c
Loper uit voor de Ware Jacob
Solliciteren
bij jezelf
SHm a
"Loonslaven" op zoek naar ondernemerstoekomst
Stakingen drukken aandelenmarkt
Beursweek
kursusboek
consortium voor nieuwe bedrijvigheid
I'M
ZATERDAG 13 MAART 1982
Extra
De reactie op dat veranderende
klimaat betekent al een
nieuw gat in de markt: de be
hoefte aan cursussen en ad
viezen bij mensen die van
plan zijn een eigen bedrijf op
te richten. Want dat gaat niet
zomaar in Nederland, waar
het omvangrijke systeem van
wetten, diploma's en subsi
dieregels door veel onderne
mers als een hinderlijk keurs
lijf wordt c
En dan nog staat de beginnen
de ondernemer voor een
doolhof van vraagstukken en
dient hij tal van horden te ne
men. Zo hem dat al niet ont
moedigt, is begeleiding van
een gids vaak onontbeerlijk
om te kunnen slagen. "Als
kleine zelfstandige", zo hield
de oprichter van een bedrijfje
in audio-visuele technieken
de verzamelde cursisten in
Utrecht voor, "ben je eco
noom, boekhouder, jurist,
werknemer, chauffeur en
vertegenwoordiger in dienst
van jezelf'.
Solliciteren bij jezelf, zo luidde
het motto van de dag in
Utrecht, op poten gezet door
het Consortium voor nieuwe
Bedrijvigheid uit Amsterdam
in samenwerking met de ge
meente Utrecht en de Kamer
van Koophandel. Dat Con
sortium, vorig jaar opgericht,
is zo'n adviesclub. Het bun
delt in feite de krachten van
vier adviesbureaus met elk
zijn eigen, specifieke deskun
digheden: General Consul
tants Agency, Innovatie Ad
viesbureau Van der Meer en
Van Tilburg, Sidha Compu
tersystemen en de stichting
Woon/energie.
Missie
Initiatiefnemer is drs (in de
psychologie) D.H. Grunwald,
tevens directeur en oprichter
van General Consultants. Hij
ziet zich geplaatst voor een
missie, die bestaat uit het te
rugbrengen van de onderne
mersgeest in Nederland.
Want al is de geest dan uit de
fles, naar zijn mening is de ei
genwijze individualist in Ne
derland zo lang onder een
watten deken gelegd, dat hij
het omzetten van zijn kwali
teiten in praktisch handelen
is verleerd. Men kan niet van
hem verwachten, dat hij in
eens weer aan de slag kan om
de economie op te peppen.
Hij moet eerst weer zijn
zwakten leren kennen, zijn
krachten ontdekken. Hij
moet weer leren durven te
slagen en durven te falen.
"U moet van uw fouten leren
houden en mislukkingen
aanvaarden, omdat deze u de
weg wijzen", zo luidt de leer
van Grunwald. "En dan zult
u uw kinderen weer het voor
beeld geven van onderne
merschap in uw familie".
Religie
Jarenlang onder de kurk gehouden? Nu in elk geval weer enthousiast uit de fles.
De renaissance is aangebroken voor de kleine ondernemer in Nederland. Een
door minister Terlouw (economische zaken) opgeluisterde cursusdag voor men
sen die een eigen bedrijf willen starten, vorige week in de Utrechtse Jaarbeurs,
vormde een uitnodiging aan het adres van de ware ondernemer. Of zij nu wilden
opstaan. Zo'n tweehonderd vrouwen, maar vooral mannen, gaven gehoor aan
die oproep.
Het zij nog maar eens herhaald: winst maken mag weer. Ondernemend Nederland
wordt niet langer beschouwd als een uitbuitende booswicht, maar weet zich
geëerd als redder van de economie. Dé kans voor hen, die zichzelf beschouwen1
als een eigenzinnige, maar tot nu toe miskende zo niet gediscrimineerde minder
heid. Afrekenen met een onbevredigend bestaan als 'loonslaaf, waarmee zij
tegen heug en meug te lang genoegen hebben genomen; eigen baas zijn. Dat is
hun heilig ideaal.
Ondernemen als religie. Grun
wald kan met tederheid spre
ken over de Ware Jacobs on
der de ondernemerstalenten.
Dat zijn mensenkinderen van
een apart slag, die zich al op
jonge leeftijd van anderen
onderscheiden. Het zijn de le
vensgenieters, de zittenbLij-
vers, zoals Anthony Fokker
die twaalf jaar deed over de
HBS. De individualisten met
een sterk onafhankelijk-
heidsgevoel, die zich niet
wensen aan te passen en pro
blemen hebben met alles wat
autoriteit is: vaders, leraren,
bazen. De doorzetters, die,
waar nodig met hulp van de
juiste medewerkers, jagen
naar resultaat en die beslis
singen durven te nemen.
