KNMI- vo or spelling
blijft weerbarstig
Wat is ruimende wind en
wat bloemkoolbewolking?
C -
Onze kennis is beperkt
ZATERDAG 27 MAART 1982
PAGINA 23
Weervoorspellingen van
het KNMI behoren tot de
meest beluisterde
berichten via de media.
Die interesse voor het weer
is er altijd geweest en zal
er wel altijd blijven ook.
Het weerbericht dient
recreatieve doeleinden
(mensen plannen er hun
dagje uit op), maar is ook
van belang voor de
zogenaamde professionele
gebruikers. Voor sectoren
als de luchtvaart,
scheepvaart en waterstaat
zijn weersverwachtingen
een zaak van levensbelang.
Binnenkort start het KNMI
een proef met regionale
weerberichten in
Midden-Nederland.
Gedetailleerder dan nu via
het landelijke weerbericht
mogelijk is, kan dan
worden aangegeven wat de
mensen boven het hoofd
hangt. Wordt de proef een
succes, dan wordt volgend
jaar heel Nederland
'geregionaliseerd'.
Overigens zal dat het
weerbericht niet per se
betrouwbaarder maken.
"Ook met de regionale
weerberichten zullen we
fouten blijven maken want
onze kennis van het weer is
nog altijd beperkt", zo
wordt bij voorbaat van de
zijde van het KNMI
gewaarschuwd.
Satellietfoto's maken duidelijk hoe frappant snel bewolkingsgebieden van vorm en intensiteit kunnen
veranderen.
Als alle waarnemingsgege-
vens op een bepaald tijdstip
worden verwerkt tot een
wereldweerkaart, dan telt
zo'n kaart op dat actuele mo
ment ongeveer 50 lage en ho
ge drukgebieden. circa
100.000 buien waarvan 2000
met onweer plus vele lucht
stromingen.
Een HOGE DRUKGEBIED is
een gebied met dalende
luchtbewegingen, oplossen
de bewolking en vaak mooi
weer. Een LAGE DRUKGE
BIED is een gebied met op
stijgende luchtbewegingen,
wolkenvorming, vaak slecht
weer gepaard gaande met
neerslag.
RUIMENDE WIND wil zeggen:
de wind draait met de klok
mee. KRIMPENDE WIND
wil zeggen: de wind draait
tegen de klok in. Als een lage
drukgebied oftewel een de
pressie nadert krimpt de
wind, als de depressie zich
verwijdert ruimt de wind.
Met LUCHTDRUK wordt be
doeld de kolom lucht die bo
ven je hoofd druk uitoefent.
De luchtdruk wordt geme
ten met de BAROMETER.
De naald op de barometer
geeft een KWIKDRUK aan.
Internationaal wordt echter
gewerkt met MILLIBAREN.
De thermometer wordt ge
bruikt om de temperatuur te
meten. Twee systemen zijn
daarbij in zwang. In ons
land wordt het systeem van
Celsius gehanteerd (kook
punt bij 100 graden en vries
punt bij 0 graden). Het ande
re systeem is dat van Fah
renheit (kookpunt bij +212
graden en vriespunt bij +32
graden).
Met de HYGROMETER wordt
het vochtigheidsgehalte van
de lucht gemeten terw ijl de
WINDMETER is bedoeld om
gegevens te verkrijgen over
windsterkte en windrich
ting. De WINDKRACHT kan
op verschillende manieren
worden opgegeven. Veelvul
dig wordt de schaal van
Beaufort gebruikt. Deze
schaal, met getallen varië
rend van 0 tot 12. is geba
seerd op waarnemingen met
betrekking tot het patroon
en het geluid van de zee. Het
getal 0 betekent bijvoor
beeld windstil weer. het ge
tal 4 matige wind. het getal 9
storm en het getal 12 orkaan.
De schaal van Beaufort
wordt ook gebruikt om de
windsterkte op het vaste
land mee aan te geven. Juis
ter zou echter in dit geval
zijn een opgave in meters
per seconde.
Aan de vorm van de wolken
valt vaak veel af te leiden
over het type weer dat op
komst is. Volgens meteoro
loog Emmink van het KNMI
kun je, als je verstand hebt
van bewolking, een redelij
ke voorspelling doen tot een
uur of zes vooruit.
