Volgen er nog meer
F alkland-
crises?
■C_ Var"
Ooit was een derde
van de aarde Brits
AcMergr°nd
Mogelijk wijziging
belastingplannen
sportverenigingen
Nieuw van Fbggenpohl
een klasse -keuken voor een populaire prijs
poggenpohl
Recht patiënten op
inzage eigen dossier
WOENSDAG 21 APRIL 1982
Dat is het aardige van zo'n weke*
lijks terugkerend programma als
„Sonja op maandagavond": in
de slotfase laat je een gast met
verf spuiten naar een andere
gast, commotie!, de laatste stuip
trekkingen verzanden voor de
kijkers in de aftiteling, maar
geen nood: de volgende week zit
de verfspuitster weer in het pro
gramma, nu om haar aktie toe te
lichten, en niet meer in het gezel
schap van een pornobaas, maar
van een jongen en een meisje van
Onkruit, die hun aktie tegen „het
Witte Huisje" in Madurodam mo
gen toelichten. Dat verfmeisje
mag daarna natuurlijk niet
meer terugkomen, maar wel weer
die jongen van Onkruit, de twee
de keer in gezelschap van de
hoofdreperateur van het Witte
Huisje, enzovoort enzovoort: het
perpetuum mobile is eindelijk
uitgevonden!
De VARA had „onder de mensen"
laten uitzoeken, in hoeverre zij
het eens waren met de anti-por
novrouwen en hun akties tegen
porno. Dat bleek 58 procent te
zijn. Van die 58 procent mede
standers en medestandsters was
echter 90 procent tegen het gooien
van tegenstanders met verf On
kruit bleek minder medestanders
te hebben, slechts 25 procent,
maar van die 25 procent was 88
procent het NIET eens met het in
elkaar slaan en besmeuren van
het mini-Witte Huis. De voor de
hand liggende vraag die Sonja
toen aan de actievoerders stelde
was: hebben jullie desondanks
het idee dat dat verf spuiten en
het vernielen van het mini-Witte
Huis zinvol zijn geweest?
Zolang ik leef hoop ik er al op dat
iemand in zo'n geval onbewim
peld antwoordt: nee, natuurlijk
niet, uit alles blijkt dat het een
stomme klotestreek was die we te
voren niet goed genoeg overdacht
hebben. Het zal niet meer voorko
men! Maar tot nu toe heb ik dat
nooit meegemaakt. We hebben
veel positieve reakties gehad, zei
de verfspuitster, het gaat om het
shockeffekt, je maakt dingen los,
het feit dat we hier nu wéér zitten
en erover kunnen praten bewijst
wel dat ook dat verfspuiten nut
tig is geweest! ik geef het even in
eigen woorden, samengevat,
weer). Onze ervaring is, zei de
jongen van Onkruit, dat de men
sen pas later waardering krijgen
voor onze akties, nadat we heb
ben uitgelegd waarom we het ge
daan hebben. En ik moet zeggen,
hij had inderdaad een paar goe
de argumenten: het mini-Witte
Huis was niet zomaar een stukje
huisvlijt dat binnenskamers
bleef, maar werd als klapstuk ge
presenteerd van de 200 jaar
Amerika-Nederland-viering, en
de Amerikaanse organisator
daarvan had de hoop uitgespro
ken dat door al die aktiviteiten
de Nederlanders anders over
Amerika's politiek zouden gaan
denken. Een ouwe jongens kren-
tebrood-offensief dus van Ameri
ka tegen de Hollanditis, - om het
even vereenvoudigd samen te
vatten. O, als dat de bedoeling
van dat feestje is, moet Onkruit
geredeneerd hebben, zetten we
even de bijl in jullie huisvlijt! En
zodoende...
Nu zat er ook een advokaat bij, van
wie Sonja benadrukte dat hij
dikwijls krakers en dat soort jon
gelui had verdedigd (met andere
woorden: die man is zo kwaad
nog niet!), en die vond dat ieder
geweld, vooral als dat tegen per
sonen was gerichtalleen maar
van kwaad tot erger leidde: „Nu
gooien jullie nog met verf, de vol
gende keer is het zoutzuur, wie
weet wat ik zometeen naar mijn
hoofd geslingerd krijg als ik per
ongeluk iets fouts zeg?"
