c
Voordeel-
driedaagse!
Geen inmenging
in El Salvador
\nterv\ew
Ralthe Special
kostuum
'""nu 15.95
fPulfhenette
SN
Experiment met alternatief
tehuis in Lisse loopt af
Ralthe Stomerij
PAGINA 12
Varia
DINSDAG 30 MAART 1982
Door
Miep Hoenson
Vanwege de bezuinigingen, die vooral de sector
maatschappelijk werk trelTen, moeten steeds
meer kindertehuizen hun deuren sluiten. De
hulpverlening aan ontspoorde of ontheemde
kinderen wordt gereorganiseerd. Opname in te
huizen vindt daardoor niet meer met een zeker
soort automatisme plaats: alleen de 'moeilijke
en zware gevallen' worden er nog onderge
bracht. Andere kinderen en jongeren, die het
ouderlijk huis om wat voor reden dan ook moe
ten missen, krijgen ambulante hulp: een paar
uurtjes therapie per week moet ze rijp maken
voor een normaal leven in de maatschappij.
Maar voor sommige kinderen is die hulp niet vol
doende. Vooral jongeren, de 'pubers', die al (te)
lang in tehuizen meedraaien en voor wie geen
plaats is in een gezinsvervangend tehuis, lopen
vanwege de bezuinigingen de kans tussen de
wal en het schip te belanden. Terwijl er steeds
meer adolescenten in het maatschappelijk
hulpverleningscircuit terechtkomen.
Juis t voor die jongeren is ruim een jaar geleden in
Lisse een voor het westen van het land uniek
project van start gegaan. 'De Linden' is onder
deel van de toevalligerwijs ook in Lisse geves
tigde Stichting Frentrop. Onder toezicht van
het ministerie van justitie en met begeleiding
van de Vrije Universiteit in Amsterdam werden
in december 1980 in een voormalig klooster aan
de Heereweg tien jongens in de leeftijd van 14
tot 18 plus achttien personeelsleden neerge-
plant.
Coördinator Bert W'iggers, de man die vanaf het
eerste uur bij het tehuis 'De Linden' betrokken
was, kijkt na ruim een jaar terug. Hij doet dat
aan de vooravond van het afsluiten van het ex
periment: in de maand mei is het tweede en
laatste afrondende gesprek daarover met justi
tie.
LISSE Een sprong in
het diepe. Zo typeert
Bert Wiggers het begin
van 'De Linden' in Lis
se. Want het voormalig
klooster mag dan nu te
huis heten in de dege
lijke zin des woords, de
invulling van dat be
grip is allesbehalve ou
derwets te noemen.
Regels worden zo min mogelijk
gehanteerd. Anders dan ge
bruikelijk wordt van de be
woners niet verwacht dat ze
zelf voor een zinvolle dagtaak
(school, werk) hebben ge
zorgd. Daarom is bij de mees
ten van hen plaatsing in an
dere tehuizen mislukt. Daar
geldt die voorwaarde van 'ge-
motiveerd-zijn' wel. Iedereen
moet een vaste dagtaak heb
ben - hetzij werk. dan wel
een opleiding - voordat op
name in een tehuis kan
plaatsvinden. De bewoners
in het Lissesc tehuis hoeven
dat niet. "We laten de bewo
ners. zeker de eerste paar
maanden, met rust. Laten ze
er maar rustig over nadenken
wat ze willen gaan doen. Je
moet er als hulpverlener niet
bovenop willen springen. Op
gedrongen hulp Is geen
hulp"
Bert Wiggers denkt, en hij zegt
in die mening door ervaring
te zijn gesterkt, dat de lust
om overdag iets om handen
te hebben vanzelf wel komt.
Soepel
"Kijk, je kunt hier rustig tach
tig worden zonder ooit één
vinger te hebben uitgesto
ken Maar dan gebeurt er dus
ook niets met je. Een mens
heeft trouwens altijd wel ér-
gens interesse in. al is het
maar aan oude auto's sleute
len. Als er een bewoner met
een sloopauto komt aanzet
ten zeggen we dus niet: weg
met die rommel. Die auto
mag best in de tuin staan. Het
maakt ons niet uit waarin ie
mand interesse heeft. Wij
spelen er wel op in".
