c
Schotten bepalen straks
het lot van Roy Jenkins
Griekenland
vreest leger
van Turkije
D
Lezers schrijven
Historische verkiezing belangrijk voor SDP-leider
Eindelijk
DONDERDAG 18 MAART 1982
Meningen
Precies over een week zullen 39.000 Schotten een
historische beslissing nemen. De kiezers van het
district Hillhead, een wijk in de industriestad Glas
gow. zullen op die dag bepalen of SDP-topman Roy
Jenkins kan terugkomen in het Lagerhuis.
Dit is de belangrijkste tussentijdse verkiezing sinds
de oorlog, zeggen de Britse politici, en niet zonder
reden. Want het gaat in Hillhead om veel meer dan
Jenkins. Het gaat om de toekomst van de SDP, en
zelfs om de aard van de volgende regering.
De 61-jarige Jenkins is
veruit de populairste
politicus binnen de So
ciaal Democratische
Partij (SDP), de partij
die een jaar geleden
werd opgericht door
een aantal Labour-poli-
tici die het oneens was
met de radicale koers
van hun partij.
De oprichting van de SDP
bleek een gouden greep. Bij
duizenden zijn in het afgelo
pen jaar de ^eden toege
stroomd. De ene na de andere
Labour-politicus liep over, en
lokale verkiezingen werden
gewonnen alsof het niets
De alliantie met de liberale par
tij was een even gelukkige
vondst. De Britse kiezers
waardeerden dat wel, de
geest van samenwerking en
het enthousiasme dat deze
coalitie uitstraalde. In de opi
niepeilingen vloog de allian
tie omhoog, tot in november
zelfs het bepaald schokkende
percentage van 50 werd ge
haald.
Maar toen. Toen begon het ge
ruzie. SDP-aanhangers en li
beralen in de regio gingen
weinig frisse knokpartijen
aan over de verdeling van de
kiesdistricten. Immers, afge
sproken was dat de meer dan
500 kiesdistricten in het land
tussen beide partijen zouden
worden opgedeeld.
Maar hoe dat dan zou moeten,
dat bleek een andere vraag.
Districten met een grote aan
hang voor de alliantie waren
bij SDP en liberalen gelijke
lijk in zwang. Districten met
een massale Labour- of con
servatieve aanhang, die wilde
niemand.
Commissies
Er zijn nu verstandige commis
sies aan het werk, en het zal
allemaal best lukken met die
verdeling voor over twee jaar
algemene verkiezingen wor
den gehouden, maar het ge
kissebis heeft de alliantie
geen goed gedaan. De opinie
peilingen spreken boekde
len.
De alliantie heeft in de peilin
gen een duikvlucht gemaakt,
zoals men die hier sinds de
Blitzkrieg niet meer heeft
mogen waarnemen. De pei
ling die op 12 maart in de Dai
ly Star werd gepubliceerd,
geeft de alliantie nog maar 27
procent, tegen Labour 33 en
de Conservatieven 37.
De enige man van wie wordt
aangenomen dat hij de geest
drift van het electoraat kan
terugwinnen, heet Roy Jen
kins. Afgezien van het feit dat
hij in hoge mate over per
soonlijk charisma beschikt,
is hij ook de enige SDP-er die
bij de liberalen wordt ver
trouwd.
Dit vertrouwen gaat zelfs zo ver
Roy Jenkins: meeste regeerervaring.
dat de liberale leider, David
Steel, heeft gezegd voor Jen
kins opzij te willen stappen,
als de alliantie met een geza
menlijk leider (en dus de ge
zamenlijke kandidaat voor
het premierschap) de verkie
zingen zou ingaan.
Alle andere prominente SDP-
ers, zoals Shirley Williams,
Bill Rodgers en David Owen,
moeten dit vertrouwen van
de coalitiegenoot ontberen.
Het staat wel vast dat Steel, al
vele jaren de eerste-prijswin-
naar bij de verkiezing van de
populairste politicus in het
land, voor hen nooit zal wil
len wijken.
