Het is bij mij heel
merkwaardig gegaan
c
c
Opera van Tsjaikowski
Cristina Deutekom
20 jaar in de opera
D
J
ZATERDAG 10 APRIL 1982
SCHEVENINGEN - De opera
"Pique Dame" (Schoppen
vrouw) van Tsjaikowski heeft
altijd in de schaduw gestaan
van de met lyriek en senti
ment overladen "Jewgéni
Onjégin". Als theaterwerk is
deze minder bekende parti
tuur echter minstens even
sterk en zuiver visueel biedt
"Pique Dame" zelfs moge
lijkheden die doen denken
aan de grote balletten van de-
zelfde componist.
1 Een overduidelijk bewijs daar-
van levert een nieuwe pro-
duktie van de Nederlandse
Operastichting, tot stand ge
komen in samenwerking met
de English National Opera in
1 Londen.
Het door Maria Njörnson ont
worpen toneelbeeld, waarin
met eenvoudige middelen de
hofsfeer van het oude St. Pe-
tersburg wordt opgeroepen,
is een waardige tegenhanger
van de visuele pracht die Het
Nationale Ballet momenteel
in "De Schone Slaapster"
tentoonspreidt.
(Deze vergelijking werd overi
gens in de hand gewerkt door
verwijzingen in de partituur
naar het culturele leven in
het oude Versailles en - op
een geheel ander niveau -
door het professionele, in de
opera geïntegreerde, aandeel
van Het Nationale Ballet in
een choreografie van Rudi
van Dantzig). Een nog grote
re suggestieve kracht komt
uit de orkestbak, waar het
Radio Filharmonisch Orkest
zichzelf overtreft, waar
schijnlijk dankzij de jonge
Roemeense dirigent Chris
tian Badea, die de ontdek
king van het seizoen kan wor
den genoemd.
De traditionele Russische me
lancholie en de typische
Tsjaikowski-lyriek zijn maar
twee van de vele mogelijkhe
den waarin de nuancerings
kunst van Badea tot uiting
komt. Daarbij onderhoudt hij
een goed contact met de zan
gers en laat hij de muzikale
spanning gelijke tred lopen
met de gebeurtenissen op het
toneel.
Met de regie van David Pount-
ney'is het echter merkwaar
dig gesteld. Evenals bij zijn
enscenering van Puccini's
"Fanciulla del West" eerder
dit seizoen heeft hij op basis
van muziek en libretto een
"nieuw" verhaaltje ontwor
pen, en op sommige momen
ten wijkt hij zelfs zo ver van
het origineel af, dat nalezing
van de speciaal herschreven
inhoud in het programma
boekje geen overbodige luxe
bleek.
Het uitgangspunt van Pount-
ney lijkt de ongeloofwaardig
heid van twee scènes: de
geestverschijning van de ou
de gravin in de laatste akte en
daarvoor het moment als
Hermann als slachtoffer van
een practical joke denkt dat
hij stemmen hoort die hem
aanzetten het geheim van de
drie speelkaarten te ontdek
ken.
Om deze episodes in een natu
ralistisch geheel te kunnen
inpassen werd de regie geba
seerd op een afwisseling van
droom en werkelijkheid, ge
symboliseerd in een inge
nieus spel met gordijnen,
maar het is niet moeilijk een
aantal inconsequenties in de
ze "interpretatie" aan te wij-
Degenen die het werk kennen,
zullen zich even over een be
paalde drempel heen moeten
zetten, maar bekijkt men de
voorstelling onbevangen,
dan kan men constateren hoe
zich een fascinerend toneel-
gebeuren ontrolt.
Ondanks mogelijke bezwaren
moet men stellen, dat de Ne
derlandse Operastichting
weer een brok levend theater
op het repertoire heeft. Dat
de bezetting niet helemaal
ideaal is, valt in dit kader ei
genlijk nauwelijks op. Pount-
ney heeft er wel voor gezorgd
dat koor en solisten onge
woon sterk bij hun rollen be
trokken zijn.
