Blik in de weekbladen
Vakantiegeld aanwenden om
achterstand weg te werken
Interview
HP
K1SEVIERS
Buschauffeurs staan
op scherp
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1982
Varia
PAGINA 17
Kasten
Sommige berichten frapperen meer
dan andere. „Kasten dienen als
cel voor jongeren". Kasten?, denk
je, en je leest: Muurkasten van
twee bij anderhalve meter wor
den bij de Amsterdamse jeugdpo
litie gebruikt als cellen. Naar ge
lang de drukte op het bureau
worden één tot vier jongeren voor
een tijd van één tot vier dagen in
zo'n kast opgesloten. In de kast is
geen ventilatie en daglicht krijgt
geen kans binnen te komen. De
Amsterdamse jeugdpolitie is al
lerminst tevreden over deze si
tuatie".
Kasten! Iedereen heeft thuis wel
een kast, maar zou u daar een
jongere één tot vier dagen in op
sluiten, soms met een of meer jon
geren er nog bij„Hij zit in de
kastis gemeenzaam voor „hij
zit in de gevangenis" weet de
Van Dale te melden.
Geen licht, geen ventilatie, twee bij
anderhalve meter, ik probeerde
mij te vergeefs voor te stellen hoe
zo'n kast er dan wel uitzag. Je
roen Brouwers vertelt in „Bezon
ken rood" hoe hij als klein jon
getje in het vrouwenkamp Tji-
deng woonde tijdens de Japanse
bezetting:
Jn een van die huizen, Tjitaroem-
weg 7, woonden wij met nog een
tiental andere personen in de
keuken - wij bewoonden de aan
recht. Mijn moeder sliep op die
aanrecht, en mijn grootmoeder,
mijn zus en ik sliepen erin: mijn
grootmoeder op de plank die het
inwendige van de aanrecht in
een boven- en een benedenhelft
verdeelde, mijn zus en ik „gelijk
vloers", onder de slaapplaats
van mijn grootmoeder".
Dat beeld, van die optimaal benut
te aanrecht, maakte een onuit
wisbare indruk op me, totdat ik
hoorde, en Jeroen Brouwers dat
ook toegaf, dat hij allerlei „de
tails" over dat kamp Tjideng
verzonnen had. Of zoiets„mag"
of „niet mag", daar kom ik later
nog wel eens over te praten.
Waar het mij hier om gaat is, dat ik
meteen dacht: dan zal die aan
recht ook wel verzonnen zijn,
waardoor dat indringende beeld
in papperige fragmenten van
mij af begon te druipen, tot er
niets meer van over was.
En nu die kast weer bij de jeugdpo
litie op de Overtoom in Amster
dam. Als kind verstopte je je wel
eens in een kast, ik meen me
daarvan opwindende angstge
voelens te herinneren, of juist een
heel veilig gevoel, daar wil ik af
zijn, maar wat het ook was, we
weten allemaal dat je kinderen
niet in een kast of een kolenhok
moet opsluiten, want daar hou
den ze een tic aan over. Hoe is het
dan godsterwereld mogelijk dat
de Amsterdamse jeugdpolitie
hun cliënten tot 18 jaar in kasten
opsluit zonder daglicht en venti
latie?
Ik besloot dat ik die kasten eens met
eigen ogen wilde zien en belde de
voorlichting van de Amsterdam
se politie op. Een tijdje later
werd ik teruggebeld dat ik wel
kom was. Hoofdinspecteur La
gerwaard moest ik hebben. Een
zachtmoedige intellectueel in een
bruin corduroypak, die je alleen
al door zijn uiterlijk op het ver
keerde been zet bij je voorstelling
van een politie-inspecteur.
Gemiddeld hadden ze zo'n vijftien
jongeren per dag aan boord van
zijn bureau, maar er waren ook
uitschieters van zo'n 40 jongelui
per dag, en dan begonnen de pro
blemen. Dan gingen de kasten
open! Hij nam me mee naar een
lokaal waar de bureaus stonden
van de rechercheurs en hoofd
agenten, en in de muren van dat
lokaal bleken die cèllen te zitten:
drie aan de ene kant, drie aan de
andere kant.
