Welvaart kan niet op in Koeweit
„Dat zuinige, dat moet je hier nog even afleren
"Onze olie is goedkoper
dan jullie mineraalwater'
Op de dag dat minister Den Uyl en
zijn staatssecretaris Iet Dales in
de Tweede Kamer moeizaam een
miljard uit de sociale zekerheid
knijpen, zit Ali Al-Moessa er in
zijn Koeweitse kantoor ontspan
nen bij. Hij is topambtenaar van
het ministerie voor planning. En
in een ongemeen rijk olieland,
met een geschat geldoverschot
van zo'n 125 miljard gulden, is
het prettig plannen.
Tony
Door
van der Meulen
De air-conditioning zoeft, buiten is
het lekker winterweer (25 gra
den), de bedoeïnenthee wordt
aangekondigd door zijn secreta
ris (een buitenlander, zoals tiijna
alles in Koeweit door ingehuur
de vreemdelingen wordt ge
daan), het leer in de royale fau
teuils is zacht en gerieflijk, en we
praten over geld.
Simpel
„Rijke mensen", zegt Ali Al-Moes
sa, „hebben overal in de wereld
meer invloed dan arme mensen.
Dat is het hele verhaal, zo simpel
ligt het".
Over de vraag hoe rijk Koeweit is,
denkt hij een tijdje na. Dan: „Wij
zijn rijk genoeg, maar niet té rijk.
U moet niet vergeten: we hebben
nog veel nodig. Voor ieder gezin f
een eigen huis, voor ieder gezin
een nog hoger inkomen. En onze
tijd is beperkt: over een eeuiyrife
dp olie op".
Een paar uur later verheft de vice-
rector van de Koeweitse Univer
siteit, Dr. Sulaiman Sadoun Al-
Bader, zijn stem: „U moet het nu
ook weer niet overdrijven. Van
mijn 12.000 studenten zijn er zes,
misschien zeven die met de Rolls
Royce naar college komen. U
vindt dat bijzonder, maar voor
ons hier is het hetzelfde of ie
mand in een Honda Civic rijdt of
in een Rolls Royce. En ook al ko
men ze per helikopter, als ze
maar studeren".
„Maar dat is nu juist het probleem.
Sulaiman speelt zelf ook op de
effectenbeurs", schimpt een kri
tische Koeweiti die ik tref.
„Laatst hoorde ik van een profes
sor dat hij college stond te geven,
toen een student plotseling zei:
sorry, maar ik moet weg. De vol
gende dag vroeg hij aan die jon
gen: waarom moest je zo plotse
ling weg, is je moeder ziek, werd
je zelf niet goed? Nee, zei de stu
dent, ik had afgesproken met ie
mand op de beurs dat ik om die
tijd zou bellen. Het ging om
90.000 gulden. U begrijpt, profes
sor, dat ik dit niet kon laten lo
pen".
Als je het bruto nationa
le inkomen deelt door
het aantal inwoners, is
het oliestaatje Koeweit
een van de allerrijkste
landen ter wereld.
Om eens wat anders te
horen dan bezuinigin
gen, beknibbelen op so
ciale zekerheid, stijgen
de werkloosheid en ver
hoogde premiedruk,
reisde Tony van der
Meulen door dit curieu
ze woestijnland en
praatte met sjeiks, mi
nisters, studenten, gast
arbeiders, Palestijnen
en vele andere van de
1,4 miljoen bewoners
van deze moderne stad
in het zand. Vandaag de
eerste aflevering, die
vooral over geld gaat.
Buitenlanders
restaurant staat voor een elek
trisch kacheltje.
Alcohol is verboden in het Islamiti
sche Koeweit: de whisky gaat
vrolijk rond. Voor het eerst in
m'n leven hou ik een fles vast die
op de zwarte markt 250 gulden
kost. Ik veroorloof me twee
scheutjes, zo op het oog voor on
geveer een tientje. Dan neemt de
jonge gastheer de zaak over, giet
fors bij en zegt „Dat zuinige, dat
moetje hier nog even afleren".
Droom ik, ben ik door het woes
tijnklimaat plotseling geschift
geworden, of gebeurt dit echt?
Het laatste. De jongen naast mij
behoort tot de rijkste families
van Koeweit. Relaxed vertelt hij
hoe hij die dag op de beurs tach
tigduizend gulden heeft ver
diend, „Er zijn wel betere da
gen".
verdieping van het dure Shera-
ton-hotel aan, waar een Grieks
juweliershuis exposeert.
