T "Norad": toeverlaat van de V.S. Bizar gevecht om handvol rotseilanden Boekenkartel mag voorlopig zonder prijsakkoord Landbouwraad uiteen Russische dissident krijgt tien jaar Gassen lekken uit Spaanse kerncentrale Hof maakt besluit Andriessen ongedaan Hoge inkomens in België extra belast Brezjnjev hartaanval? Luchtverdedigingscommando in Colorado Springs Kwestie-Falkland ZATERDAG 3 APRIL 1982 Buitenland MOSKOU (Rtr, UPI) - De Sowje- trussische ijveraar voor de men senrechten Iwan Kowaljov is gis teren door een rechtbank in Mos kou veroordeeld tot een gevan genisstraf van 5 jaar, te volgen door een interne verbanning van even lange duur. Verwanten vertelden dat de 28-jari- ge Kowaljov vóór de vonniswij- zing was weggebracht omdat hij had geweigerd de uitspraak van het hof staande aan te horen. Kowaljov, die in augustus van het vorig jaar was gearresteerd, was een vooraanstaand lid vari het Helsinki-comité in Moskou dat erop toeziet dat in de Sowjet- Unie de slotakte van de Europe se veiligheids- en samenwer- kingsconferentie wordt nage leefd. Kowaljov was ervan beschuldigd dat hij de Sowjet-Unie in woord en daad had belasterd. Vlak voordat Kowaljov uit de rechtszaal werd verwijderd had hij uitdagend aan het adres van de rechters geroepen: "Lieg al thans niet wanneer wijst". MADRID - Uit de kerncentrale bij het Spaanse Almaraz zijn de af gelopen acht maanden tot drie keer toe radioactieve gassen ont snapt. Dat heeft senator Pedro Canada in het Spaanse Hoger huis verklaard. Volgens de sena tor heeft de radioactieve besmet ting geleid tot massale vogel sterfte in de buurt van de 200 km ten westen van Madrid gelegen kerncentrale, die nog steeds proefdraaide en nog geen elektri citeit produceerde Grote hoeveelheden vissen uit het stuwmeer en de rivier de Taag, waarop de kerncentrale zijn koelwater loost, vertonen vol gens de senator ernstige afwij kingen en misvormingen. Elders worden deze vissen voor con sumptie verkocht om geen arg waan te wekken dat de misvor mingen het gevolg zijn van radioactieve besmetting. De kerncentrale van Almaraz werd op 3 november van het vorig jaar plotseling stilgelegd nadat ern stige mankementen waren ge constateerd aan de stoomgenera- tw on hot hn»7*»n«vstpem tussen de reactor en de turbines. Dit ge beurde op aandringen van het Amerikaanse bedrijf Westing- house dat de kerncentrale had geleverd, nadat bg een bijna identieke kerncentrale in het Zweedse Rmghals in oktober vo rig jaar na een breuk in een aan tal buizen radioactieve stoom ontsnapte. Aan de kerncentrale van Almaraz verbonden technici hebben tot dusverre steeds volgehouden dat er geen sprake is geweest van ontsnapping van radioactieve gassen omdat men tijdig de slij tage in het buizensysteem had ontdekt. Volgens senator Canada heeft de medische dienst van de kerncentrale regelmatig radioac tieve besmetting van de werkne mers geconstateerd. BRUSSEL (ANP) - De Belgische regering heeft gisteren een ko ninklijk besluit goedgekeurd waarbij een bijzondere belasting, alleen over het jaar 1982, wordt ingesteld voor mensen die een inkomen hebben van meer dan 175.000 gulden per jaar. De op brengst van die belasting wordt gestort in de kas van de werk loosheidsverzekering. De solidariteitsbelasting is vastge steld op 10 procent van het inko men. Maar over dat deel van het inkomen dat boven de 175.000 gulden uitgaat, moet een extra belasting van 25 procent betaald worden. De Belgen met de hogere inko mens moeten de extra belasting voor 1 december van dit jaar ge stort hebben. De Europese commissaris And riessen, die speciaal moet waken tegen oneerlijke concurrentie, bereidt