Ja, dacht ik. Maar toen ik de vol
gende ochtend, na het tennissen,
een en ander even nabesprak met
de filosoof dr. A. van Z., noemde
deze het verf-zoutzuur-argument
grote flauwekul. Als ik nu een
wind laat, wil dat niet zeggen
dat ik je over een week de hersens
in sla, zei hij, want filosofen
drukken zich altijd begrijpelijk
uit, althans als ze met mij praten.
Je moet iedere daad op zichzelf
beschouwen, voegde frij er nog,
als goede raad, aan toe. En zo is
het eigenlijk ook. Wie als kind
met een klapperpistooltje speelt,
zal als volwassene zijn buurman
overhoop schieten, - kom nou! Bij
nader inzien ben ik het daarom
ook niet eens met de inquisitoire
vraag van Sonja aan de anti-
pornomeisjes en de Onkruit-ver-
tegenwoordigers: hoe ver zijn jul
lie bereid te gaan? Hun aarzelen
de antwoorden kunnen het best
worden samengevat in de formu
le: dat hangt er van af. Het popu
laire antwoord zou natuurlijk
geweest zijn: we zullen nooit zo
ver gaan, dat we een levend we
zen, hetzij mens of dier of plant,
een haar zullen krenken, want
dan hadden alle oma's in den
lande opgelucht hun koekje
strommel uit de kast kunnen pak
ken om die schatten van kinde
ren een café noir te presenteren.
Maar ja, Hannie Schaft, hun leef-
tijdsgenote, deinsde er ook niet
voor terug het levenslicht van
Duitse soldaten en Duitse herders
uit te blazen, en haar monument
wordt binnenkort door prinses
Juliana onthuld. Hohoandere
tijden andere zeden, roept u nu
Dat is waar. Maar vandaar ook
hun aarzeling, toen Sonja een
klip-en-klaar antwoord van hen
wilde. Ik zelf sta op het stand
punt van die advokaat: iedere
vorm van fysiek geweld moet
worden afgekeurd.
Het rijk waar de zon nooit ondergaat. Dat nas de
even juiste als poëtische benaming die de dichter
Christopher North gaf aan het grootste rijk dat de
wereld ooit heeft gekend: het Britse imperium.
Rond de eeuwwisseling was dit rijk op zijn mach
tigst: bijna een derde deel van het aardoppervlak
was Brits. Een op de vier mensen op de wereld van
toen mocht zich onderdaan van koningin Victoria
noemen. Overal zaten Britten, Engeland beheerste
de wereldzeeën.
Wie een idee wil krijgen van de omvang van het
imperium, moet maar eens bladeren in de postze
gelcatalogus voor de Commonwealth van Stanley
Gibbons. Van Abu Dhabi tot Zululand, bijna 700
dichtbedrukte bladzijden lang gaat het maar door,
het ene rijksdeel na het andere protectoraat.
Het is onvoorstelbaar wat de Engelsen allemaal bij
elkaar graaiden. Dat begon zo ongeveer in het be
gin van de 17e eeuw, toen Britse kolonisten in Vir
ginia een nederzetting bouwden. Die nederzetting
werd door vele anderen elders in de wereld ge
volgd.
Waar „gewoon ergens gaan wonen" niet ging, wer
den de zaken geregeld door veldslagen of werd er
een kanonneerboot langsgestuurd. In hun ongebrei
delde imperialisme keken de Britten niet op een
dode meer of minder.
Imperialisme heeft he
den ten dage een sterk
negatieve bijbetekenis,
maar de Engelsen wa
ren er in hun glorietijd
van overtuigd dat hun
veroveringszucht mo
reel verantwoord was.
Sterker, het was een
erezaak het rijk zo sterk
mogelijk te maken en
te houden.
Na de Tweede Wereldoorlog, of
eigenlijk iets daarvoor, ver
anderde het denken over het
bezit van koloniën.
Zo werden na 1947 India en Pa
kistan onafhankelijk. Aan het
eind van de jaren zestig had
den vrijwel alle Engelse ge
bieden in Afrika hun onaf
hankelijkheid gekregen, net
als vele koloniën in Azië en
het Caraibisch gebied. Tien
jaar later ging hetzelfde op
voor de Britse eilandjes in de
Stille Zuidzee.
In 1980 werd Rhodesië onaf
hankelijk en nam daarbij de
naam Zimbabwe aan. In dat
jaar werd ook Vanuatu een
onafhankelijke siaat (het is te
vinden in de Stille Zuidzee,
en heette vroeger de Nieuwe
Hebryden).
