Londen wil blijven praten
c
...die zekerheid hou je?
Betrouwbaarheid
VS op de proef
Niemand gediend met gezichtsverlies
Zuid-Georgië-eilanden
Thatcher pleit nog steeds voor diplomatieke oplossing
ru?*
Franse regering tart
Turldje met Armeniërs
DINSDAG 27 APRIL 1982
(Van onze speciale verslaggever
Peter Hattink)
BUENOS AIRES - De Argentijnse
militaire junta heeft er duidelijk
moeite mee om het verlies van de
slag om de South Georgia-eilan-
den op een directe manier te be
kennen. De Argentijnen, die gis
teren niet naar een buitenlands
radiostation hadden geluisterd,
hebben er geen idee van dat
Groot-Brittannië de 190 op de
South Georgia-eilanden krijgs
gevangen gemaakte Argentijnen
aan Buenos Aires wil uitleveren.
De meesten leven nog steeds in
de overtuiging dat de dappere
Argentijnse militairen op de ei
landen, ondanks hun kapotte ra
dioverbinding, met een hoog mo
reel al twee dagen in een ver
woed gevecht met de Britten op
rukken naar de overwinning.
Een Argentijn vertellen dat sinds
zondag de Britse Union Jack op
de South-Georgia-eilanden wap
pert, is hetzelfde als hem op z'n
hart trappen. „Leugens uit de ko
ker van de Engelse oorlogspro
paganda!", schreeuwt men met
hysterisch overslaande stem.
„Las Malvinas son Argentinos"
gillen Argentijnse arbeiders
agressief, alsof ze vrezen dat het
afpikken van deze eilanden hun
maandelijks toch al hard achter
uit hollende loonzakje nog dun-
Buitenland
ner gaat maken. „De Engelsen
zijn misdadigers; laat er geen een
ontsnappen!", klinkt het in koor.
De militaire junta zit met een door
haar zelf opgezweepte nationalis
tische massa, dom gehouden
door achtergehouden en valse in
formatie. De Argentijnse militai
ren willen niet eerder hun fout
toegeven voordat deze is gedekt
door een succes, want de fragile
nationale eenheid, gecreëerd met
de „herovering" van de Falk-
land-eilanden, begint gevaarlijke
barsten te vertonen, die gemak
kelijk tot een breuk kunnen lei
den.
Daarom is het moeilijk voor het Ar
gentijnse staatshoofd Leopoldo
Galtieri te bekennen dat hij de
krachtdadige houding van de
Britse premier Margaret That
cher heeft onderschat. De stijf
koppige Thatcher, die onder de
druk van de Labour-oppositie
gedwongen wordt haar naam als
„IJzeren Lady" hoog te houden,
zou niet graag het verwijt gekre
gen hebben dat zij als een van de
belangrijkste NAVO-partners
niet eens de grillen van een Der
de-Wereldland als Argentinië de
kop kan indrukken.
De Argentijnse politici - al jaren
lang zwevend op de zelfkant van
het politieke leven - willen in ruil
voor hun steun aan de militaire
junta in het Falkland-avontuur
alleen overwinningen zien. Al
leen met deze militaire succes
sen kunnen zij hun politieke ach
terban in bedwang houden en
kunnen zij de prijs voor hun
loyaliteit omzetten in de eis tot
meer democratische vrijheden.
De leiders van de veertien voor
naamste politieke partijen heb
ben de junta al laten weten dat
men voor juli 1983 vrije verkie
zingen wil. Als hy zijn doel be
reikt - een internationale erken
ning van de Argentijnse souve-
reiniteit over de Falkland-eilan-
den - staat generaal Leopoldo
Galtieri hier niet afwijzend te
genover.
Werkgeversorganisaties en vak
centrales lijken in het Falkland-,
avontuur gezworen kameraden.
De werkgevers zien overduide
lijk dat Argentinië niet over een
krachtige economie beschikt, die
een oorlog kan financieren. De
werknemers storten - uit angst
voor de officiële registratie en in
de hoop er economisch beter van
te worden - graag een dag van
hun maandloon op de bankreke
ning van het patriottische fonds
ter financiering van de strijd
krachten. Beide partijen, over
stelpt met een saus van emotio
neel nationalisme, zijn gebaat
met de successen van de junta.
want anders zien zij hun vrijhe
den, waarop de militairen een
hypotheek hebben afgesloten, in
rook opgaan.