Dat zou, nog vóór de verkiezin
gen, de spanning tussen de
partners ongetwijfeld hoog
doen oplopen, mogelijk een
breuk ten gevolge hebben, en
in elk geval tot groot stem
menverlies leiden.
Weinig zetels
In het Britse verkiezingssys
teem, het districtenstelsel, le
vert een landelijk stemmen
percentage van minder dan
32 procent een te verwaarlo
zen aantal zetels op. Dat is de
belangrijkste reden waarom
de liberale partij, die wel eens
een kwart van het Britse elec
toraat achter zich heeft ge
had, altijd maar weinig La
gerhuiszetels heeft gehad.
Samen met de SDP zou de par
tij eindelijk de kans hebben
in de regering te komen.
Want zelfs al zou de alliantie
met zeg maar een kwart van
de zetels gaan strijken, dan
nog zouden SDP plus libera
len genoeg zetels hebben om
Conservatieven en Labour
van de meerderheid in het
parlement af te houden.
Er zou in dat geval onvermijde
lijk een coalitieregering moe
ten worden gevormd, en dat
zou de verhoudingen in de
Britse politiek blijvend ver
anderen. Geen twee-partijen
stelsel meer, maar drie partij
en die met elkaar zullen moe
ten onderhandelen. De kiezer
is daar alleen maar bij gebaat.
Maar dan moet het wonder van
de alliantie nog wel geschie
den en, zoals gezegd, dat
hangt voor een belangrijk
deel af van de verkiezing van
Roy Jenkins. Niet alleen is
hij de verbindende man tus
sen SDP en liberalen, hij is
ook de man met de meeste re
geerervaring.
Jenkins kwam in 1946 voor de
Labour-partij in het Lager
huis, en was onder meer mi
nister van binnenlandse za
ken (en een goede), en minis
ter van financièn (dat deed
hij niet minder goed). Boven
dien was hij van 1977 tot be
gin vorig jaar voorzitter van
de Europese Commissie.
Triest
Het heeft iets triests dat een po
liticus van zijn formaat nu de
kiezers van Hillhead ertoe
moet bewegen hem in het La
gerhuis te helpen. Want al
leen als lagerhuislid kan hij
gekozen worden tot partijlei
der, tot alliantieleider, tot
kandidaat voor het premier
schap.
Jenkins móét Hillhead c
digweg wel winnen. Want vo
rig jaar verloor hij al de tus
sentijdse verkiezing in het
Noordengelse district War
rington (zij het maar net. en
op een moment dat de SDP
nog lang niet z'n grootste po
pulariteit in de peilingen had
bereikt).
Zou Jenkins nu Hillhead. waar
van de lagerhuiszetel vacant
kwam door het overlijden
van een conservatieve politi
cus, ook verliezen dan is voor
hem geen derde kans meer
weggelegd. In elk nieuw dis
trict zou hij weggelachen
worden, persoonlijk charis
ma of niet.
Het moet gezegd dat de kiezers
van Hillhead tot nu toe wei
nig hebben gedaan om Jen
kins zich op zijn gemak te la
ten voelen. In de peilingen
hielden de kandidaten van de
Conservatieve partij, Labour
en de alliantie elkaar aanvan
kelijk met nog geen 30 pro
cent aardig in evenwicht, ter
wijl de nieuwste peilingen
Jenkins verder achteruit heb
ben geplaatst.
Alle kandidaten slaan met
angst de verrichtingen van de
kandidaat van de Schotse
Nationale Partij (SNP) gade,
die weliswaar nooit voldoen
de stemmen kan halen om
gekozen te worden, maar
toch wel elk van de drie van
de overwinning kan afhou
den.
Schot
Niet alleen de SNP-man, maar
ook die van de Conservatie
ven en Labour laten in de in
middels uitgebroken verkie
zingsstrijd geen gelegenheid
voorbijgaan om Jenkins in te
peperen, dat hij niet uit Hill
head komt. erger, niet eens
een Schot is.