momenteel maatregelen voor om de prijsverschillen zo veel mogelijk te beperken. WASHINGTON (UPI) - Sowjet- leider Brezjnjev heeft wellicht een hartaanval gehad en zal we ken in het ziekenhuis blijven, daar zijn gezondheidstoestand tijdens zijn jongste reis "ernstig is achteruitgegaan". Het blad "Washington Post" meldde gis teren dit uit welingelichte Sow- jet-kringen te hebben vernomen. Brezjnjev zou op 25 maart bij te rugkeer van zijn bezoek aan Tasj- kent op een brancard naar het ziekenhuis zijn gedragen. Sinds dien is hij niet meer in het open baar gezien. (Van onze correspondent Ferry Mingele) BRUSSEL - De driedaagse land- bouwmarathon in Brussel is gis teravond geëindigd zonder dat de tien Europese landbouwmi nisters een akkoord hadden be reikt over het nieuwe prijzenpak ket dat per 1 april had moeten in gaan. Op 20, 21 en 22 april zullen de ministers een nieuwe poging doen het zeer ingewikkelde pak ket van prijzen en exportheffin gen en subsidies rond te krijgen. Het landbouwjaar is om die re den tot eind april verlengd. De vergadering liep gisteren uren uit door de slechte leiding van de Belgische voorzitter De Keers- maeker. Zeer ongebruikelijk uit te de Franse minister van land bouw mevrouw Creysson daar openlijk harde kritiek op: „Ik protesteer tegen de r op het voorzitterschap de verga dering heeft geleid, er bestond grote verwarring", aldus me vrouw Creysson. De Nederland se landbouwminister De Koning wilde openlijk zijn Belgische col lega niet afvallen, maar de kri tiek werd in Nederlandse kring wel bevestigd. De verwarring in de vergadering ontstond met name over de af schaffing van de exportheffin gen die de Deense boeren bij uit voer van hun produkten moeten betalen. Frankrijk stemde tegen, maar de voorzitter zag daar slechts een onthouding in. Over de andere exportheffingen en subsidies is lang gepraat, maar een akkoord kwam er nog niet. Dat gold evenzeer de heffing op de overproduktie aan melk, het al gemene prijsniveau van 10,5 pro cent en een regeling voor de wijnoverschotten die vooruit loopt op de toetreding van Span je en Portugal tot de Europese gemeenschap. Frankrijk hecht zoveel waarde aan die wijnkwes tie dat het bereid lijkt de nieuwe prijzen net zo lang op te houden tot een akkoord over de wijn is bereikt. Minister De Koning vond het verloop van de vergade ring gisteren desondanks „niet ontmoedigend". Een uiteindelijk akkoord over de landbouwprijzen zal overigens ook nog afhangen van de oplos sing van een ander slepend Euro pees probleem, de Britse bijdra ge aan de Europese begroting. De Britten willen het nieuwe prijspakket niet aanvaarden zo lang er geen overeenstemming bestaat over een verlaging van de Britse begrotingsbijdrage. COLORADO SPRINGS (DPA) - Stel: in de Sowjet-Unie wordt een intercontinentale kernraket afgevuurd. Precies op koers en met een voorgeprogrammeerde vluchttijd van 30 minuten nadert ze met een vracht vernietigende kernladingen de Verenigde Sta ten. Kort na de lancering alarmeert een Amerikaanse infrarode satelliet, die op de hittestraling van de aandrijving van de vijandelijke raket reageert, het Noordameri- kaanse luchtverdedigingscom mando (Norad) in Colorado Springs. Binnen enkele secon den levert het grootste en gevoe ligste computersysteem ter we reld de exacte gegevens over het type raket en het mogelijke doel wit. Norad analyseert de situatie, waarschuwt terstond het Ameri kaanse opperbevel en de presi dent. De atomaire vergeldings machine wordt in werking ge zet... Norad zal ingeval van oorlog onge twijfeld het eerst worden aange vallen, ofschoon het centrum slechts met een geconcentreerde