Onbegonnen Werk
"De wereld aan
t verworden? Ik
zie dat niet zo
actief in I
vrije tijd
Nederland niet meer zo gastvrij
Komt het boek
in oorlogstijder toch?
J. Boogaarts - veertig jaar jeugdwerk
PAGINA 4
DO/ST
Leiden
VRIJDAG 7 MEI 1982
Leidse kroniek
door Ruud Paauw
holpen en wie gaat het beta
len. "Overwogen zal worden
of de bouwers aansprakelijk
kunnen worden gesteld", al
dus wethouder Tesselaar.
Je zou denken dat dat met dit
genre knoeiwerk niet zo moei
lijk moet zijn. Maar de prak
tijk leert anders. In elk geval
zal er een proces van jaren
mee gemoeid zijn. Het eind
van het lied zal wel zijn dat
rijk en gemeente voor de op-
knapkosten opdraaien.
Enfinstraks maar eens goed
opletten wie er voor de Ste-
venhofjespolder aan de slag
gaan.
Voorwaarts en niét vergeten
wethouder Tesselaar
hoort er alles van af te weten.
Verzet
Op 5 mei de tentoonstelling
in de schaduw gebleven on
derwerp. Het gaat als we het
over de oorlog hebben vrijwel
altijd over kerels, hetgeen ze
ker niet terecht is.
De tentoonstelling heeft een Ne
derlands, Frans. Joegosla-
visch en Russisch gedeelte.
Het buitenland laat ik even
ter zijde, van de Nederlandse
afdeling was naar mijn ge
voel meer te maken geweest.
Of het materiaal ligt zo ver
spreid dat er niet gemakke
lijk aan te komen is. Dat zou
dan nog eens op een schrij
nende manier onderstrepen
hoe verwaarloosd de aan
dacht voor de rol van de
vrouw in het verzet is ge
weest.
De afdeling Sow jet-Unie van de
tentoonstelling toont o.a. een
aantal portretten van pronte,
linkse zaak is geweest, iets
wat zeer onjuist is.
Het zal wel zeer naief zijn,
maar ik had er niet op gelet.
Zoals men zich ook in de oor
log niet afvroeg of iemand
zich nu uit gereformeerde,
rooms-katholieke of socialisti
sche overwegingen tegen het
beest verzette. Die etiketten-
plakkerij is van na de oorlog
en leeft bij sommigen kenne
lijk nog steeds voort.
In het restaurantgedeelte van
De Burcht hielden de oud-le
den van de Leidse verzets-
groep-Lex een reünie. Vijf
van hen hadden die ochtend
het Verzetskruis ontvangen,
onder hen de leider van de
groep mr. A.M.G. Bernhard.
Op die bijeenkomst sprak de
Leidse hoogleraar dr. I.
Schöffer hij leidde het histo
De Middelstegracht in 1932, toen die nog open water had. In de
verte (wazig) de toren van Tieleman en Dros. Van de Nieuwe
Rijn af ziet men achtereenvolgens de St. Annabrug, de Duivels-
hoornbrug en de Huibertsbrug. Het is allemaal nog maar pas
vijftig jaar geleden
(Uit "Leiden, Leienaars en hun stadsbeeld", deel acht van het
seriewerk "Hutspot, Haring en Wittebrood").
risch onderzoek in de zaak-
Menten) over het onderzoek
dat hij op het ogenblik samen
met 30 studenten doet om het
verzet in Leiden en naaste
omgeving te beschrijven en in
kaart te brengen. "Er is maar
heel weinig over bekend", al
dus prof. Schöffer. Dit jaar en
volgend jaar wordt er een se
mester aan hel project be
steed. De Leidse hoogleraar
toonde zich "onder de in
druk" van de eerste resulta
ten die het onderzoek heeft op
geleverd.
Iedereen die beschikt over gege
vens over het Leidse verzet
doet er goed aan contact op te
nemen met de universiteit.
Hoe breder het onderzoek des
te beter.
Zal dat boek over "Leiden in
oorlogstijd" er dan toch nog
komen?