De Argentijnse katholieke kerk
ziet het Falkland-avontuur als
een niet ongevaarlijk nationalis
tisch bind middeltje. „De vrede
in Argentinië moet op een eer
volle wijze bereikt worden", is de
diplomatieke, maar dubbelzinni
ge uitspraak van kardinaal Juan
Carlos Aram burn, primaat van
Argentinië. Hij voelt en weet uit
ervaring hoe een mislukte onder
neming de ogenschijnlijk home-
gene massa van verkochte zielen
uit elkaar kan doen spatten.
De Argentijnse militaire junta kan
alleen de nederlaag op de Zuid-
Georgië-eilanden voor de bin
nenlandse belangengroeperin
gen verhelen door iets groots:
iets internationaals, zoals bij
voorbeeld de solidariteit van
heel Amerika met Argentinië. En
daarop speculeert Leopoldo Gal
tieri. Met een beroep op het In
teramerikaan se verdrag tot we
derzijdse bijstand (Verdrag var
Rio, 1947) is voor hem het Latijn
se eergevoel zodanig opge
warmd, dat een informatief slor
digheidsfoutje over de werkelij
ke toestanden op de Zuid-Geor
gië-eilanden er wel bij kan.
(Van onze correspondent Henk Dam)
LONDEN - Ondanks het gebruik van geweld op Zuid-
Georgië blijft Engeland voorstander van een diplomatie
ke oplossing van het geschil over de Falkland-Eilanden.
Dat heeft de Britse premier mevrouw Thatcher gisteren
in het Lagerhuis gezegd. De premier sprak van de „drin
gende noodzaak" om verder te onderhandelen, maar
waarschuwde tegelijkertijd dat de tijd hiervoor snel ver
strijkt nu de Britse oorlogsvloot de Falkland-eilanden
zeer dicht genaderd is.
-K-rv(
De Britse militairen op Zuid-Geor-
gië herkregen maandagochtend
de volledige controle over het ei
land, nadat een groep Argentij
nen zich bij de basis Leith had
overgegeven. Zondag gaven de
manschappen bij de hoofdstad
van Zuid-Georgië, Grytviken,
zich al over aan de mariniers.
Met de bemanning van de Argen
tijnse onderzeeboot Santa Fe die
in de haven van Grytviken door
Britse helikopters zwaar werd
beschadigd erbij gerekend, heb
ben de mariniers 150 Argentijnse
militairen en nog eens 40 man
burgerpersoneel gevangen geno-
Daar Engeland officieel niet in oor
log is met Argentinië, zullen de
190 Argentijnen niet als krijgsge
vangenen worden beschouwd,
maar naar hun vaderland kun
nen terugkeren. Dit werd giste
ren door het Britse ministerie
van defensie bekendgemaakt.
Het ministerie gaf gistermiddag
verdere details van de herover
ing. Het me^st verrassende gege
ven was het aantal Argentijnen
dat op Zuid-Georgië bleek te
zijn, toen de mariniers aan hun
bestorming begonnen. Tot dus
ver was steeds aangenomen dat
het om een man of veertig zou
gaan, maar het waren er dus 190.
Daarmee hadden de Argentijnen
een numeriek overwicht op hun
Britse overvallers. Niettemin he-
sen zij al snel nadat de mariniers
met helicopters aan land waren
gebracht de witte vlag.
Dat had alles te maken met de aan
val op de Santa Fé, die even voor
de bestorming plaatshad. Aan
boord van deze onderzeeboot
waren 90 man, merendeels be
doeld als versterking voor het al
op South-Georgia aanwezige gar
nizoen. Bij de aanval viel de eni
ge gewonde, een Argentijnse mi
litair, die aan zijn been werd ge
raakt. Dit moest later worden
geamputeerd.
Diner
De commandant van de Santa Fe
en de commandant van het gar
nizoen bij Grytviken werden
zondagavond voor een diner aan
BUENOS AIRES - Al zitten ze dan in de oppositie, aanhangers van de Peronistische Partij in Argentinië
gaven er gisteren blijk van op de hand van de regering te zijn wat betreft de Falkland-crisis. Zij betoogden dan
ook luidkeels vóór het behoud van de Argentijnse soevereiniteit over de eilanden.
boord van een van de Britse oor
logsschepen uitgenodigd waar
ze, aldus het ministerie van de
fensie, zich dankbaar toonden
voor de humane wijze waarop de
gevangenen zijn behandeld.
Het feit dat bij de bestorming geen
doden zijn gevallen, betekent dat
de deur naar een vreedzame op-
ADVERTENTIE
lossing van de Falkland-crisis
nog steeds openstaat. Mevrouw
Thatcher benadrukte in het La
gerhuis echter keer op keer dat
er nu snel resultaten moeten
worden geboekt bij de al meer
dan drie weken durende onder
handelingen.
