstaande met de andere
Europese partners die het ak
koord nooit hebben erkend, nog
een frisse en openhartige discus
sie moeten plaatsvinden.
Een betere besluitvormingsproce
dure was hard nodig geweest ge
zien de problemen die nu alweer
op de gemeenschap aankomen.
De Britse begrotingsbijdrage is
nu wel geregeld maar slechts
voor ëën jaar. Minister Van der
Stoel (buitenlandse zaken) zei
maandagavond in Brussel op
sombere toon: „De acute crisis in
de gemeenschap is afgewend,
maar het baart my zorgen dat in
november opnieuw spanningen
en verwijdering tussen de Euro
pese partners dreigen".
Toen Iraks sterke man Saddam
Hoessein in september '80 de
oorlog tegen Iran begon, was
zijn uitgesproken oorlogs
doel Iraanse erkenning van
Iraks soevereiniteit over de
Shatt al Arab-grensrivier
Maar Saddam Hoesseins am
bities gingen veel verder hij
en zijn generaals dachten
binnen een paar weken het
door de revolutie danig gede
moraliseerde Iraanse leger te
kunnen verslaan, de val van
Chomeini te kunnen versnel
len. om daarna als „politie
man van de Golf', misschien
zelfs als leider van de Arabi
sche wereld te kunnen gaan
fungeren.
Nu. 20 maanden later, is van
Iraks droombeeld weinig
over: de claims op de Shatt al
Arab kan Saddam Hoessein
wel vergeten, zijn eigen regi
me wordt nu bedreigd, het
machtsvacuüm in de Golf
kan alleen nog maar leiden
tot ingrijpen van en daardoor
polarisatie tussen de beide
supermogendheden. en de
Arabische wereld heeft geen
leider, maar is hopeloos ver
deeld.
Deze stand van zaken is het ge
volg van een zeer succesrijk
Iraans offensief dat op 21
maart j 1. tegen het Iraakse
bezettingsleger werd ingezet
Spottend met elke militaire
doctrine vielen de Iraniers
met honderden tanks en dui
zenden soldaten en „revolu
tionaire wachters" aan. van
wie er velen - vervuld van de
noodzaak om voor de islami
tische zaak het hoogste offer
te brengen - persoonlijk hun
eigen doodskist naar het
front hadden meegebracht.
Geen overbodige luxe, want
het heeft Iran tienduizenden
doden gekost om het (voorlo
pige?) einddoel te bereiken
Chorramsjahr is bevrijd en
bijna alle Iraakse troepen zijn
van Iraans territorium ver
dreven of krijgsgevangene
gemaakt.
Chorramsjahr was het laatste
obstakel voor de Iraniërs op
weg naar Irak. De strategi
sche betekenis van de stad is
enorm: zelfs al zouden de Ira
niërs nu niet - wat militair
mogelijk is, de weg ligt im
mers open - delen van Irak
gaan bezetten, dan nog is de
Iraanse artillerie vanuit Chor
ramsjahr in staat om doelen
in Irak (Basra en de olievel
den daar) te bestoken. De
psychologische betekenis
van de val van Chorramsjahr
is eveneens niet in divisies
uit te drukken: Irak heeft mi
litair alles verloren wat het in
20 maanden op Iran veroverd
had.
Noodkreet
Nog voordat Chorramsjahr
viel, deed Irak een wanhopi
ge oproep aan andere Arabi
sche landen om op basis van
het „gemeenschappelijke
Arabische defensie-pact"
troepen te zenden voor de
strijd tegen Iran. Saddam
Hoesseins noodkreet heeft
tot nu toe alleen maar een
verlegen zwijgen van de Ara
bische broeders tot gevolg
gehad, met uitzondering van
Egypte. Het in het nauw ge
dreven Irak is zijn principiële
oppositie tegen Egyptes
Camp David-akkoorden met
Israel kennelijk plotseling
vergeten, en Saddam Hoes
sein presteerde het eerder de
ze week zelfs om te verklaren
dat „het Egyptische leger
welkom zou zyn in Bagdad"
Zo ver is het nog niet. maar het
is een publiek geheim dat
president Moebarak al we
kenlang wapentuig (o.a. Mig-
jagers en zware artillerie) aan
Irak levert en 200 man mili
tair personeel heeft zitten in
Irak. waaronder 50 Egypti
sche piloten, die Mig-21 ja
gers en Ilyushin-bommen-
werpers vliegen.
Inmiddels vrezen de Arabi-
sche-Golfiandcn duizend vre
zen ze zijn als de dood dat
met een dreigende Iraanse
overwinning op Irak het
startsein is gegeven voor „ex
port van Chomeini's revolu
tie" naar de ohe-sjeikdom-
men aan de andere kant van
de Golf Vandaar de verwoe
de pogingen van de Arabi-
sche-Golflanden - verenigd in
de „Golfsamenwerkings-
raad". bestaande uit Koeweit.
