Begin wil
verkiezingen
Hoe uitroeibaar
is de corruptie
in Bangladesj?
Veiligheidsraad bijeen
over klacht Nicaragua
Nieuwe junta belooft orde
en rust; geen verkiezingen
NAVO-ministers willen snel begin "Start"
Nederland wil nieuwe conventionele raket
C
Val Israëlisch kabinet
lijkt onvermijdelijk
Staking bij
Belgische
spoorwegen
afgelast
DONDERDAG 25 MAART 1982
(Van onze correspondent
Rob Sprenkels)
MEXICO-STAD - De junta die in
Guatemala aan de macht is geko
men na de staatsgreep van het
jonge officierenkorps tegen pre
sident generaal Romeo Lucas en
zijn 'gekozen' opvolger generaal
Anibal Guevara, heeft gisteren in
een uitgebreid, twaalf punten tel
lend communiqué beloofd de
rust en orde in Guatemala te zul
len herstellen. Maar eerdere be
loften van de militairen om on
middellijk nieuwe verkiezingen
te zullen uitschrijven zijn met dit
communiqué definitief onwaar
gebleken.
In het communiqué wordt officieel
bekendgemaakt dat de congres
sen van bonden en de activitei
ten van politieke partijen zijn op
geschort. De junta, onder leiding
van generaal Rios Montt, belooft
de mensenrechten te zullen res
pecteren. evenals alle internatio
nale verdragen die Guatemala
heeft onderschreven.
Over verkiezingen wordt in het
communiqué met geen woord
gerept. Alleen wordt er gesteld
Buitenland
Guatemala na de staatsgreep
dat de junta aan de macht zal
blijven totdat zij de rust en orde
in Guatemala heeft hersteld en
de omstandigheden aanwezig
zijn
democratisch geko- Volgens sommige
ren. Naar het heet zijn er inmid
dels twee burgers binnen het ka
binet benoemd, maar hun namen
ziin tot nu toe niet vrijgegeven.
regering te installeren.
Intussen is het leger druk bezig
een kabinet te formeren. Presi
dent Rios Montt zal ook als mi
nister van defensie fungeren, de
overige twee junta-leden zullen
de portefeuilles van binnenland
se zaken en communicatie behe-
de hoofdstad Guatemala-Stad
heerst daar een soort klimaat van
vertrouwen na de uitspraken van
Rios Montt. hoewel er ook een
bittere teleurstelling valt te proe
ven over het nieuwe gegeven dat
de militairen niet hun oorspron
kelijke belofte van 'zo snel moge
lijk' verkiezingen lijken na te ko
men. De nieuwe leiders hebben
inmiddels bij alle veiligheids
diensten een militair aan het
hoofd geplaatst. Opmerkelijk is
wat dat betreft de benoeming
van een 17-jarige sergeant als
chef van de hoofdstedelijke poli
tiemacht.
Generaal Efraim Rios Montt ver
gaarde in 1974 wereldwijde be
kendheid, toen hij optrad als pre
sidentskandidaat van het uit so
ciaal-democraten en christen-de
mocraten bestaande nationale
oppositiefront. De stembusuit-
>lag leverde destijds eigenlijk
i?en ruime overwinning voor
Rios Montt op. maar hy werd
middels een grootscheepse frau
de en de moord op zijn broer, een
i-oort waarschuwing, gedwongen
het presidentschap af te staan
c an de officiële kandidaat, gene
raal Kjell Laugerud.
Ondanks die min of meer progres
sieve antecedenten vrezen ver
schillende waarnemers dat Rios
Montt zich als junta-leider en mi
nister van defensie al snel zal
ontpoppen als een soort van
Guatemalteekse Pinochet.
In dat verband is het opvallend,
dat de junta in plaats van de oor
spronkelijke belofte van verkie
zingen, nu heeft beloofd de
macht te zullen uitoefenen tot de
rust en orde zullen zijn hersteld.
Zo ongeveer hetzelfde vertelde
de Argentijnse generaal Jorge
Videla toen hy een eind maakte
aan het peronistische bewind in
Argentinié. gisteren precies zes
jaar geleden.
(Van onze correspondent Jaap van Wesel)
JERUZALEM - De Israëlische premier Begin heeft her
haald dat nieuwe verkiezingen onvermijdelijk zijn, aan
gezien de chaotische taferelen gisteren in de Knesset dat
hebben bewezen. Het was gisteren een onbeschrijflijke
chaos, toen de regering gebruik wilde maken van de af
wezigheid van een van de oppositieleden om snel de be
groting door het parlement te jagen.
