Geen gevolgen
voor coalitie
C
Lage opkomst beïnvloedt uitslag verkiezingen
Bezoek Beatrix aan VS
in teken El Salvador
PvdA: geen
toon lager
Verlies van PvdA in
Eerste Kamer pakt
nog veel groter uit
Regeringspartijen over verkiezingen:
Nog totaal geen
zicht op a
DONDERDAG 25 MAART 1982
Binnenland
DEN HAAG (GPD) - De lage kie
zersopkomst bij de Statenverkie
zingen en de economische de
pressie hebben een duidelijke in
vloed gehad op de uitslag van de
verkiezingen Vooral PvdA en
D'66 zoeken de oorzaak voor hun
verlies in deze twee omstandig
heden.
Premier Van Agt wilde niet over de
rug van zijn coalitiepartners
feestvieren. ..Triomfantelijkheid
past niet, vreugde wel", zei Van
Agt. „Er past geen vreugde over
nederlagen of teleurstellingen
van coalitiegenoten. Wel past
vreugde over de steun aan de ei
gen partij", zei hij.
Volgens de premier hebben de kie
zers steun gegeven aan de partij
die midden in de storm van het
bestuur van het land heeft ge
staan. De partij die „praktizeert"
in het dagelijks beleid en niet
een beleid alleen met woorden
uitvoert.
Minister Van der Stee (financiën)
meent dat de politiek van het
CDA erg duidelijk is overgeko
men. De uitslag kan geen gevol
gen hebben voor de samenstel
ling van het kabinet, maar het is
wel een indicatie voor de politiek
die de mensen willen. Hij zag in
de verkiezingen een aanmoedi
ging om het CDA-beleid door te
zetten.
Het verlies van D'66 was voor hem
als een verrassing gekomen. Hij
zei er geen verklaring voor te
hebben. De aanvallen die de laat
ste weken op minister Terlouw
(economische zaken. D'66) zijn
gepleegd, noemde Van der Stee
„volstrekt ten onrechte".
Nederlaag-
De socialisten erkenden onom
wonden dat zij een zware neder
laag te slikken hebben gekregen.
Den Uyl, die voor een halfvolle
zaal in het Bossche casino sprak
en daar een staande ovatie kreeg
ter bemoediging, zei: „Dit is de
dag van een zware nederlaag.
Een enorme teleurstelling voor
de duizenden die in de provin
cies voor de Partij van de Arbeid
gewerkt hebben. Het is een ne
derlaag voor de progressieve
krachten in ons land. Het onver
wachte verlies van D'66 betreur
ik in hoge mate. En zo'n dag van
een duidelijke nederlaag voor
links en winst voor rechts is een
ernstige zaak".
Volgens Den Uyl hebben de kie
zers „een half jaar strijd in het
kabinet kennelijk slecht begre
pen". Dit blijkt onder meer uit
het verzet tegen de ziektegeld-
maatregelen, meent hij. „Talloze
van onze kiezers vragen zich af
'is dit wat de toekomst ons bren
gen zal'. We zijn er kennelijk niet
in geslaagd om dat voldoende
duidelijk te maken", aldus Den
Uyl.
De teruggang van D'66 is slechts
tijdelijk, aldus Terlouw. Hij zei
overigens verrast te zijn over het
verlies van zijn partij. Hij had
verwacht ongeveer hetzelfde
percentage te halen als bij de ka
merverkiezingen. Ook D'66-mi-
nister Zeevalking (verkeer en
waterstaat) zei goede moed te
hebben dat het tij te keren zal
zijn De reacties waren niet zo fel
als bij de socialisten, omdat er
voor D'66 een positieve kant aan
de verkiezingen zit. De aanhang
in de Provincies is vergeleken
met de Statenverkiezingen van
1978 versterkt. Alle democraten
wezen met nadruk op deze ont
wikkeling.
Volgens Terlouw is de belangrijk
ste reden voor de teruggang van
D'66 de lage opkomst. Vele men
sen die bij de Tweede-Kamerver
kiezingen op de democraten
stemden zijn dit keer niet opge
komen. Blijkbaar laten progres
sieve mensen eerder het hoofd in
de schoot rusten, aldus Terlouw.
Dat er veel mensen niet zijn gaan
stemmen komt doordat over het
algemeen ae Kiezers minder ver
trouwen en belangstelling heb
ben voor de politiek. In slechte
economisch tijden heeft de poli
tiek altijd moeite beslissingen te
nemen en oplossingen te bieden.