Hekken en afgesloten buiten
deuren zijn taboe in 'De Lin
den'. De bewoners kunnen
gaan en staan waar ze willen.
Ze krijgen een bescheiden
bedrag aan zakgeld om zelf
standig te besteden. De jon
gens beschikken over een ei
gen kamer, waar niemand
van de leiding een voet over
de vloer zal zetten. Nieuwe
bewoners krijgen een bedrag
van vijftig gulden waarmee
ze iets voor hun kamer kun
nen aanschaffen.
Wiggers zal de laatste zijn die in
zwijmelende bewoordingen
over zijn pupillen praat. "Het
zijn geen lieverdjes - je moet
vooral niet denken dat ze
mókkelijk zijn, vooral niet in
het begin. Ze komen niet
voor niks hier naartoe".
Desondanks heeft de Lissese
gemeenschap vrij soepel op
de komst van 'De Linden' ge
reageerd. De jongens houden
zich niet altijd even zoet bui
ten het huis. maar bij aller
hande zaken waaraan de poli
tie te pas komt wordt de be
schuldigende vinger niet au-
Coördinator Bert Wiggers: ..Opgedrongen hulp is geen hulp.''
tomatisch richting Heereweg
258a gewezen. Dat er af en toe
botsingen zijn is onvermijde
lijk.
Wiggers heeft het, als het verle
den van de bewoners ter
sprake komt, over de 'spiraal'
waarin deze jongens zich be
vinden. Wanneer ze eenmaal
in een tehuis oude stijl be
landden, kregen ze aanpas
singsmoeilijkheden, waar
door ze als lastig werden be
stempeld. Daarom gingen ze
door naar een zwaarder te
huis, waartegen ze zich dan
weer afzetten. Gevolg: ze be
landden in een nóg strenger
tehuis. "Een geweldige cirkel
naar beneden. Daaraan moet
een andere draai worden ge-
Resultaat
Door veel met de jongeren te
praten, heel veel tolerantie
met ze te hebben, kunnen
hun gedragsproblemen ver
dwijnen, worden ze meer
hanteerbaar in de omgang, zo
meent de coördinator. Maar
voor het zo ver is moeten de
maatschappelijk werkers van
'De Linden' een tijdlang een
flinke dosis tact, geduld en
belangstelling voor de bewo
ners zien op te brengen. Wig
gers: "Er moet heel wat ge
beuren voordat wij een bewo
ner de deur wijzen".
Een team van in totaal achttien
man staat de tien bewoners
ter beschikking. Daaronder
bevinden zich begeleiders,
een coördinator, gastvrouw,
huishoudelijke hulp. admini
stratieve kracht en nacht
wachten. Dat is, vergeleken
bij de verhoudingen in 'tradi
tionele' kindertehuizen, een
fors aantal. De kostprijs per
bewoner per dag is daar ook
naar. Niet de gebruikelijke
125 gulden, maar ruim 300
gulden. Vandaar dat de ver
richtingen van het team en de
dagelijkse gang van zaken
door het ministerie van justi
tie, de subsidieverlener,
nauwlettend in het oog wor
den gehouden. Het ministe
rie ziet 'De Linden' daarnaast
als een proeftuin. De ervarin
gen, in Lisse opgedaan, kun
nen in andere tehuizen van
pas komen.
Het eerste resulaat van dat uit
gebreide team is daar: één
van de bewoners vertrekt
binnenkort naar de buiten
wereld. Hij kan terecht in een
project begeleide kamerbe
woning, waarbij de bewoners
wordt geleerd zelfstandig te
leven. De komende zomer
kunnen nog drie of vier ande-
jongens het tehuis veria-
Negatief
Negatieve resultaten zijn er ook
geweest. In de beginperiode
escaleerde de boel. Een paar
bewoners moest toen met po-
litiehulp uit het huis worden
gehaald en naar een gesloten
inrichting worden overge
bracht. "Maar sindsdien is
onze eigen bekwaamheid
met sprongen toegenomen",
meent Wiggers. Een dergelij
ke escalatie heeft ook niet
meer plaatsgevonden.
