Van dikbil tot
slagroomtaart
Groenoordhallen I2V2 jaar: het
jubileum van een zorgenkind
Vele jaren was de
Groenoordhal lid van de
omvangrijke familie
financiële zorgenkinderen
van de gemeente Leiden.
Albert Heijn stond al eens aan
de poort om het immense
complex, voorzien van 2000
parkeerplaatsen, over te
nemen.
Het is vandaag
twaalfeneenhalf jaar geleden
dat de officiële opening werd
verricht. Een turbulente
periode. Een directeur werd
met verlof gestuurd,
geschorst en ontslagen en is
nu weer in andere functie in
dienst bij de gemeente.
De bouw van een extra
runderhal betekende een
naamswijziging: van
Groenoordhal naar
Groenoordhallen.
Herkenbaar blijft de naam
van de Leidse buurt die zich
bij drukbezochte
popconcerten soms zo aan het
complex kan storen.
De Groenoordhallen brengen
Leiden naamsbekendheid tot
over de grenzen. De stad
profiteert van de komst van
publiekstrekkers als
popconcerten, de Leidato,
Beestenspul, het congres van
Jehova's getuigen. Neem de
horeca, neem de
taxibedrijven. Geen
kruidenier maakt nog een
kans.
Vijftien mensen in vaste
dienst en elf losse krachten
houden week-in week-uit het
complex draaiende. Met als
vast gegeven dat de
gebruikers van de hallen in
drie poten te verdelen zijn:
veemarkt, sport en
evenementen.
Werken in de
Groenoordhallen betekent
deel zijn van een
georganiseerde chaos. Vereist
improvisatievermogen en is
geen baan van negen tot vijf.
Het personeelsbestand werd
in die twaalfeneenhalf jaar
met één lid uitgebreid: de
boekhouder, die ook heel
aardig met een bezem
overweg kan.
Een van onze verslaggevers
keek een week achter de
schermen.
Door John Kroon
jaar in de Groenoordhallen
zou plaatshebben. Er dreigt
een kink in de kabel te ko
men. De organisatoren aarze
len. De Jong belt ze stuk voor
stuk af. Trekt vergelijkingen
met de RAI in Amsterdam en
Ahoy in Rotterdam en laat ze
in het voordbei uitvallen van
de Groenoordhallen. Een
dagje Groenoordhallen hu
ren blijkt zesduizend gulden
te kosten, opbouw- en af-
breekdagen voor de halve
prijs. "Je denkt toch niet dat
die evenementen zomaar
hierheen komen", vraagt De
Jong.
Om half tien begint het afbre
ken van de veemarkt. Om
half twee moet dat karwei ge
klaard zijn. Een half uur eer
der begint de reinigings
dienst aan een klus die met
verpletterende grondigheid
wordt aangepakt: het reini
gen van de hallen.
Auto's rijden af en aan, een ho
gedrukspuit wordt ingezet,
een wagen met aan de voor
kant een soort reusachtige
spons spuwt een schuimend
wasmiddel voor zich uit en
alle deuren gaan open om de
geur van mest, stro en klom-
penzweet te verdrijven. Ter
wijl de ploeg van de reini
gingsdienst onverstoorbaar
en routineus het karwei ver
richt, staat midden in die im
mense hal een koppel van
zo'n vijftig kalveren lijdzaam
te wachten op hun terugkeer
naar het platteland. Slachtof
fer van een transactie die nog
niet is afgesloten? Om twee
uur worden ook zij hun wa
gen binnengedreven. De rei
nigingsdienst spuit de laatste
strohalmen weg.
Hoewel om hen heen de vloer
wordt geboend en stoelen op
tafels worden gezet, hokt een
handjevol veemarktlieden
nog samen in het restaurant.