Gekleed in marineblauw stond ze
een Lagerhuis te woord dat over
wegend achter haar bleek te
staan. Oppositieleider Michael
Foot toonde zich tevreden over
de manier waarop de invasie van
Zuid-Georgië was verlopen. Hij
drong er echter met klem op aan
nu geen verder geweld te gebrui
ken maar alle energie op onder
handelingen te richten. Zijn par
tijgenoot Tony Benn ging verder
en beschuldigde mevrouw That
cher van het onderwaarderen
van het belang van onderhande
lingen omdat ze oorlog zou wil
len.
Goede wil
Mevrouw Thatcher antwoordde
hierop dat er bij de regering geen
gebrek aan goede wil bestaat.
Dat gebrek bestaat bij de Argen
tijnse regering, aldus de premier,
omdat deze nog steeds niet ge
hoor wil geven aan de eis tot te
rugtrekken, zoals de Veiligheids
raad die heeft gesteld.
Met grote nadruk zei de Britse pre
mier gisteravond tijdens een tv-
interview dat een vreedzame op
lossing van het Falkland-geschil
slechts mogelijk is, als eerst de
Argentijnse troepen zich van de
eilanden terugtrekken. Pan pas
zal de Britse vloot worden terug
geroepen, aldus mevrouw That
cher. Zij zei zich te kunnen voor
stellen dat er dan een tussenlig
gende periode ontstaat, waarbij
de Verenigde Staten of de Ver
enigde Naties de veiligheid van
de eilanden garanderen.
In die tijd zal er kunnen worden
onderhandeld over een oplos
sing voor het probleem van de
Falkland-eilanden op lange ter
mijn. Daarbij zal de wens van de
eilandbewoners zelf doorslagge
vend moeten zijn, aldus me
vrouw Thatcher
De premier zei het uitgesloten te
achten dat de Argentijnse vlag
op de eilanden kan blijven wap
peren, nadat de Argentijnse troe
pen zich hebben teruggetrokken.
„Niet als teken van soevereini
teit. De soevereiniteit van de ei
landen is steeds Brits geweest,
en is dat nog steeds", zo zei ze.
De premier legde Argentijnse be
schuldigingen dat de Britten op
Zuid-Georgië geweld in de crisis
hebben geïntroduceerd naast
zich neer. „Het is niet aan de Ar
gentijnen om over het gebruik
van geweld te klagen. Argentinië
is zelf met geweld begonnen
door de eilanden te bezetten"
Mevrouw Thatcher vergeleek de
Britse houding jegens de Argen
tijnse invasie met die jegens ka
pingen. „Je moet die direct stop
pen. Als je er geen eind aan
maakt, gaat het kwaad steeds
verder. Als Argentinië ongestraft
een invasie kan uitvoeren, gaan
andere landen ook kleinere lan
den binnenvallen. Het is onze
taak aan die internationale anar
chie nu een eind te maken".
Douwe Egberts koffie, lekkere koffie.
(Van onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS - De diplomatieke betrek
kingen tussen Frankrijk en Tur
kije zullen er niet beter op wor
den nu de Franse regering open
lijk de zijde van de Armeniërs
heeft gekozen in hun vete met de
Turken. De Franse minister van
binnenlandse zaken (en eerste
minister ad interim) Gaston Def-
ferre beloofde de Armeniërs „de
hulp van Frankrijk bij het win
nen van hun zaak".
Van de 300.000 Armeniërs in
Frankrijk wonen er 80 000 in
Marseille, waar Defferre burge
meester is. Deze herdachten in
de Zuidfranse havenstad tijdens
het weekeinde de massamoord
op 1,5 miljoen Armeniërs door de
Turken in 1915 Deferre beloofde
hen een standbeeld ter nage
dachtenis „vlakbij de Champs
Elysees".
De Ttirken hebben nooit deze mas
samoord op meer dan de helft
van de Armeense bevolking in
hun rijk, erkend Na de woorden
van Defferre in Marseille liet de
Turkse ambassadeur Adnan Bu-
lak weten „Als de zaken zo lig
gen, is dat heel ernstig Op deze
manier wordt het een zaak voor
mijn regering!"