Daardoor neemt het vertrouwen
af, meent Terlouw.
De reacties uit de WD waren
vooral gericht op het bestaande
kabinet. Volgens Wiegel bete
kent de verkiezingsuitslag dat de
kiezers willen dat de WD in de
regering komt. De uitspraak van
de kiezers toont volgens hem aan
dat PvdA het niet goed heeft ge
daan en dat veel kiezers de kri
tiek van WD op D'66 hebben
begrepen.
Partijvoorzitter Kamminga zei dat
de lage opkomst „een motie van
wantrouwen tegen de politiek in
het algemeen als geheel" is. Dat
de mensen geen grote lijn meer
zien is de schuld van het kabinet,
omdat de regering na zes maan
den nog steeds niets heeft laten
zien, meent hij.
De kleine partijen in de Tweede
Kamer toonden zich met de uit
slag van de verkiezingen. Van
der Spek (PSP) ziet in de uitslag
een „verrechtsing van Neder
land". Bakker (CPN) benadrukte
dat de kiezers niet over het kabi
netsbeleid hebben gestemd.
DEN BOSCH (GPD) Doorgaans
is de stemming in het Casino van
Den Bosch aanzienlijk vrolijker.
Deze avond worden de gezichten
echter steeds langer, naarmate
de nederlaag van de PvdA bij de
Statenverkiezingen zekerder
wordt.
Tegen tien uur lijkt het lot defini
tief bezegeld: de Partij van de
Arbeid is ingehaald door de
VVD. en teruggeworpen naar een
derde plaats in het politieke
krachtenveld.
Den Uyl spreekt dreigende taal
aan het adres van de thuisblij
vers vandaag. ..Als dit het effect
heeft dat de PvdA haar werk niet
af kan maken, dan zal daar een
hoge prijs voor moeten worden
betaald, ook door de mensen die
vandaag zijn thuisgebleven".
Nadat hij verzekerd heeft dat hij en
zijn collega's in de coalitie niet
van plan zijn genadebrood te
eten, is de ergste schrik alweer ge
weken. Het Casino in Den Bosch
ademt weer strijdlust. „We gaan
onverminderd door en zullen
géén toontje lager zingen".
Helft jonge
kiezers stemt
WD en CDA
HILVERSUM (ANP) - Van de
Nederlanders die gisteren
voor het eerst naar de stem
bus mochten, heeft de helft
of op de VVD of op het CDA
gestemd. Een kwart van de
"jonge kiezers" bracht zijn
stem uit op de WD en 24
procent op het CDA, zo wijst
een Intomart-onderzoek uit.
De PvdA kreeg 16 procent
van deze groep achter zich en
D'66 12 procent.
Naar de overige partijen gingen
d~ stemmen van 23 procent
van de nieuwe kiezers.
200.000 mensen konden gis
teren voor het eerst naar de
stembus, 64 procent van hen
kwam ook, ongeveer zes pro
cent minder dan het landelij
ke opkomstpercentage.
DEN HAAG (GPD) - Omgerekend in zetels is de nederlaag die de PvdA
in de Eerste Kamer zou hebben geboekt nog veel groter dan omgere
kend in Tweede-Kamerzetels. In de Tweede Kamer zou de PvdA zak
ken van 44 naar 34 zetels - een verlies van bijna 25 procent. Maar in de
Senaat zouden de socialisten terugvallen van 28 naar 17 zetels, een
verlies van 35 procent.
Opvallend is overigens dat ook het CDA in de Eerste Kamer zou verlie
zen. De christendemocraten zouden bij Senaats-verkiezingen op dit
moment twee zetels moeten afstaan, terwijl de WD van 12 naar 17
zetels zou stijgen. D'66 zou twee zetels winnen en op 6 komen. PSP,
CPN en PPR zouden samen 7 zetels krijgen (nu samen 2).
Dergelijke verschuivingen in de Eerste Kamer kunnen al dit jaar ont
staan. De Provinciale Staten, die gisteren opnieuw zijn gekozen, kiezen
namelijk de leden van de Eerste Kamer. Tot nog toe gebeurde dat in
twee afzonderlijke stemmingen om de drie jaar voor de helft van de
Eerste Kamer.
Minister Van Thijn (binnenlandse zaken) wil dat veranderen. Hij vindt
dat de Eerste Kamer opnieuw gekozen moet worden in het jaar dat de
Provinciale Staten worden vernieuwd. Als hij zijn zin krijgt zal de Eer
ste Kamer nog dit jaar nieuw gekozen worden, zodat de Senaat een
betere afspiegeling vormt van de politieke krachtsverhoudingen dan
op dit moment het geval is.