atoomlading kan worden uitge schakeld. Sinds 1906 is namelijk het zenuwcentrum van de Ame rikaanse en Canadese luchtruim bewaking in Mount Cheyenne ondergebracht, een massieve granietberg in de Rocky Moun tains. Vijftien jaar geleden gold de No- rad-centrale nog als volkomen veilig voor atoombommen, maar in het tijdperk van kernkoppen met een kracht van vele mega- tonnen is dat niet meer het geval. Dat beseffen ook de Norad-ex- perts. "Onze taak is het echter", zo zegt een van hen, "voor een aanval te waarschuwen. Wan neer we dat hebben gedaan, is ortze taak vervuld". De hele dag door zijn 500 deskun digen belast met de bewaking van het Amerikaanse luchtruim. Hun staan daarbij 87 computers, satellieten, gigantische radar-in stallaties (ook buiten de VS) en reuzen-telescopen ter beschik king. In 1981 lanceerde de Söw- jet-Unie meer dan 500 raketten, de meeste voor testdoeleinden. "We hebben ze alle geregi streerd", zegt een Norad-offjcier niet zonder trots. Alarm Bij een vijandelijke aanval met in tercontinentale raketten wordt Norad een redelijke tijd gegund om deze te registreren en te mel den. Zeer veel korter is de reac tie-tijd bij een raketaanval vanaf een onderzeeër. "Dan hebben we wellicht 12 minuten, misschien ook minder", zo heet het in Mount Cheyenne. Generaal Hartinger, de comman dant van Norad, is 's nachts al meer dan eens uit bed geroepen om te beslissen of er alarm gesla gen moest worden. En eenmaal scheelde het maar een haartje of Norad had het sein gegeven tot een nucleaire catastrofe. In de nacht van de 4de juni 1980 werd het strategische luchtcommando (SAC) door een fout van een No- rad-computer in de hoogste staat van alarm gebracht. Verscheide ne Sowjet-raketten zouden on derweg zijn naar Amerikaanse grondgebied. De SAC-bommen- werpers stonden reeds met draaiende motoren op de start baan voor een nucleaire vergel- dingsaanval, toen na ongeveer drie minuten de fout ontdekt werd en de piloten teruggeroe pen. Dit valse alarm was niet het enige. Meermalen werden bij vergis sing testgegevens in de Norad- computers ingevoerd, die dan ook prompt vermeende Sowjet- aanvallen meldden. De presi dent, de enige die het uiteindelij ke bevel tot een atomaire vergel- dingsaanval mag geven, werd in die gevallen niet gealarmeerd Intussen heeft Norad de conse quenties getrokken uit de valse alarmmeldingen en zes compu ters die het centrale zenuwstelsel vormen van het systeem vervan gen door moderner apparatuur. Norad werd in 1957 opgericht met het doel voor aanvallen door vij andelijke bommenwerpers te waarschuwen. Inmiddels is het opsporen van mogelijke raket- aanvallen zijn hoofdtaak gewor den. De commandokamer herinnert qua vorm en inrichting aan de vluchtleidingscentra op ruimte vaartbases. Een zeer nauwkeuri ge klok aan de muur geeft ook de Moskouse tijd aan. Twee grote projectieschermen tonen via een druk op de knop iedere gewenste geografische kaarevenals de vluchtbanen van satellieten en vliegtuign. De ingang tot de Norad-bunker werd op 2.100 meter hoogte met behulp van springstof in de berg aangebracht. De plaats Colorado Springs, een vroegere goudzoe- kersstad, ligt op 1.800 meter bo ven de zeespiegel. Na een veilig heidscontrole, die niet veel ver schilt van de gebruikelijke con troles op luchthavens, brengt een bus de bezoekers door een tunnel naar de ingang van het Norad-centrum, die afgegren deld wordt door twee stalen deu ren van 25 ton. Bij gevaar kun nen deze in 30 seconden worden gesloten. De mini-stad van Norad in het bin nenste van d berg kan zonodig een maand lang zonder enige hulp van buiten blijven functio neren. Daartoe zijn reusachtige