„Camera niet meer dan instrument
J eugdtandverzorging:
voortbestaan onzeker
Leidse Smalfilm Liga bestaat veertig jaar
Geldzorgen dreigen voor stichting
Lalden
LEIDEN - De Leidse Smal
film Liga bestaat vrijdag
precies veertig jaar. Dat
wordt een dag later ge
vierd met een feestelijke
bijeenkomst in De Mu-
zcnhof in Leiderdorp. Er
wordt daar een program
ma geboden "waarin
filmgebeuren van toen en
nu centraal staat. Aan
vang is zeven uur.
LEIDEN - Hij leunt iets voorover en in zijn ogen komt, wat
men een twinkeling pleegt te noemen. Eigenlijk, zegt
Emile Timan, ben ik de eerste disk-jockey van Neder
land geweest. Al in de jaren vijftig posteerde Timan zich,
zo weet hij te vertellen, achter twee draaitafels om met
onvervalste 78 toerenplaten zijn zelf gemaakte films van
een passend geluidsdecor te voorzien.
"Ja. moet je je voorstellen zegt Ti
man. "Dat was destijds een hele
belevenis hoor. Later mm of meer
uit de tijd geraakt en nn als een
soortement van nostalgie weer
een attractie. Gek. he
"Nee, ik heb die muziek nooit wil
len opnemen. Geen sprake van.
Dat moet levend blijven. Maar ja,
wel doodmoe als het afgelopen
was Trouwens, ik had ook een
plaat met applaus er op, jazeker.
Best handig Zo had ik eens een
filmpje gemaakt over liften.
Stond een jongen bij Sassen-
heim met zijn duim omhoog.
Werd door niemand meegeno
men. Aan het eind stond-ie er
nog"
"Daarom ook had ik niet zo'n bord
je met einde er op gebruikt. Dat
had je toen altijd, he. Maar ja, de
mensen durfden niet zo goed te
klappen. Die hadden de indruk
dat er nog wat kwam. Ik zette die
applaus-plaat op en toen dachten
ze voor dat er achter geklapt
werd. En omdat ze voor zaten te
klappen begonnen ze op de ach
terste rijen ook te klappen. Dat is
toch zalig, hè. Ach ja. als amateur
kun je zoiets doen. Als beroeps-
artiest niet. Dan kun je dat niet
maken".
Herinneringen
Praten met Emile Timan en Her
man Kleibnnk is vooral herinne
ringen ophalen. Het onderwerp -
veertig jaar Leidse Smalfilm Li
ga - voert hen langs anekdotes en
gebeurtenissen. Beiden stonden
in maart 1942 aan de wieg van
wat onderling al snel de LSL
ging heten, een afdeling van de
Nederlandse Smalfilmliga (voor
alle duidelijkheid: een liga van
film-amateurs. Niet de club van
filmcriticus Jordaan en Joris
Ivens. waarin over speelfilms
werd getheoretiseerd). "We wa
ren allebei bezeten van film en
wilden daar met elkaar over pra
ten", zo vat Timan de beweegre
denen kernachtig samen.
Een jaar later, in 1943 was de Liga
al weer Liga-af. Kleibrink: "We
moesten toen lid worden van de
Kulturkammer en dat wilden we
niet, hè. Maar officieus gingen
we wel door. Alleen kon je toen
geen films krijgen. Ja. soms ging
er wat onder de toonbank door.
zoals we dat noemden. Bestellin
gen voor de Wchrmacht en daar
werd wel eens wat van achter
over gedrukt". Zo maakte Klei
brink een filmpje over de voed-
seldroppings en bevrijding in de
Raadshcrenbuurt. "Maar dat kon
pas eind '45 ontwikkeld worden.
Dus het resultaat is nogal grijs".
Na de oorlog kwam de Leidse film
club voor het eerst weer bijeen.
"Bij die juwelier op de hoek van
de Hoogstraat en de Nieuwe
Rijn". "Zo gek", zegt Kleibrink,
"die wereld van zilver waar je na
de bezetting in terecht kwam".
De nog korte draad werd weer
opgevat. Uitwisselingen met an
dere liga's in andere plaatsen.
Kleibrink herinnert zich: "Emile
is toen nog met een ouderwetse
DKW en zo'n triplex carrosserie
naar Woerden geweest".
Fatale druppels
"Emile en ik hebben ook samen
films gemaakt. Ook samen geac
teerd. Halverwege de jaren vijf
tig een detective, dat heette Fata
le druppels. Weet je dat destijds
niemand het begreep. In de bio
scopen werden echte massa-pro-
dukten gedraaid en als amateur
ging je nu eenmaal wat verder.