Niet altijd is het verlenen van
de onafhankelijkheid steeds
even gemakkeljk verlopen.
Dat lag dan niet zozeer aan de
Britten, maar aan de voorma
lige koloniën zelf. Die wilden
lang niet altijd de onafhanke
lijkheid hebben.
Garnizoen
Belize bijvoorbeeld, het voor
malige Brits Honduras, een
vlek in Midden-Amerika. Dat
stond eind vorig jaar Enge
land goedgunstig het verle
nen van de onafhankelijk
heid toe, maar niet nadat het
de garantie had gekregen dat
Engeland niet zal toestaan
dat het land door Guatemala
onder de voet zal worden ge
lopen.
En dus zit er in dit moerassige
landje, waar het leven niet
erg aangenaam schijnt te zijn,
een garnizoen Britse soldaten
zich te vervelen. En staat een
aantal zeer moderne Engelse
vliegtuigen de komst van de
vijand af te wachten.
De politiek van de huidige Brit
se regeringen is dat elk over
zees gebiedsdeel dat daarom
vraagt, onafhankelijkheid
wordt verleend. Als de bevol
king van zo'n gebied in meer
derheid Brits wil blijven, dan
kan dat.
Dat laatste uitgangspunt heeft
geleid tot de Falkland-crisis.
Tot enkele weken geleden
zullen niet zoveel mensen
van dit verlaten, gure groepje
eilanden, waarop slechts
schapen en 1800 geharde
Britten het uithouden, heb
ben gehoord.
Na de inval van Argentinië kan
bijna iedereen het op de kaart
vinden. Dat geldt zeker niet
voor enige andere Britse
rijksdelen. Probeer: de Cay-
man-eilanden, Anguilla,
Montserrat, de Pitcairn-eilan-
dengroep.
Vergeten stukjes imperium zijn
het, stof op de mantel van de
Britse leeuw, schuim op het
strand van de geschiedenis.
Met de Falkland-eilanden
meegerekend heeft Engeland
nog 13 overzeese gébiedsde-
len, en twee, zoals dat heet,
geassocieerde staten - lan
den waarvan Engeland de
buitenlandse zaken en defen
sie verzorgt.
Problemen?
De 13 rijksdeeltjes hebben een
totale bevolking van 5,2 mil
joen, waarvan Hongkong 5
miljoen voor zijn rekening
neemt. Ter vergelijking: de
40 Britse kolomen die vanaf
de oorlog onafhankelijk wer
den, hadden een totale bevol
king van 900 miljoen.
De vraag komt op of Engeland
in deze 13 overgebleven stuk
jes imperium meer Falkeilan-
den heeft zitten, met ander
woorden: komt de Britse ma
rine wellicht over enkele ja
ren naar een andere uithoek
varen om er de belangen van
een groep in het nauw ge
brachte onderdanen te verde
digen.
Die kans is vrij gering. Maar
toch zijn er enkele streken
die wellicht problemen kun
nen opleveren in een niet al
te verre toekomst. De rots
achtige punt van Spanje. Gi
braltar, is in dit verband het
meest in het oog springend.
Het is natuurlijk al tekenend
dat rechtse Spaanse kranten
en rechtse Spaanse politici zo
ongeveer stonden te juichen,
toen de Argentijnse troepen
de Falkland-eilanden bezet
ten.
Het is even tekenend dat in de
winkels van Gibraltar sinds
kort foto's staan van de Brit
se vloot. Onder deze in de ha
ven van Portsmouth gemaak
te opnamen staat: „Succes
jongens, geef ze op hun don
der!"
De 30.000 inwoners van Gibral
tar willen in overgrote meer
derheid Brits blijven, en dus
zijn er nu al jaren net zulke
slopende en doodlopende on
derhandelingen tussen Enge
land en Spanje over Gibraltar
gaande, als die tussen Argen
tinië en Engeland over de
Falkland-eilanden tot voor
kort werden gehouden.
Huur
Tweede probleemgebied is
Hongkong. Engeland huurde
in 1898 deze stad en omge
ving voor een periode van 99
jaar van China Die huur
loopt dus in 1997 af. China
heeft alle recht Hongkong
dan weer op te eisen. Ook de
bewoners van Hongkong wil
len in overweldigende meer
derheid Brits blijven, maar
hier kan de Britse regering
die wens niet honoreren. Dat
snappen ze in Hongkong ook
wel en vandaar dat rijke za
kenlieden nu al. in vele geval
len ongezien, dure flats in
Londen kopen.