VEERBEWOLKING is vaak
een teken van een naderende
depressie. Zijn de wolken
als het ware streepjes dan
betekent dat een hoge w ind-
snelheid en kun je binnen 5 A
6 uur regen verwachten.
KANTELENBEWOLKING
(uitstulpingen. torentjes)
vormen "s zomers een goede
aanwijzing voor naderend
BLOEMKOOLBEWOLKING
(bewolking die opbolt en
van boven weer afvlakt) is
een indicatie voor regen.
"De mensen plannen er hun
dagje uit op. Daar waar het
weer van levensbelang is, zijn
specifieke diensten werk
zaam. Neem de luchtvaart,
die heeft eigen waarnemings
stations. Er zijn KNMI-afde-
lingen op Schiphol, Rotter
dam, Eelde en op de luchtha
ven van Zuid-Limburg. Dan
is er een stormwaarschu-
wingsdienst en zijn er meteo
rologen werkzaam ten behoe
ve van de waterstaatwerken.
De professionele weergebrui-
kers worden dus al via speci
fieke diensten gewaar
schuwd, al houden ze ook de
radio wel in de gaten"
"Maar de gemiddelde radioluis
teraar maakt deel uit van een
amorfe groep waarvan wij
niet weten wat zij met de in
formatie doet. Wel hebben
wij zo langzamerhand de in
druk dat de meeste luiste
raars de weerberichten niet
interpreteren zoals wij graag
zouden willen. Met name
tijdsbepalingen komen bij
veel mensen niet over. Als
wij zeggen:'In de loop van de
morgen regen' vangt men al
leen 'regen' op en denken ve
len dat het bij wijze van spre
ken al onmiddellijk gaat re
genen"
Achter eenvoudige zinnetjes
als 'In de loop van de morgen
regen' of 'Buien, afgewisseld
met opklaringen' steekt een
organisatie van continu
werkzame, wereldwijd ver
takte waarnemingsstations
die onderling gegevens uit
wisselen.
Door
Bert Paauw
In de Wereld Meteorologische
Organisatie (WMO) zijn 7000
waarnemingsposten ver
enigd (op het vasteland, op
eilanden in de oceaan, in de
poolstreken) terwijl daar
naast nog eens zo'n 7000
schepen hun waarnemingen
doorseinen.
Waarnemen
Nederland telt 25 vaste waarnc
mingsstations terwijl onge
veer 330 Nederlandse sche
pen meedoen aan 'het waar-
nemingsspel' Het KNMI
functioneert in ons land als
centraal verzamelpunt van
Bij elektrische spanningsverschillen volgen er tussen onweers
wolken en de aarde bliksemontladingen.
waaruit gegevens worden
doorgeseind naar de buiten
landse verzamelpunten. Om
een uitspraak over het weer
in Nederland voor de volgen
de dag te doen zijn gegevens
nodig van een gebied dat zich
uitstrekt van de Russische
Oeral tot de Amerikaanse
Rocky Mountains en van
Noord-Afrika tot de Noord
pool. Voor het uitspreken
van verwachtingen over
meerdere dagen is meer in
formatie nodig. Daartoe heb
ben de Westeuropese landen
een verzamelcentrum in En
geland opgericht.
Emmink^Tn het Engelse cen
trum komen gegevens uit de
hele wereld binnen. Hoe
meer gegevens er zijn, over
een des te langere periode er
redelyke voorspellingen kun
nen worden gedaan. Het cen
trum in Engeland maakt ver
wachtingen voor vijf dagen,
wij interpreteren dat naar ons
gebied Het Europese model
is op het ogenblik het beste
meteorologische lange ter
mijn-model ter wereld. We
zijn Amerika in dit opzicht
voorbijgestreefd".
De waarnemers doen hun
waarnemingen allemaal op
eenzelfde afgesproken tijd
stip (volgens Greenwich-
tijd). Ook de procedure ligt
vast. Ze moeten bijvoorbeeld
eerst een aantal buitenwaar
den opnemen en daarna pas
naar binnen gaan. De waar
nemingsstations zijn dag en
nacht bezet. Elk uur en in
de meeste gevallen zelfs elk
half uur - worden er waarne
mingen gedaan
Onzekerheden
Een grondwaarneming oftewel
een synop telt de volgende
elementen:
- windrichting en snelheid;
- temperatuur;
- vochtigheid;
- luchtdruk, niet alleen de ver
anderingen maar vooral de
tendens (omhoog of omlaag).