Pas later hebben de mensen via
de televisie filmtaal geleerd. Nu
begrijpen ze zo'n film dan ook
wel".
De fotograaf komt binnen en er
wordt een korte pauze ingelast.
Het gesprek richt zich voor een
moment op de vraag waar de foto
gemaakt zal worden. Zo aan tafel
is het niks. daar is iedereen het
over eens Timan maakt een
grap: "Misschien wel leuk als
Herman achter de camera gaat
staan en ik zo met m'n kop door
het scherm" Kleibrink serieus
en beslist: "Nee. dat niet. Twee
van die ouwe mannetjes, nee dat
is niets. Trouwens, ik heb hier
niet eens een camera". Een werk
kamer dan misschien? Of een ca
mera van iemand uit de buurt?
Er valt een naam. Maar Klei
brink: "Nee, dat is zo'n V D-
cameraatje. Dat mot ik niet". Ti
man pesterig: "Dat is je te min
zeker". Kleibrink beslist en ook
weer serieus: "Nee, dat is het he
lemaal niet. Daar gaat het niet
om Maar het is nu eenmaal zo
.dat het bedenken van een film
Herman Kleibrink (links) en Emile Timan hebben zich voor de fotograaf e
hier over film zaten te bomen".
i geposteerd in de tuin. "Al die zomeravonden dat i
het grootste werk is. Dat kost
tienmaal zoveel tijd als het eigen
lijke maken". Er wordt uiteinde
lijk gekozen voor de tuin. "Weet
je nog zegt Timan tegen Klei
brink "Al die zomeravonden dat
we hier zaten te bomen".
Van der Horst
"Nee", antwoordt Kleibrink op de
vraag of één van twee ooit is ge
vraagd om voorlichtingsfilmpjes
te maken voor bijvoorbeeld de
gemeente. "Daar was geen geld
voor", vermoedt Timan. Maar
Kleibnnk corrigeert hem. "Daar
was geen geld voor over. D'r is
ooit eens een comité opgericht
voor een film over Leiden. Maar
dat is er nooit van gekomen. Her
man van der Horst zou dat doen.
Die had ook zoiets voor Amster
dam en Rotterdam gedaan. Hij
vroeg zestigduizend gulden, ter
wijl ze hier iets van vijfhonderd
gulden in gedachten hadden".
"Nee. veel vertrouwen in amateurs
hadden ze wat dat betreft niet.
Geen kwaadsprekerij hoor. maar
dat was er gewoon niet. Ook zo
met plannen voor een film over
Rembrandt. Zou door de Engels
man Moore gemaakt worden,
toch zeker niet de eerste de bes
te. Tja...daar had de gemeente
toch enige souplesse kunnen to
nen. Maar ja. ze hechtten daar
niet zoveel waarde aan. de visie
ontbrak misschien
Kleibrink gaat verder: "Hetzelfde
met die filmpjes van Emile over
de situatie aan de Waardgracht in
1940. Dat zijn toch unieke docu
menten: geen auto's, kinderen
die in het water zwemmen, dat
hele buurtleven dat zich buiten
afspeelt. Daar zouden toch ko
pieën van gemaakt moeten wor
den. Ja inderdaad, dat is op fi
nanciële gronden altijd stukgelo
pen". Timan: "Nu is dat ook een
vrij ingewikkeld proces gewo-
den. Dat komt ook omdat dat
idee om te kopiëren pas later is
gekomen, hè. De waarde werd
pas later beseft. Er is geen nega
tief en die 8 mm filmpjes kun je
niet zomaar op super 8 mm zet
ten. Dat is allemaal kleur, dus dat
is heel moeilijk. Het moet naar 16
mm en dat is nogal kostbaar".
Kleibrink: "Ach, er zijn ook zoveel
instanties die een beroep doen
op de cultuurkas. Ik kan me dan
best voorstellen dat je niet zo di
rect bij die films uitkomt. En: als
Emile het weer eens vertoond
heeft, dan is de honger ook weer
even gestild".
Ledental
Via een tweede kopje thee belan
den we bij het eigenlijke ge
spreksonderwerp: de liga. Het le
denaantal schommelt nu zo rond
de 35 en dat is in het verleden
toch wel vijftig a zestig geweest.
Kleibrink: "Veel kijkers en geen
filmers destijds. Aan die ani-
meeravondjes - om het zo maar
eens te noemen - hield je nog wel
eens een goede filmer over. Paul
Verhoeven bijvoorbeeld. Ik kan
me nog goed herinneren dat-ie
z'n eerste filmpje ging vertonen.