Evenmin aangenaam voor de Tur
ken is de bliksemreis die minis
ter van defensie Charles Hernu
naar Gnekenland - Turkye's tra
ditionele vijand - heeft gemaakt
om er een contract voor wapenle
veranties te ondertekenen Met
name zal Frankrijk de Gneken
helpen bij de opbouw van hun -
praktisch niet bestaande - lucht
vaartindustrie en de „know
how" leveren voor een moderne
wapenindustrie Wellicht zit er
voor de Fransen ook nog de leve
ring in van Mirages 2000 en van
een raketsysteem voor luchtaf-
Het zwaartepunt van de in
spanningen om een vreedza
me. diplomatieke oplossing
te vinden voor het Bnts-Ar-'
gentijnse conflict met soeve
reiniteit over de Falkland-Ei-
landen als inzet, is naar de
Amerikaanse hoofdstad ver
legd. Voor het forum van de
Organisatie van Amenkaanse
Staten heeft de Argentijnse
minister van buitenlandse za
ken de Britse herovering van
Zuid-Georgië bestempeld als
een daad van oorlog, tegen
het westelijk halfrond. Daar
door vindt Argentinië dat het
recht heeft op de wederzijdse
bijstand die het Verdrag van
Rio de Janeiro (anno 1947) in
zulke gevallen belooft
De Amerikaanse bewindsman
Alexander Haig evenwel
waarschuwde in zyn rede te
gen de toepassing van dit ver
drag in deze omstandighe
den, die noch passend noch
nuttig zou zijn, aangezien het
geschil tussen Argentinië en
Groot-Brittannie niet binnen
dit collectieve veiligheidska
der kan worden geregeld.
Volgens Haig moeten de on
derhandelingen doorgaan,
omdat anders de oorlogshan
delingen zich in de komende
dagen zullen verhevigen.
Volgens Costa Mendes heeft
Argentinië vredesvoorstellen
gedaan, doch hebben de Brit
ten die met een oorlogsdaad
doorkruist. „Het Verenigd
Koninkrijk heeft met deze
stinkende, gewapende agres
sie het Argentijnse land ge
wond en de mannen die de
waardigheid van de Amen-
ka's verdedigen in een po
ging gebieden die aan ons be
horen opnieuw te koloniali
seren". Dit duidelijke beroep
op Interamerikaanse solidari
teit en op zyn minst Latynsa-
merikaanse eenheid vond
steun in een verklaring die 92
niet-gebonden landen in New
York hebben uitgegeven
waarby zich zich achter de
Argentijnse territoriale aan
spraken stellen.
Het ziet ernaar uit dat Argenti
nië in de OAS niet op veel
meer mag rekenen dan met
de mond beleden solidariteit
van een meerderheid, zonder
dat die in feitelijke maatrege
len zoals economische en di
plomatieke sancties, laat
staan militaire bijstand wordt
omgezet.
Weerstand
De Argentijnse aanspraken op
een positie als slachtoffer van
agressie (die het zelf heeft
veroorzaakt door van de inlij
ving van de Falkland-eilan
den onder zyn blauw-witte
vlag een militair avontuur te
maker.), stuit ook binnen de
OAS op grote weerstand. Het
Argentijnse optreden vormt
een van de bizarre elementen
in dit conflict, dat vérstrek
kende consequenties kan
hebben. Daarbij gaat het met
slechts om het gevaar van
een militaire escalatie, maar
ook om de handhaving van
internationale rechtsregels
en de geloofwaardigheid van
de Verenigde Staten, zowel
tegenover zyn Europese
bondgenoten, als ten aanzien
van de Latijnsamenkaanse,
de Centraalamenkaanse en
Caraibische landen.
President Reagan heeft giste
ren gezegd dat de beschikba
re tyd voor het bewerkstelli
gen van een vreedzame op
lossing snel verstrijkt, maar
dat de VS vastbesloten blij
ven alles te doen dat Groot-
Bnttannie en Argentinië kan
helpen hun geschillen zonder
verdere conflicten op te los
sen. Hy noemde de toestand
in het Zuidatlantisch gebied
ernstig en noemde arbeid
voor vrede zowel een morele
plicht als een praktische
noodzaak. „Wy moeten ons
geen illusies maken", zei
Reagan in een toespraak tot
de Amenkaanse Kamer van
Koophandel „Deze taak is
buitengemeen moeilijk en
wy kunnen de problemen in
de wereld evenmin oplossen
als wij ons ervan kunnen los
maken. Maar het zoeken naar
vrede biedt de zekerste weg
om alles dat ons lief is te be
waren en de nachtmerries die
wy vrezen te vermyden".