Hutspot deel 8
Vandaag is deel 8 verschenen
van het verzamelwerk "Hut
spot, Haring en Wittebrood
dat de geschiedenis van Lei
den beschrijft. Deze afleve
ring gaat over "Tien t
Leiden, Leidenaars en hun
stadsbeeld', een schets van de
wijze waarop de stad zich in
de loop der jaren heeft uitge
breid. De auteurs zijn B. Le-
verland. R. van Maanen en
eindredacteur Dick de Boer.
Het is zeker een belangwekkend
deeltje, maar niet zo spranke
lend als menige voorganger.
Het anekdotisch element dat
De Boer normaal als een heer
lijk sausje over het hoofdge
recht drapeert, is dit keer
vrijwel afwezig. Misschien
leende het onderwerp er zich
ook niet zo voor. Daar staat
tegenover dat er van fraai il
lustratiemateriaal te genie
ten valt.
In de laatste regelen van deel
acht verstrekt historicus De
Boer zijn traditionele waar
schuwende boodschap: "Bij
onze waardering voor de
waardevolle elementen uit
het verleden moeten we er
voor waken naar het andere
uiterste door te slaan. Het
stadsbeeld is altijd een sa
menspel tussen heden en
verleden geweest. Het zou ver
keerd zijn de omstandighe
den van de 20ste eeuw ineens
in een 17de eeu ws keurslijf te
willen dwingen. Dat geldt
voor pogingen het Kort Ra
penburg weer open te graven;
dat geldt evenzeer voor kneu
terige stijlloosheid van zoge
naamd aangepaste bouw bij
de Pelikaanstraat of aan de
Morssingel
Als dat nou ook maar tot het
Stadsbouwhuis doordringt.
Volgens Wim Piasmeijer van
uitgeverij De Kler-Waanders
(de produktieleider van
"Hutspot, Haring en Witte
brood") loopt de verkoop van
het werk nog altijd goed. De
oplaag van elk deel is 10.000
en er worden er steeds zo'n
7000 verkocht. Het eerste deel
tje. "Leiden en zijn feesten",
heeft tot dusver de meeste af
trek gevonden. Het minste is
deel 4 gegaan, "Leiden en
zijn rampen". Plasmeijer
vindt dat onbegrijpelijk, hij
uit daar steeds weer zijn ver
bazing over, omdat hij het
zelf één van de beste van de
serie vindt.
Maar ja, wie leest er in malaise-
tijd, met zo veel onthutsend
nieuws, nu graag over rdm-
pen?
Ooit was het project Heren-
gracht-Zijlsingel het parade
paard van de stadsvernieu
wing - tot ver buiten Leidens
grenzen bekend.
Nog zien we Jan Schaefer. toen
nog staatssecretaris volks
huisvesting, zich naar de
kaalslag spoeden om de eerste
paal te boren.
De lucht was vol aangenaam
getsjilp en schone beloften.
De poezie van het verleden is in
middels verdrongen door het
gramstorige proza van de
harde actualiteit. Al heel
lang klagen de bewoners in
dit gebied over de kwaliteit
van de woningen en vooral de
verwarming is een steen des
aanstoots geworden.
Hoe slecht het allemaal is blijkt
uit een (voorlopig) rapport
van het ingenieursbureau Ve-
nema uit Voorschoten dat een
onderzoek heeft ingesteld. Hel
resultaat ervan stond in de
krant van woensdag.
Het is huilen met de lamp uil.
Als je de waslijst van gebreken
leest, vraag je je af waarom
Venema niet gewoon heeft
neergepend wat er wel deug
de. Dan zou hij sneller zijn
klaar geweest.
Op zoek naar een oplossing
voor de problemen rond de
verwarming is Venema, zo
krijg je de indruk, verder
gaan kijken dan zijn neus
lang is. Daarbij is hij op nog
al wat onvolkomenheden ge
stuit.
Misschien bedriegt de schijn,
maar de Directie Volkshuis
vesting van de gemeente Lei
den lijkt hem dat niet in dank
te hebben afgenomen. Vene-
ma schrijft althans in een
brief dat gemeenteambtena
ren hem zeer onheus hebben
behandeld.
Ach ja, niet iedereen wil weten
hoe hoog de uitwerpselen lig
gen, nietwaar.
Op zijn beurt verwijt ambte
naar Schilder Venema de
problemen te hebben opge
klopt. Of ddt werkelijk zo is,
zullen de bewoners van Oran
jegracht en Waardgrachl wel
het beste weten.