De Gouden Kamer blijkt vlakbij de
Blauwe Kamer te liggen. Voor
Nederlanders een historische
plaats, een pelgrimage waard,
want hier besloten de OPEC-lan-
den in 1973 tot een olieboycot,
waarna Den Uyl op de televisie
uitlegde dat het nooit meer zou
worden als weleer, en dat klopte.
In de Gouden Kamer vraagt een
dure mevrouw naar de prijs van
een wel aardige halsketting. Ze
venhonderdduizend gulden, zegt
de Griekse juwelier zonder blik
ken of blozen. De mevrouw raakt
er trouwens ook niet door uit
haar evenwicht, ze vraagt alleen:
mag ik even passen?
In de jaren '30 boorden de Brit
ten de eerste olie aan. De emir,
wiens familie sinds 1753 over het
land heerst, draaide officieel de
eerste kraan open en kwam daar
bij op de foto. En toen ging het
los.
Vierhonderdduizend vaten rollen
dagelijks het land uit, elk vat van
159 liter brengt 80 gulden op (50
cent per liter), en voor eigen ge
bruik zijn er dagelijks ook nog
200.000 vaten nodig. Want Koe
weit vreet energie, en het kost ei
genlijk niks. De staatspompen
vragen voor een liter super 23
cent. Een tijdlang heb ik bij zo'n
pomp staan kijken: grote Buicks
en Cadillacs, die zo'n tachtig liter
lusten, konden wegrijden na het
betalen van nog geen twee tien
tjes.
Zelfs de oude soekh, de schilder
achtige marktplaats, moet nu
plat en dat geeft boze ingezon
den stukken in de kranten. Maar
als het aan emir Jaber Al Ach-
med Al Jaber Al Sabach ligt,
wordt heel Koeweit van beton en
marmer, de moderne wereld van
Peter Stuyvesant in het woestijn
zand.
Op koperen waterkannen na is er
in Koeweit niets ouds te koop,
maar wel veel cassetterecorders,
video's en vaatwasmachines.
„De cultuur is even snel gedadld
als het levenspeil is gestegen",
klaagt Jasem M. Al-Mutawa,
hoofdredacteur van Al V/atan, de
krant die wegens een licht-kriti-
sche toon het vaakst van alle
Koeweitse kranten voor straf een
Architecten
Blaaspijpje?
Whisky
„Hoe moeten ze les geven aan een
generatie diesalles heeft en niks
hoeft en alleen maar praat over
geld? In hemelsnaam hoe moet
dat? En wat moetje met een land
waar begaafde leraren en artsen
merken dat ze met veertien da
gen gokken op de effectenbeurs
meer kunnen verdienen dan met
een jaar hard werken?"
Die avond waait er in de stad een
koude wind vanuit de woestijn,
die begint achter de laatste rij
huizen van de buitenwijken. Ik
ben genood op een klein flatje
(kamer, keuken, douche) dat
twee rijke Koeweitse jongens
van rond de 20 voor 1500 gulden
per maand huren, alleen om er af
en toe met wat vrienden te pra
ten en whisky te drinken. Een
kartonnen emmer met halve kip
pen uit een Koeweits meeneem-
Aan m'n andere zijde maakt een lid
van de koninklijke Al Sabach-fa-
milie korte metten met een kro
kant gebraden kip. Het staat in
zijn paspoort. Beroep: Lid Ko
ninklijke Familie. Als hij met z'n
auto wordt aangehouden en naar
drank ruikt, zit de politie met de
moeilijkheid dat een land, waar
officieel geen alcohol bestaat,
ook geen blaaspijpjes heeft.
Maar als het lid van de koninklij
ke familie zijn paspoort door het
raampje schuift, zijn er helemaal
geen problemen meer: de agent
salueert en excuseert zich voor
het oponthoud.
Vanaf zijn geboorte heeft de jonge
sjeik elke maand 5000 gulden op
zijn spaarbankboekje gekregen.
Op zijn achttiende is dat bedrag
meer dan verdubbeld. „Voor het
geld hoef ik nooit te werken.
Maar toch zal ik wel wat moeten
gaan studeren, want als ik wil
trouwen vraagt de vader van het
meisje eerst: welke graad heb je?