Het experiment 'De Linden',
dat aanvankelijk tot decem
ber 1981 zou duren, is min of
meer stilzwijgend verlengd.
In mei staat een laatste 'eva
luatie' voor de deur. Wiggers
gaat er van uit dat het alterna
tieve tehuis ook daarna kan
doordraaien. Ook al omdat
aan kosten voor de begelei
ding, maar ook voor het op
knappen van het voormalig
klooster al ontstellend veel
geld is gestoken. Dat er be
hoefte is aan zo'n tehuis,
blijkt bij de coördinator bijna
dagelijks. Instanties die zich
met kinderen bezighouden
bellen veelvuldig naar Lisse
om te horen of er nog plaat
sen over zijn in 'De Linden'.
ADVERTENTIE
woensdag 31 maart, donderdag 1 en vrijdag 2 ap
een extra zorgvuldige reiniging, verstevigen,
opmaak en nakontrole van uw
afgeleverd op hanger in luxe hoes.
Bisschoppen:
Heldring
In de .Alles is anders show" van
vorige week. die aan de moord op
de vier IKON-medewerkers was
gewijd, inel iedereen over een co
lumn van J. L. Heldring heen.
Een ran de dingen die men de po
litieke commentator van NRC-
Handelsblad kwalijk nam was.
dat hij uit de rouwannonces had
geciteerd Dat verwijt lijkt me
niet terecht Rouwadvertenties
richten zich. via de overledene,
tot de levenden, en in het geval
van Koos Koster. Jan Kuiper,
Hans ter Laag en Joop Willemsen
betekenden de zeer vele rouwad
vertenties (ik denk niet dat er
ooit eerder zoveel in de kranten
hebben gestaantegelijk een de
monstratie tegen het moorden, le
gen het regime in El Salvador en
legen het fascisme in het alge-
Er waren vrij veel gedichten in de
advertenties verwerkt, er was
een advertentie zonder vermel
ding van afzender, en een andere
waarin de ondertekenaars (kun
stenaars van allerlei slag) juist
kenbaar wilden maken dat zij
om de IKON-medewerkers rouw
den Daardoor werden de rou
wadvertenties een soort ..open
brieven" die gelezen dienden te
worden en daarom ook geciteerd
mogen worden. Niet voor niets
stonden de meeste in de Volks
krant en Trouw, en deden de en
kele rouwadvertenties in De Tele
graaf een beetje „misplaatst"
aan. ook al was hun boodschap
in die krant vermoedelijk effec
tiever dan in de linkse kranten,
die toch al door de medestanders
worden gelezen
Men nam het Heldring kwalijk dat
hij uit een rouwadvertentie)
Koos Kosters woorden had geci
teerd: ..Wij gaan door met de
strijd voor een vrije berichtge
ving uit een onvrij land", en
daar een ander citaat uit een
rouwadvertentie tegenover had
gesteld waarin gezegd werd dat
de vier IKON-journalisten hun
journalistieke kwaliteiten „in
dienst hadden gesteld van de on
derdrukte volkeren van Midden-
en Zuid-Amenka".
Een nobele zaak. zegt Heldring,
maar kan een berichtgeving we
zenlijk vrij zijn zie eerste citaat
wanneer zij in dienst wordt ge
steld van een andere zaak. hoe
nobel ook. dan die van het infor
meren uan het eigen publiek
Moet de berichtgever een strijder
zijn voor een andere zaak dan
die der vrije berichtgeving?
Wordt hij dan niet propagan
dist? Komt zijn geloofwaardig
heid dan niet in het gedrang?
