Uw IKEA-bankstel
staat ook in Tokio
"Doe-het-zelven zal niet afnemen'
Zweedse "Pak-in-neem-mee" formule veroverde de wereld
Bouwvaria-directeur J. C. Gerritsen:
WOENSDAG 28 APRIL 1982
Huis, tuin en keuken '82
PAGINA 23
Brieven met de smeekbede of er alsjeblieft een
vestiging dichterbij de huizen van de
respectievelijke afzenders kan worden gesticht.
Rijen voor de deur; een schuifelende massa
daarachter. Minimaal achtduizend kooplustigen te
verwerken per zaterdag: de formule van IKEA mag
gerust een regelrechte trend worden genoemd.
Degene die wil bijblijven op
woongebied spoedt zich op
een vrije (zater)dag met een
ruime auto richting Slie-
drecht. Eenmaal bij 'het on
mogelijke woonwarenhuis uit
Zweden' aangekomen, sjouwt
de liefhebber rond in een
showroom waarin het ver
moeiend lopen is. Er zijn op
dat moment ongetwijfeld nog
een paar honderd (of dui
zend?) andere liefhebbers op
zoek. Houten kasten, stoelen,
tafels, stoffen en grenen bank
stellen, wandrekken en niet te
vergeten het klein spul: dat
alles van simpel, dus jong
ogend, licht en strak uitge
voerd materiaal.
Nummer
Als de keuze eenmaal is ge
maakt komt het even op
nauwkeurigheid aan. Want
elk meubelstuk heeft een num
mer, dat correspondeert met
een nummer op één van de
grote pakken in de opslaghal.
Die eerlijke houten tafel blijkt
ineens een pakje van twintig
bij veertig centimeter, de
tweepersoons matras een be
scheiden pakketje, vacuüm
gezogen, dat precies op de
achterbank past. De aanko
pen kunnen meteen mee naar
huis om daar, al dan niet met
het nodige gevloek, in elkaar
te worden gepast.
Schrik niet, maar wij Neder
landers gaven vorig jaar met
z'n allen een dikke 72 miljoen
uit aan die modieuze pak-
mee meubels van IKEA An
derhalf miljoen landgenoten
ondernamen vorig jaar de
tocht naar Sliedrecht. Al dan
niet van ver komend.
Maar wij zijn lang niet het eni
ge, en al helemadl niet het eer
ste volkje dat de smaak van
IKEA te pakken heeft. Het
van origine Zweedse woon
warenhuis heeft inmiddels al
vestigingen in twaalf landen
van de wereld. Behalve m Eu
ropa heeft IKEA zich ge
nesteld in landen als Japan,
Australië. Singapore, en bo
vendien is men de markt in
de Amerika momenteel al
grondig aan het bewerken. In
totaal zorgen die vestigingen
voor een jaaromzet van een
slordige 2l/z miljard gulden.
Tel uit je winst.
Die winst blijkt 'm niet zozeer te
zitten in forse verkoopprij
zen. want deze worden be
wust zo laag mogelijk gehou
den. En juist omdat het me
rendeel van de IKEA-meubels
in handzame pakketjes én in
groten getale wordt aange
voerd blijven vervoers- en op
slagkosten laag. Bovendien
verricht de klant een groot
aantal handelingen zelf. Al te
veel winkelbedienden lopen
er bij het onmogelijke woon
warenhuis niet rond. De
klant koopt aan de hand van
een dikke prospectus, kijkt en
keurt in de showroom, ont
houdt de benocligde num
mers, haalt z'n spullen zelf uit
het magazijn en sjouwt ermee
naar de kassa.
Jong
IKEA een ludieke zaak voor
jonge lieden met een krappe
portemonnee? Niets ervan.
Degene die een dagje zou
gaan posten in Sliedrecht zou
in de toestromende menigte
ook mensen in de categorie 40
tot en met 65+ ontwaren. De
jonge garde mag dan nog als
klant in de meerderheid zijn
de doelgroep is ze niet meer.
Jan Blaak, directeur van
IKEA-Nederland, zegt heel
diplomatiek "dat het assorti
ment bestemd is voor een ie
der die zich jong voelt"
Echter de liefhebbers van klas
siek eiken of ander rustiek
materiaal kunnen zich de
tocht naar Sliedrecht bespa
ren. Want het bedrijf wil wel
z'n eigen gezicht blijven to
nen. Dal gezicht wordt be
paald door het grenen, lichte
materiaal, met een knipoog
naar chroom. Maargeen
messing, fluweel, donker hout
of perzische tapijten.