Het zou goed zijn als B en W
eens lieten nagaan wat zich
tussen de Directie Volkshuis
vesting en het ingenieursbu
reau heeft afgespeeld en of
van gemeentewege inder
daad is gedreigd het inge
nieursbureau niet te betalen.
Pas dan zullen we weten of de
term "flauwekul" door Schil
der terecht is gebezigd.
De vraag is nu: hoe worden de
bewoners van het bewuste ge
bied het snelst en het best ge-
"Vrouwen en Verzet" in De
Burcht bekeken. Ik vond het
niet zo'n indrukwekkend ge
heel. Wie iets van de oorlog af
weet. vindt er heel weinig
nieuws; wie er niets van af
weet, zal waarschijnlijk nog
al tegen de buitenkant van de
dingen blijven aankijken.
Het uitgestalde materiaal is
zeer fragmentarisch. Hel zal
hem niet altijd in pure held
haftigheid, waar nu enigs
zins het accent op is komen te
vallen.
Over het initiatief overigens
niets dan lof. "Vrouwen en
verzet" is tot dusver een nogal
zwaar met medailles behan
gen vrouwen. Ik houd niet zo
van die staatsiefoto's. Zo kil
en onaangedaan. Maar er
blijkt wel één ding uit: de
Russen hebben hun verzet
strijders en -strijdsters wat
sneller onderscheiden dan
wij de onze, want die hebben
meer dan 35 jaar op hun ver
zetskruis moeten wachten
In het boek, waarin je je gevoe
lens over de tentoonstelling
kwijt kunt, had iemand bitter
geschreven dat de organisa
toren de indruk willen wek
ken alsof het verzet louter een
J. Bogaarts: Het evangelie doet wat met je,
LEIDEN - Je hebt het natuurlijk niet op de muur staan, zegt J. Boogaarts aan het eind
van het gesprek. Maar, zegt-ie: het zit wel steeds in je achterhoofd. Met een ruim hand
gebaar: "Noem het een zendingsopdracht, voor mijn part". Onder de Christelijke Jon
gemannen Vereniging (CJMV) zeggen ze het zo: 'Door Jongemannen - Voor Jongeman
nen - Samen tot Christus'
gemeente Centrum genoteerd
worden. Jaren van geweldige
bloei braken aan. Nu was er voor
de jeugd verder ook niet zoveel
te doen. "Het jeugdwerk was
vroeger was ook allemaal veel
meer wijkgericht. Die wijkge-
bouwen waren zo'n beetje wat
nu buurthuizen zijn". Zo'n 450
kinderen zochten destijds hun
ontspanning aan de Hooglandse
Kerkgracht. Wel zeven jongens
clubs, rekent Boogaarts in de
gauwigheid uit.
Dan. als een soort intermezzo ka
rakteriseert hij zichzelf. "Ik ben
een Schorpioen en een Rotter
dammer, dus dan weetje het wel.
Een doorzetter. Al moet de on
derste steen boven, het moet ge
beuren. Maar let wel: dan wel al
les samen. hè. Niet een echte lei
der, anders krijg je despoten, ik
weet nog wel dat we toen vooral
met de oudere jongens hele dis
cussies hadden". Hij belandt
weer in het heden: "Dat is nu een
beetje in, hè. Nou ik moet je ook
zeggen: op die scholen van nu,
daar kun je wel jaloers zijn. Het
is toch heerlijk om nu op school
te zitten. Die vrijheid, samen din
Veertig jaar is Boogaarts - door jon
gemannen voor jongemannen -
actief als leider van jongens-
clubs. Eerst voor de CJMV bij de
Leidse Chr. Jongensvereniging
'Phebe', later werd dat jongens
werk 'De Valkeniers' in de Mo-
lenwijk. Zaterdag is de dag dat
Boogaarts daarvoor in wijkge-
bouw De Goede Herder (Oude
Vest 13) in de bloemetjes wordt
gezet.