Geld als drijfveer? Een voor
oordeel dat Grunwald graag
zou willen wegwerken. Bij de
ondernemer die uit het juiste
hout gesneden is, zijn finan
ciële motieven niet domi
nant. Integendeel, hij laat
maar al te graag een goedbe
taalde baan vallen om - met
alle onzekerheden van dien
geluk te zoeken in het opzet
ten van een eigen bedrijf.
Maar Grunwald erkent voor
veel ondernemers "het jagen-
zelf, het kietelen van de eigen
ego een doel op zichzelf
wordt in plaats van een mid
del". Hij veroordeelt dat,
want het zijn niet de goede
ondernemers die niet kunnen
stoppen met groter en rijker
worden. "Ze zijn dan hun in
nerlijke koers kwijt".
Levensgeluk
De eigenwijze individualist is
altijd broodnodig geweest.
Dat is te lang, tot de ontdek
king van het 'nieuwe realis
me', te weinig onderkend,
vindt Grunwald. "Het sociale
klimaat met zijn vele rechten
en met de afwijzing van die
eigengereide individualist is
geen bodem waarop onder
nemerschap gemakkelijk ge
dijt", stelt hij. Te vaak heb
ben daardoor potentiële on
dernemers op aanraden van
ouders of kennissen toch
maar gekozen voor een veili
ge baan bij een veilige baas.
Resultaat: een leven als een
doodgeslagen glas bier,
"want je kunt geen levensge
luk kopen".
Ten grondslag aan het nu ver
anderende klimaat ligt een -
voor de ondernemer - geluk
kige samenloop van deels ne
gatieve omstandigheden.
Grunwald zelf wijst naar de
factor werkloosheid, die een
aanzienlijke hoeveelheid
menselijk talent braaklegt en
die de behoefte aan eigen op
treden prikkelt. Voor een im
puls zorgen ook de vele fail
lissementen, het vallen van
gaten in de markt. Grun-
walds stelling is dan ook: "De
meest effectieve
raars zijn niet de politieke
partijen, maar de crises als
hongersnood en economi
sche terugval"
Technologie
Maar er is meer. De zich snel
ontwikkelende technologie
legt voortdurend nieuwe
markten bloot en het is juist
de kleine, flexibele onderne
mer die razendsnel op de zich
steeds wijzigende behoefte
kan inspelen. Kleine bedrij
ven kunnen alert reageren op
nieuwe ontwikkelingen en
tijdig hun produkt aanpas
sen. Overheden met hun poli
tieke traagheid kunnen dat
niet, terwijl diezelfde overhe
den - in West-Europa om
niet te ver van huis te gera
ken - er het grootste belang
bij hebben om "bij" te blijven
ten opzichte van de Verenig
de Staten en Japan. Gedwon
gen door concurrentie is het
zaak snel vernieuwingen
door te voeren. Automatise
ren dus en dat vraagt om ver
nieuwing van met name de
produktie van elektronische
apparatuur en onderdelen.
De ontwikkeling van elektro
nische kassa's en robots kost
weliswaar veel banen, maar
zonder vernieuwing is Euro
pa verder van huis. Dan moet
Het omslag van
het cursusboek
"Zoeken naar je
sterke en zwakke
punten..."
er in de VS en Japan worden
gekocht en dat kost nog meer
banen en inkomsten.
Bii deze omschakeling spelen
een sleutelrol de kleine en
middelgrote onderneming,
zich daarom binnen de Euro
pese Gemeenschap steeds
meer weten gekoesterd. Ook al
vanwege een toenemende be
hoefte aan kleinschaligheid
- kleine bedrijven dicht bij
huis. In de voorlichtingsserie
'Notities over Europa' is een
ware lofzang te vinden over
kleinere bedrijven. "Ze vor
men een essentieel bestand
deel van de economische en
commerciële structuur van
onze landen. Dat is een ge
volg van hun aantal en hun
verscheidenheid, van haar
doordringen in alle sectoren
en van de commercialisering
van goederen en diensten,
van hun bijdrage aan de
werkgelegenheid en aan de
welvaart van de regio's. Meer
nog: ze zijn een bron van dy
namiek. van vitaliteit voor
het geheel van de economie.
Die enorme massa van onder
nemingen, die in permanente
ontwikkeling zijn en die zich
voortdurend vernieuwen
vormt in zeker opzicht de
kern van ons economisch ap
paraat"
Verloren zoon
Duidelijker kan het niet De
kleine onderneming wordt
aan de borst gedrukt als de
verloren zoon die ons allen
moet redden. En dat uit zich
in politieke verwennerij De
overheden moeten die schat
tige duvelstoejagers niet te
veel in de weg leggen, vindt
de EG. "Wanneer men niet de
kip met de gouden eieren wil
slachten, is eerbied voor de
zelfstandigheid waarnaar de
ondernemer verlangt van we
zenlijk belang".