De ontwerpers van het wereld
wijde bedrijf hebben strikte
orders, die ze van de 'pro-
duktgroep' krijgen. Die pro-
duktgroep wikt en weegt bij
elk te ontwerpen meubelstuk:
is het een ontwerp dat in het
IKE A-concept past? Is de
kleur afgestemd op de kleu
ren van het overige meubi
lair? Kan er een handzaam
pakketje van worden ge
maakt? Zijn de produktiekos-
ten niet te hoog?
Jan Blaak: "Het is geen kwestie
van één meubelstuk. Je biedt
een hele inrichting aan. een
totaal assortiment. De kleu
ren van de stoelen moeten te
rugkomen in die van de gor
dijnen, om een voorbeeld te
Jan Blaak,
directeur
IKEA-Nederland:
"Wij zijn zelf ook
verbaasd..."
(Fol
Ton Poortvl
De produktiekosten zijn juist zo
belangrijk omdat elk meubel
tje bestemd is voor alle vesti
gingen, waar ook ter wereld.
Een IKEA-bankstel kan in
een Nederlandse, maar net zo
goed in een Japanse huiska
mer staan te prijken. Een
merkwaardig idee.
Grondlegger
De grondlegger van deze origi
nele manier van meubelver
koop is de Zweed Ingvar
Kamprad - 56 jaar is hij nu
- die in zijn vaderland ooit
als handelaar in kleingoed is
begonnen. Aanvankelijk ging
hij huis-aan-huis met z'n
spullen, totdat hij bedacht
dat hij dezelfde routes liep als
de postbode. Om een lang
haal kort te maken: Kam
prad stichtte het eerste post
orderbedrijf in Zweden Zijn
zaak kreeg de naam IKEA
de I en K van zijn eigen
naam, de E en A van Elmta-
ryd en Agunnaryd. de plaats
jes waar hij in die beginja
ren. rond 1943, opereerde
Tien jaar later nam hij de stap
richting meubelbranche.
Toen al werd de koper van
een meubelstuk in zijn zaak
meegetroond naar een pak
huis waar de sofa, het dres
soir of de armstoel al klaar
stonden. Demontabel natuur
lijk.
Voor dat concept kreeg Kam
prad vorig jaar de prijs van
de Internationale Kamer van
Koophandel. Maar de Zweed
wist ver vóór die officiële er
kenning al dat zijn ideeën
aansloegen. Ook hier in Ne
derland, waar de IKE A-inva
sie in 1978 plaatsvond.
Een voorbeeldHet zal je als be
drijf maar gebeuren dat je
smeekbrieven krijgt of je als
jeblieft in die en die plaats
een vestiging wilt beginnen.
Bij IKEA komen die brieven
geregeld binnen. In Amster
dam. de stad van waaruit de
druk groot was. is sinds ja
nuari een tweede filiaal ge
vestigd. Zij het zonder gigan
tische parkeerruimte, restau
rant en kindercrèche de
ruimte in de binnenstad laat
die typische IKEA-voorzie-
ningen niet toe.
Er zijn verder onderhandelin
gen met de gemeenten Gro
ningen, Duiven bij Arnhem)
en Eindhoven om in één of
meer van deze plaatsen een
vestiging te stichten. Elk
nieuw filiaal zou een gebied
van dertig d veertig kilome
ter in de omtrek moeten be
strijken. Dat is althans het
streven van de IKEA-beleids-
medewerkers.
Verkeersdrukte
het doorgaans op onmogelij
ke plaatsen gaat zitten. Zoals
in Sliedrecht. waar het ver
scholen zit op een industrie
terrein. ver buiten het cen
trum.