Jenkins komt uit Wales, en de
regionale tegenstellingen en
nationalistische gevoelens in
het Verenigd Koninkrijk zijn
nog wel zodanig, dat het als
onfatsoenlijk wordt be
schouwd kandidaat te staan
in een district waarmee men
geen binding heeft.
En dus moet Jenkins nu tal van
verklaringen geven, waarin
hjj uitlegt weliswaar geen
Schot te zijn, maar toch veel
begrip voor de Schotse zaak
te hebben, ja, zelfs altijd
voorstander is geweest van
regionale autonomie.
En dus gaat deze gelouterde
politicus, die er zo ongeveer
in z'n eentje voor heeft ge
zorgd dat Groot-Brittannie in
de EG kwam, nu de huizen
van Hillhead langs om er kie
zershanden te schudden. Zo
als gezegd, het heeft z'n tragi
sche dimensie.
Alle SDP-ers van enige naam
en David Steel zijn opge
trommeld om Jenkins' cam
pagne te ondersteunen. De
kiezers van Hillhead (overwe
gend behorend tot de gegoe
de middengroepen) kunnen
zo langzamerhand niet meer
naar de pub lopen zonder een
bekende politicus tegen te
komen.
Maar er staat ook veel op het
spel. Zoals het grote gokbu-
reau in Londen zal beamen
dat eind vorig jaar Jenkins
tipte als dè grote favoriet (op
enige afstand gevolgd door
mevrouw Thatcher) voor het
komend premierschap.
Garanties van NAVO
De NAVO staat in het zuid
oostelijk deel van haar ge-
zagsgebied voor grote proble
men Griekenland voelt zich
meer bedreigd door Turkije
dan door de strijdkrachten
van het Warschaupact. Het
vreest in het bijzonder het
Turkse Egeische leger
(152.000 militairen) dat be
schikt over onder meer 150
landingsvaartuigen Het is
mede om die dreiging het
hoofd te kunnen bieden dat
Griekenland van de NAVO
garanties vraagt voor de vei
ligheid van zijn grenzen. Bo
vendien wil het dat de mili
taire hulpverlening aan beide
landen leidt tot een militair
evenwicht in het gebied van
de Egeische Zee en dat de
controlebevoegdheden over
het militaire luchtverkeer in
dit gebied duidelijk worden
afgebakend. Ten slotte ver
langt Griekenland meer
steun van de NAVO voor zijn
streven naar de terugtrek
king van de Turkse troepen
uit Cyprus.
Griekenland heeft de NAVO in
een moeilijke positie gema
noeuvreerd. Het voldoen aan
de Griekse verlangens roept
ongetwijfeld verzet op in Tur
kije en brengt dit land in een
strategisch isolement En dat
is het laatste wat de organisa
tie wil. Immers. Turkije heeft
binnen het AtlanUsch bond
genootschap een belangrijke
strategische positie Het
grenst aan de Sowjet-Unie en
beheerst de toegangen van de
Russische Zwarte Zee-vloot
(o.a. 22 onderzeeboten en 84
grote oppervlakteschepen)
naar de Middellandse
Zee
Turkije heeft ook een geduchte
militaire macht. De Turkse
krijgsmacht omvat 569.000
militairen (tegenover Grie
kenland 193 500, de getallen
tussen haakjes gelden voor
dit EG-lid) en beschikt over
3500 tanks (1600), 357 ge
vechtsvliegtuigen (409) en
over 16 grote (22), 97 kleine
(46) oppervlakteschepen en
14 onderzeeboten (10). Een
verlies van Turkge voor het
bondgenoodschap zet de ver
dediging in Zuid-Europa op
losse schroeven. Bovendien
is Turkije (zeker nu Iran het
Westen de rug heeft toege
keerd) een belangrijke
springplank voor eventuele
militaire operaties in het ka
der van de verdediging van
de westerse belangen in het
Midden-Oosten.