Dat lukte na wilde schreeuwparty-
en slechts gedeeltelijk. Toen het
verlate Knessetlid alsnog arri
veerde. werd de stemming uitge
steld tot de volgende week, en
dan lijkt de val van de regering
onvermijdelijk. Zonder begro
ting kan er niet geregeerd wor-
(Van onze correspondent
Ferry Mingelen)
BRUSSEL - De nationale spoor
wegstaking die vandaag in Bel
gië zou plaatshebben, is voorlo
pig afgelast. De vakbonden heb
ben de actie opgeschort omdat
de Belgische regering bereid is
het uit bezuinigingsoverwegin
gen ingevoerde ontslag van 500
tijdelijke spoorwegarbeiders
weer ongedaan te maken. De re
gering gaat nu zoeken naar ande
re bezuinigingsmogelijkheden,
zoals een drastische inperking
van het aantal treinritten.
De door de Belgische socialisti
sche vakbonden voor morgen
uitgeroepen nationale staking te
gen het algemene bezuinigings
beleid van de regering gaat wel
door, evenals de massale demon
stratie die de christelijke vak
bond ACV voor zaterdag in Brus
sel heeft gepland.
Het nu al vier weken bestaande
stakingsfront in de Waalse staal
industrie is inmiddels aan het af
brokkelen. De arbeiders van de
noodlijdende staalgigant Cocke-
rill Sambre in Charleroi willen
weer aan de slag, maar hun colle
ga's in Luik voelen daar niets
voor, omdat de vooruitzichten op
nieuwe investeringen in de ver
ouderde Waalse staalindustrie in
Luik minder gunstig zijn dan in
Charleroi.
Regering Suriname
pas volgende week
PARAMARIBO (ANP) - Een nieu-
we Surinaamse regering zal vol
gende week woensdag worden
beëdigd. Dat heet het militair ge
zag woensdag bekendgemaakt.
Volgens de officiële bekendma
king verkeert de formatie van de
nieuwe raad van ministers in fa
se van afronding. Aanvankelijk
lag het in de bedoeling nog deze
week met een nieuwe regering te
komen.
Het is een vreemde coalitie die de
regering-Begin ten val probeert
te brengen. Een spectrum van
communisten tot de extreem
rechtse Tehia-partij. die hoopt de
terugtrekking uit de Sinai stop te
zetten. Met daartussenin de Ar
beiderspartij en nog een paar
kleine middenpartijen. Alle le
den van dit vreemde bondge
nootschap hebben volstrekt te
genstrijdige verwachtingen.
Sinaï
De activisten tegen de terugtrek
king uit de Sinai hopen dat een
demissionaire premier Begin het
laatste stuk Sinai niet zal ontrui
men. Dat afgelasten van de ont
ruiming van de Sinai is de be
langrijkste reden waarom de Ar
beiderspartij tot nu toe helemaal
niet zo happig was om de rege
ring ten val te brengen. Zij zijn
echter tot de conclusie gekomen
dat het nu of nooit is. Als de te
rugtrekking eenmaal voltooid is -
zo zeggen hun voormannen - dan
maakt Begin een goede kans om
de extreem-rechtse oppositie
achter zijn politiek te scharen,
die gericht is op het behouden,
zo niet annexeren van de weste
lijke Jordaanoever.
Laatste kans
Opvallend is dat bij oppositieleider
Peres duidelijk groter enthou
siasme te bespeuren is voor nieu
we verkiezingen dan bij zijn ri
vaal Rabin. De reden is dat Peres
voor zijn laatste kans vecht. Als
er verkiezingen op korte termijn
komen, zal hij naar alle waar
schijnlijkheid partijleider blij
ven; als de verkiezingen later ko
men is dat maar de vraag. En dan
staat Rabin klaar om Peres van
de troon te stoten.
Het zijn vooral de electorale prog
noses, die de standpunten bepa
len voor of tegen verkiezingen
bij de regeringspartijen. Begin
houdt wel van verkiezingscam
pagnes. De Likoed staat er goed
voor, en volgens opiniepeilingen
zou zijn partij de Arbeiderspartij
voorbijstreven. Om diezelfde re
den is in de Arbeiderspartij niet
iedereen even gelukkig met dat
idee van snelle verkiezingen.
Maar met die winst voor de Li
koed in het vooruitzicht is Begin
er niet. Zijn religieuze coalitie
partners verzetten zich met hand
en tand tegen verkiezingen. Zy
hebben het vorig jaar zwaar ver
loren, en alles wijst erop dat zij
opnieuw een groot deel van hun
aanhang zullen kwijtraken.