Jan Blaak zegt dat het niet an
ders kan "Geen enkele stad
kan ons 25.000 tot 30 000 vier
kante meter in het centrum
bieden. En veel plaatsen wil
len ons niet hebben, omdat we
veel te veel verkeersoverlast
met ons meebrengen. Dus ben
je gebonden aan een indus
trieterrein, of aan een wel
héél erg krappe vestiging zo
als in Amsterdam"
Dat grote succes heeft inmid
dels al geleid tot nabootsing
van de IKE A-formule. Het
sterkst is dat merkbaar bij
'Mobell', Dit zusje van De Bij
enkorf is een warenhuis be
gonnen met praktisch dezelf
de soort meubels, dezelfde
sfeer, dezelfde pak-in-neem-
mee formule. Zeljs de pagina
grote advertenties van dit
tearenhuis lijken een exacte
kopie van de mededelingen
die IKEA regelmatig doet op
de commerciële pagina's van
de kranten Directeur Jan
Blaak zegt het bij het idee om
zo'n concurrent te hebben nog
niet benauuni te krijgen 'Ze'
zijn duurder, zegt Blaak, en
dat kan ook met anders. 'Ze'
kunnen immers niet zo groot
inkopen als het moederbe
drijf van Blaak dat kan
De stormloop heeft de Neder
landse werknemers van het
Zweedse woonwarenhuis
hooglijk verbaasd. Het eerste
jaar, de strenge winter ten
spijt, werd er al 45 miljoen
omgezet, en dat getal ging elk
jaar met sprongen omhoog
Blaak 'Wij als Hollanders wa
ren zoiets met gewend Dat
mensen inderdaad bereid
zijn om een eind voor je te rij
den. en om het spul zelf in el
kaar te zetten..".
MIEP HOENSON
De kern van het succes lijkt zo
simpel: een chauffeur die de
spulletjes daar neerzet waar
ze moeten staan en niet er
gens in een hoek slingert;
winkelpersoneel dat de klant
nog als koning beschouwt en
weet waarover het praat als
er wat wordt gevraagd.
"Zo werkt Bouwvaria", vertelt
direkteur J.C. Gerritsen.
"Want met goede mensen
staat of valt een zaak. Met pu
re moed, beleid en trouw kun
je ook in deze sombere tijd
behoorlijk een bedrijf run-
De bakermat van Bouwvaria
ligt in Leiden. Nu zeven jaar
terug kocht houthandel Rote-
Westzaan het garagebedrijf
van v.d. Marei aan de Zoeter-
woudseweg. De plannen la
gen toen al een half jaar dui
delijk omlijnd op tafel: in de
Sleutelstad beginnen en elk
jaar twee bouwmarkten erbij.
Niet meer dan vijftien zaken
in totaal.
Selectief
Wat er van die voorspelling te
recht is gekomen? De groei
zit er nog altijd in. Alleen niet
zo onstuimig meer als in het
begin. Bouwvaria heeft in
middels winkels in Leiden,
Amsterdam (drie stuks), Arn
hem, Maastricht, Alkmaar en
Amersfoort. Een zaak in
Weert brandde na één jaar
volledig uit. De kans om er
opnieuw te beginnen kreeg
men niet, omdat de eigenaar
de grond voor een aantreke-
lijk prijs van de hand kon
doen. Ondanks de economi
sche malaise blijft het stre
ven van de Bouwvaria-direk-
tie: uitbreiden met twee on
dernemingen per jaar.
"Je wordt wél selectiever", rea
geert Gerritsen. "Waar je
vroeger van zei: dit pakken
we, daarvan zeggen we nu
eerst maar eens onderzoeken
of eruit komt wat wij ervan
verwachten. We moeten er re
kening mee houden, dat de
mensen niet zoveel meer te
besteden hebben. Dus als je
ergens een winkel opent,
moet dat papd niet alleen in
een redelijk dichtbevolkt ge
bied liggen, maar ook goed
bereikbaar zijn. Waarom?
Omdat je niet meer enig in je
soort bent. Nederland telt
thans zo'n driehonderd
bouwmarkten. En dat houdt
in dat je steeds meer moet
presteren om het goed te
doen. Ik heb daar geen moei
te mee. Maar anderen wel.
Links en rechts vallen rake
klappen. Ze zijn. denk ik, in
de problemen geraakt door
een té grote top en omdat ze
in veel te dure panden zaten."
Plaatsen waarop Bouwvaria
zijn oog laat vallen moeten
een inwonertal van minstens
zestigduizend hebben en een
verzorgingsgebied van
150.000 zielen. De voorkeur
van het bedrijf gaat uit naar
de randstad. Dit is het enige
gebied waar zulke concentra
ties zijn. Waar de volgende
bouwmarkt komt wil Gerrit
sen niet prijsgeven. Wél dat
er heel hard wordt gewerkt
aan de opening van een nieu
we vestiging.