In de keuken heerst hoog
spanning. In het kader van
het permanente "changer de
decor" zoals bedrijfsleider
De Haas het uitdrukt, wor
den de voorbereidingen ge
troffen voor de ontvangst van
de volgende gasten: de orga
nisatoren en de deelnemers
aan een bakkersvaktentoon
stelling annex wedstrijd. Die
avond zullen ze, als onderbre
king van de opbouwwerk-
zaamheden, in het restaurant
dineren la carte. Voor de
volgende dag moet er een lu
xueus koud buffet worden
gereed gemaakt. De keuken
is die nacht om vier uur open
gegaan; voordat de laatste
werknemer van het restau
rant vertrekt, zal het de vol
gende nacht twee uur zijn.
Terwijl de laatste veewagen het
terrein verlaat, staan grote
wagens met daarop letters
die een merk beschuit aan
duiden bij de ingangen van
de hallen te lossen. Binnen
trekken de wagens van de
reinigingsdienst hun laatste
baantjes. De vloer droogt
langzamerhand op. Rond de
klok van half vier nemen
mannen met hamers bezit
van de hal. De opbouw van
de bakkerstentoonstelling
begint. De organisatoren ma
ken zich in een kantoorver-
trek intussen op voor de ont
vangst van de jury. De over
gang van veemarkt naar eve
nement is volop bezig. Ge
timmerd wordt er de hele
verdere middag, avond en
een deel van de nacht. De hal
is volledig uitverkocht. Die
avond wordt een van de orga
nisatoren niet goed. Uitge
blust zit hij bg te komen in de
directiekamer. Tot het laatste
moment zijn er vragen. Er
moet extra ruimte worden
benut en mag dat zomaar van
de brandweer? Het mag.
Woensdag. Niets wijst erop dat
de afgelopen twee dagen de
Groenoordhallen in beslag
zijn genomen door een vee
markt. De dikbillen hebben
plaats gemaakt voor slag
roomtaarten. De nuchtere
kalveren moeten het in getal
afleggen tegen een eindeloos
lijkende reeks broden.
Kunstwerken van bakkers-
produkten kijken de juryle
den aan, die om zes uur die
ochtend met de keuringen
zijn begonnen. In honderd
stands staan verkopers met
hun aan het bakkersvak ver
weven artikelen te wachten
op nieuwsgierige klandizie.
Vlakbij de hoofdingang is
een podium gebouwd, waar
op de Leidse burgemeester
Goekoop 's middags om
twaalf uur de tentoonstelling
voor geopend zal verklaren.
Bedrijfsleider Van Lit rent
van hot naar her. De NOS aan
de telefoon, met vragen over
een komende uitzending van
het minivoetbal. Even later
klanten voor een sportdag in
april aan de lijn.
Een van de medewerksters van
de administratie zit die dag in
de telefooncentrale. "Me
vrouw, kunnen we al kaartjes
krijgen voor het concert van
Status Quo?" Status Quo?
Het is (op dat moment) hele
maal niet zeker dat Staus
Quo komt. De telefoon staat
tijdens zo'n beurs niet stil.
Terwijl de bakkerstentoonstel
ling voortduurt, werken men
sen van de onderhoudsploeg
aan de regiekamer, boven op
de galerijen. Daar moet een
centrale lichtinstallatie ko
men, zodat vanuit één punt
alle lichten in de hal aan en
uit kunnen worden gedaan.
"Nu de beurs draait, kunnen
wij onze tijd weer besteden
aan het dagelijkse onder
houd", zegt Van Lit "Zo gaat
dat hier nu eenmaal. Je
springt voortdurend van de
hak op de tak. Je hebt de
mensen die hier werken op
de gekste tijden nodig. Daar
staat tegenover dat je op zo'n
bedrijf nooit raakt uitgeke
ken"
's Nachts let een nachtwaker
erop dat geen brood illegaal
wordt aangesneden.
Donderdag. De tweede dag van
de bakkerstentoonstelling.
Op zijn kamer loopt directeur
De Jong zoals elke donder
dag de planning van de ko
mende dagen, weken en
maanden door. Een organisa
tor van een speedbotenshow
belt op en vraagt prijsopgave.