Heldring erkent wel dat bencv.tge-
vers geen robots zijn. en dat ie
dereen. ook al streeft hij ernaar
zo objectief mogelijk te zijn, van
uit zijn eigen wereldbeschou
wing de feiten selecteert en waar
neemt (..dat doen we allemaal"),
maar hij besluit zijn stuk toch al
dus:
„Maar dit alles is in opdracht van
een andere zaak, ja een grotere
zaak dan die van welk onder
drukt volk ook. De vier vermoor
den zijn dan ook niet omgekomen
voor de zaak der onderdrukte
volkeren van Midden- en Zuid-
Amenka, maar voor het beginsel
van de vrije berichtgeving, zon
der welke een democratie niet
kan bestaan".
Dit leek mij een heel honorabel
standpunt, waarbij niets werd
afgedaan aan het journalistieke
werk van Koster. Kuiper. Ter
Laag en Willemsen (ik heb nooit
gemerkt dat zij de normale jour
nalistieke objectiviteit met in
acht namen, en Heldring neem ik
aan ook niet), maar wel een kriti
sche kanttekening werd ge
plaatst btj het „usurperen", het
onrechtmatig in bezit nemen van
hun werkzaamheden voor IKON.
KRO en VARA door het Salvado-
naanse verzet Afgezien van de
vraag of dat juist is. is het ook de
vraag of dat handig en verstan
dig is, op een tijdstip dat onze re
gering probeert te bewijzen dat
„de vrije pers" door het Salvado-
riaanse bewind niet alleen wordt
tegengewerkt maar ook ver
moord.
Napoleon Duarte hoeft maar enke
le rouwadvertenties te citeren om
zijn excuus te ondersteunen dat
de IKON-journalisten niet de te
genpartijvan de regering, de
guerrilla's hebben opgezocht om
de situatie van beide kanten te
berlichten, maar omdat zij mede
standers en een soort handlan
gers van die guerrilla's waren.
Waarmee zij hun natuurlijke
recht verspeelden (zal Duarte
zeggen) op de bescherming die
buitenlandse journalistieke
waarnemers genieten...
Dit allemaal bedacht hebbende
vroeg ik mij af. hoe ik mijzelf al
tijd heb opgesteld op het terrein
waar ik wat meer van af weet
dan de gemiddelde Nederlander:
de Sowjet-Unie. de Oostbloklan
den, de communistische regimes.
De schaarse keren dat ik in die
landen was. heb ik mij voorna
melijk tot dissidenten gewend.
tot de tegenstanders dus van de
regering. Ik heb „subversief ma
teriaal" meegenomen van Neder
land naar de USSR (van maag
tabletten tot literatuur), en ook
weer „subversief materiaal mee
teruggenomen van balpennen
die ik uit gêne niet durfde uit te
delen, tot brieven ran mevrouw
Sacharov.
Toch heb ik nooit het gevoel gehad
dat ik als journalist te kort ben
geschoten, ik heb altijd beschre
ven hoe het daar was. en dus zel-
den gewag gemaakt van hoe het
daar volgens de Opperste Sowjet
en de KGB toeging.
In een brief aan het bisschoppen
college in El Salvador spreken
de Nederlandse bisschoppen de
wens uit. dat het Salvadoriaanse
volk over eigen problemen zelf
kan beslissen en dat geen enkele
buitenlandse mogendheid zich
op een zodanige manier in de si
tuatie mengt, dat het conflict
daardoor wordt verlengd. Kardi
naal Willebrands, die de brief
heeft ondertekend, verwijst ook
naar het effect dat de dood van
de vier IKON-journalistcn op de
Nederlandse publieke opinie
heeft gehad. "Het gehele Neder
landse volk heeft een schok on
dergaan. De wereldopinie is
wakker geschud"
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Gieten (Dr.)
kandidaat J. Goorhuis Drachten,
te Vlaardingen B. J S. Jonker
Nieuw-Hclvoet, te Wierden T
van 't Veld Ede; aangenomen
naar Zevenaar R. F. J. Beltman
(zendingspredikant t Oegstgeest;
bedankt voor Maassluis H
Kwakkelstein Beverwijk-
Heemskerk, voor Bodegraven M.
