Oriënt Express uit de as herrezen
Nieuwe rally Peking-Parijs in de maak
E*"
Antieke wagens
weer opgepoetst
Voor f 1250 comfortabel van Londen naar Venetië
ZATERDAG 3 APRIL 1982
PAGINA 23
Wanneer op 25 mei
vanafhet
Victoria-station in
Londen zeven
Pullmanrijtuigen en
een bagagewagen
richting Folkstone
in beweging worden
gebracht, beleeft
Europa de
wedergeboorte van
zijn beroemdste
trein, de Oriënt
Express. Voor
tenminste een heel
seizoen komt de
Oriënt Express uit de
jaren twintig terug
op de Europese
spoorbaan. Tot eind
april 1983 is de
uitvoering
gegarandeerd.
Driemaal per week
Parijs-Lausanne-Mi-
laan-Venetië en
terug, twee keer per
week bovendien
tussen Londen en
Parijs, onderbroken
door de
bootverbinding over
Het Kanaal.
Gezellig diner tussen Parijs en Venetië, in een van de restauratie-wagons van de Venise Simplon-Orient-Express, gebouwd in 1927 Een ran de slaapwagons die de terugreis van Parijs naar V'me
nt Birmingham. tië zal aanvaarden.
De terugkeer van de gouden
tijden van het internationale
treinverkeer uit de jaren
twintig met alle luxe, ruimte
en comfort zijn opnieuw te
danken aan particulier initia
tief.
George Nagelmaeckers, grondlegger
van de Compagnie Internationale
des Wagons-Lits, deed het een eeuw
geleden. Op 4 oktober 1883 vertrok
de eerste Oriënt-Express van het
toenmalige Gare de Strasbourg (nu
Garre de l'Est) in Parijs naar Boeka
rest.
Anno 1982 is het James B. Sher
wood, directeur van Sea Containers
Group in Londen, die na jaren zwoe
gen zijn jeugddroom verwezenlijkt
ziet, zij het slechts tot Venetië
50 Miljoen
Sherwood, Amerikaan van geboorte,
had er vijftig miljoen gulden voor
over om deze in 1977 tot stilstand ge
komen spoorweghistorie van Europa
rijdend terug te brengen op de rails.
Een opmerkelijk initiatief. Volgens
Sherwood werd het hoog tijd om in
een periode van neergaande con
junctuur „nog eens echt plezier te
maken op dezelfde manier zoals onze
voorouders dat op de rails deden."
Daarvoor werd de Venise Simplon-
Oriënt Express organisatie in het le
ven geroepen, die op zoek ging naar
wat nog te redden was van de verga
ne glorie van het internationale trein
verkeer uit het begin van deze eeuw.
Systematisch werd heel Europa afge
stroopt. De oogst: 35 rijtuigen die,
voor het merendeel onbruikbaar, op
de Europese spoorwegemplacemen
ten voorgoed waren weggezet.
Sherwood verscheen ook in Monaco
waar in 1977 de klassieke spoorweg-
boedel van de Oriënt Express publie
kelijk werd geveild. Op die veiling
stierf de echte Oriënt Express defini
tief. Het merendeel van het rollend
materieel ging naar Japan en Ameri
ka. Sherwood kwam thuis met
slechts twee rijtuigen.
Nu, in 1982, heeft de VSOE-organisatie
de beschikking over 36 luxe slaap-,
bar- en Pullmanrijtuigen, die weer
helemaal in topvorm zijn gebracht.
Vanaf 25 mei zullen ze, evenals in de
jaren twintig, met 140 km per uur
over het Europese spoorwegnet rij
den.
Opgeknapt
Tussen 1977 en heden zijn deze oldti
mers, vaak bij stukjes en beetjes, op
geknapt in drie al even historische
werkplaatsen van Wagons-Lits. In
Oostende werden de slaaprijtuigen
volkomen uit- en aangekleed. Bre
men tekende voor de continentale lu
xerijtuigen voor comfortabel rijden
overdag. In Carnforth, Lancashire,
werden de bekende geel-chocola-
dekleurige Pullmans van de Engelse
tak van de luxe spoorfamilie in op
perste staat van rijvaardigheid ge
bracht.
Sherwood streefde met zijn rijtuigpark
naar renovatie in authentieke uitvoe
ring. Tot de kleinste details en in de
oorspronkelijke kleurstelling. Dat
kostte moeite, want veel oorspronke
lijke informatie bleek verloren te zijn
gegaan. Uitkomst bracht het Mu
seum (van wetenschappen) van Bir
mingham, waar de archieven van de
Birmingham Carriage and Wagon
Company op microfilm bleken te zijn
bijgezet.
Onderdelen die verloren waren ge
gaan, zijn inmiddels nagemaakt en
nagenoeg gereed voor de nieuwe
start. De fraaie, met parelmoer inge
legde houten panelen in Art Deco-
stijl zijn opnieuw op de originele*
plaats aangebracht. De stoffering
voor de slaaprijtuigen uit de jaren
twintig werd opnieuw gemaakt. De
sanitaire voorzieningen, deels in Car
rara marmer, deels in Alabaster,
glimmen weer als toen.