Het restaurant en de aanpa
lende horeca-vertrekken
draait op volle toeren De
beurs trekt veel publiek en
voor de standhouders is het
weliswaar twee dagen hard
werken, maar ook twee da
gen buiten de deur eten. Een
kritisch publiek, zonder twij
fel. al die bakkers. De firma
De Haas-De Bock is als zelf
standig bedrijf verantwoor
delijk voor het restauratiege
deelte in de Groenoordhal
len. Het duo heeft zojuist de
onderhandelingen met de ge
meente tot voortzetting van
de huur van de café- en res
taurantruimten met vijf jaar
succesvol afgesloten. Die
avond zal de raadscommissie
economische aangelegenhe
den zich over de nieuwe over
eenkomst buigen. De Haas-
De Bock heeft 26 mensen op
de loonlijst staan, van wie er
twaalf in volledige dienst
zijn. Van het personeel wordt
grote flexibiliteit gevergd.
Een veeboer op maandagoch
tend vraagt een andere bena
dering dan een zaalvoetballer
op dinsdagavond en een
beursorganisator op woens
dagmiddag Een beurs is
voor de restaurateurs aan
trekkelijk. Maar er gaat niets
boven een popconcert.
's Avonds wordt een begin ge
maakt met het afbreken van
de stands. Een karwei dat ve
le uren zal vergen.
Vrijdag. Ook de boekhouder
heeft de bezem ter hand ge
nomen. Het schoonmaken
van de hal blijkt vele uren te
kosten Normaal gesproken
veegt de directeur dan ook
mee Maar hij had een af
spraak met een potentiële
huurder, die in 1983 een hon
dententoonstelling wil hou
den. In de Groenoordhallen
kan niemand zich op zijn ei
gen territorium terugtrek
ken. De huisschilder zit ook
achter de kassa. De elektri
cien is ook wel eens nodig op
de veemarkt. Piet Rugter, die
elke maandagnacht en dins
dagnacht de veemarkt
"opent", zit nu op een hef
truckwagen. Een van de
standhouders heeft autopech
en kan zijn spullen pas vrij
dagochtend weghalen De ve
gers vegen voort. Een deel
van de vloer is weggesmolten
doordat een oven oververhit
was.
Zondagnacht. De duis
ternis heeft de omge
ving nog in haar greep,
als rond de klok van
drie uur in de
Groenoordhallen de
deuren opengaan. De
eerste wërknemer
meldt zich in de weten
schap dat korte tijd la
ter vrachtwagens af en
aan zullen rijden, vol
met slachtrunderen
van uiteenlopende
kwaliteit, worstkoeien,
dikbillen, schapen en
lammeren. Het platte
land stroomt toe.
Stadse mensen liggen nog op
één oor, maar op de Leidse
veemarkt begint om vier uur
de handel, het handjeklap
rond de kilo's geslacht ge
wicht.
De volgende dag herhaalt dat
ritueel zich. Het aangevoerde
vee is nu veel talrijker. De
slachtzeugen komen er bij,
de pinken, de graskalveren,
de melkkoeien en vooral: de
nuchtere kalveren. Typisch
een stedelijke uitdrukking,
want in het jargon van de
veemarkt zeg je gewoon: nu
ka's. Een leek vroeg eens te
midden van de strobalen: wat
is dan dan voor kaas?
De veemarkt is een uitermate
nijver gebeuren, waarvan de
geur zelfs de stank van de na
burige *vuilverbrandingso-
vens heeft verdrongen.
Slachtrunderen staan som
ber hun lot af te wachten. Nu
ka's zijn wat rumoeriger, al
was het maar om aan te ge
ven dat ze zo langzamerhand
wel aan het ontbijt toe zijn.
Het is niet uitsluitend leven
en toekomstige dood die er
op de markt te koop zijn.
Landbouwmachines, kaas,
vlees worden evenzeer geëta
leerd. Er staat zelfs een
kraam met schilderijen.
Rond de klok van twaalf uur is
het met de handel vrijwel ge
daan. Vele boeren vullen het
restaurant, waar ze hun eigen
vaste stek hebben. Anderen
begeven zich naar de buffet-
ruimte. Een enkele kop kof
fie valt in het niet bij de
stroom gewaagdere dranken.