Een ander probleem voor de
NAVO is dat er nog steeds
geen zekerheid is over de po
litieke koers die Griekenland
in de toekomst zal gaan. De
partij van de huidige premier
Papandreou. de Pan Hellinis-
tisch Socialistische Bewe
ging (Pasok), heeft zich bij
meerdere gelegenheden uit
gesproken vooreen uittreden
uit de EG en de NAVO En in
een onlangs uitgegeven ver
klaring hebben tien voorma
lige generaals van het Griek
se leger zich achter de politie
ke verlangens van deze partij
gesteld. Zij vragen onder
meer: uittreden uit de NAVO.
het sluiten van alle buiten
landse (lees Amerikaanse)
bases en het verwijderen van
kernwapens van Grieks
grondgebied.
De generaals pleiten verder
voor overleg met nabunge
Balkanlanden over een kern-
wapenvrije zone in de Balkan
als een eerste stap op weg
naar een kernwapenvrij Eu
ropa. Zij zeggen ook te willen
streven naar een meer zelf
standige ontwikkeling van de
landen rond de Middellandse
Zee. los van de grootmachten
Amnka en Rusland. In het
kader van dit streven passen
goede relaties met de Arabi
sche landen en de PalesUjnse
Bevrijdingsbeweging (PLO).
In MQ land waarin in 1976 het
leger naar de macht greep en
een rechtse dictatuur in het
zadel hielp mede om te voor
komen dat Griekenland zich
zou terugtrekken uit de NA
VO, is het uitgeven van een
dergelijke verklaring een op
merkelijke gebeurtenis.
De vraag is natuurlijk hoe pre
mier Papandreou op al deze
verlangens en uitspraken zal
reageren Zal hij deze gebrui
ken om de NAVO te dwingen
tot een meer toegevende op
stelling ten opzichte van zijn
land of wil hij inderdaad
Griekenland losmaken uit
het Atlantische bondgenoot
schap?, Tot nu toe heeft hy
zich erg terughoudend opge
steld. Of zoals een politiek
commentator van de Time
Door
generaal b.d.
M.H.von Meijenfeldt
Weekly Magazine het onlangs
opmerktr ..Hij heeft zich ge
dragen als een goede rege
ringsleider" Maar zal hij zich
terughoudend blijven opstel
len?
Wellicht krijgen wij binnenkort
een aanwijzing die het moge
lijk maakt op deze vraag een
antwoord te geven. Van 7 ju
ni tot 9 juli a s houdt de VN
in New York een speciale
vergadering over het vraag
stuk van de ontwapening.
Gebruikelijk is dat in de eer
ste week. die als de belang
rijkste wordt beschouwd,
staatshoofden of regerings
leiders aan deze besprekin
gen deelnemen Deze week
heeft echter ook de NAVO
een bijeenkomst van rege
ringsleiders georganiseerd in
Bonn. En vele voormalige ge
neraals hebben de Griekse
premier gevraagd aan de ver
gadering in New york priori
teit te geven en er bij zgn col
lega's van de NAVO op aan te
dringen hun bijeenkomst
naar een latere datum te ver
schuiven Een keuze voor
New York kan een aanwij
zing zijn dat premier Papand
reou de beloften van zijn par
ty om de NAVO te verlaten
zal gaan waarmaken Voor de
NAVO is dat niet zonder be
tekenis. Ook Gnekenland is
een onmisbare schakel in het
zuidelijk verdedigingsfront
Welke weg zal Griekenland
gaan* De speelruimte van de
NAVO om deze keus te beïn
vloeden is beperkt In het
conflict tussen Gnekenland
en Turkije kan zy geen partij
kiezen. De organisatie lijkt
niet veel meer te kunnen
doen dan wat de Franse pre
sident onlangs heeft gedaan,
namelijk de Griekse premier
vragen de NAVO niet al te
snel te verlaten Haar moge-
lgkheden zijn daarmee naar
mijn mening nog niet uitge
put. Het gaat de Gneken om
meer dan een oplossing van
het conflict met Turkije.
Evenals in indut NAVO lan
den is er in Griekenland een
sterke stroming die zich
keert tegen de afhankelijk
heid van kernwapens en pleit
voor een meer zelfstandige
Europese politiek Wellicht
kan de NAVO Griekenland
toch blgvend aan zich binden
door deze stroming volstrekt
ItC
Het plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
redactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort.