Winst dwingt
WD'er op
de knieën
MAASTRICHT (ANP) - Het
WD-statenlid drs. Th.
Schreinemacher, zal door de
winst van zijn partij een
zwaar karwei moeten op
knappen.
Vóór de verkiezingen bezwoor
hij narpelijk op zijn knieën
naar het Belgische bedevaar
toord Banneux te zullen krui
pen als zijn partij meer dan
tien zetels in de staten van
Limburg zou behalen.
De WD verwierf elf zetels en
daarom zit Schreinemacher
vast aan zijn belofte. Hij liet
gisteravond weten het karwei
inderdaad te zullen klaren
wanneer het statenwerk dit
toe laat. De afstand Maas-
tricht-Banneux bedraagt on
geveer zestig kilometer.
DEN HAAG (GPD) - De uitslag van de verkiezingen mag geen gevolgen hebben voor de
samenstelling van het kabinet, maar het is duidelijk dat de regering nu snel beslissin
gen moet nemen over de noodzakelijke bezuinigingen. Zo reageerden de drie regerings
partijen op de uitslag van de Statenverkiezingen. Oppositieleider Wiegel (WD) pleitte
naar aanleiding van de uitslag opnieuw voor de vorming van een nationaal kabinet.
Premier Van Agt zei in Zeeland dat
„het kabinet binnen enkele we
ken beslissingen moet nemen,
anders moet het maar afnok
ken". Hij zei dat er over twee we
ken een goede Voorjaarsnota
moet komen, „anders komt er
nooit één".
De uitslag van de verkiezingen kan
niet leiden tot een opzeggen van
de samenwerking in het kabinet,
maar de wijze van functioneren
van het kabinet wordt mede be
paald door deze uitspraak van de
kiezers. Het gevolg van de ver
kiezingen is volgens de premier
dat aan de argumenten van het
CDA meer waarde is toegevoegd
„De Voorjaarsnota zal er dus nog
CDA-achtiger moeten komen te
zien dan tot nu toe al het geval
"Aanmoediging"
Ook minister Van der Stee (finan
ciën) denkt dat de verkiezingen
gevolgen hebben voor het kabi
netsbeleid. De overwinning van
het CDA is een aanwijzing dat de
kiezers een politiek willen zoals
het CDA dat wil. Hij vindt de uit
slag een „aanmoediging om het
CDA-beleid door te zetten"
CDA-fractievoorzitter Lubbers
meent dat de tegenstellingen in
het kabinet niet groter worden
door de verkiezingen Hij ziet
echter een risico dat de PvdA het
nu voor gezien zal houden. Hij
vindt dat het kabinet te lang
zaam tot besluiten komt. Er kan
nu een moment komen dat de
het CDA zegt ..Kom we gaan be
sluiten nemen", aldus Lubbers.
Den Uyl
De PvdA voorziet daarentegen
geen andere houding van de coa
litiepartners door de verkiezin
gen. Den Uyl „We zullen onze
koers niet veranderen. We gaan
rechtdoor op de ingeslagen weg.
Ook als men ons uit het kabinet
wil proberen te werken. Wij van
de PvdA beschikken ondanks te
genslagen over veerkrachten".
Hij hoopt dat het CDA zich niet
door de uitslag zal laten beïn
vloeden. Als dat wel gebeurt dan
vreest Den Uyl een kabinetscri
sis. De kans dat er een kabinets
crisis zal komen, schat hu op v*uf-
tig procent.
In het verlies ziet Den Uyl voor
zichzelf slechts een „prikkel om
onverminderd" door te gaan.
„Als ik de partij een dienst be-
wus door plaats te maken voor
een ander dan zou ik het doen.
maar ik heb die opvatting niet",
aldus Den Uyl.
"Schuttersputjes"
D'66-minister Terlouw en fractie
voorzitter Brinkhorst (D'66) me
nen evenals de PvdA dat de sa
menstelling van het kabinet niet
beïnvloed wordt. Wel moeten er
nu snel beslissingen worden ge
nomen Volgens Brinkhorst
heeft D'66 verloren omdat zu de
besluiteloosheid van het kabinet
het eerst voelen „Wu wilden dit
kabinet het sterkst en daarom
voelen wu de besluiteloosheid
ook het sterkst" Minister Van
Mierlo (defensie. D'66) zei vanuit
Amerika, dat door de uitslag de
partgen in het kabinet niet in
..schuttersputjes" worden ge
jaagd.