Dat was in 1963, de dag dat presi
dent Kennedy werd vermoord.
toen zo aangedaan dat
daar verder niets meer van
kwam. Het was ook niet zo bij
zonder hoor. Ik geloof over het
leven op een middelbare
school"
Wat de beide nestoren van de smal-
filmliga vooral tegenvalt is de ge-
ringe belangstelling van jonge-
ren. "Het is niet zo dat het dood
bloedt". sust Timan. "Toch altijd
nog een stel van een jaar of der
tig. Dat is goed, want dan krijg je
tenminste wat frisse ideeën".
"Toch is het typerend", vult Klei
brink aan. "dat de interesse voor
film zo beperkt blijft tot het lou
ter kijken. Het medium interes- j
seert de jeugd wel, maaar ze
doen er zelf verder niets mee".
"Misschien zijn die nieuwe ca
mera's ook wel te gemakkelijk",
zegt Timan. "Het blijft beperkt
tot wat filmen bij verjaardagen j
en feestjes. We noemen dat (hij i
maakt van zijn twee handen een
denkbeeldige camera) 'tuinspui-
ten'. Steeds maar heen en weer".
"Er zijn er ook zoveel die denken
dat je het gelijk kunt hè. Maar
echt hoor, dat moet zich ontwik
kelen. Het heeft zijn tijd nodig".
"Toch", zegt Kleibrink, "sommi
gen gaan sterk vooruit. Je moet
alleen accepteren dat er over ge
praat wordt. Dat is moeilijk,
maar het heeft wel effect".
Clubfilm
Twee keer per maand komen de
LSL'ers bij elkaar. Er wordt ge
praat over de filmpjes die de le
den hebben gemaakt, er zijn uit
wisselingen met andere clubs, er
is een stevig contact met de ama
teur-filmers in zusterstad Ox
ford. "En we maken elk lustrum
een clubfilm", voegt Timan er
aan toe."Dat is echt heel leuk,
dat doen we met zoveel mogelijk
leden. Ieder heeft een rolletje.
Meneer Kleibrink en ik zitten
ook in deze film. Op het strand,
in de kou. Zie je twee van die ou
we benen aan het pootje-baden.
Dat ben ik".
Kleibrink: "Zo gaan we ook wel
eens met zijn allen naar Artis.
Dat doen we vooral om de wat
minder vlotten mee te krijgen.
Beetje met de camera spelen.
Kijk, er zijn een paar manieren
waarop je zoiets kunt aanpak
ken. Je kunt kijken hoe de men-
sen naar de dieren kijken, maar
ook: hoe de dieren naar de men
sen kijken". Het leidt Kleibrink
weer naar zijn al eerder gepo
neerde stelregel: "Je camera is
niet meer dan een instrument.
Het gaat om het bedenken, dat is
het eigenlijke werk".
Vrijdag is er in het Leids Vrije-
tijds Centrum een swing
avond. Aaanvang negen uur.
En zaterdagavond treedt de
nederlandstalige New-Wave
band "The Div" op
Open huis KIK
Het centrum voor creatieve en
kunstzinnige vorming KIK
houdt zaterdag in het K&O-
gebouw, Oude Vest 45. open
huis. Er zijn demonstraties en
exposities van tekeningen,
schilderstukken. etsen,
wandkleden, houtsculpturen,
edelstenen, broodfiguren, fo
to's. calligrafische werkstuk
ken. zeefdrukken, poppen,
marionetten enz. Verder is er
een jazzballet-repetitie te
zien, een yogales. een opvoe
ring van een mime-stuk, een
dansexpressieles en een mo
deshow van zelfontworpen
kleding. Het open huis duurt
van tien uur tot één uur s
middags.
Lentebal
Carnavalsvereniging De Jolige
Hutspotten houdt zaterdag-
de Bierdeghel II,
Café-dichter
In hel café 't Gerecht aan de
Lok horststraat treedt zater
dagmiddag om vijf uur op de
Leidse dichter J P. Abra
hams. Zijn werk is geïnspi
reerd door de Russchische ab
surdisten.
Café-muziek
In café Tetteru aan de Haar
lemmerstraat speelt zater
dagavond vanaf tien uur het
kwartet van Frits Kaatee.
Film.