De secretarisgeneraal van de
OAS, Alejandro Orfila, een
Argentyns diplomaat die
voorheen zyn land m Was
hington vertegenwoordigde,
zegt dat de organisatie voor
misschien wel de moeilijkste
uitdaging staat die zy ooit on
der ogen heeft gezien „De
vrede in de Amerika's is ge
broken. maar de zaak van de
vrede is in leven en maakt het
goed". Het was vooralsnog
niet duidclyk of hy daarmee
poogde enige vooruitgang te
suggereren in de inspannin
gen van de Amenkaanse mi
nister van buitenlandse za
ken de Argentynen tot nieu
we besprekingen in Buenos
Aires te brengen, op basis
van zyn laatste ideeën, die de
Bntten reeds als ontoerei
kend hebben bestempeld
Zondagavond weigerde de Ar-
gentynse minister Costa
Mendes met Haig te gaan pra
ten. na de Britse aanval op
Zuid-Georgië. Zyn norse aan
kondiging dat dit een stilleg
gen van de onderhandelin
gen betekende, bleef niet
lang overeind, want gisteren,
voor het begin van de OAS-
vergadering. zat hy al by
Haig. Deze op zijn beurt had
daartoe de dreiging niet per-
soonlyk de byeenkomst te
zullen bywonen als hefboom
gebruikt. Daarmee kon een
groot gewicht aan gekwetst
Argentijns „machismo" wor
den gekanteld, aangezien
men te Buenos Aires ten kos
te van alles wil voorkomen,
dat by een totaal mislukt
Amerikaans bemiddelen de
VS zich vierkant achter de
Bntten stellen, omdat de Ar
gentijnen in de Verenigde
Naties niet op steun kunnen
rekenen, in de OAS niet meer
dan morele bijstand mogen
verwachten en tijd willen
Speling
In Washington wordt het niet
aannemelijk gevonden dat de
Britten met de herovering
van Zuid-Georgië definitief
van verder geweld zullen af
zien Wel neemt men aan dat
de onderhandelingen nu
weer wat speling krygen en
waarnemers hier denken dat
de Argentynse positie in de
OAS iets is versterkt nu de
Britten hebben teruggesla
gen. Amerikanen en Argen
tijnen veronderstellen, dat de
Bntten van geweld zullen af
zien, zodra het waarschijnlijk
wordt dat Haig op korte ter-
myn wederom naar Buenos
Aires zal vliegen.
Te Washington neemt - in het
Congres onder meer - de
druk toe op de regering om
zyn positie in het conflict
duidelijk te maken. De sena
tor Tower (voorzitter van de
commissie voor de strijd
krachten) zei dat de VS geen
andere morele of praktische
optie heeft. Zyn collega Jack
son wil dat de VS zich aan
sluiten bij de boycot van Ar
gentinië die de EG heeft inge
steld. En George W Ball,
voormalig onderminister van
buitenlandse zaken en een
autoriteit op het gebied van
buitenlandse politiek,
schryft dat de VS op korte
termijn de indruk moeten
wegnemen dat de VS aarze
len omdat het de Argentynse
steun en bereidheid in Nica
raguaanse zaken te modde
ren niet wil missen.
Ball: „Hoewel het de 600 000
schapen op de Falkland-ei
landen vermoedelyk een zorg
zal zyn onder welke vlag zy
worden verzorgd, geschoren
en uiteindclyk opgegeten, de
mannen, vrouwen en kinde
ren, die de Falkland-Eilan
den bevolken hebben recht
op zelfbeschikking en be
scherming tegen illegale uit
nodigingen van een aantoon
baar incompetente militaire
junta. Het is tyd dat wy kleur
bekennen".
De Cubaanse steun voor Ar
gentinië (hoewel Cuba, een
van de 22 ondertekenaars van
het Rio-vcrdrag in 1962 uit de
OAS werd gezet), is niet al
leen vreemd: een linkse dic
tatuur steunt een rechtse dic
tatuur - zij maakt de Argen
tijnse positie tegenover de
andere Zuidamcnkaansc lan
den ingewikkeld. Tussen de
suitedeuren van het wereld
gebeuren speelt zich in de ko
mende dagen te Washington
dan ook. onder leiding van de
nieuwe Urn gut* se voorzitter,
Estanislao Valdes Otero, de
stryd af om rangschikking
van de macht in een aan
vaardbaar internationaal
rechtsverband. Met op de
achtergrond de vrees dat by
uitblijven van een eenduidi
ge uitspraak andere lidmaten
van de organisatie zoals Ve
nezuela en Guatemala en
Chili hun aanspraken op
Guyana. Belize en een Argen
tynse eilandengroep met ge
weld kracht by zullen zetten
Het is dit soort escalatie dat
mannen als de Nederlands
minister van buitenlandse za
ken Van der Stoel tot de
grootste bezorgdheid brengt,
ook al wordt de laatste jaren
dan weinig meer gehoord
over de voorheen op CuraOao
vaak geuite veronderstelling
dat Venezuela wel eens een
hand zou kunnen uitsteken
naar dat eiland en zyn gigan
tische raffinaderij complex
HENK KOLB