De geloofwaardigheid van He
lena Döse als Lisa staat bui
ten kijf ondanks een stroeve
vocalistiek waarin pas in de
laatste akte versoepeling op
treedt. De tenor Jan Blinkhof
ontwikkelt zich steeds meer
als een gedreven acteur en
lijkt daarbij (ondanks intona
tieproblemen hier en daar)
vocaal voorbestemd voor het
Slavische repertoire, terwijl
de oude gravin van Elaine
Bonazzi vooral opvalt als
theaterpersoonlijkheid.
De sterke bezetting van de bij
rollen herstelt het vocale
evenwicht echter ruim
schoots en al met al zijn er al
leen maar redenen op te noe
men om deze voorstelling
wèl te gaan zien.
Dat kan in Scheveningen nog
vanavond en in Amsterdam
op 14, 18, 19, 21 en 25 april.
PAUL KORENHOF
AMSTERDAM - Op 31
mei is het twintig jaar
geleden dat Cristina
Deutekom haar eerste
stappen op het operato
neel zette. Een verzoek
om voor een zieke colle
ga in te springen en
binnen een halve dag
zag zij kans de duivels
moeilijke partij van de
Koningin van de Nacht
in "Die Zauberflöte
over te nemen. Dat hu
zarenstukje leidde tot
een bliksemcarrière die
haar binnen een paar
jaar tot een wereldster
maakte.
Cristina (toen nog Christine)
Deutekom werd door de
grootste theaters gevraagd
voor Mozart's Koningin van
de Nacht, een rol waar maar
weinig zangeressen vocaal te
gen opgewassen zijn.
Maar de Amsterdamse so
praan, ooit begonnen bij de
operettevereniging Thalia
had nog meer in haar mars:
zij specialiseerde zich na
haar Mozart-periode in dra
matische coloratuurrollen als
Norma en Lucia di Lammer-
moor en verraste vriend en
vijand door een paar zware
Verdi-partijen op haar reper
toire te nemen. En in plaats
van op haar lauweren te
gaan rusten voegde zij daar
vervolgens na een carrière
van twintig jaar nog even
Lady Macbeth en Turandot
aan toe, twee partijen die met
Norma tot het hooggebergte
van de Italiaanse opera beho-
Kunst
Een jubileum verdient daar
om gevierd te worden. Dat
gebeurt ook: op 2 juni in de
Rotterdamse Doelen en de
volgende dag in het Amster
damse Concertgebouw met
een speciaal jubileumcon
cert, waaraan ook de tenor
Adriaan van Limpt zal mee
werken. De NOS zal er radio
opnamen van maken. Daar
naast bestaan er plannen
voor een speciale plaatuit-
gave en de vurige bewonde
raars van de Amsterdamse
diva zullen zich naar alle
waarschijnlijkheid evenmin
onbetuigd laten.
Griep
De zangeres zelf, even terug in
ons land voor een korte rust
periode en enkele zakelijke
besprekingen, blijkt met haar
gedachten minder bij de ko
mende feestelijkheden dan bij
een opkomende griep, die
achter de rug moet zijn als zij
na Pasen weer naar Amerika
vertrekt voor een serie voor
stellingen van "Macbeth".
Desondanks is zij bereid om
even op haar carrière terug te
blikken, hoewel de beginjaren
met de Koningin van de
Nacht kennelijk geen onver
deeld genoegen zijn geweest:
"In zo'n partij heb je eigen
lijk alleen maar een soort
akrobatiek tot je beschikking.
Je moet uitsluitend het toneel
op voor trapezewerk met je
stem en daardoor zijn derge
lijke partijenhoe briljant
ook, meer een uitdaging dan
een uitdragingHet is geen
partij waarin ik mijn emo
ties kwijt kan, zoals in "Mac
beth" of'Nabucco" en andere
opera's waarin je tijdens het
zingen echt iets kunt creë-
Maar Mozart bleek meer vrou
wenfiguren geschreven te
hebben, waar Cristina Deute
kom achteraf niet meer erg
voor kan warm lopen: "De he
le Donna Anna in "Don Gio
vanni", daar weet ik geen
raad mee. Wat heeft hem ei
genlijk bezield om zo'n figuur
op de bühne te zetten? Dat
mens is ronduit vervelend.'