Saoedi-Arabie, Qatar. Bah
rein. de Verenigde Arabische
Emiraten en Oman om de
Iraaks-Iraanse oorlog zo
spoedig mogelijk beëindigd
te krijgen.
Iraks recente militaire nederla
gen in de oorlog met Iran
brengen de Arabische Golf-
landen tot wanhoop, en de
tendens onder de olie-sjeiks
is nu om Egypte in de Arabi
sche rangen terug proberen
te krijgen als strategisch te
genwicht voor Irans bedrei
ging van de stabliteit van de
Ooft
Waarschuwing
Iran voelt nattigheid en ^jatol-
lah Chomeini heeft gisteren
persoonlijk de Arabische
Golflanden die Bagdad voor
tientallen miljarden dollars
financiële hulp hebben ver
leend - gewaarschuwd „Irak
niet langer te steunen". Cho
meini merkte overgens op
dat Iran nu „vanuit een posi
tie van kracht sprak" na
Chorramsjahr ontegenzegge
lijk een feit. Chomeini be
zwoer de Arabische-Golflan-
dera geen heil te zoeken „in
steun van Egypte en Jorda
nië" en niet te proberen om
de „Camp-Davidakkoorden
en het Saoedische vredes
plan voor het Midden-Oosten
nieuw leven in te blazen".
Vooral de laatste stellingname
is hoogst opmerkelijk het ze
gevierende met-Arabische
Iran bemoeit zich nu openlijk
met Interarabische zaken,
Iran is als het ware „party"
geworden in het Israëlisch-
Arabische conflict.
Dat vonden Irans Arabische
bondgenoten. Syrië voorop,
al lang Het „Front van
Standvastigheid", bestaande
uit Syne. de PLO, Algerije.
Libië en Zuid-Jemen. heeft
eerder deze week op een bij
eenkomst in Algiers opnieuw
plechtige steun aan Iran toe
gezegd, en alle pogingen van
de zyde van gematigde Ara
bische landen (zoals de Ara-
bische-Golflanden) om Egyp
te zonder slag of stoot weer in
de Arabische moederschoot
op te nemen, scherp veroor
deeld. Egypte mag alleen te
rugkeren indien Moebarak
de Camp-Davidakkoorden
met Israel opzegt, menen de
radicale Arabische „stand-
vastigen".
Tegenstellingen
Egyptes mogelijke terugkeer in
de Arabische rangen is dus
nu al aanleiding tot aanscher
ping van Arabische tegen
stellingen. in plaats van de
beoogde versterking van Ara
bische solidariteit tegenover
Israël. Of anders gezegd:
door de Golf oorlog gedwon
gen Egyptische terugkeer in
de Arabische wereld zonder
unanieme Arabische instem
ming, is op zich gevaarlijker
voor de Arabische zaak dan
Egypte's voorlopige isole
ment.
Vooralsnog zullen de verdere
ontwikkelingen bepaald wor
den door de vraag gaat Iran
Irak nu binnenvallen of niet.
Bepaalde stromingen in Iran
beweren dat Teheran niet
geïnteresseerd is in bezetting
van Iraaks territorium, maar
Chomeini en anderen hebben
altyd volgehouden dat de val
van het regime van Saddam
Hoessein zelf een voorwaar
de is voor beëindiging van de
Golfoorlog De meest gang
bare theorie by waarnemers
in de Arabische wereld is dat
Iran Irak niet zal binnenval
len. omdat de Iraniërs dan de
kans lopen dat Irak - met het
gevaar voor ogen van de let-
Irrluk binnenstormende
Chomeini horden zich aan
een zal sluiten. Wel zou Iran.
zonder tot een invasie over te
gaan. bepaalde achtergestel
de of ontevreden groeperin
gen in Irak zelf (Koerden, sji
ieten) kunnen aanmoedigen
om Saddam Hoessein ten val
te brengen
En dat is het spookbeeld voor
de Arabische ohesjeiks in
dien de Iraniers niet op een of
andere wyze (hoe eigenlyk?,
bemiddeling is nog nooit ge
lukt, de militaire optie is uit
gesloten. blyft over conces
sies aan Teheran) van het
denkbeeld afgebracht kun
nen worden om het regime
van Saddam Hoessein ten val
te brengen, dan zou Irak
makkclyk uit elkaar kunnen
vallen, sjiitische militanten
zouden een machtsgreep
kunnen doen in Bagdad en
dit zou de interne veiligheid
van alle Arabische-Golflan-
den. die alle *jnUsche min
derheden binnen hun gren
zen hebben leven, zeer ern
stig kunnen bedreigen
RIENKO WILTON