- bewolking plus hoogte;
- eventueel dikte van sneeuw
laag.
neerslag;
- facultatieve waarnemingen
zoals uit welke hoek onweer^
komt of de aanwezigheid van"
gladheid
De waarnemers maken van al
deze waarnemingen een zo
genaamd getallen bericht en
zenden dit in de Nederlandse
situatie naar het KNMI Die
berichten worden via zoge
naamde communicatiecom
puters verwerkt Die compu
ters kunnen een kaart 'plot
ten'. d.w z. die getallencodes
in symbolen omzetten. Me
teorologen gaan dan op
grond daarvan een weerbeeld
opstellen en aan de hand van
het verloop van het actuele
weer een voorspelling doen
Emmink: "Er blijven onzeker
heden. Er kunnen zich plot
selinge ontwikkelingen voor
doen. Dat komt omdat wc op
dit moment niet beschikken
over goede apparatuur voor
het meten van verticale
luchtbewegingen Die op- en
neerwaartse stromingen ont
staan wanneer lucht van een
hoge naar een lage drukge
bied stroomt. We doen dus
wel veel en geregelde grond
waarnemingen. maar wat er
boven ons hoofd gebeurt, dat
kunnen we niet goed meten".
Ballonnen
"We proberen wel iets aan
vochtigheidsmeting van de
bovenlucht te doen Maar dat
is erg moeilijk en trouwens
ook erg duur Een ballon met
een mectkastje kost per keer
duizend gulden en dat geld
ben je kwijt. In De Bilt gaan
dagelijks vier ballonnen de
lucht in, waarvan twee mét
en twee zonder meetappara
tuur. Die twee zónder wor
den op het radarscherm ge
volgd en leveren op die ma
nier gegevens over windrich
ting en windsnelheid De bal
lonnen met meetapparatuur
meten temperatuur, vochtig
heid en luchtdruk".
'We zijn bezig inzicht op te
bouwen over verticale lucht-,
bewegingen door middel van
bovenluchtmetingen, maar
de vraag is hoeveel geld ga je
investeren voor een onvoor
spelbare winst in nauwkeu
righeid. De kosten weet je
wel maar de baten niet De
overheid staat dus niet te
trappelen".
'Via satellietfoto's gaan we
langzaam maar zeker ook
over meer kennis beschik
ken Via die foto's, zowel ge
wone als infrarode, is goed na
te gaan waar bcwolkingen
zitten en om welke soort be
wolkingen het gaat De foto's
maken duidelijk hoe frap
pant snel bcwolkmgsgcbie
den van vorm en intensiteit
kunnen veranderen Wolk-
vorming is enorm gebonden
aan turbulenties, stromingen
e d waar je nauwelijks vante
voren rekening mee kunt
houden. Daarom ts het voor
spellen van zon zo'n pro
bleem En daarom zitten we
er met onze verwachtingen
wel eens naast Dat zal voor
lopig nog wel zo blijven Ook
met die regionale weerbe
richten''
Een weerbericht per re
gio. Als het aan het Ko
ninklijk Nederlands
Meteorologisch Insti
tuut (KNMI) in De Bilt
ligt komt dit de komen
de jaren van de grond.
Onlangs werd van
KNMI-zijde gemeld dat
met de PTT overleg
wordt gevoerd over de
mogelijkheid telefo
nisch regionale weers
verwachtingen te ver
zorgen die twaalf uur
geldig zijn.
Nog dit jaar start een proef in
de provincie Utrecht en als
dat een succes wordt zal Ne
derland in een aantal regio's
worden verdeeld, waar
schijnlijk vijf, waarvoor apar
te weerberichten zullen wor
den samengesteld.
Meteoroloog F.Emmink, werk
zaam bij het KNMI, twijfelt
nauwelijks aan het welslagen
van de proef. De interesse
voor weervoorspellingen is
altijd groot geweest en er is
geen aanleiding om te veron
derstellen dat daar opeens
een verandering in zal optre
den. Emmink:"Niet alleen bij
het KNMI maar ook op ande
re plaatsen waar meteorolo
gen zitten, bijvoorbeeld op de
vliegvelden, wordt vaak geïn
formeerd naar de weersver
wachting Mensen als Pelle-
boer en De Jong spelen ook
in op de kennelijke behoefte
aan regionale weerberichten.