Van der Meulen, voorzitter van het
CNV. zei eveneens dat de uitslag
niet beslissend mag zijn voor het
kabinetsbeleid. Hu vond dat het
CDA niet meer macht moet uit
oefenen, dan het al vóór de ver
kiezingen deed Werkgevers
voorzitter Van Veen zei eveneens
dat de verkiezingen geen directe
gevolgen zullen hebben op de
politiek Wel is volgens hem „de
besluiteloosheid van groepen in
het kabinet duidelijk veroor
deeld".
"Aanpakken"
Wiegel concludeerde uit de verkie
zingsuitslag dat de mensen een
„ander kabinet willen, dat van
aanpakken weet". Hij nep de po
litieke partijen op de onderlinge
stnjd te vergeten cn een kabinet
van nationale allure te vormen.
„Laten we de handen ineen
slaan, dan heeft dit land een toe
komst". aldus Wiegel.
Een belangnjke oorzaak voor het
verliesvan de PvdA lukt hem dat
de socialisten in het kabinet de
„kastanjes uit het vuur" moeten
halen Het verlies van D'66 komt
doordat deze partij zich niet
staande heeft weten te houden
tegen de „zakelijke kritiek" van
onder anderen de WD.
Van der Stoel wil Haig aanpakken
Van der Stee over voorjaarsnota
DEN HAAG (GP)D - Minister van
buitenlandse zaken Van der
Stoel zal bij het staatsbezoek van
koningin Beatrix, volgende
maand, aan de Verenigde Staten
de kwestie El Salvador nadruk
kelijk aan de orde stellen bij be
sprekingen met zijn ambtgenoot
Haig. Ook in het Amerikaanse
Congres denkt de bewindsman
toehoorders te vinden voor de
Nederlandse kritiek op het Ame
rikaanse beleid Volgens Van der
Stoel is de huidige politiek van
de VS „een miskenning van de
werkelijkheid in dit gebi.ed".
Ook het „wel erg snel tot stand ge
komen" rapport van de Ameri
kaanse ambassade in San Salva
dor over de dood van de vier
IKON-journalisten ..roept vra
gen op", aldus Van der Stoel. De
Amerikaanse ambassade in San
Salvador kwam al snel na de tra
gische gebeurtenissen van vori
ge week woensdag tot dezelfde
conclusie als de Salvadoraanse
legerleiding Volgens deze lezing
van de gebeurtenissen zijn de
vier Nederlanders omgekomen
tijdens een schotenwisseling tus
sen leger en opstandelingen.
Enkele dagen van onderzoek door
ambassadeur baron Speyart van
Woerden naar de doodsoorzaak
van de IKON medewerkers heb
ben volgens Van der Stoel „de
twijfels hierover niet vermin
derd. maar eerder versterkt". Mi
nister Van der Stoel zei dit
woensdagmorgen tijdens mon
deling overleg met de vaste
Tweede-Kamercommissie voor
buitenlandse zaken. „Maar",
waarschuwde de bewindsman
over de resultaten van de Neder
landse onderzoekingen, „Het zou
denkbaar zijn dat er vraagtekens
zullen blijven bestaan over de
ware toedracht van de zaak. De
conclusies blijven wellicht bu
sterke vermoedens, omdat er
mogelijk geen sluitende bewij
zen zijn te vinden".
De dood van de vier IKON-mede-
werkers wijst volgens Van der
Stoel opnieuw op de afschuwelij
ke situatie in El Salvador. Hij be
nadrukte dat meer dan ooit een
dialoog tussen regering ei>oppo
sitie in het land noodzakelijk is.
Onder de gesprekspartners wil
Van der Stoel ook de guerrilla
strijders van het Revolutionair
Democratisch Front (FDR) be
trekken.
De enige oplossing ligt volgens
Van der Stoel niet in het bestrij
den van het communisme, maar
in het opheffen van de armoede.
„Ook zonder een land als Cuba in
de buurt zou er waarschijnlijk
een opstand zijn uitgebroken in
El Salvador". De bewindsman
voegde hieraan echter toe dat
een gezamenlijk EG standpunt
ten aanzien van Midden-Ameri-
ka veel effectiever zou zijn dan
dat van Nederland (en Frankrijk)
alleen. De Franse minister van
buitenlandse zaken Cheysson
heeft ook de oppositie in El Sal
vador bestempeld als een „repre
sentatieve politieke kracht".