In de grote zaal van het Leids
Volkshuis wordt zaterdag-
vond door de werkgemeen
schap 'Ratel' allerlei korte
films gedraaid. Om acht uur
begint men met Operatie Cas-
cogne, een film over het werk
op een booreiland. Daarna
wordt de film Kathmandoe,
de hoofdstad van het konink
rijk Nepal, getoond. Na de
pauze komt Die Leizen Para-
dieze. een film van de Duitse
ambassade over een rondreis
door allerlei werelddelen aan
bod.
Sport
Zaterdagmiddag van twee tot
drie uur stelt de Atletiekver
eniging "De Bataven", aller
lei sportievelingen in de gele
genheid de Cooper test af te
leggen Vanaf half twee kan
er worden ingeschreven in de
cantine van de atletiekbaan
sportpark Leidse Hout.
LEIDEN - De Stichting Jeugdtandverzorging Rijn-, Aar-, en Veenstreek verkeert in
grote onzekerheid over de vraag of ze al dan niet zal blijven voortbestaan en zo ja op
welke wijze. Het rijk moet daar klaarheid in brengen, maar tot nog toe heeft de
overheid niets van zich laten horen.
Zonder gevolgen is dat stilzwijgen
intussen niet gebleven. Vorige
week maakten de tweeëntwintig
Utrechtse gemeenten, die deel
nemen in de Stichting Jeugd
tandverzorging Midden-Neder
land, bekend de stichting per I
augustus volgend jaar te zullen
opheffen, indien de overheid
geen duidelijkheid verschaft
over de financiering.
De knuppel die nu in het hoender
hok is gegooid moet worden be
schouwd als een pressiemiddel
tegenover het Rijk. Het pro
bleem is dat de ziekenfondsen
zich enerzijds bereid hebben ver
klaard om de financiering van de
jeugdtandverzorging voor de
volle honderd procent voor hun
rekening te nemen, maar ander
zijds daarvoor geen toestemming
krijgen van de minister van
volksgezondheid, mevrouw Gar
deniers.
Tot nog toe worden de kosten van
de Stichting Jeugdtandverzor
ging voor 75 procent door het zie
kenfonds betaald. De overige 25
procent passen de gemeenten
b(j. Maar de animo daarvoor
wordt steeds minder, nu de be
hoefte aan de schooltandarts
sterk tanende is.
Weerstand
Enerzijds komt dat door het terug
lopend aantal leerlingen en an
derzijds door de forse toeneming
van het aantal kinderen, dat zich
onder behandeling van de huis-
tandarts stelt. Omdat de perso-
neelsgrootte en de kosten van
onder andere huisvesting van de
Stichting Jeugdtandverzorging
tot dusverre niet evenredig zijn
afgenomen, zijn de kosten per
kind gestegen en is de rekening
voor de gemeenten aanzienlijk
hoger geworden. Daartegen richt
zich ook de weerstand van ge
meentezijde
Om de financiële nood enigszins te
lenigen ontsloeg het bestuur van
de stichting Rijn-, Aar- en Veen-
streek vorig jaar drie begelei
ders. Een besluit dat door de
schoolhoofden in de regio una
niem werd afgekeurd, ook al viel
er aan bezuiniging niet te ontko-
Volgens J. Carpay, voorzitter van
de Nederlandse Vereniging van
Sociale Tandheelkunde, is er
hoop voor de gemeenten. Na het
zomerreces zal de financiering
van de jeugdtandverzorging in
de Tweede Kamer aan de orde
komen en volgens Carpay is de
kans dan groot dat de verdeel
sleutel op negentig-tien zal ko
men te liggen. „Er bestaat zelfs
een kans dat de gehele jeugd
tandverzorging via de Algemene
Wet Bijzondere Ziektekosten zal
worden gefinancierd. Dan hoe
ven de gemeenten helemaal niks
meer te betalen."
Preventief
Een en ander houdt verband met
het jeugdtandzorgplan. Onder
het motto 'Wie de jeugd heeft,
heeft de toekomst' wil de Vereni
ging van Nederlandse Zieken
fondsen (VNZ) spoed zetten ach
ter de verzorging van de jeugdige
gebitten. Het plan is gericht op
de jeugd van nul tot achttien
jaar. Naast de huistandartsen
zullen ook de diensten van de
schooltandverzorging nauw bij
de uitvoering van dit plan wor
den betrokken.
De schooltanddiensten zullen re
gionale centra moeten worden
voor alle jongeren, of hun ouders
nu particulier zijn verzekerd of
bij het ziekenfonds. Deze dien
sten zullen vooral o"p het preven
tieve vlak hun werk moeten
doen.