Slechts blijken, bij de presentatie in
Parijs, de Eau de toilettes en andere
zaken voor de persoonlijke verzor
ging onderweg aan smaak en ont
werp van de jaren tachtig te zijn aan
gepast. Dat is begrijpelijk want de
fraaie, vaak zilveren accessoires van
vroeger zouden, anno 1982, een zeer
beperkte levensduur hebben. Al
thans, in de trein.
Winkelen
]De Venise Simplon-Oriënt-Express or
ganisatie kan twee zeer complete
treinen van elk 16 rijtuigen op de
baan brengen. Per reis vinden daarin
maximaal 194 reizigers onderdak.
(Ter vergelijking: een wintersport-
trein van dezelfde lengte neemt er
750 mee.) In het bar-salonrijtuig
zorgt de piano voor de juiste stem
ming. Wie aan noord wil winkelen,
kan hier terecht.
Authentieke schemerlampen met het
roze kapje uit de oude Oriënt Ex
press is, voor thuis, te koop voor 600
gulden. Bestek, glaswerk, zilveren
bloemenvaas, allemaal voorzien van
het monogram van de Oriënt Express
zijn eveneens te koop. Wie echt wil
genieten moet dus veel geld mee
brengen.
Ook voor de reis zelf: een enkeltje Lon-
den-Venetië kost circa 1250 gulden.
Parijs-Venetië kost bijna duizend
gulden. Daarvoor krijgt elke reiziger
aan boord zijn eigen slaapkamer. De
diners zijn volgens de vijf-sterren tra
ditie, lang en uitgebreid. De afreke-
ning mag per creditkaart.
De uitgebreide staf aan boord, waar
voor twee rijtuigen zijn gereserveerd,
zijn de opvattingen omtrent dienst
betoon uit de jaren twintig bijge
bracht. zodat - wie het zich kan ver
oorloven de reis te maken - het aan
niets zal ontbreken. Voor de twee rei
zen per week van en naar Londen is
op de Kanaalboot het z.g. Verandah-
dek gereserveerd. Er wordt, op de
brug, champagne en cognac geser
veerd ter completering van de High
Tea in het salonnjtuig Charles de
Gaulle dat tussen Londen en Folkes
tone rijdt.
Avondkleding
,Er is gerekend op veel bagage, wegens
de verkleedpartijen onderweg. Even-
ing-dress is weliswaar niet verplicht,
maar wie niet echt wil opvallen zal er
toch iets aan moeten doen. Enige
duizenden boekingen zijn inmiddels
binnen. In Parijs, zeggen de organi
satoren, zijn huwelijken verzet we
gens het niet-dagelykse vertrek van
de trein naar het Zuidoosten.
De échte Oriënt wordt niet gehaald. In
Venetië wacht een speciale gondel
de reiziger op om hem naar hotel Ci
priani te brengen,, een niet onver
dienstelijk rustpunt om bij te komen
van een treinreis als in de „roaring
twenties".
International Sportig Events
Ltd. in Engeland is bezig met
de organisatie van een nieu
we monsterrally voor auto
mobielen Peking-Parijs. In
1907 werd de eerste rit gehou
den. Vier van de vijf deelne
mende equipes, waaronder
een Hollandse „Spyker",
haalden na een tocht vol
moeilijkheden en ontberin
gen de Lichtstad.
Hoewel het in de bedoeling lag
om na precies 75 jaar de rally
met antieke wagens te herha
len, zal het waarschijnlijk wel
1984 worden voordat alle for
maliteiten zijn vervuld. De
Volksrepubliek China heeft
inmiddels schoorvoetend toe
stemming gegeven voor start
en doorreis. Rusland weigert
echter tot nu toe medewer
king. ISE overweegt nu het
parcours via Pakistan te ver
leggen. De andere mogelijk
heid, een reis per autotrein
door Rusland, vindt men niet
in het historische kader pas-
Van Nederlandse zijde heeft
het Nationaal Automobiel
museum in Raamsdonk.veer
interesse getoond voor de ral
ly. Daardoor is het mogelijk
geworden dat opnieuw een
Spyker aan de race zal deel
nemen. Een particuliere Bu-
gatti-rijder overweegt even
eens inschrijving. Hij is op
zoek naar sponsors om de
16.000 kilometer financieel te
kunnen overbruggen.
Twee maanden
De Spyker werd in 1907 gere
den door de Franse avontu
rier Charles Godard. Het or
ganiserende Parijse dagblad
Le Matin wist de triomf van
„de grootste automobilist"
van het gezelschap te verhin
deren door de bestuurder van
de Spyker op een valse aan
klacht vlak bij de Franse
hoofdstad te laten arresteren.
De Fransen pasten deze truc
toe om te voorkomen dat hun
eigen merken na de Holland
se wagen zouden binnen
lopen.
Op het laatste moment nam
chef-monteur Van Asselt van
fabrikant Spijker het stuur
over voor de laatse etappe.
De rit werd gewonnen door
de Italiaanse prins Scipione
Borghese in een 60 pk Itala.