Het begon in de trein van Leiden
naar Haarlem, zo kan Boogaarts
zich nog wel herinneren. Hij zat
daar op de HTS en, terwijl de
trein zich door de bollenstreek
spoedde, vertelde een oudere
studie-genoot over de CJMV en
het jeugdwerk in 'Phebe'. Van
het "Kom es kijken" kwam het
ander en na wat baantjes als
jeugdbibliothecaris werd hij 1
mei 1942 leider van een jongens
club. Lachend: "Toen ze het
vroegen, heb ik ja gezegd. Niet
wetend dat ik het veertig jaar zou
blijven. Ach. waarom ook niet.
Je was jong. boordevol idealen.
En, zeg ik altijd: het evangelie
doet wat met je, maar je moet er
zelf ook wat mee doen"
Boogaarts weet het nog goed: "We
kwamen bij elkaar, meestal za
terdagmiddag en soms vrijdag
avond. En dan het eerste half uur
bijbelbespreking. Nee inder
daad, daar zou je nu niet meer
mee aan moeten komen. Dan
daarna een spelletje of een voor
dracht". Het waren de oorlogsja
ren. "En ik had de tijd. Ik was
klaar met de studie en in die tijd
zocht je geen werk". Pas in_het
laatste jaar werd het moeilijk.
"De kinderen hadden andere
dingen aan hun hoofd. Eten bij
elkaar krijgen. Bovendien, we
konden ons lokaal aan de Oude
Vest ook niet verwarmen". Dat
jaar werd ook de organisatie an
ders. Het jeugdwerk moest on
der kerkelijke vleugels, kon niet
langer zelfstandig zijn. "We heb
ben ons toen aangesloten bij de
Hervormde Kerk. want de mees
ten voelden zich daar het sterkst
bij betrokken."
Bloei
Na '45 werd de draad weer opgevat
en in het jaar 1952 kon de verhui
zing van de Oude Vest naar wijk-
gen uitzoeken". Terug weer naar
het verleden: "Dat hadden wij
toen ook wel, hoor. Eigenlijk wa
ren we onze tijd ver vooruit. Wat
nu op school gebeurt, dat ge
beurde bij ons ook. Samen naar
de gasfabriek, samen sporten op
tweede pinksterdag". Hij spfingt
weer naar het heden: "Ach, het is
nu allemaal veel meer verspreid.
Elke speeltuinvereniging heeft
wel een club. Als je die kinderen
ook hoort. De ene dag dit, de an
dere dag dat. Ik denk wel eens.
eigenlijk is het teveel van het
goede"
Molenwijk
Boogaarts vat zijn verhaal weer op
bij het jaar 1960. Dominee Kleer
maker vertrok en dat betekende
tevens het einde van wijkge-
meente Centrum. Via dominee
Van der Berg en later dominee
De Jong werd de Oude Vest weer
het domein van het jongeren
werk, ditmaal in het kader van
de Molenwijk. Boogaarts komt
op de rol van de kerk in het ge
heel. "Die is niet zo groot en dat
is ook niet zo nodig. Niet dat ze
zich echt afzijdig houden, dat
niet. Maar ze staan ook niet be
paald te springen om je te hel
pen. Zelf hebben we met de Ma-
rekerk nog weinig te klagen,
hoor. Lokaliteiten en geld altijd
tot onze beschikking gekregen.
Terwijl je bij andere kerken wel
hoort: moet dat nou, is dat nou
wel nodig".
Na de piek in de jaren vijftig is de
belangstelling langzamerhand
steeds minder geworden. Behal
ve drie jongensclubs zijn er nu
twee meisjesclubs en een zon
dagschool. Wat dat laatste be
treft: "We speelden al een tijdje
met de gadachte om er maar eens
mee te stoppen. Maar de laatste
tijd zijn er weer wat kleintjes bij
gekomen. Nu een stuk of twaalf
zo bij elkaar. En daar ben je dan
al heel blij mee".
Maar, vraagt de verslaggever wat
betreft meisjesclubs en jongens
clubs. is dat nog wel van deze
tijd. "Die scheiding is niet zo
strikt, hoor. Er zit bijvoorbeeld
een meisje in de hobbyclub en er
zit er ook ééntje in de fotogroep
Maar aan de andere kant: het
hoeft toch ook niet zo per sé ge
mengd. Je moet niet zo vreselijk
in rolpatronen denken. En vraag
ik me wel eens af: zit het er met
gewoon ingebakken? Ach, al dat
feminisme, ik weet het niet".
Andere tijden, andere gewoonten.