Nu al zijn de schooltanddiensten
daar hard mee bezig. Steeds min
der zal de tandarts met zijn boor
te werk gaan en steeds meer met
zijn stem. Preventieve handelin
gen zoals toepassing van fluor,
stimuleren van mondhygiëne en
voorlichting over het schoon
houden van het gebit beginnen
bij de tandarts allengs meer de
boventoon te voeren.
Kleuters
Ook de patiënt en het ziekenfonds
zijn daarbij gebaat. De eerste be
spaart zich pijn en een behande
ling, en de laatste bespaart zich
de kosten daarvan. Het laat zich
dan ook aanzien dat de dental-
car. het busje dat langs de ver
schillende scholen rijdt en de
kinderen ter plekke behandelt,
in de toekomst aanzienlijk min
der zal gaan rijden.
Ofschoon het aantal patiënten van
de schooltandarts in deze regio
in de afgelopen zes jaar met de
helft verminderde (van 13.000
naar 6500), is het bereik van de
jeugdtandverzorging verveel
voudigd door onder meer het ge
bruik van fluoride te stimuleren.
Dat grotere bereik is tevens te
danken aan het feit dat de jeugd
tandverzorging zich sinds vorig
jaar ook op de kleuters is gaan
richten. Zo ondergaan zestien
duizend kleuters in de regio nu
een fluondespoeling.
Mevrouw MC Zwart-Feenstra.
voorzitter van de Stichting
Jeugdtandverzorging Rijn-, Aar
en Veenstreek stelt dat ,,wij die
preventieve koers nu al duidelijk
Bezuinigingen
Naar haar overtuiging mag de
dienst niet worden opgeheven, al
was het maar omdat dan een aan
tal kinderen, dat anders nooit de
tandarts bezoekt, in de kou komt
te staan. „In het geval beide ou
ders werken of er taalproblemen
zijn, wil het tandartsenbezoek er
gemakkelijk bij inschieten."
De jeugdtandverzorging in Neder
land biedt werk aan ruim 1600
mensen, van wie ongeveer ze
venhonderd tandartsen. Hun
werkgelegenheid staat of valt
met de hoeveelheid geld die het
Rijk voor de jeugdtandverzor-
Opnieuw
zangkorendag
voor ouderen
LEIDEN - Ook dit jaar wordt in
Leiden een zangkorendag voor
ouderen gehouden. Dat zal op
nieuw in de Stadsgehoorzaal
zijn. net als vorig jaar, toen dit
evenement onder het motto "Ou
deren voor Ouderen" voor het
eerst werd georganiseerd. De
zangkorendag is ditmaal op 22
april.
Zeventien koren uit Leiden en om
geving zullen die dag optreden,
afgewisseld door dansgroepen
en een modeshow met kleding
die door de naaiclubs van de
dienstencentra is vervaardigd.
Burgemeester Goekoop verricht
's ochtends de officiële opening;
daarna is er de hele dag 'open
huis'. Alleen- al de optredende
koren en clubs, veelal afkomstig
uit de dienstencentra, zijn goed
voor zevenhonderd deelnemers.
Voor meer inlichtingen: mevrouw
Barendse. Anna Pauwlowna-
straat 25, tel. 120174 en het Dien
stencentrum Noord, Van Hogen-
dorpstraat 36, tel. 144912.
Tandarts mevrouw Sips en assis
tente Jos Bezemer aan boord van
de "tandverzorgingswagen", de
Dental Car. van de stichting
Jeugdtandverzorging Rijn-, Aar-
en Veenstreek De wagen zal min
der gaan rijden omdat de kosten
van de schooltandverzorging voor
de gemeenten de pan uit rijzen.
(Foto Wim Dijkman)
ging in Nederland wil uittrek
ken. „We machten maar af', zegt
mevrouw Zwart. „We leven in
een tijd van bezuinigingen, dus
veel belooft dat niet."
Hoop geeft in elk geval het feit dat
nog geen van de in de stichting
Rijn-, Aar- en Veenstreek partici
perende gemeenten te kennen
heeft gegeven te zullen uittre
den. Bij de Stichting Jeugdtand
verzorging Midden-Nederland
was dat wel het geval en hadden
drie gemeenten bedankt. Tege
lijk is dat de reden waarom men
eergisteren gezamenlijk de
knuppel in het hoenderhok
wierp. Men wilde daarmee voor
komen dat ook de overige deel
nemers één voor één zouden uit
treden en de laatst overgebleven
gemeenten met de financiële
brokken zouden worden opgeza
deld.
SJAK JANSEN