En dat terwijl hij in "Cosi fan
tutte" met drie vrouwen
werkt, die alle drie even inte
ressant zijn. Ik verdedig al
tijd mijn mening dat Mozart
in wezen een componist met
een enorm gevoel voor het tra
gische is geweest. Hij schreef
wel duizenden van de mooiste
noten, maar het resultaat is
toch dikwijls schrijndende
muziek. "Cosi fan tutte" is
zelfs heel zuur, absoluut niet
komisch. Wat daar gebeurt is
van een triestheid, dat slaat
alles."
Repertoire
Haar carrière is anders verlo
pen dan die van vergelijkba
re zangeressen: Het is bij mij
heel merkwaardig gegaan en
niet alleen omdat ik als noor-
delinge meteen zo geaccep
teerd werd door hel Italiaan
se publiek. Andere zangeres
sen beginnen met acht tot tien
jaar in kleinere theaters zin
gen, of kleinere rollen in de
grote theaters, en die fase heb
ik helemaal overgeslagen.
Dat heeft zijn voordelen ge
had, want de meesten begin
nen veel jonger, maar het na
deel was dat ik geen repertoi
re had opgebouwd. Ik had
zelfs maar één rol: die Konin
gin van de Nacht. Ik heb toen
in een vrij korte tijd de rollen
moeten leren waarvoor ik
werd gevraagd en dat waren
dan vooral die rollen waar-
voor ze bijna niemand an
ders hadden. Alleen voor een
opera als "Un Ballo tn Ma-
schera" gold dat niet. Die ben
ik echt gaan studeren met de
gedachte dat ik toch ook niet
altijd op mijn tenen hoef te lo
pen en die rol zing ik ook voor
mijn plezier, hoewel het aan
de andere kant toch drama
tisch een van de zwaarste
Verdi-partijen is".
Als Cristina Deutekom voor een
speciale gelegenheid zelf een
opera zou mogen uitkiezen,
zou dat Verdi's "Macbeth"
kunnen worden of misschien
"Roberto Devereux" van Do
nizetti, een werk dat zij tot nu
toe nog niet heeft gezongen. In
elk geval geen opera van
Wagner: "Ze hebben me wel
gevraagd, ik heb ook een
paar Wagner-rollen bestu
deerd en beluisterd, en ik
vind het mooi, maar het trekt
me niet zo. Aan de andere
kant ga ik nu "Turandot"
van Puccini doen in San Die-
go en die muziek windt me
echt op, dat vind ik fascine
rend".
Variatie
Een extra reden om "Turan
dot" te zingen was het verlan
gen naar meer variatie na
een aantal jaren van overwe
gend Verdi-rollen. In dat ka
der past ook het plan om in
San Diego de volkomen ver
geten opera "Henri VIII" van
Saint-Saëns te gaan zingen
naast Sherrill Milnes in de ti
telrol. (ET IS TE HOPEN
DAT DE GEPLANDE T V -
UITZENDING OOK NAAR
Europa wordt doorge
straald.) Bij de Paastijd
hoort de traditionele Mat-
thaus Passion die ook Cristt-
naa Deutekom ooit een keer
heeft gezongen "Dat was
voor het publiek en voor mij
geen succes. Het meeste succes
had ik btj de kinderen, die
mijn stem op die van een en
gel vonden lijken, natuurlijk
omdat ik de hoogste partij
zong. Maar dat was het dan
ook en ik heb mezelf meteen
beloofd om hel nooit meer te
doen, ook al omdat de sfeer
me toch niet zo lag. We zongen
in een prachtige kerk in
Zwolle, maar omdat het licht
niet uitging, zag je mensen in
hun partituur meelezen.
Daar is natuurlijk mets op le
gen. maar tijdens de uitvoe
ring zag je ze dan ook steeds
opkijken met gezichten waar
op totaal geen emotie te lezen
was. En dat terwijl die tek
sten die er gezongen worden
aangrijpnder zijn dan "Dal
las" en alle andere gruwelse-
ries op de televisie. Er was
geen vonkje emotie te zien en
daar ging ik haast aan dood.
Daarmee wil ik niet zeggen
dat die mensen geen emoties
voelden, maar het kwam in
ieder geval niet over".
Voor een zangeres met haar mo
gelijkheden en haar instel
ling biedt de opera echter nog
zoveel moge lijk héden, dat zij
er ixforlopig nog niet aan
denkt om te stoppen.