Ook andere kinderen? "Nee, niet
echt. Ik zeg altijd: een kind is een
kind. In hun kind-zijn zijn ze niet
veranderd. Ze hebben dezelfde
problemen als veertig jaar gele
den. Ik bedoel: als het hondje
dood is, hebben ze daar nu ook
nog verdriet over. Maar het is na
tuurlijk wel zo dat vroeger een
groep van veertig kinderen mak
kelijker hanteerbaar was. Nu zijn
ze veeleisender, bewegelijker. Er
wordt echter zo gauw moord en
brand geschreeuwd, dat de we
reld aan het verworden is. Nou,
ik zie dat niet zo problematisch".
Weet je, gaat hij op een andere tak
springend verder, dat het het
leukste is met een beetje verle
gen kinderen. "Als zo'n kind dan
en beetje los komt. Dat is echt
het allerfijnste. Dat zo'n kind
gaat voelen dat-ie mens is. Die
dingen, dat is echt je onder
grond, hè, daar werkje op. Het is
niet alleen maar kinderen bezig
houden. Zeker niet. Trouwens,
dan houd je het ook geen veertig
jaar vol".
'Afbouwen'
Overigens, zo blijkt aan het eind
van het gesprek, Boogaarts heeft
zijn langste tijd gehad als jon-
gensclubleider. Langzaam 'af
bouwen' is nu het parool. Al het
werk dat hij if* de loop der jaren
heeft verricht - hij laat een vel
letje vol bestuurswerk zien, veel
al voor de CJMV - wil Boogaarts
besluiten met het ouderling-
kerkvoogdschap van de wijkge-
meente Morskwartier, de wijk
waar hij woont. Maar het jon
gensclubwerk moet er binnen
kort op zitten. Niet dat hij er zich
echt te oud voor voelt, "wat is
nou te oud", maar er moet zo
langzamerhand toch eens plaats
gemaakt voor jongeren. En slui
mert in Boogaarts achterhoofd
ook niet het credo 'Voor Jonge
mannen - Door Jongemannen -
Samen tot Christus'?
BART JUNGMANN
Volksdansinstuif
In clubhuis Matilo aan de
Zaanstraat wordt morgen
avond een volksdansinstuif
gehouden voor ouderen. De
volksdansgroep van Matilo
en een groep uit de Du Rieu-
straat verzorgen de iristuif
onder begeleiding van een
Balkanorkestje. Alle wijkbe
woners van Meerburg zijn
welkom vanaf acht uur.
Aniba
Iain Mackintosh geeft zondag
middag zijn jaarlijks concert
voor de Leidse folkclub in
Aniba's muziekkamer. Hij
zingt Schotse ballades en be
geleidt zichzelf op banjo, tin
wistle, concertina en doedel
zak. Aanvang half drie.
Vrouwenarbeid,
In het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde aan de Steenstraat
wordt een aantal zondagen
achter elkaar aandacht be
steed aan vrouwenarbeid in
de derde wereldlanden. Aan
staande zondag staat Indone
sië op het programma. De ga
melan wordt bespeeld en Sas-
kia Wieringa vertelt over Ba-
tiksters op Java. Er wordt een
film vertoond en er zijn voor
beelden van batikwerk te
Speelgoedbeurs
In buurthuis 't Spoortje aan de
Bernhardkade wordt dins
dag een speelgoedbeurs ge
houden door Speel-o-theek
Pinokkio. Maandag van een
tot vijf en van acht tot tien
uur kan er speelgoed voor de
beurs naar het buurthuis
worden gebracht. Twintig
procent van de opbrengst is
voor de aanschaf van nieuw
speelgoed voor de speel—o—-
theek.
LEIDEN - Nederland is lang niet
meer zo gastvrij als vroeger.
Vreemdelingen en vluchtelingen
moeten steeds meer moeite doen
het land binnen te komen. En als
ze eenmaal in Nederland zijn
hebben ze veel minder rechten
dan Nederlanders en moeten ze
aan steeds meer voorwaarden
voldoen om in Nederland te blij-
Dat is de conclusie van het over
grote deel van de bezoekers van
een forumdiscussie, gisteravond
in de Hooglandse kerk. Uitgeno
digd waren Nawijn van de afde
ling asielzaken van Justitie.