water- en brandstofvoorraden aangelegd. Ook levensmiddelen zijn in toereikende mate opgesla gen. Het complex biedt naast het operationele gedeelte ook ruimte aan een kantine, sportzaal, ope ratiekamer en tandartsenprak tijk. De 15 vertrkken in de bunker wer den uit in totaal 7.000 ton staal opgetrokken op een fundering bestaande uit 1.319 kolossale sta len palen en schokdempers Verbazingwekkend is het dat het communicatiesysteem van No rad, dat de hele wereld bestrijkt, voor 90 procent is aangewezen op commerciële telefoon- en ka- belleidingen. Er wordt aan ge dacht een eigen net op te bou wen. maar daarvoor ontbreekt vooralsnog het geld Norad volgt overigens iedere be weging in de ruimte, n het heelal kan het een object van de grootte van een grapefruit signaleren LONDEN (GPD) - Klein inci dent, onlangs, in Port Stan ley, de hoofdstad van de Falkland Eilanden. Functio narissen van de Argentijnse vliegmaatschappij, dat er een kantoortje heeft, ontdekten dat er was ingebroken. De Argentijnse vlag in het kan toor bleek met een Engels dundoek bedekt, en op een van de bureaus was met tand pasta „oog om oog. tand om tand" geschreven. De Britse Falklanders hadden toegesla gen. De inbraak was niets meer of minder dan een wraakactie. Immers, zat niet een klein groepje Argentijnen, met hun nationale vlag, nu al dagen op South Georgia, weliswaar een kleine duizend kilometer van de Falkland Eilanden verwijderd, maar er admini stratief deel van uitmakend9 Operetteachtige schermutse lingen, dit gezwaai met vlag gen en tandpasta. Tot stom me verbazing van de Britten is echter het bizarre gekisse bis over de eilanden ineens tot een echt conflict uitge groeid. Argentinië heeft gisterochtend de eilanden bezet, en de Brit se onderminister Atkins (bui tenlandse zaken) kon aan het eind van de ochtend niet veel anders doen dan verklaren dat zijn land bij gebleken ge weld „militaire stappen" zou Met andere woorden, over een groepje gure, winderige ei landen in een terecht verge ten uithoek van de wereld, waarop 650.000 schapen en 1800 mensen wonen, dreigt zoiets als, ja... zoiets als een oorlog! Hoe heeft het zover kunnen ko men? Een blik in de geschie denis maakt veel duidelijk. In 1764 vestigde zich een klein groepje Fransen op de eilanden. Drie jaar later ver kocht Frankrijk de weinig opwindende eilanden aan Sparge. Die verkoop werd betwist door de Britten, op overigens nog al vage gronden: een van hun ontdekkingsreizigers zou de eilanden in 1592 het eerst hebben gezien. Bovendien zat er vanaf 1765 al een klein groepje Britten op de eilan den, en dus had Frankrijk het nooit mogen verkopen. Goed, dat leidde tot wat gebak- kelij tussen Spanje en Enge land, maar het geruzie liep met een sisser af. toen de laat ste Britten in 1774 wegtrok ken omdat de Falkland Eilan den zo weinig economische betekenis hadden De Britse claim werd echter ge handhaafd en in 1833 vestig den zich opnieuw Britten op de desolate groep rotsen bg de zuidpunt van Zuid-Amen- ka. Vanaf die tijd hebben er vrijwel uitsluitend Britten gewoond. Argentinië heeft zich steeds op het standpunt gesteld dat de eilanden deel uitmaken van dit land, al was het alleen maar op grond van de Spaan se aankoop in 1767. Engeland bestrijdt dit en heeft volgens internationaal recht het ge lijk aan zijn zijde. Dat wil overigens niet zeggen dat Engeland nu zo big is met de Falkland Eilanden. Inte gendeel, het ministerie van buitenlandse zaken zou big zijn op een nette manier van de ruim 12.000 vierkante kilo meter grote bezittingen bij Zuid-Amerika af te komen, al was het alleen maar, zoals nu gebleken is. omdat de eilan den