Bier is geliefd, jenever voor
al. Sommige handelaren slui
ten zakelijk hun laatste trans
acties af. Anderen blijven
hangen. De stemming wordt
losser en losser. Serveersters
ontwijken geroutineerd de
grijpgrage knuisten. Het is
"Mien" voor en "Jan" na. Ie
dereen schijnt iedereen te
kennen op de veemarkt.
Die ochtend heeft hij zijn tijd
besteed aan het voorzitter
schap van de prijsnoterings
commissie. Nu hangt hij aan
de telefoon en probeert zo
veel mogelijk overtuigings
kracht in zijn stem te leggen.
"Wij verhuren niet alleen," wij
helpen mee en denken tot het
laatst mee", laat directeur
André de Jong de andere
kant van de lijn weten. De an
dere kant blijkt iets te maken
te hebben met de trekker-
trekwedstrijden, een evene
ment dat in november van dit
De helft van de hal is schoon.
Een lordijn wordt over de he
le lengte gehangen, doelen
worden neergezet. Het zaal-
hockeytoernooi voor studen
tenhuizen kan beginnen. De
hal is in tweeën gedeeld.
Waar niet gehockeyd wordt,
wordt de vloer schoongespo-
ten. Een hockeymeisje dat
een verdwaalde bal achterna
rent, wordt zorgvuldig door
de spuitende slangen geme
den.
Een wandeling over het terrein.
Op het dak van de runderhal
wordt gewerkt. Het dak moet
meer daglicht gaan doorla
ten, uitvloeisel van een bezui
nigingsplan dat tot vijftig
procent energiebesparing
moet leiden. In de periode
december 1980 tot 1982 is de
brandstoftoeslag met 140
procent gestegen. Na de ver
lichting zal de verwarming
worden aangepakt en vervol
gens het waterverbruik
"Want het is knots dat de vee
markt met leidingwater
wordt schoongespoeld", zegt
De Jong. "Met oppervlakte
water kan het ook".
Vrijdagmiddag. André de Jong'
ziet terug op een zeer "inten
sief weekje". "Het is goed dat
wij al jaren een vaste ploeg
mensen hebben. Anders was
het met deze bezetting niet te
doen".
Wij zijn met de hallen nog
steeds dingen aan het recht
zetten die bij de bouw van
het complex niet goed zgn
gedaan. Er is een restaurant
gekomen, een runderhal. Die
sporthal moet er nu komen.
Een ding is jammer: alles wat
je naderhand doet, is veel
duurder dan wanneer je het
direct bij de bouw had ge
daan".
Ik vecht voor de Groenoord
hallen alsof het mijn eigen
business is. Het is niet erg als
er concurrentie bijkomt, al
zijn er in Leiden, met straks
de Pieterskerk erbg, teveel
zalen. Het stmuleert je om
steeds iets nieuws te beden
ken. Alleen doen we dat al
een Jaar of twaalf. Het is ieder
jaar een gevecht om de hal
vol te krijgen. Dat gaat aan je
vreten. Ook privé Als er een
popgroep optreedt, krijg ik
thuis steevast telefoontjes
van ouders die hun kinderen
al een tijd kwijt zijn en dan
hopen dat ze bij zo'n concert
zijn en vragen of ik iets kan
regelen. Mijn vrouw moet
daardoor ook alles weten".
De telefoon De Jong veert op.
"Hé, Willem Woudenberg
Hoe is het met jou? Wat heb
jij veel in de pers gestaan"
"Nou. dat kost je
zesduizend gulden" Willem
Woudenberg uit Alphen aan
den Rgn, bekend bg justitie
en van Polen-acties en truck-
starfestivals. wil een tentoon
stelling met trucks organise
ren. In maart is er nog een
weekeinde vrij. Wie weet.
Zaterdag. Van tien uur tot ze
ven uur Microkorfbal. Daar
na worden de spullen voor de
veemarkt naar binnengere
den. Éen man is daar zo'n
dne uur mee bezig Zondag is
zowaar een rustdag.
De nacht erop worden de slach
trunderen weer in grote geta
le aangevoerd.