"Ik vraag me af of ik er nu al
buiten zou kunnen, en walzou
ik dan gaan doen? Ik hen nog
nooit stil gezeten, ik ben al
tijd bezig geweest. Toen ik
nog niet zong heb ik mijn tijd
besteed om onder andere
mijn middenstanddiploma te
halen, en nu stoort het me
zelfs wel dat ik tot niet anders
kóm als mijn partijen stude-
ren PAUL KORENHOF
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Banana Joe", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur. Zo, 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, al.
CAMERA (124919): "Stripes"da. 19.00
en 21.15 uur; paasdagen en zaterdag en
woensdag ook 14.30 uur,al.
Nachtvoorstelling: "Interiors", vrij en
za 23.30 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Evil uhder the sun",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, paasdagen
ook 16.45 uur, al.
LIDO 2: "Het beest", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, paasdagen ook 16.45 uur, 12
jr-
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Das Boot", da. 13.30, 18.30 en
21.15 uur; paasdagen ook 16.00 uur, 12
jr.
Nachtvoorstelling: "Claudia's speciale
service", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Nine to five", da. 21.00 uur, al.
Kindermatinee: "Frank en Frey", da.
13.45 en 18.45, paasdagen ook 16.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Spetters", za, 24.00
uur, 16 jr.
EURO 3: "Dr. No", da. 13.30, 18.45 en
21.15 uur; paasdagen ook 16.15 uur, al.,
za. ook 24.00 uur. 16 jr.
EURO 4: "Deathwish", da. 13.30, 18.45
en 21.00 uur, za. 13.30, 19.00 en 21.30 en
24.00 uur, paasdagen 14.00, 16.30, 19.00
en 21.30 uur,16 jr.
GREENWAY: "Raiders of the lost ark",
do., vr„ ma., di. en woe. 15.30 uur, za.
16.00 uur, 12 jr.
"Endless love", do., vr., ma. di.
19.30 uur, zo. 15.30 uur. al
"Hoge hakken echte liefde", do,
di. en woe. woe. 21.30 uur, zo. 18.1E
Kindermatinee: "De fluit
smurfen", do., vt.,zo., ma.,
13.30 uur, za. 14.00 uur.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 1718-74075)
CITY 1: "My bloody Valentine" da.
14.45,18.45, en 21.15 uur, eerste paasdag
14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur,al.
CITY 2: "Het Omen", da. beh. (za
woe) 14.45, 18.45 en 21.15
paasdag 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15
16 jr.
Kindermatinee: "Dik Trom knapt het
op", za en woe 14.30 uur.
CITY 3: "Vier vuisten hebben de tro
penkolder" da. 14.45, 18.45 en 21.15 uur,
eerste paasdag 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur, al.
CITY 4: "Sabine", da. 14.45, 18.45
21.15 uur, eerste paasdag 14.30, 16.45,
19.00 en 21.15 uur, al
Exposities
REX (125414): "Meisjes die i
hun handen willen houden", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur; paasdagen 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "De prille lusten van
een tiener", vr. en za. 23.30 uur, 18 jr.
Scheepvaart
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Art-tea House t/m 5/5, expositie Pierre
Alechinsky, di t/m za van 10-17 uur zo
van 11-17 uur.
Café De Ouwe Vest - t/m 1/5, foto-ten
toonstelling Berlijn 1981, fotografie:
Wim Lamboo en Theo v.d. Holst jr.
Galerie Denise Stephan - t/m 16/5, ten
toonstelling Dick van 't Wout etsen en
tekeningen en Nel van Lith beelden, vr,
za, zo van 13.30-17.30
LAK-galerie, Academiegebouw, Rapen
burg 73, t/m 17/4, expositie foto's Win-
fred Evers, ma t/m vr 9-17 uur. LAK-
foyer, Levendaal 150, foto-expositie
Linda Roodenburg t/m 15/4 ma t/m vr
van 10-18 uur.
Denig, Henny Dijkstra, Jules
dere, Bert Groenendijk, Frans Hidde-
ma, di t/m vr van 13.30-17.30 uur, vr van
19-21 uur, za van 13-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, "Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden", ma t/m za van 10-17 uur, zo.
en feestdagen van 13-17 uur.