Geen kasten, in de betekenis die de
gemiddelde Nederlandse huis
vrouw aan een kast hecht, maar
kale cellen die door zeer stevige
metalen deuren worden afgeslo
ten. Stapje naar binnen (het was
dinsdagmiddag een rustige dag
voor de jeugdpolitie), dan kom je
inderdaad in een geheel besloten
ruimte van anderhalve meter
breed en twee meter lang, al was
de middelste cel nog iets korter:
1.90 meter.
Voor alle zekerheid had ik mijn rol-
lint meegenomen, als was ik een
controleur van de horecarecher-
che die de minimummaten van
de wc in een bruin café kwam op
meten. Een niet al te brede plank
over de lengte tegen de achter
muur als enige zitmogelijkheid,
en een klein formaat vierkant ta
felblad op een zeer stevige poot
die in de grond verankerd staat -
dat is het enige meubilair in die
„kasten".
Als niet die ene lamp boven de deur
zou branden, zou het er inder
daad aardedonker zijn, want on
der, opzij en boven zijn alleen
maar muren en die dichte deur.
Veel '„graffiti" op de muren,
waarvan ik het opeens wat gê
nant vond om ze te gaan over
schrijven.
Wat me opviel: die eenpootstafel
staat net iets te ver van de bank
om er op normale wijze een brief
op te kunnen schrijven of een
boek op te kunnen lezen - voor
zover daar al behoefte aan zou
bestaan. ,Je kunt er maar het
beste niet in zien te komen", was
mijn conclusie.
Dat gold trouwens ook voor de re
cherche. Want die moet daar zit
ten werken met onzichtbaar,
maar dikwijls zeer hoorbaar pu
bliek achter die gesloten deuren.
Dat moet toch ook gauw op je ze
nuwen gaan werken!
Door
Jan Westerlaken
lang blij als gelijk met de
scholen vrij zijn."
Al met al heel wat ongemak
ken. Overweegt Den Haan
nooit om met dit beroep te
stoppen en wat anders te
gaan doen?
'Tja, je loopt wel eens te schel
den. En je vrouw, als je bent
getrouwd, moet toch wel aan
zo'n baan wennen. Natuur
lijk, ik denk er af en toe over
na om wat anders te zoeken.
Wat, dat is de vraag. Jaren
heb ik op een vrachtwagen
gereden. Beulenwerk was
dat. Je moest lichamelijk
flink wat kunnen verzetten
anders redde je het niet.
Daarnaast zat je dag en nacht
op z'n kar om toch nog wat te
verdienen. Wat dat betreft
zijn we op de bus beter af."
Fooien
Vroeger, toen er kaartjes bij de
chauffeur moesten worden
gekocht, vingen ze fooien. En
nu? Den Haan ghmlacnt.
"Vrijwel niks meer", zegt 'ie.
"Ik denk, dat het reizen te
duur wordt. Een enkele reis?
Nee, die hebben we niet
meer. Je moet nu een strip
penkaart (vijf ntten) van
ruim drie gulden kopen. Ook
als je maar één keer wilt rei
zen. Dan is dat toch knap be
taald? Bovendien is zo'n
kaart maar voor een bepaalde
tijd geldig. Wat ik ervan
vind? Volgens mij hadden ze
beter alles by het oude kun
nen laten. Nu hebben de bus
maatschappijen controleurs
moeten aantrekken, die er op
moeten letten, dat er geen rei
zigers zonder te betalen in de
bus zitten. Zij kunnen echt
niet alles nalopen. Toen de
chauffeur nog kaartjes ver
kocht, was er direct controle
op zwart reizen De passa
giers konden alleen maar aan
de voorkant instappen. Moes
ten dus altijd de bestuurder
passeren."
Het zal duidelijk zijn: Den
Haan doet mee als er acties
komen. "Ik sta er volledig
achter Staken? Nee, zover
zal het niet komen. De reizi
ger gratis vervoeren. Verder
gaan hoeft voor mij niet.