Als je alles al hebt, is het enige
dat je kunt halen een universitai-
i re graad".
We praten over voetbal (Koeweit
heeft de eindronde van de we
reldkampioenschappen in Span
je gehaald), we praten over meis
jes, en vooral over geld. Als ik me
echt wil vergapen, bevelen ze me
de Gouden Kamer op de eerste
Rolls Royce
Terug naar het hotel wip ik nog
even langs de Rolls-Royce-dea-
ler, want die had gisteravond nog
wel een aardige blauwe staan.
Nu is de etalage-vol-spiegels ge
heel leeg.
De Kuwait Times van die dag
meldt op de voorpagina een re
cordverkoop: alleen het recht om
een winkeltje van vijf bij acht
meter in de effectenbeurs te mo
gen huren, is verkocht voor 77
miljoen gulden. Daar komt de
huur dus nog overheen.
Is Koeweit behalve een van de
rijkste, ook een van de waanzin
nigste landen ter wereld? Het
moet wel. Een lap dor zand, nog
niet de helft van Nederland, in
het noorden van de Perzische
Golf, waar Irak en Iran aan el
kaar grenzen en oorlog voeren.
„Maar dat jullie olie zo duur is, is
niet onze schuld", zegt de rijke
Palestijnse zakenman Khaled Al-
Hassan op haast boze toon. „Het
meeste geld gaat naar jullie olie
maatschappijen en jullie regerin
gen. Wij verkopen onze olie nog
steeds goedkoper dan jullie je
mineraalwater".
Straf
Koeweit is eigenlijk niet meer dan
één grote stad, met wat uitbrei
dingen langs de kust naar het
zuiden, plus onbewoonde woes
tijn. De stad staat voor een groot
deel in de steigers; alles wordt
nieuw. Van de oude woestijnstad
op bruine foto's is bijna niets
meer over. Gemiddeld worden er
per jaar duizend sloopvergun
ningen afgegeven, en dat werkt
paar dagen, of een hele maand,
gesloten is.
Cultuur is vooral mooi als het duur
is. Het pronkstuk van de ten
toonstelling van Indiase tapijten
kost 90.000 gulden. Het fraai ge
weven kleed wordt op de ope
ningsdag verkocht, en de hande
laar kan de bestelling boeken
voor vier kopieën.
Rijke Koeweiti bouwen complete
paleizen in dit Walhallah voor de
architectuur, want alles kan.
Meer dan een miljoen gulden be
steden aan alleen het decoreren
van het interieur met marmer en
goud behoort tot de mogelijkhe
den.
De statistieken over het aantal Ka
mers per gezin lopen tot „meer
dan vijftien vertrekken". Bij de
volkstelling van tien jaar geleden
vielen zo'n 3000 gezinnen onder
die royale norm.
Parijse binnenhuisarchitecten van
naam hebben drukke kantoren
in Koeweit, vooral ook omdat het
onder de Nieuwe Rijken gebruik
is minstens om de vijfjaar te ver
huizen naar nóg weer iets mooi
ers in een nóg weer sjieker deel
van de stad.
De Koeweitse man-van-nu draagt
ondergoed van Pierre Card in,
snelle Italiaanse schoenen vanaf
vierhonderd gulden per paar, het
traditionele gewaad (desdasja),
plus hoofddoek en een zonnebril
van Christian Dior of Yves Saint
Laurent. Als je even met hem in
de lift hebt gestaan, blijft er een
parfumgeurtje hangen dat ook
niet op de markt gekocht is.
In zijn auto gaat alles automatisch
(raampjes, buitenspiegels, stoe
len; het is allemaal knopjes-
werk). Nonchalant sturend met
één hand praat hij in zijn autote
lefoon. De eerste lading van vijf
tigduizend apparaten was met
een weg. Binnenkort verwacht
Koeweit een tweede zending au
totelefoons (ook die zijn alle
50 000 alweer besteld), 's Avonds
treft de Koeweitse man zijn
vrienden in een apart praathuisje
in zijn woning diwania) of kijkt
hij naar een uit Amerika overge
vlogen videofilm (de grote mode
van dit moment).