Dat de regering-Begin volgende
week zal vallen, staat wel bijna
vast. Maar dat de vervroegde ver
kiezingen er inderdaad ook ko
men, dat is minder zeker. Zo lijkt
het niet uitgesloten dat Begin na
een maand demissionair gere
geerd te hebben na het afsluiten
van het Sinai-drama opnieuw zal
proberen een kabinet te vormen.
En het is lang niet uitgesloten
dat onder de dan gewijzigde om
standigheden de coalitiepartners
eieren voor hun geld zullen kie
zen - als tenminste Begins huidi
ge oppositie van rechts dat spel
wil meespelen.
ADVERTENTIE
n VN-secretaris-generaal De
r de inmenging van de VS in
De leider van de Nicaraguaanse junta, Daniel Ortega (links), schudt de hand i
Cuellar. Ortega ism New York, omdat vanavond de Veiligheidsraad zich buigt oi
Nicaragua.
MEXICO-STAD - Donderdag zal
de Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties zich buigen over
de klachten van de Nicaraguaan
se leider Daniel Ortega inzake de
agressie door de Verenigde Sta
ten tegen Nicaragua en de drei
ging van een direct militair in
grijpen van Washington in Mid-
den-Amerika.
Het gaat om een unieke gebeurte
nis. daar in de VN-Veiligheids-
raad nog nooit een Latijns-Ame
rikaanse zaak is behandeld, zelfs
niet de door de CIA gesteunde
Varkensbaai-invasie tegen Fidel
Castro in 1961, of de invasie van
Amerikaanse mariniers, in 1964,
de Dominicaanse Republiek.
zen overleggen die zijn aantijgin
gen moeten staven.
Intussen heeft het Witte Huis giste
ren ontkend dat er op zeer korte
termijn in Mexico een overleg zal
plaatsvinden tussen hoge func
tionarissen van de Verenigde
Staten en Nicaragua, om hun we
derzijdse problemen te analyse
ren. Dinsdag had de Mexicaanse
minister van buitenlandse zaken,
Jorge Castaneda, een dergelijk
gesprek aangekondigd. Gisteren
stelde het Witte Huis echter dat,
alvorens er een gesprek met de
Sandinisten kan plaatsvinden, er
eerst nog een nieuwe ontmoeting
tussen Alexander Haig en Casta
neda nodig is. „En een dergelijke
ontmoeting kan niet voor aan
staande zondag plaatshebben",
aldus de officiële woordvoerder.
Ortega zal de Veiligheidsraad Het heeft er wat dat betreft veel
vanavond persoonlijk de bewij- van weg dat Washington eerst
het verloop van de verkiezingen
in El Salvador wil kennen, alvo
rens definitief een overleg met
de Sandinisten toe te zeggen
Maar daaruit blijkt wel dat het
vredesplan voor Midden-Ameri-
ka van de Mexicaanse president
Jose Lopez Portillo dan nog al
tijd in Washington op tafel ligt, in
elk geval achter de hand wordt
gehouden
Volgens Castaneda is er een grote
kans dat de Amerikaanse en Cu
baanse regering op niet al te lan
ge termijn een bilateraal overleg
zullen beginnen. Alleen wat be
treft een eventueel vredesover
leg in El Salvador is Castaneda
minder optimistisch. „Misschien
dat de verkiezingen van zondag
een nieuwe deur zullen openzet
ten, maar dat hangt natuurlyk
van de uitslag af', aldus de Mexi
caanse minister.
De staatsgreep gisteren in
Bangladesj was even voor
spelbaar als de overstromin
gen die dit land elk jaar voor
driekwart onder water zetten.
Al voor de verkiezingen van
november vorig jaar leek de
burgerregering steeds meer
de macht te moeten overlaten
aan het leger. En al gaf de by
die verkiezingen gekozen
president Sattar niet toe aan
de eisen van legeropperbe-
velhebber Ershad om de mili
tairen een vinger in de poli
tieke pap te geven, begin dit
jaar al werd duidelyk dat hij
de machtsstrijd aan het ver
liezen was.
Als compromis besloot Sattar
namelijk in januari de raad
voor nationale verdediging te
vervangen door een nationale
veiligheidsraad, waarin de
commandanten van de drie
legeronderdelen een plaats
kregen. Ershad noemde dit
nieuwe orgaan echter niet ac
ceptabel en zei dat het niet
aan zyn eisen voldeed.