Want dan zijn de passagiers
te dupe. Het enige, dat we
willen, is de grote bazen du
peren. Dat bereiken we door
geen geld van de reizigers
aan te nemen."
Dreigen de maatschappijen
niet met ontslag? "Dat kan
toch niet?", lacht Den Haan.
rf'Dan moet zeker tachtig pro
cent van de chauffeurs wor
den ontslagen. We weigeren
geen werk. De bestuurders
worden onderschat Ik kan
van mijn salaris leven. Maar
daar heb je alles mee gezegd.
Meestal moet ik m'n vakan
tiegeld aanwenden om ach
terstanden weg te werken.
Dat is toch een ongezonde si
tuatie? Of niet?"
Den Haan denkt, dat praktisch
iedere chauffeur bereid is om
tot het uiterste te gaan: inde
ling in een hogere salarisklas
se mét behoud van de zes
procent 'ongemakkengeld'.
De bestuurders staan op
scherp. Op 1 apnl wordt het
écht menens.
Ongemakken? Bu
schauffeur Den Haan
somt ze zo op: onregel
matige werktijden, een
ontregeld gezinsleven,
ontbreken van voorzie-
ningen (zoals een toilet)
bij een eindpunt, vaak
niet met vakantie kun-
nen met vrouw en kin-
deren en de niet weg te
cijferen agressie van
sommige reizigers.
Voor 'rotte vis' wordt de Wad-
dinxvener Den Haan (hij is al
tien jaar in dienst van West
nederland) wel eens uitge
maakt. "Dan doe je gewoon
je plicht. Zie je achterin ie
mand instappen die niet be
taalt. Kun je zo een pak op je
duvel krijgen. En wat doen ze
eraan? Juist, helemaal niks.
Pas nog", herinnert de be
stuurder zich, "spoten ze m'n
bus van binnen onder de
verf. Een paar van die gasten
kropen het dak op. Wat moet
je dan? Ja, proberen zo gauw
mogelijk bij de politie te ko
men. Of ze met zachte hand
weren. Zet maar geen grote
bek op, want dan verlies je
het toch. Die lui halen het
bloed onder je nagels van
daan."
Den Haan noemt die agressie
één van de ernstigste onge
makken die hij in z'n werk te
genkomt. Wanneer hij zulke
kabaaischoppers in zijn bus
heeft, voelt 'ie zich onzeker.
"Je rijdt met een zekere ach
terdocht. Dat is echt niet
leuk. Je moet opletten dat het
binnen niet compleet uit de
hand loopt, maar ook verkeer
mag je niet uit het oog verlie
zen. Zie die twee dingen
maar eens naar behoren te
doen."
De Waddinxvener denkt, dat
de ene chauffeur zo'n situatie
wat gemakkelijker opneemt,
dan de ander. "Maar je kunt
natuurlijk nooit en te nimmer
voor eigen rechter gaan spe
len. Kijk, ik wind me op het
moment dat zoiets gebeurt,
verschrikkelijk op. Thuis ben
ik het weer vergeten. Er zijn
ook bestuurders die zich 'op
vreten' en uiteindelijk bij een
zenuwarts terechtkomen. Ik
probeer er voor te waken, dat
mij dit niet overkomt."
Den Haan geeft niet alleen de
jongeren de schuld van hun
optreden. Zijn vinger gaat
óók beschuldigend in de
richting van de ouders. Eens
maakte de bestuurder mee,
dat een jonge knul wat oude
re mensen opzij schoof om
zelf als eerste naar binnen te
kunnen. De Waddinxvener
stak hier een stokje voor.
Toen hij later op de dag zijn
bus de garage binnenreed,
werd 'ie op het matje geroe
pen. De ouders van de jongen
hadden geklaagd. Zij konden
zélf hun zoon wel opvoeden.
Daar hadden ze Den Haan
niet voor podig....
De onregelmatige diensten die
hij draait, hebben sterke in
vloed op zijn gezinsleven.