Enige van de grootste make
laars in Londen hebben de
geest der tijden door, en heb
ben een bijkantoor in Hong
kong geopend. Want er zal
wel nooit een Britse vloot
richting Hongkong worden
gestuurd. Als het Chinese le
ger morgen Hongkong zou
binnenvallen, dan zou dat on
gestraft blyven. Niet dat het
er inzit overigens, want Chi
na heeft economisch voor
deel bij de aanwezigheid van
de drukke en energieke vrij
haven die Hongkong is.
Zijn er meer potentiele wes
pennesten Men zou met eni
ge reden Noord-Ierland kun
nen noemen. Dat bevindt
zich in een totaal andere posi
tie dan Gibraltar of Hong
kong. omdat het geen rijks
deel is. maar deel van het
Verenigd Koninkrijk zelf,
Groot-Bnttannie dus.
Maar hoe je het ook noemt. Ul
ster is en blijft een stuk van
het eiland Ierland en is in fei
te gekoloniseerd. En, als men
in de harten van vele Britse
autoriteiten zou kijken, dan
zou men ontdekken dat En
geland best van dit pro
bleemgebied af wil.
Ware het niet dat tweederde
van de bevolking van Noord-
Ierland protestants is en er
het leven voor over heeft bij
Engeland te blijven, dan zou
dat ook al lang gebeurd zijn,
dan zou Ulster nu deel uitma
ken van de Ierse republie-
k.
Zuidpoolgebied
Terug naar de echte rijksdelen.
We zochten naar potentiele
wespennesten. De anderhalf
miljoen vierkante kilometer
Door Henk Dam
die Engeland heeft in het
Zuidpoolgebied zou zo'n
brandhaard kunnen worden.
Er zijn al geluiden uit Argen
tinië gehoord, die erop wijzen
dat het Zuidamenkaanse
land ook dit barre stukje ter
rein wel wil hebben.
Er zullen dan in elk geval geen
problemen zijn met bewo
ners die Brits willen blijven,
want er woont niemand.
Maar als dit ijzige gebied nu
eens rijk aan bodemschatten
zou zijn? En als krill (een
soort plankton dat overvloe
dig in dit gebied voorkomt)
inderdaad het eiwitrijke
voedsel van de toekomst
blijkt te zyn?
Klimtologisch het tegendeel
van het bevroren Britse stuk
land in Antarctica is het Brit
se territorium in de Indische
Oceaan, enige honderden ki
lometers ten zuiden van Sn
Lanka.
Het gebied is onbewoond, als
we de Amerikaanse en Engel
se militairen die er Russische
vlootbewegingen in de gaten
houden, niet meetellen
Echt paradijselijk is de Pit-
cairn-eilandengroep, in de
Stille Zuidzee Daar wonen
(cijfers van 1980) 61 mensvn.
merendeels afstammelingen
van de muiters op de Bounty,
die met enkele Tahitiaanse
vrouwen in 1790 op de eilan
den een schuilplaats zochten.
Nog meer eenzame eilanden:
Sint Helena, Ascension en
Tristan da Cunha. Admini
stratief horen deze eilanden,
die op grote afstand van el
kaar liggen halverwege de
Atlantische Oceaan waar de
ze Afrika en Zuid-Amenka
scheidt, bij elkaar. Ver ge
noeg van Afrika, ver genoeg
van Zuid-Amenka, dus de
Engelsen hoeven niet bang te
zijn voor aanspraken. Bij el
kaar wonen op de drie eilan
den 6500 r
Caraibisch
In één adem noemen we ten
slotte de overige Britse rijks
delen. allemaal eilandjes of
groepen eilandjes in het Ca
raibisch gebied. Het gaat om
Anguilla. Bermuda, de Maag
den- en Caymaneilande n.