Overigens betwijfelt Van der
Stoel of de EG wel flexibel ge
noeg is om eventueel een bemid
delende rol te kunnen spelen in
het conflict.
Alhoewel de Nederlandse be
windsman er een hard hoofd in
heeft - met name de Britse op
stelling wijkt sterk af van de Ne
derlandse - wil hij wel proberen
de EG-partners op een lijn te
krijgen waar het El Salvador be
treft Volgens Van der Stoel is
het echter raadzaam hiermee te
wachten tot na de verkiezingen
in El Salvador, aanstaande zon
dag. „Niet omdat de verkiezin
gen zelf enige democratische pei
ling van de mening van de bevol
king voorstellen, maar omdat er
aanwijzingen zun dat de VS
daarna meer kaarten op tafel zul
len leggen".
DEN HAAG (GPD) - De
ministers van het zoge
naamde kernkabinet heb
ben ook gisteren nog geen
enkele overeenstemming
bereikt over de bezuini
gingen die dit jaar nodig
zijn. De voortzetting van
het overleg - weer onder
leiding van minister-presi
dent Van Agt - leverde gis
teren niet meer op dan af
spraken over de verder te
volgen procedure.
Volgens minister Van der Stee (fi
nanciën) „is er geen akkoord en
ook geen bijna-akkoord. zoals
sommigen beweren". Daarmee
doelde hij onder meer op een uit
spraak van D'66-fractieleider
Brinkhorst, die woensdag ver
klaarde dat „de oplossing van de
problemen in zicht is".
Volgens minister Terlouw (econo
mische zaken) zijn do vijf minis
ters, Van Agt. Den Uyl, Terlouw.
Van Thijn en Van der Stee. het
gisteren na twee uur vergaderen
alleen eens geworden over „de
volgorde van de nu te nemen be
slissingen". Over de op tafel lig
gen dc voorstellen wilde nie
mand zich woensdag uitlaten.
Naar eerst gisteren bekend werd,
waren de partijen elkaar vorige
week donderdag zeer dicht gena
derd,, maar een akkoord bleef
toen uit. mede omdat minister
Terlouw dwars lag Vice-premier
Den Uyl (sociale zaken) en minis
ter Van der Stee (financien) wa
ren het toen in grote lijnen eens
over een aantal bezuinigings
voorstellen.
Van tafel
D'66-ministcr Terlouw (economi
sche zaken) heeft dat akkoord
dat voorlopige voorstellen bevat
te voor bezuinigingen ter grootte
van ruim 2 miljard gulden in
1982 - tegengehouden, omdat hu
bij het overleg nauwelijks be
trokken was geweest Bovendien
was hu het met een deel van dc
voorstellen oneens Ook minis
ter-president Van Agt heeft de
voorstellen waarmee hij na zijn
terugkeer uit Thailand werd ge
confronteerd - van tafel geveegd.
Daarom is het kernkabinet nu
weer net zover als twee weken
geleden Om de besluiteloosheid
niet langer te laten voortduren
zijn nu afspraken gemaakt over
de verder te volgen procedure.
Mogelijk wordt het overleg nog
deze week voortgezet. Premier
Van Agt verklaarde woensdag
dat het kabinet nu binnen twee
weken beslissingen moet nemen,
omdat het anders beter maar kan
„afnokken"
Kinderbijslag
Het voorstel van vorige weck zou
voorstellen bevat hebben tot be
perking van de prijscompensatie
voor ambtenaren en trendvol
gers met 1 procent per 1 juli, tot
verhoging van de WW premie
voor alle werknemers, tot bevrie
zing van de kinderbuslag voor
het tweede kind tot 1 juli 1984 en
tot bezuinigingen op de diverse
ministeries tot een totaal van 500
miljoen gulden Daarnaast zou
den Den Uyl en Van der Stee het
erover eens geworden zun dat nu
al afspraken gemaakt zouden
moeten worden om in 1983 nog
eens 4 tot 4.5 miljard gulden te
bezuinigen.
ADVERTENTIE
Tien eeuwen
Leiden, Leienaars en hun
NIJVERHEID
Van ambachtslieden en gilden in het middeleeuwse Lei
den Dc opkomst, bloei en \cr\al san de wereldberoem
de Lcidsc lakennijverheid De conserven industrie die de
behoeftige Leienaars haar boontjes liet doppen En hoe
de industrie uiteindelijk uit Leiden verdween
Premier Van Agt viert sfemmentoiTist met Zeeuws meisje