vrgwel niet te verdedi gen zijn. Maar dat is een officieus stand punt. Officieel zegt het minis terie dat de kwestie van de souvereiniteit slechts kan worden opgelost met in spraak van de bewoners van de Falkland Eilanden. En daar zit de pijn, want die wil len Brits blgven. Erg plezierig Het is zelfs zo. dat de 1800 Falk landers, die merendeels de kost verdienen als schapen houder of als ambtenaar, zjch Bntser dan de Britten zelf voelen. Luisteren wg bg voor beeld naar gouverneur Rex Hunt, die zich in een oude en gedeukte Londense taxi naar zijn officiële afspraken pleegt te begeven .Het leven hier is erg plezie rig. De kwaliteit van het be staan, zoals wg die hier nog kennen, ging in Engeland zelf vgftig jaar geleden verlo ren. Ik kan heel goed bcgrij pen waarom de mensen hier daaraan vast willen houden" De rust van het door en door Britse leven op de eilanden werd van tijd tot tijd ver stoord door boze geluiden, af komstig van het Argentijnse vasteland Maar alles went. en zo ook dit De Falklanders hebben zich tot dusver van het verbale geweld weinig aangetrokken Immers, good old England waakt, er wordt tU*MO Ar gentinie en Engeland onder handeld. dus waarom zouden we ons zorgen maken? Dat werd even anders toen. enke le weken geleden, een groep Argentijnen op South Geor gia landde South Georgia is nog desolater dan de Falkland Eilanden zelf. Er wonen zeehonden, pinquins, rendieren en een kleine groep Britse onderzoe kers. Vroeger werd er in de buurt op walvissen gejaagd, en vandaar dat er nog een oud walvisfabriekje staat, te- gelgk zo ongeveer de enige bebouwing van het eiland De Argentijnen die op het ei land landden, zeiden tegen de Britse onderzoekers dat ze een contract hadden dat hen het recht gaf oud metaal van het walvisfabriekje weg te halen. Maar ze bleken niet over de benodigde visa te be schikken. Derhalve werd hen verzocht op te stappen. Dat deden ze niet, en daar de Argentgnen wa pens hadden, was er geen mogelijkheid hen te dwin gen. Hier was dus sprake van, zoals dat heet. schending van het territoriale gebied, en de Britten moesten wel in actie komen De mate waarin ze in actie kwa men is veelzeggend voor de manier waarop de regering in Londen toen nog over het conflict dacht. De oude ka nonneerboot Endurance, met een bemanning van 20 kop pen en gewapend met twee 20 mm-kanonnen, werd naar het eiland gestuurd Dat was een onverwachte red ding van de schroothoop voor dit schip, want het stond op de nominatie geschrapt te worden, als onderdeel van de vorig jaar aangekondigde be zuinigingen op de marine. Karei Doorman Maar voorlopig was de Endu rance dan toch maar het eni ge Engelse antwoord op de agressie van het groepje Ar gentijnen. Het bleek oen nog al aarzelend antwoord, vooral toen Argentinië een paar ech te oorlogsschepen naar South Georgia stuurde Het grootste schip daarbg, het vliegdekschip „25 mei", is - ironisch genoeg - nog eens in Engeland gebouwd, ten be hoeve van de Nederlandse marine. Inderdaad, wie had kunnen denken dat dc ..Karei Doorman" nog eens tegen Britten zou worden ingezet9 De Endurance deed, wgselgk, niets. De Argentgnen zitten dan ook nog steeds op South Georgia. Maar de geruchten werden afgelopen week in Londen steeds sterker dat de Britse strijdkrachten DM schepen naar het eiland zou den sturen. Zo zou er een door nucleaire energie voort gedreven onderzeeboot on derweg zijn. Argentinië heeft kennelgk de aankomst daar van niet willen afwachten. Rellen Argentinië kampt met grote economische en politieke problemen. De inflatie wordt er met dne cgfers geschre ven, en er is grote werkloos heid. Bovendien zgn er juist