Verduin Kampen
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Kampen G Kuipers
Ermclo, naar Ter Aar kandidaat
J. Broer Kampen, naar Vlaardin
gen C A de Bildt Zwaagwestein-
de. naar Halfweg-Zwanenburg
D J Claassen Marknesse, naar
Rotterdam-centrum J "Snijder
Berkel-Rodenrijs; bedankt voor
Leeuwarden R de Pee Kollum
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: aangenomen naar Zoeter-
meer kandidaat H G L Peels
Apeldoorn, die daarmee bedank
te voor onder andere Sassen-
heim.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Zwijndrecht N. W.
Schreuder Goes, voor Westka-
pelle R. Boogaard Leiden, voor
Oostkapelle P. Honkoop Kam
pen.
Kerncentrales
Gerechtelijke uitspraken over de
bouw van kerncentrales moeten
worden gerespecteerd. Dat zeg
gen de rooms-katholieke bis
schoppen van Freiburg (West-
Duitsland), Bazel (Zwitserland)
en Straatsburg (Frankrijk) in een
gezamenlijke verklaring naar
aanleiding van het tumult en ge
weld rond de bouw van nucleaire
installaties langs de Rijn
De bisschoppen pleiten voor een
goed klimaat voor een openbaar
debat over kernenergie De be
slissing over het gebruik van
kernenergie mag niet uitsluitend
worden overgelaten aan de tech
niek. "Er zijn ook vragen aan de
orde over de zin en waarde van
menselijk leven".
De Hongaarse bisschoppen heb
ben de theologie van priester
Georg Bulanyi. voorganger van
enkele basisgemeenten, officieel
veroordeeld Volgens hen wijkt
die af van de kerkleer en wordt
de leidende rol van de kerkelijke
hiërarchie daarin afgewezen
Bulanyi meent, dat de structuur
van de kerk niet geschikt is om
haar eigenlijke doel te dienen.
En dat is: de mens tot heiligheid
te voeren. Dat is. volgens hem.
de persoonlijke beslissing van ie
der individu, en daarom kan de
vernieuwing van de kerk van on
derop gebeuren.
Primaat Laszlo Lekai is van oor
deel. dat hierdoor 'protestantse
opvattingen' de kerk zouden
kunnen binnendringen. Een
priester kan zich niet uitsluitend
bekommeren om basisgemeen
ten. Die moeten zich bij gewone
parochies aansluiten.
In de veroordeling van Bulanyiv
speelt ook mee, dat de Hongaar
se basisgemeenten steeds ster
ker 'politieke weerloosheid' pro
pageren.
Politiek
Een regionale evangelisch-her-
vormde synode in Zwitserland
heeft dommee Berthold Pellaton
te Lausanne verboden, voor de
socialistische partij te gaan zit
ten in het parlement van het kan
ton Vaud (bij het meer van Neu-
chatel). Partijvoorzitter Jean
Schilt verwijt de synode, dit ver
bod alleen te hebben uitgevaar
digd omdat de predikant 'links'
is. De kerkleiding is volgens hem
'rechts'.
Zwitserse predikanten mogen lan
delijk geen politieke functies bek
leden. Regionaal is dat verschil
lend geregeld. De kerkorde van
Vaud zegt. dat een aan het ambt
vreemde functie niet mag wor
den vervuld als de kerk hierdoor
schade zou worden toegebracht
De synode voerde het argument
'tijdgebrek' aan. maar de plaat
selijke kerkeraad liet weten, dat
de meeste gemeenteleden deze
stap van hun predikant niet zou
den begrijpen
Ds Pellaton legt zich er met bij
neer Hij vindt zijn politieke en
sociale activiteiten een logisch
gevolg van wat hij vanaf de kan
sel verkondigt.