Daarom denk ik dat ons ini
tiatief wel zal aanslaan".
Vermakelijk
Of het KNMI met z'n regionale
berichten ook betrouwbaar
der kan voorspellen is een
vraag die zich onmiddellijk
opdringt. De aankondiging
vorig jaar van een weersver
wachting over een periode
van vijf dagen was destijds
een bron van vermaak. Im
mers, men zat er op een ter
mijn van 48 uur al zo dikwijls
naast, dus wat had dan een
landelijke voorspelling voor
vijf dagen voor zin?
Emmink:"Het KNMI zit met
ongeveer 80 procent van de
landelijke voorspellingen
goed. Zonnige perioden zijn
het moeilijkst te voorspellen,
wind en temperatuur gaan
beter. Maar zon is nou juist
Motregen
Indien het qua betrouwbaar
heid niet uitmaakt doemt de
vraag op waarom die regiona
lisering dan zonodig moet.
Emmink: "Het probleem bij
de weerberichten via de lan
delijke media is datje in kor
te tijd veel informatie moet
overbrengen. Het weer van
vandaag en morgen moet je
in 30 seconden samenvatten.
Toch kun je geen belangrijke
informatie weglaten. Als je
over regen praat moet je toch
duidelijk maken of het om
motregen dan wel harde
buien gaat en je zult ook iets
over het tijdstip van de regen
moeten zeggen. Doe je dat
niet. dan laat je de mensen in
de steek"
"Uit onderzoek is gebleken dat
hoe korter het weerbericht is,
hoe beter de vermelde gege
vens blijven hangen. Daarom
laten we opmerkingen over
de wind meestal weg, daar
bestaat bij de luisteraars rela
tief de minste belangstelling
voor"
"Bij regionalisering kunnen be
paalde zaken bondiger wor
den geformuleerd. Voor Lim
burg kunnen we bijvoor
beeld weglaten dat het op de
Wadden hard gaat waaien en
voor het Waddengebied kun
nen we weglaten dat het in
Limburg gaat misten. Een
voordeel van regionalisering
is dus een korter, duidelijker
weerbericht".
"Een tweede voordeel van re
gionale berichten is datje iets
gedetailleerder kunt be
schrijven wat er in zo'n regio
gebeurt. Je kunt zeggen: re
gen tot 10 uur, daarna droog.
Zoiets kan nooit in een lande
lijk weerbericht Een derde
voordeel is dat je het weerbe
richt per regio sneller kunt
bijstellen".
"Een regionaal, gedetailleerder
weerbericht is voor vrijwel
iedereen gunstig. Voor de
fietser die een tochtje wil
gaan maken, voor de huis
vrouw die de was wil ophan
gen. voor de landbouwer die
wil weten of er nachtvorst is
te verwachten, voor de film
ploeg die buitenopnamen wil
maken, enz.".
Recreatie
Volgens Emmink wordt het
weerbericht via de media
voor 90 procent gebruikt
voor recreatieve doeleinden.
wat de mensen het meest in
teresseert en waar ze het
KNMI op beoordelen"
"Regionaal hebben voorspel
lingen over een periode van
vijf dagen geen enkele zin.
Weerverschillen per regio
zijn voor een gedeelte land
schappelijk bepaald. Derge
lijke verschillen zou je wel in
een weerbericht over meer
dere dagen kunnen meene
men. Maar weersystemen, zo
als plotseling opkomende de
pressies, maken een regiona
le voorspelling voor 12 uur,
hooguit 24 uur, zinvol. Op
zich zijn de weersystemen
wel voorspelbaar maar de
fouten ontstaan door ver
schillen in tempo en activitei
ten van de systemen. Regen
die bijvoorbeeld niet 's
avonds maar pas de volgende
morgen optreedt. Tempover
schillen zijn over een periode
van 12 uur in een regio nog
niet te groot"
Desondanks zullen in de toe
komst fouten worden ge
maakt met regionale berich
ten. Het inzicht in het weer is
nog altijd zodanig dat er on
zekerheden blijven. De ken
nis is nog steeds beperkt en
de meteorologen worden na
tuurlijk niet opeens beter.
Als KNMI kunnen we daar
om niet beloven dat we met
onze regionale berichten ho
ger zullen scoren dan met de
landelijke berichten"
Het oplaten van een weerbal
lon