deze week op grote schaal rellen geweest, gericht tegen de junta Die junta heeft er dus voordeel bg dat de nationale aandacht voorlopig vooral gericht is op het conflict over do Falkland Eilanden. Want daar kan men niet mis mee. Niet alleen het overgrote deel van de Argen tgnen. ook de buurlanden van Argentinië vinden dat de „koloniale mogendheid" En geland uit de regio moet vcr- dwgnen Puur in militaire termen gezien zal dat voorlopig geen proble men opleveren Het Argen- tgnse leger is 140 000 man sterk. Dc Falklanders hebben een legertje van 120 vrgwilli gere. en een Bnts garnizoen met nog eens 79 mariniers (Van onze correspondent Ferry Mingelen) BRUSSEL - De afspraken voor een minimumprijs voor Nederlandstalige boeken die in Nederland en Vlaande ren verkocht worden, mogen voorlopig blijven bestaan. Het Europese hof in Straatsburg heeft een verbod van de Europese Commissie tegen dergelijke afspraken voorlo pig geschorst. Het verbod was uitgevaardigd door de Nederlandse Europese commissaris Andriessen. Hij meent dat het Vlaams-Neder landse boekenkartel met zijn af spraken tegen te lage boeken prijzen de Europese regels voor de internationale mededinging aantast. Nationaal mogen wel minimumprijzen worden afge sproken, maar zodra de boeken de grens overgaan, gelden de Eu ropese spelregels vindt Andries sen. Het hof bekrachtigde die visie niet in het voorlopige vonnis. Het boekenkartel, dat gevormd wordt door de Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen, mag dus die minimale verkoopprijzen handhaven. Het hof geeft het kartel echter niet het recht om boekhandelaren die internatio naal onder de prijs willen werken te boycotten door hen geen boeken meer te verkopen. De handhaving van de mini mumprijs kar volgens het hof dus alleen nog maar op vrijwilli ge basis geschieden. De Nederlandse uitgeverijen wen sen een minimumprijs voor de boeken omdat het anders onmo gelijk wordt, zo vrezen zij, literai re uitgaven met een beperkte op lage uit te brengen. Als de prij zen worden losgelaten, worden de uitgeverijen gedwongen om zich veel meer op massaproduk- tie te richten, boeken dus die voor een veel groter publiek be stemd zijn. De uitgaven voor een klein publiek zouden daardoor niet meer aan bod kunnen ko- Voorstanders van lagere prijzen menen daarentegen dat juist bij lagere prijzen de mensen meer boeken gaan kopen en op die manier zou de verkoop van lite ratuur ook bevorderd kunnen worden. Autoprijzen De Europese Commissie over weegt maatregelen tegen de zeer uiteenlopende prijzen die in ver schillende landen voor dezelfde auto betaald moeten worden. De commissie is niet bevoegd om een gemeenschappelijk prijsbe leid op te leggen voor de auto markt, maar zij kan wel optreden indien de prijsverschillen voort vloeien uit maatregelen die de eerlijke internationale concur rentie schaden. De prijsverschillen binnen de Eu ropese Gemeenschap zijn aan zienlijk. Dat komt natuurlijk door de zeer verschillende belas tingstelsels, maar ook de 'kale' prijs varieert in ruime mate. Zo moet bijvoorbeeld een Talbot Horizon in Luxemburg belas tingvrij omgerekend f8060 kos ten, in Frankrijk daarentegen f 9720. Een Morris Mini in België kost slechts ruim f 5000, in Enge land moet daarvoor meer dan f 8500 op tafel worden gelegd. NEW YORK David Bathburst, directeur van het Amerikaanse veilinghuis Christie, toont hier een exemplaar van de eerste druk van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring. Hiervan zijn er slechts 21 in omloop. Op de veiling werd voor dit exemplaar tegen de 700.000 gulden neergeteld

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9