Het hulp- en vredeswerk van de
Amerikaanse doopsgezinden
heeft de gehele broederschap in
de Verenigde Staten opgeroepen
te protesteren tegen de begro
tingsplannen van de regering-
Reagan. waarbij ettelijke miljar
den dollars zouden worden over
geheveld van de sociale voorzie
ningen naar de defensie. Het cen
trale comité van de doopsgezin
den ziet steeds meer mensen
door de verslechterende econo
mische situatie in grote proble
men komen.
De Amerikaanse doopsgezinden -
ongeveer 350.000 - bemoeien
zich in het algemeen slechts bij
uitzondering met de politiek. Al
leen de actieve hulp- en vredesaf-
deling probeert via 'lobbyen' in
vloed in regeringskringen uit te
oefenen.
Actie
De Argentijnse Nobelprijs-win
naar 1980 voor de vrede, Adolfo
Esquivel, roept het wereld-chris
tendom op tot een actie van vas
ten en gebed voor vrede in El
Salvardor en geheel Midden-
Amerika De actie begint 1 april
in Washington, in tegenwoordig
heid van bekenden zoals Dom
Helder Camara uit Brazilië en de
Westduitse theoloog mevrouw
Dorothee Sölle. "Woorden alleen
zijn niet genoeg", zegt Esquivel.
"Een sterke spirituele, geweldlo
ze, evangelische actie is nodig
om een eind te maken aan zoveel
leed en bloedvergieten".
Esquivel stelt voor, in elke plaats
groepen van twaalf mensen te
vormen voor gemeenschappe
lijk vasten en gebed. Hij vraagt
kerken maar ook synagogen en
moskeeën daarvoor open te stel
len.
"De waarheid is een koe" door
Roel van Duyn. aantekeningen
van een kleine boer. Meulenhoff,
prijs 15,-
"Gedroomde reizen met vrou
wen". verhalenbundel van Hans
Plomp. In de Knipscheer. prijs
19.50.
"Letter en geest", een spookver
haal van Frans Kellendonk. Meu
lenhoff. prijs I 22.50
"Alexandra Kollontaj", een bio
grafie door Cathy Porter. Het
Wereldvenster, prijs 49.50
"Zeilen in de Optimist", zeilen le
ren Hollandia, prijs 16.50.
"F.Bordewijk, kritisch proza",
bijeengebracht door Dirk Kroon,
uitgeverij BZZTóH. prijs 49 90.
"Wij slaven van Suriname" door
A. de Kom. Het Wereldvenster,
prijs ƒ15,
"Jaren zonder seizoenen", een
vrouw na haar scheiding door
Conny Sluysmans, Hollandia.
prijs 19.50.
- "Gesprekken met Jean Piaget"
door Jean-Claude Bringuier.
Meulenhoff Informatief, prijs
34.50.
- De zoon van de weduwnaar",
roman van Alan Sillitoe, Aga-
thon, prijs 32.50.
- "De weglopers" door Victor Can
ning. Querido. prijs 22.50.
- "Het nieuwe drakenboek", jeugd
boek door Walter Schmogner.
Querido. prijs 16.50.
Lasschuits officieel adresboek
van hotels, motels en restaurants
in Nederland. 66ste uitgave, prijs
4.50.
"Bek houden, mooi zijn", twaalf
vrouwenverhalen van Vita An
dersen, Van Gennep, prijs
ƒ27.50.
Zesde deel in serie "Genieten op
reis" door Elisabeth de Stroumil-
lo over noord en midden Spanje,
Hollandia. prijs 27.50.
"Energie", het vraagstuk wereld
wijd bezien door Robbert van
Duin. Erik van der Hoeven en
lek de Pagter, Het Spectrum,
prijs 39.50.
"De os op de klokketoren". ge
dichten van Gerrit Komrij met il
lustraties van Joost Veerman.
Arbeiderspers, prijs 33.50.
"Gesloten circuit", gedichten van
Gerrit Komrij, Arbeiderspers,
prijs 24.50.