Montserrat en de Turks en
Caycos-eilanden. Anguilla
heeft 6500 inwoners, er wordt
wat gevist, en er worden aar
zelende pogingen gedaan de
toeristenindustrie van de
grond te helpen. Dat laatste
hoeft niet meer in het geval
van Bermuda, waar de 55 000
inwoners zich in hoofdzaak
met toeristen bezighouden
Bermuda, dat bekend werd
omdat er een bijzonder bela-
chelijk soort korte broek naar
is genoemd, kreeg in 1980
650 000 toeristen op bezoek
Het is bovendien een belas
tingparadijs er hoeft geen in
komstenbelasting te wordn
afgedragen
Voor de overige Caraibische
bezittingen geldt eenzelfde
verhaal enkele duizenden in
woners. overwegend afstam
melingen van uit Afnka ge
haalde slaven, en een econo
mie die zich baseert op toens-
ADVERTENTIE
DEN HAAG (ANP) - De belasting
plannen van staatssecretaris
Kombrink (financiën) voor de
amateur-sportverenigingen in
ons land zijn nog veranderbaar.
Binnen twee weken, zo heeft de
bewindsman gisteren in de Eer
ste Kamer gezegd, zal het poli
tiek overleg met de Nederlandse
Sportfederatie (NSF) hierover
worden afgerond. In dit overleg
zijn verschillende mogelijkhe
den bespreekbaar.
DEN HAAG - Minister de Ruiter
(justitie) meent, dat het openbaar
ministerie in Amsterdam foutief
heeft gehandeld in de zaak van
de gestolen "PMC-papers".
De arrestatie van twee boekhande
laren uit Amsterdam, die co-
pieën van de ontvreemde stuk
ken in hun boekwinkels hadden
uitgestald werd "niet door het
belang der zaak gerechtvaar
digd". aldus de bewindsman.
Naar zijn mening werd opgetre
den als gevolg van een beoorde
lingsfout bij het openbaar minis
terie.
Kombrink reageerde hiermee op
een pleidooi van CDA-woord
voerder Christiaanse, die had ge
vraagd de voorgestelde limieten
waarboven sportverenigingen
over hun kantine-omzet belastin
gen moeten gaan betalen dras
tisch te verhogen.
Christiaanse zei wel dat zijn zorg
zich beperkt tot die verenigingen
die hun kantine exploiteren als
onderdeel van de verenigingsak -
tiviteiten en zich niet gedragen
als gewone horeca-bedrijven,
door hun kantine open te stellen
voor trouwpartijen, recepties,
Kombrink wilde niet ingaan op het
verzoek van Christiaanse nu al
toezeggingen te doen over ver
zachting van de voorgestelde
maatregelen.
De bewindsman ontkende de aan
tijging van het CDA. dat zijn
plannen een "doodsteek" voor
de amateursport in ons land zou
den betekenen. Hij sprak de
hoop uit dat het overleg zal lei
den tot maatregelen die zowel
voor de belastingdienst als voor
de sportwereld aanvaardbaar
zijn.
Een variabele keuken van
Poggenpohl. waarmee u
eindeloos kunt spelen.
Beugelgrepen, lichtlijsten.
onderlijsten. plinten en
werkbladen zijn namelijk
verkrijgbaar in een heel
scala van fraaie kleuren.
Zodat u naar hartelust
kunt combineren met de
twee basiskleuren wit en
beige of nog eens kunt
veranderen.
Ook de vormgeving is
typisch Poggenpohltijd
loos en afgeronde, dus
veilige hoeken. De prijs van
de Poggenpohl Combicolor-
keuken zal u beslist mee
vallen. Ga maar eens in
formeren bij de Poggenpohl-
specialisl
Industrieweg 14 Dc Grote Polder
/octerwoudc-Rijndijk
Tel 071-899206
b v Gebr RollTs llandelmij
DEN HAAG (ANP) - De Tweede-
Kamer vindt dat er zo spoedig
mogelijk een wettelijke regeling
moet komen waardoor patiënten
het recht krijgen om hun dos
siers in te zien. De Kamer sprak
dit gisteren met algemene stem
men uit door het aannemen van
een motie van de WI). Vcrdtt
vindt de Kamer dat er een wette
Ujke regeling moet komen voor
het afhandelen van klachten van
patiënten. Een motie van deze
strekking van PvdA, WD
D'fifi km| niet <0 la ua
SGP. GPV en RPF
Ook sprak de Kamer met algemene
stemmen uit dat er een wettely-
ke regeling moet komen voor het
houden van medische expen
menten met mensen De Kamer
vindt dat er momenteel onvol
doende bescherming bestaat
V.M.r |->t I r i 'I d.. I.ll r 1 r
experimenten worden betrok
ken.
Gezicht op de Britse kroonkolonie Hongkong. Het gebied werd in 1898 gehuurd
de huur af...
China. In 1997 loopt
(Foto GPDl.