Tweede Kamerleden Buikema
(CDA) en Lankhorst (PPR),
Kruyt van het Nederlands Cen
trum voor Buitenlanders en De
Ruyter van de Vereniging Vluch
telingenwerk Nederland. Zij
konden reageren op vragen en
Conclusie na forumdiscussie in Hooglandse kerk:
zoekers.
Volgens Kruyt is het beleid van
Nederland erop gericht zo min
mogelijk buitenlandse werkne
mers binnen te laten, een restric
tief beleid. "Er wordt gezegd dat
Nederland vol is. Bovendien is er
angst voor rassenrellen wanneer
er meer buitenlanders zouden
komen. Buitenlanders hebben
ook minder rechten: ze moeten
twee keer zolang op huisvesting
wachten, hebben geen kiesrecht,
krijgen niet de gelegenheid hun
eigen godsdienst te belijden en
worden ook bij de sociale verze
keringen achtergesteld"
Nawijn van justitie, als verdediger
van het Nederlandse beleid, was
een van de weinigen die Neder
land nog wel gastvrij vond: "De
werkloosheid maakt het noodza
kelijk dat er een restrictief beleid
wordt gevoerd. En wat de huis
vesting betreft, daar moet een
Nederlander ook lang op wach
ten". Volgens Lankhorst (PPR)
wekt zo'n beleid vreemdelingen
haat op. "De buitenlanders zijn
ongewenst, terwijl ik vind dat zo
veel mogelijk mensen van de
welvaart in Nederland moeten
meegenieten".
Buikema van het CDA had iets
meer reserves. "Als je mensen in
Nederland toelaat, schep je ook
verplichtingen jegens hen. Je
moet wel een beperkt toelatings
beleid voeren, anders kun je de
mensen nooit werk en huisves
ting garanderen". Vanuit de zaal
kwamen reacties die de regeltjes
van vreemdelingenwet nog min
der mooi afschilderden dan ze in
theorie al zijn. Vooral het trou
wen van een Hollander met een
buitenlander, wat de buitenlan
der een verblijfsvergunning kan
opleveren, heeft steeds minder
Als het huwelijk al doorgang vindt
(er zijn gevallen bekend waarbij
de buitenlandse bruid of bruide
gom nog voor het stadhuis wordt
opgepakt) dan is het nog maar de
vraag of de trouwpartij wordt er
kend. Vaak krijgt de buitenlan
der nog geen verblijfsvergun
ning omdat het huwelijk een
schijnhuwelijk zou zijn. "Hoe
moet ik bewijzen dat ik echt van
mijn man houd?", vroeg een Ne
derlandse vrouw zich gisteren af.
Bovendien is er onlangs een
nieuw regeltje ingevoerd: de Ne
derlandse partner moet minstens
1435 gulden verdienen, een be
drag dat lang niet iedereen bij el
kaar kan brengen.
Wat betreft de vluchtelingen, men
sen die in Nederland asiel aan
vragen, heet Nederland iets gast
vrijer te zijn dan wat betreft de
buitenlandse werknemers Vol
gens De Ruyter gaat ook het
vluchtelingebeleid echter de ver
keerde kant op. "De vluchteling
moet steeds meer bewijzen dat
het gevaarlijk is naar zijn land te
rug te keren. Zijn verhaal wordt
zelden meer direct geloofd". De
heer Keuning, een bezoeker,
kwam met cijfers die uitwezen
dat Nederland veel minder asiel
verzoeken honoreert dan de om
ringende landen.
Nawijn van justitie: "Dat mag zo
lijken, maar Nederland is wel het
enige land dat alle asielverzoe
ken in behandeling neemt. An
dere landen weigeren vluchtelin
gen soms zonder pardon. Jullie
zien alleen de negatieve beschik
kingen. Sommige asielzoekers
worden binnen enkele dagen
toegelaten". Buikema (CDA)
pleitte voor een verkorting van
de procedure bij het toewijzen
van een asielverzoek: "Nu moet
iemand soms maanden of jaren
wachten" Een mevrouw uit het
publiek: "Je kunt de procedure
verkorten hoe je wilt. Maar zo
lang de humaniteit ontbreekt,
maken al die regeltjes niets uit.
Nederland zou eens wat mense
lijker moeten worden".