Voor hoeveel Koeweiti's gaat dit
beeld van duur gekochte luxe
op9 Cijfers leren dat van de onge
veer 1,4 miljoen mensen die in
Koeweit wonen (tien procent van
de Nederlandse bevolking) een
procent of vijf werkelijk heel rijk
En die zitten dan vooral onder de
echte Koeweiti, die in hun eigen
land een minderheid van rond de
veertig procent vormen De
meerderheid bestaat uit buiten
landers die voor de echte Koe
weiti werken Een kwart miljoen
Palestijnen runnen het over
heidsapparaat, Koreanen vegen
de straat, Egyptenaren geven les,
en bedoeinen die in Koeweit ge
boren zijn, werken als taxichauf
fair
Buitenlanders verdienen in dezelf
de baan minder dan Koeweiti. Ze
mogen geen huis kopen, als ze
een zaakje willen beginnen moe
ten ze een Koeweiti een meerder
heidsaandeel geven, ze hebben
geen stemrecht, en om als bui
tenlander Koeweiti te worden is
zo moeilijk dat het hele kabinet
erover moet beslissen
Al die buitenlanders zijn in Koe
weit om te werken. Hebben ze
geen werk, dan worden ze over
de grens gezet. En als ze hun hele
leven in Koeweit gesleten heb
ben, krijgen ze op hun 65ste zes
maanden de tijd om te pakken,
en daarna is het wegwezen. Koe
weit voor de Koeweiti.
Echte armoe en hongersnood, zo
als in veel landen in Afrika en
Azië, kom je in Koeweit niet te
gen. Een straatveger uit Korea of
Sri Lanka verdient zo'n 500 gul
den netto per maand. Voor ons
niet veel, voor hun wel: een groot
deel sturen ze naar huis en in de
verhoudingen van de Derde We
reld is dat een royaal salaris.
De straatvegers wonen in kampen
buiten de stad. Andere gastarbei
ders zitten in oude, door Koewei
ti al lang verlaten huizen in de
binnenstad, terwijl de bulldozer
meestal al om de hoek komt. Ka
mers worden dubbel verhuurd
voor nacht- en dagwerkers, bed
den worden 24 uur per etmaal
benut, maar ook deze relatieve
armoede kent zijn eigen luxe. Uit
krottige huizen steekt vaak een
tv-antenne en een airconditio
ning, want de marktwaarde van
tweedehands spullen is zeer laag
en de stroom kost nog geen twee
cent per kilowattuur (in Neder
land ongeveer tien keer zoveel)
Maar ook buitenlanders hebben
het in Koeweit tot grote rijkdom
gebracht. Een Irakese zaken
man, immens bureau, de gouden
pen in de hand, de gouden man
chetknopen flikkerend in de
ochtendzon: „Geloof me, dit is
voor ons de beste plek op aarde
Veel aandacht voor particulier
initiatief, geen belastingen, geen
btw, waar vind je dat nog?"
Opkopen
De Koeweiti hebben onder leiding
van de byna heilige emir hun
land perfect georganiseerd Gra
tis scholen (waar maar een be
perkt aantal buitenlanders op
mag), gratis gezondheidszorg,
veel en uiterst moderne zorg
voor gehandicapten, op een paar
tientjes vastrecht na gratis tele
foon. Het is even wennen, maar
als je in Koeweit wilt bellen, loop
je een winkel binnen en begin je
te draaien.
Voor Koeweiti met lage en modale
inkomens bouwt de staat grote
huizen tegen zeer lage rente en
aflossing. Een laag Koeweiti-m
komen is: van 1800 tot 2700 gul
den netto per maand (hier mo
daal). Een modale Koeweiti die
nog in aanmerking komt voor
goedkope huizen, verdient tus
sen de 2700 en 4500 gulden netto
per maand. Dus het aanbod kan
de vraag nauwelijks bijhouden,
elke dag liggen schepen op de re
de van Koeweit te wachten, con
tainers vol haardrogers, wasma
chines, kleurentelevisies en
quartz-horloges staan in de ha-
Ryen goudwinkeltjes hebben elke
dag veel klanten, stijgingen en
dalingen in de goudprijs zijn
voorpaginanieuws en toen Gene
ral Motors wegens handel met Is
raël op de boycotUjst van de Ara
bische Liga verscheen, was de
eerste reactie van de gedupeerde
Koeweitse dealer D.in kOOP ik
die hele autofabnek op
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1982
Extra )-
'-.■S'V8»''
GPD)
oude moeder.
De geheel vrijstaande woning van een rijke Koeweiti, die er woont met zijn vrouw, twee kinderen