Om de corruptie een halt toe te
roepen stuurde Sattar in fe
bruari zijn regering van 42
man naar huis cn verving de
ze door een uit 18 mensen be
staand kabinet. Vorige week
vrydag werden drie voorma
lige ministers officieel in
staat van beschuldiging ge
steld wegens omkooppraktij
ken en machtsmisbruik.
Maar nog was Ershad niet te
vreden. Hij wilde vice-presi
dent worden als opvolger van
de wegens ziekte afgetreden
Mirza Huda Sattar weigerde
echter aan die wens tegemoet
te komen.
Het mag geen verbazing wek
ken dat generaal Ershad dit
niet op zich liet zitten en ver
volgens binnen vierentwintig
uur Sattar aan de kant zette.
Want al had Ershad vlak voor
de verkiezingen in november
nog gezegd dat het de taak is
van het leger het land te ver
dedigen en niet te regeren,
nog tijdens het tellen der
stemmen begon hy zich al
harder op te stellen en eiste
wel degelijk een plaats voor
het leger binnen de regering
op. Die roep om de macht
door Ershad werd alsmaar
luider en gisteren zat er voor
de bejaarde (75) en ziekelijke
Sattar niets anders op dan de
ze coup te 'steunen' en zich
terug te trekken.
De coup van Ershad is de vier
de sinds Bangladesj zich in
1971 via een gruwelijke en
bloedige onafhankelijkheids
oorlog afscheidde van Pakis
tan. De jonge geschiedenis
van Banladesj is er een van
geweld en corruptie. Staats
grepen, moorden op politieke
leiders en een regeringsappa
raat dat tot op het bot door
corruptie is verrot, maakten
van dit zeer arme land een
zorgenkind, dat voorlopig
nog niet de kinderziekten zal
ontgroeien.
Weliswaar was er een korte op
leving: onder de vorig jaar
vermoorde president Ziaur
Rachman hoefde Bangladesj
voor het eerst in zyn armzali
ge bestaan geen voedsel meer
te importeren Maar de daling
van de internationale markt
prijs voor jute, het belang
rijkste exportprodukt van
het land, noopte Rachman er
toe enorme leningen by het
Internationale Monetaire
Fonds (IMF) af te sluiten. De
ze stap leverde hem veel kri
tiek op en hielp Bangladesj
niet uit de problemen het
land is bijna weer net zover
als vóór die 'goede jaren'. In
1980 had het een gemiddeld
inkomen van 250 gulden per
hoofd van de bevolking.
Inmiddels is het nog maar de
vraag of de sterke arm van
Ershad en de zynen Bangla
desj uit het slop kan halen.
Want het leger van Bangla
desj is niet zo sterk als het
lijkt onderlinge twisten en
zuivenngen binnen het mili
taire apparaat vormen de bro
ze basis waarop het is ge
bouwd. Daarby komt nog dat
zich binnen het leger groep
jes officieren bevinden die
voorstander zijn van een le
ger dat onafhankelijk is van
India. Dit buurland, dat in de
onafhankelijkheidsoorlog de
doorbraak heeft geforceerd
door Bangladesj volkenrech
telijk te erkennen, heeft poli
tiek en militair een giganti
sche invloed in de voormali
ge provincie oost Pakistan.
Maar de groep militairen cn
ook politici en burgers die
zich aan die invloed willen
onttrekken, groeit En omdat
Bangladesj in politiek en mi
litair opzicht moeilyk op ei
gen benen kan staan, vormt
die tendens een gevaar voor
de stabiliteit van het leger
Ershad zal ook het hoofd moe
ten bieden aan de bonte scha
kering van politieke groepe
ringen, die allen hun eigen
belang nadrukkelijk voorop
stellen hetgeen de politieke
samenhang van het land
i ten goede komt.
Maar bovenal zullen de r
machthebbers de door hen
zelf zo verfoeide corruptie
moeten trachten te bestry-1
den. Een bijna ondoenlyke
taak in een land. waar ondra-
gelyke armoede omkoperij
juist in de hand werkt Om
een eind te maken aan de ar
moede zal de nieuwe rege
ring moeten zoeken naar
structurele oplossingen.