Een toegeefUjke overheid dus.
die ijverig werkt aan het weg
werken van financiële, juridi
sche en internationale obsta
kels die de kleine zelfstandi
ge kunnen hinderen.
De loper is uitgelegd voor de
kleine ondernemer De poli
tieke wind mee. uitdagende
markten die liggen te wach
ten op ontdekking. Niet al
leen in de elektronica, ook op
het terrein van milieu(vervui
ling) en energiebesparing.
Giframpen, afvalschandalen
en oliecrises hebben grote
markten aan het licht ge
bracht Zonnecollectoren,
windmolens, steeds zuiniger
motoren, isolatie, recycling;
de bewijzen daarvan liggen
Maar dat betekent niet dat de be
ginnende ondernemer het al
lemaal op zich af kan laten
komen. Toevallig tegen een
markt aanlopen is er tegen
woordig niet meer by. Nog
afgezien van alle fiscale, fi
nanciële en praktische pro
blemen waarvoor de begin
nende ondernemer zich ziet
geplaatst, is een idee alleen
met voldoende.
Knokken
De kleine zelfstandige kan niet
zomaar aan de slag Om te be
ginnen zal hy zyn gedachten
moeten onderwerpen aan
haalbaarheidsonderzoeken.
En als het schip eenmaal van
stapel loopt is het knokken
geblazen tot de juiste groei-
formule in de praktijk is
gvonden. Met als onmiddel
lijk volgend probleem het ge
vaar van verstarring.
Innovatie-adviseur J.J. van Til
burg van het Consortium
voor nieuwe Bedryvigheid
ziet dne drempels waar de
ondernemer overheen moet.
Eerste drempel is die van den
ken naar doen, een stap die
tyd en geld vergt. De hoogte
van deze drempel wordt
vooral bepaald door de (psy
chologische) kwaliteiten van
de ondernemer, de beschik
bare hoeveelheid tyd en geld
en de sociale omgeving: ver
zet van vrouw- of manlief te
gen het opzoeken van de on
zekerheid blijkt vaak dode-
lyk voor ontkiemend onder
nemerschap.
Tweede drempel vormt de
overstap van laag naar hoog
risico als de ondernemer zijn
succesformule denkt te heb
ben gevonden en zich volle
dig aan zyn plannen over
geeft Daarby is een gedetail
leerd bedryfsplan noodzake
lijk om geld te kunnen lenen.
Derde, in feite steeds terugke
rende drempel is het tydig
(durven) vernieuwen, nood
zakelijk om te voorkomen
dat de succesvolle beginfor-
mule veroudert en het bedryf
in de versukkeling geraakt.
Voetangels en klemmen te
over, derhalve De eerste
drempel is vaak het grootste
struikelblok. Uit een onder
zoek van de Nederlandse
Middenstandsbank is geble
ken dat de helft van het aan
tal nieuwe bedrijven in de
eerste vyf jaar het loodje legt.
De enige beurssector die deze
week de gang er in hield, was
in Amsterdam de obligatie-
markt. Want de aandelen
markt was weinig indruk
wekkend. In Wall Street bleef
het heen en weer springen
rond de streep van de 800 en
ook in Amsterdam overheer
ste er een zekere afbrokke
ling. Er was weliswaar veel
bedrijfsnieuws, maar het me
rendeel daarvan bleek al in
de koers verwerkt te zijn.
In ons land neemt de renteda
ling nu zeer duidelijke vor
men aan. De obligatiemarkt
kwam in heftige beweging en
duwde vele leningen flink
omhoog. Koersstijgingen van
een vol procent per dag wa
ren geen uitzondering en
sommige achterblijvers kon
den zelfs tot twee punten op
één dag oplopen. Voor obli
gaties is dat een zeer krachti
ge hausse die enige verbazing
wekte omdat eigenlijk ner
gens in West-Europa van een
dergelijke opvallende rente
ontwikkeling sprake is.
In de Duitse Bondsrepubliek is
weliswaar ook enige renteda
ling waarneembaar, maar die
gaat veel rustiger in zijn
werk. Kennelijk maakt de
harde gulden het gemakkelij
ker voor onze Centrale Bank
een eigen beleid te volgen.
Nu het koerspeil op de obli
gatiemarkt weer terug is op
dat van ruim een jaar geleden
en het rendement op staatsle
ningen tot dichtbij de 10 pro
cent is teruggelopen, begin
nen vele financiële instellin
gen hun positie op de geld
en kapitaalmarkt te herzien.