Gemakzucht
In een tijd dat de klad in de eco
nomie zit gaat het Bouwvaria
nog aardig voor de wind. Ger
ritsen: "Gewoon je schouders
eronder zetten en de gemak
zucht wat terugdringen. We
waren het zo goed gewend,
hè? Hard werken hoefde toch
helemaal niet? 't Geld kwam
wel binnen. Maar nu wordt
bewezen dat de weelde wel
degelijk op kan. Kijk, toen
was het om kwart voor zes
handen wassen en zes uur de
deur op slot. Komt er yu om
even voor sluitingstijd een
klant binnen, dan wordt hij
ook naar behoren geholpen
Al wordt het kwart over zes
of zelfs half zeven. Dan blij
ven de mensen terugkomen.
Als ik, bijvoorbeeld, bij de
groenteboer binnenstap, en
wat wil weten, verwacht ik
J. C. Gerritsen: "Als het
een correct antwoord. Zoals
ik in een zaak wil worden ge
holpen, zo moeten de klanten
bij ons worden bediend.
Steeds moet je je personeel'
(tachtig man) daarvan be
wust maken. Daarnaast
speelt nog dat je verplicht
bent goede spullen te verko
pen. Steeds meer wordt daar
opgelet. En niet te vergeten
de prijzen. Kopers zijn. wat
dit laatste betreft, zeer kri
tisch. Wat ze kopen hoeft niet
slim te zijn, als het maar func
tioneel is. Dat is nu de trend."
In die zeven jaar dat Bouwvaria
op de markt is. is er heel wat
veranderd. Te beginnen by
de Leidse periode: er werd
vooral met ruw materiaal ge-
(Folo Holvast)
werkt. Zeker 95 procent be
stond uit goederen voor een
verbouwinkje thuis Maar de
tijden zyn veranderd. Na
tuurlijk. de meeste spullen
zyn (nog) gericht op ruwe
werkzaamheden aan en om
het huis. Wat er by is geko
men zijn fijnere dingen: zoals
mooie kranen voor de badka
mer, wandbekledmg (be
hang). verf enz.
Assortiment
Gerritsen: "Het assortiment is
enorm gegroeid Van zesdui
zend tot veertienduizend arti
kelen. Ik kan me nog goed
herinneren dat in Leiden al
les door de voordeur naar
binnen werd gebracht. Dat
kon. Tot er een keer een hef
truck met gipsplaten voor de
deur stond waar mensen flui
tend onderdoor liepen. Ja.
toen hebben we gezegd: dit
wordt té link. Kort erop heb
ben we aan de zykant een in
gang gemaakt De klanten
konden toen. zonder dat wy
ze lastig vielen, in- en uitlo
pen. Goederen gingen daarna
uitsluitend via de zydeur
naar binnen."
Wellicht klinkt het vreemd,
maar over de toekomst
maakt Gerritsen zich geen al
te grote zorgen. Zyn stelling:
"De doe-het-zolver pakt de
klus zelf aan of doet het hele
maal niet Uitbesteden aan
een deskundig bedryf is er
niet meer by Ze kunnen dit
niet betalen Daarom denk ik
dat het zelf doen nóg meer zal
toenemen dan nu al het geval
is. Bekyk je het van de ande
re kant. dan moet ik constate
ren dat, landelijk gezien, de
bouwmarkt met een procent
of tien is gekelderd. Gelukkig
is het by ons nog niet zó erg
Het is wél een teken aan de
wand."
Een direkteur van een bouw
markt. klust die zelf veel?
Gerritsen moet erom lachen.
Zegt dan "Kyk. ik heb een
huis dat in 1930 is gebouwd.
Dus al meer dan vijftig jaar
oud Ja. daar is inmiddels wel
het één en ander in gebeurd
In de eerste plaats heb je met
die materialen te maken en in
de tweede plaats is zelf doen
een hobby van me. dus
Maar ik ben géén vakman.
Wat ik zelf kan doen. doe ik.
Zie mi] maar als het prototy
pe van m'n klanten."
JAN WESTERLAKEN