Hij reed de afstand Peking-
Parijs in precies twee maan
den met een daggemiddelde
van 250 kilometer. Voor
Failliet
De van oorsprong Hilversumse
autofabrikant, die de naam
van zijn produkt aan de inter
nationale markt aanpaste
door de „ij" in Spijker te ver
vangen door een „y", heeft
maar kort plezier gehad van
het succes van zijn omstre
den coureur. Drie weken na
de fmish werd Spijker door
zijn aandeelhouders als di
recteur gewipt. Een jaar later
werd zijn fabriek, „Trompen
burg" in Amsterdam, zelfs
failliet verklaard. Kort daar
na kwam Trompenburg on
der nieuwe leiding weer tot
leven en bouwde Spijker tij
dens de Eerste Wereldoorlog
Frankrijk reden twee De
Dion-Boutons en een drie
wieler Cotal mee. De laatste
strandde onderweg.
De Standaard-Spyker was
voorzien van een 15 pk-vier-
cilinder-zijklepmotor en door
de fabrikant gepatenteerde
technische snufjes waarvan
de verende stuurkolom een
belangrijk onderdeel was.
Dat Jacobus Spijker zijn cou
reur met kaarslicht de weg op
stuurde is in dit verband een
onwezenlijk detail. Blijkbaar
veranderde de fabrikant heel
snel van inzicht en liet hij on
derweg een set carbidlampen
monteren.
zelfs vliegtuigen. In 1927 viel
het doek echter definitief
voor het concern en zijn auto
mobielpioniers.
Dat Spijker met een avonturier
in zee was gegaan, werd hem
nog voor de start in Peking
duidelijk. Weliswaar had
Charles Godard, die bezeten
was van autorijden, rally-er
varing (Circuit des Pyrenees,
Taunusrit en Parijs-Berlijn),
maar wat Spijker niet wist
was dat zijn coureur aan de
kost kwam als steilewandrij-
der op kermissen. Bovendien
vertrok Godard vrijwel plat
zak en op de bonnefooi naar
de startplaats. Bij het vertrek
uit Amsterdam reed hij eerst
langs Spykerdealer Leonard
Lang op de Stadhouderskade
bij wie hij zoveel reserveban
den insloeg als de wagen kon
torsen. Hij gaf Lang opdracht
de rekening maar naar Spij
ker te sturen.
In Parijs verhandelde Godard
de hele lading om zijn passa
gebiljet naar China te kunnen
betalen. Eenmaal in Peking
„tilde" hij de Nederlandse
ambassade voor duizenden
franken en onderweg putte
hij uit de fondsen van Le Ma-
tin. Dat kwam hem op aan
klachten te staan, waarvan de
krant gebruik maakte om Go
dard, in het zicht van de fi
nish, met de sterke arm uit de
race te halen.
Ansichtkaarten
De Franse coureur, die een
bon-vivant was en niet alleen
tussen de wielen als gangma
ker fungeerde, beschikte
over uithoudingsvermogen
en onverbeterlijk optimisme,
die hem alle tegenslagen de
den overwinnen. Dat hij ook
een spirituele vent was bleek
toen Jacob Spijker in Am
sterdam prentbriefkaarten
ontving, die Godard in het Si
berische Tomsk had laten
maken. In die stad bestelde
hij een fotograaf, die opna
men knipte van de gewassen
en opgepoetste Spyker. Die
foto stuurde de coureur naar
de fabrikant. Op die kaarten
staat bijvoorbeeld te lezen:
„Uw wagen is de enige die
nog steeds geen nieuwe ban
den nodig heeft gehad", en:
„Ziehier de staat van mijn
Spyker na zwaar werk Gobi(-
woestijn), Chinese Muur,
rotsblokken, moerassen en
het Baikalmeer". Maar ook:
„Als ik meer hulp en benzine
had gekregen zou Borghese
met zyn 60 pk-automobiel nu
zeker niet aan kop hebben
gelegen"
De met karavaankamelen be
voorrade benzinedepots wa
ren voor de rijders de „oa
ses", die zij onderweg tegen
kwamen. Onwaarschijnlijke
moeilijkheden stelden mens
en machine op de proef. Met
ossen, kamelen en man
kracht werden in zand en
modder vastgelopen wagens
weer op gang gebracht of ge
houden, kloven en rivierbed
dingen genomen. Dat deze
rally, die expeditie en mon
sterrit was. nog altijd tot de
verbeelding spreekt, blijkt
ook uit het boek dat Allen
Andrews in 1964 over deze
helden van de ongebaande
weg publiceerde. Zijn „The
Mad Motorists" (De dwaze
automobilisten) werd door
I Hollandse
"Spyker".
die in 1907
moest
afhaken,
doet
waartehijn-
lijk in
19S4weer
Van Holkema en Warendorf
in Nederland uitgebracht on
der de titel „De razende ra
ce".
Aan dit boek, dat is geïllu
streerd met veel historisch
materiaal, zijn de gegevens
voor deze terugblik ontleend.
De volgende versie van Pe-
king-Parys zal waarschijnlijk
alleen zorgen voor wat
nostalgische tv-beelden.
PIETER VAN DER BOS