De afgifte bijvoorbeeld van
bank-, spaar- en pandbrieven
werd zelfs tijdelijk even ge
stopt om te voorkomen dat er
stukken tegen te hoge rente
worden uitgegeven. Het
wachten blijft op de Neder-
landsche Bank en de verla
ging van de rentetarieven van
deze instelling.
Vanuit Amerika werd opnieuw
geen rechtstreekse steun
voor de rentedaling van ons
ontvangen. Daar werden de
tarieven van de banken wel
iswaar iets verlaagd, maar zij
bleven met 16 procent toch
altijd extreem hoog en in elk
geval veel hoger dan bij ons.
Wall Street zette de nieuwe
week dan ook met een krach
tige koersval in en kwam op
795, wat voor het eerst na
twee jaar een koers beneden
de 800 betekende.
Of dit president Reagan te gor
tig werd is niet duidelijk,
maar hij probeerde met een
leuk verhaaltje het beleggers-
moreel op te vijzelen. Vol
gens dit verhaal zou topman
Paul Volcker in een gesprek
onder vier ogen dat maandag
1 maart jl. gehouden werd, de
president hebben verteld er
van overtuigd te zijn dat nog
voor de zomer de bankrente
in Amerika zeker 3 tot 4 pro
cent lager zou liggen dan de
16 procent van thans.
Iets dergelijks wil er bij het
Amerikaanse publiek altyd
wel in en Wall Street veerde
weer vrolijk tot boven de 800
op. Maar de animo raakte al
spoedig zoek, vooral toen ge
ruchten als zou president
Reagan een akkoord gesloten
hebben met het Congres de
begroting 1983 te verlagen,
werden ontkend.
Behalve het renteprobleem,
worstelt de Newyorkse effec
tenbeurs ook met het pro
bleem van de snelle prijsda
ling voor olie. Men wet eigen
lijk niet hoe hierop gerea
geerd moet worden. Zakken
de olieprijzen betekenen la
gere opbrengsten voor de
Amerikaanse olieproducen
ten, maar ook lagere olie-im-
porten en daardoor kleinere
tekorten op de handelsba
lans.
Macro-economisch is het dus
gunstig, maar voor de olie-in
dustrie zelf misschien min-
aer. in elk geval hebben de
koersen van de oliefondsen
dit jaar in Amerika al flink
moeten inleveren. Alleen
aandelen in de KoninkLjkr
Petroleum hebben zich rela
tief gunstig kunnen houden
omdat volgens vele Amerika
nen de Koninklijke Shell de
laatste 15 jaar steeds meer de
klemtoon gelegd heeft op het
kopen van ruwe olie voor ei
gen verwerking en nu zelf de
voordeligste markt kan op
zoeken. Vooral in de tweede
helft van 1981 heeft de Shell
dan ook goed gewerkt Maar
volgens de leiding zal de eer
ste helft van het nieuwe jaar
toch wel de nadelige invloed
ondervinden van de snel da
lende olieprijzen.
Hoewel de obligatiemarkt de
beste week afdraaide sedert
vele maanden, bleef de aan
delenmarkt in Amsterdam
sudderen op laag niveau. Er
was zelfs sprake van een ze
kere afbrokkeling omdat de
kooplust het liet afweten. De
beleggers betoonden geen
lust om zaken te doen nu het
land de ene staking na de an
dere te verduren heeft De
hierdoor onoverzichtelyk ge
worden situatie en het touw
trekken in het Catshuis over
wel of geen nieuwe ïngrypen-
de bezuinigingen nopen tot
terughoudendheid en af
wachten. Daarbij blijkt veel
bedrijfsnieuws over 1981 al
flink te zyn verwerkt in de
koers op het moment dat het
wordt gepubbliceerddd.
Zodoende hadden Wessanen,
Macintosh. Philips en Amro-
bank weinig verrassends
voor de beurs Alleen zorgde
het ongewyzigd blyven van
het dividend by uitgever
door
C. Wagenaar
VNU uit een rond 25 procent
lagere winst wel voor zoveel
verrassing dat hier de koers
van f48 op f 55 omhoog
sprong Ook Wereldhave wist
zich door meevallend be
drijfsnieuws van f 95 tot rond
f 100 op te werken. Bijzonder
teleurstellend ontwikkelde
zich IHC Inter met een koers
daling van f 180 naar f 160.
Terwyl Ryn-Schcldc-Verol-
nv\ mi varip *Mk M f M
te zyn hersteld, nu weer naar
de f 20 terug gleed KBB, Ny-
verdal-ten Cate. Holec en
Nedlloyd moesten ook zo'n
f5 afstaan Hel algemeen ge
middelde van de beurs liet
deze week hierdoor ongeveer
anderhalve punt vallen