Holiday Inn - t/m 28 april, schilderijen-
expositie van El Mar Huisman.
romantische bloemen- en vogelcreaties
van Wil v.d. Meulen, dagelijks van 9-12
uur en van 15-19 uur (beh. ma.).
Leiderdorp - Gemeentehuis, tot 4 mei,
expositie aquarellen van Adrienne Hoo-
genberk-den Tex, werkdagen van 8-17
uur en donderdagavond van 19-21 uur.
Ziekenhuizen
Ongevaliendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevaliendienst elke dag. Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitsluitend
na overleg met het hoofd van de afde
ling.
Sportmedisch Advies Centrum:
blessurespreekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandagf
van 19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabetb-Zlekenhuls:
Volwassenen: dagelijks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
i2.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30 19.30 uur
Kraamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
afdeling C.C.U. (hartbewaking) da
gelijks van 14.00-14.30 uur en 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging, dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15 00 uur en lff.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14 45 uur en van 18.30
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le*en 2c klas 11-11.30
uur; 13.30-14.15 uur en 18.30-19.30
uur; 3e klas: 13.30-14.15 uur en
18.30-19.30 uur. Kraamadeling
13.30-14.45 uur alleen voor echtge
noten 19-20 uur. Kinderafdeling
voor ouders 18.00-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder var
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel 020-
175000).
FRED BASSET
h/cit is er 1 -ySJommeke en
aan de hand!7 j\ de professoren
J—ir1 verkeren in
~~L \doodsgev3ar
Oei oei t<3/5 FUiberke met dadelijk
komt spuiten is 't hier met ons
SESAM
PINDAKOEKJES
Roo»ter vier eetlepels
voortdurend Re
pindakaa». I et. een
«nuOe zout en 5 eetle
pel» bruine suiker tot
een homofrnr ma»**
Werk er (rletdelyk bg
n» she sewn door en
150 k gezeefd zelfrij
zend bakmeel Schep
hiervan beroet op een
n zet de bakplaat ongc
<(Oiidcl Lieu iUS
10 april 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Morgen zal van Amsterdam
naar Nieuw-York vertrekken
het stoomschip "Edam", waar
mede de geregelde vaart van de
Nederlandsch-A merikaansche
Stoomvaartmaatschappij tus-
schen Amsterdam en Nieuw-
York zal geopend worden. De
"Edam" is een zeer goede, ge
makkelijk ingerichte boot uit
sluitend voor passagiers, en
heeft een inhoud van 2000 ton.
Er is logies voor 60 salon- en
1200 tusschendekspassagiers.
Het schip is in 1881 te Glasgow
gebouwd en heeft een machine
van 2000 paardenkracht (com-
pound-stelsel). De salons wor
den door stoom verwarmd en
zijn voorzien van draaistoelen
in plaats van de gewone ban
ken. Ook de hinderlijke beweeg
bare lampen zijn er niet, daar
het geheele schip, zoowel voor
als achter, is tx>orzien van vaste
lampen.
Op de Werdersche markt te
Berlijn werd eene zakkenrol-
ster, die eene dame hare porte-
p ontfutselde, op heeler-
daad betrapt. Aan net potitie-
bureel ondervraagd, gaf zij als
haar naam op Anna Wolffde
bestolene, als getuigen opgeroe
pen. verklaarde te heeten An
na Wolfp".
Vijflig jaar geleden
In Le Lavandou, een plaats
je aan de kust bij Toulon, ha-
den visscher een rcusachtigen
octopus gevangen, dien hij i-oor
het publiek ten toon stelde Plot
seling begon een vijfjarig
knaapje, dat zich te dicht bij
het monster had gewaagd en
een handje had uitgestoken, te
schreeuwen Het bleek, dat de
octopus zich met een zijner grij
parmen had tHistgezogen aan
den pots uan het knaapje en het
kind nu langzaam maar zeker
het basstnin trok. Een wanhopi
ge strijd ix>lgde lusschen het
dier en den visscher, die het
knaapje wilde redden Rn&
was alle hoop opgegeven. toWi
de visscher er eindelijk in
slaagde met zijn mes den van
garm af te snijden en den jon
gen zoodoende te bevrijden Het
kind had geen letsel bekomen,
maar had van angst het be
wustzijn verloren