Vele regeringen hebben hierin
gefaald. Het is maar de vraag
of Ershad wél zal slagen. De
steun van het leger vormt een
wankele basis. En met be
strijding van de corruptie al
leen zal hy geen oplossing
voor zyn land bereiken. Om
uit de armoede te geraken zal
Bangladesj nog een lange
weg moeten gaan Mocht Ers
had bereid en in staat zyn om
zyn land die weg op te sturen,
dan kan hij niet volstaan met
de toezeggingen die hy tot nu
toe heeft gedaan. Uitroeiing
van corruptie is een veelbelo
vende term, die in Bangla
desj door tevelen is gehan
teerd. maar door te weinigen
in daden is omgezet
ANNEMIEK RUYGROK
COLORADO SPRINGS - De NA
VO-ministers van defensie heb
ben in hun slotcommuniqué
over de nucleaire planning giste
ren verklaard dat de zgn. Start-
onderhandelingen (over vermin
dering van strategische wapens
tussen de VS en de Sowjet-Unie)
zo spoedig mogelijk moeten be
ginnen. Daarnaast wijzen zij het
voorstel van Sowjet-leider
Brezjnjev tot bevriezing van de
opstelling van de SS-20-raketten
van de hand. Het voornemen tot
modernisering van de Europese
kernwapens voor de middellan
ge afstand wordt opnieuw beves
tigd. maar in een politiek, al
thans voor Nederland, niet hin
derlijke formulering. Volgens de
Nederlandse delegatie „zyn we
daar behoorlijk uitgekomen"
De VS hebben voorts geeist dat in
het communiqué een passage
aan Polen zou worden gewijd.
Dat heeft tot grote discussies ge
leid. onder meer over de vraag of
er een lange verklaring moest ko
men of een heel korte Nederland
was voorstander van een zo kort
mogelijke verklaring, kennelyk
om elke te duidelijke binding
tussen het begin van de Start-on
derhandelingen en de internatio
nale situatie zoveel mogelyk te
vermyden.
BrerihJevs bevnezingsvoorstel
vormde bij de opstelling van het
slotcommuniqué het grootste
struikelblok, met de Grieken vol
enthousiasme erover, Nederland
in het midden cn de VS volstrekt
afwijzend Casper Weinberger,
de Amerikaanse minister van de-
correspondent Henk Kolb)
COLORADO SPRINGS - Minister van defen
sie Van Mierlo heeft met zijn Amerikaanse
collega Caspar Weinberger gisteren de aan
schaf besproken van de 'Patriot'-raket, een
niet-nucleair wapen dat in de plaats moet
komen van de nu in Duitsland opgestelde
Nike-Hercules-raketten, die ook een kernla
ding kunnen dragen en voor de luchtverde
diging bedoeld zyn
Van Mierlo wil in zyn komende Defensienota
kunnen aankondigen dat Nederland zodoen
de een van zyn 'kerntaken' vervangt door
een conventioneel wapen een feit waarmee
niet alleen honderden miljoenen zyn ge
moeid. maar dat in Nederland met name een
groot politiek belang heeft.
In een verhoudingsgewijs lang gesprek (van 25
minuten) heeft Van Mierlo ook de NAVO-
steun aan de Portugese defensie ter sprake
gebracht. Nederland zou als aandeel daarin
aan Portugal fregatten leveren van de zoge
naamde Kortenaer-klasse Daarmee zou niet
alleen de standaardisatie binnen de NAVO
worden bevorderd, maar tevens zou het voor
Nederland een stuk werkgelegenheid bete
kenen. omdat een van de dne fregatten in
Nederland zou worden gebouwd, terwijl de
twee andere in Portugal op stapel zouden
worden gezet.
Deze bedoeling wordt momenteel nadrukke
lijk doorkruist door een Duits verlangen om
aan Portugal die dne fregatten te leveren en
ook die drie schepen in Duitsland te bouwen
terwille van de werkgelegenheid in de nood-
lydendc scheepsbouw van de Bondsrepu
bliek.
fensie, heeft herhaald dat naar
zyn smaak de onderhandelingen
over de strategische wapens deze
zomer zouden kunnen beginnen.
Weliswaar zegt het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse za
ken dat de internationale situa
tie. en met name die in Polen,
daarvoor van doorslaggevende
betekenis moet worden geacht,
maar in de wandelgangen te Co
lorado Springs houdt men het
toch voor waarschynlyk dat de
onderhandelingen tijdens de
aanstaande vergadering van de
ministers van buitenlandse za
ken van de navo olfWiMl nal
len worden bekend gemaakt De
navo top in Juni te Bol
daarop dan kunnen voort bordu-
Indien het niet zó vlug gaat. dan
zouden de Amerikanen, en met
name president Reagan, de aan
kondiging van de Amerikaanse
bereidheid tot onderhandelen en
een spectaculair voorstel tot in
grypende verminderingen als
voornaamste vrucht van de top
conferentie in Bonn ten tonele
voeren.
contadS^!
Haarlemmerstraat 58 |jf\| W
leiden-071-140148 #T* lidANVC