Eindelijk krijgen we eens een ge
zond geluid te horen, a politiek,
hét grote belang van een over
grote zwijgende masa, volkomen
vervreemd van welke politieke
groepering dan ook.
In het helder geschreven stuk van
Zijlema, waarin hij prof. Heertje
en drs. De Wolf citeert, blijkt dat
ook Nederland compleet onbe
stuurbaar wordt door het politie
ke gekissebis.
Helaas biedt de hamvraag hóe het
ideale bestuur tot stand zou moe
ten komen, met de suggestie dat
dit kabinet geen lang leven zou
zijn beschoren, geen oplossing.
Want juist door de tegenstellin
gen wordt de chaos telkens weer
groter, verkiezingen bieden geen
soulaas.
Oorzaak? Er zijn jammer genoeg
geen idealisten meer die hun Va
derland willen redden, op moge
lijk een paar jongeren na die de
kans niet krijgen, zuiver onge
bruikt intellect.
Deze situatie verandert i
lang het kameraadschap een ver
zekering voor het leven is, met
een zeer goede afvloeingsrege-
ling als je na vier jaren (pas)
blijk van onvermogen geeft
Het zou interessant zijn te weten
hoe groot de interesse van de
huidige bezetting zou zijn bij een
"salaris" van b.v. 30.000 gulden,
waar heel goed en netjes van te
leven is (velen moeten met min
der toe).
Er zijn nog legio jonge enthousisa-
ten die het er graag genoeg voor
doen. Mogelijk missen zij enige
"ervaring", maar die is snel aan
geleerd, want de ervaring-bezit
ters hebben het behoorlijk mis
bruikt.
Dan worden er in de geciteerde
"hamvraag" een paar namen ge
noemd. Mensen die het beslist
zouden kunnen, echter om ze te
knjgen, nog hoger bieden voor
de telkens nog hoger op de maat
schappelijke ladder gestegen
prominenten, en dit mijne heren,
zijn niet de voornoemde "red
ders" van ons Vaderland.
Maak de politiek tot een vies
woord (is het van lieverlede geen
smerig bedrijf?). Maak van de
Staathuishoudkunde eens een
gewoon huishouden en de door
snee Hollandse huisvrouw
brengt het er duizend maal beter
af. Het hoeft echt niet zo inge
wikkeld met al die gecreëerde
banen.
TC. Vermeulen.
Hoge Mors weg 97,
Leiden.
ARNHEM (GPD) - De Arnhem
se prostituées moeten in de
nabije toekomst op cao-basis
in een stadsbordeel aan de
slag.
Dat gebouw moet door de ge
meente tegen een redelijke
prgs aan de prostituées wor
den verhuurd. De gemeente
moet tegelijkertijd zorgen
voor medische voorzieningen
en een strenge controle door
de politie.
Dit plan heeft een bewoner van
het Arnhemse Spijkerkwar
tier (het huidige prostitutie-
gebied) bij de gemeente op
tafel gelegd. De maker van
het plan vindt, dat prostitutie
niet in een woonwijk thuis
hoort en daarom maar buiten
Pleidooi voor
stadsbordeel
in Arnhem
de wgk in één gebouw moet
worden ondergebracht
In het plan staat ook dat het he
le prostitutiegebeuren uit
handen van het „pooierdom"
moet worden gehaald om uit
buiting tegen te gaan De ge
meente zou naar Rotter
dams voorbeeld als bordeel
houdster moeten optreden
Rond het Spijkerkwartier be
staan in Arnhem al enkele ja
ren de nodige problemen. De
prostitutie werd twee jaar ge
leden in het oostelijk deel
van de wijk geconcentreerd
waarna echter de verkeers
overlast in dat deel van de
wgk enorm toenam De ge
meente besloot mede op
aandnngen van de overige
bewoners van de wgk - tot
een proefafsluiling van het
gebied Deze twee maanden
durende proef leverde echter
niet het gewenste resultaat
op