Het ene moment komt 'ie zo
laat thuis, een andere keer
weer op een ander tijdstip.
"Het huiselijk leven wordt er
totaal door ontregeld. En niet
zo'n beetje ook. Soms eet je
's morgens warm, soms
's avonds. Maar het gebeurt
dikwijls, datje helemaal geen
aardappels eet. Natuurlijk, je
kunt onderweg een warme
hap nemen. Moetje wél beta
len. Nou, dat kan ik me echt
niet permitteren."
Ziek
Het is niet allemaal narigheid
wat de klok slaat. Vaak ge
beurt het, dat Den Haan over
dag gezellig thuis zit als de
kinderen uit school komen.
Toen zijn vrouw in het zie
kenhuis moest worden opge
nomen, werden z'n rijtijden
aangepast. Was hij in huis als
zijn kinderen vrij waren.
Waar hij zich wel eens aan er
gert is de vakantietijd. Elk
jaar opnieuw moet Den Haan
(en hij niet alleen, al z'n colle
ga's met kinderen hebben er
mee te maken) zich in boch
ten wringen om er een paar
weken tussenuit te knypen
met vrouw en kinderen. Af
en toe lukt het, soms ook
niet.
Ten einde raad stapt hy dan
maar naar de school van z'n
oudste kind. Om het hoofd
om te praten of er iets kan
worden 'geregeld'. "Praten
kan natuurlyk altijd, maar
dat betekent niet, dat ik m'n
kind zo maar van school mag
houden. Je probeert m eerste
instantie je vakantie met een
collega te ruilen. De meesten
hebben kinderen en zyn al-
Ongemakkentoeslag (zes procent) behouden en in
een hogere salarisgroep inschalen. Daar willen de
buschauffeurs, zeker in het streekvervoer, best
actie voor voeren.
Eerst zouden die acties ai op 1 februari beginnen.
Maar de Groepsraad Streekvervoer van de Ver-
voersbond FNV wacht het overleg tussen minis-
ter Zeevalking (verkeer en waterstaat) en de
werkgevers over de beloning van de chauffeurs
nog even af. Er wordt in dit overleg gelijk gepraat
over een oud plan van de vakbond: het salaris van
een chauffeur in dienst van een gemeentelijk bus-
bedrijf (een ambtenaar dus) moet hetzelfde wor
den als dat van een bestuurder in dienst van een
streekvervoerder. De verschillen liggen tussen de
honderd- en honderdvijftig gulden. In het nadeel
van de laatste.
De eerste acties worden op 1 april (en dat is
waarachtig géén grap) gehouden. Op die datum
en geen dag later, willen zij weten waaraan ze
toezijn.
Met wat voor ongemakken krijgt een chauffeur al
zo te maken. Is het reëel om in deze moeilijke tijd
om een hogere salaris-inschaling te vragen plus
behoud van de zes procent? De Waddinxveense
busbestuurder J. den Haan, hij is in dienst van
Westnederland, geeft antwoord op die vraag. t"ucfta'^reur Dm Haan: "K,nllCTCT tm!re°eld
Deze week in VN het eerste deel
van een serie over 'verslaafd zijn
in Nederland'. Niet iedere drug
gebruiker vormt een probleem:
pas wanneer de verslaving dus
danige vormen aanneemt dat het
leven erdoor beheerst wordt en
de junk in criminaliteit vervalt
om de drugs te bekostigen ont
staan er botsingen met de maat
schappij. Zwaar verslaafden
trekken zich teru£ in een eigen
wereld, de 'scene'. Het eerste ver
haal spitst zich voornamelijk toe
op de problemen met de opvang
van zwaar verslaafden in Am
sterdam.
Een loopgravenoorlog. Zo noemt
VN het getouwtrek rond het
veelbesproken banenplan van
Joop den Uyl. 't Zit de minister
allemaal niet mee. Zijn plan stuit
op weerstand, niet alleen bij
werkgevers en werknemers
maar ook binnen eigen kring. De
kritiek luidt dat Den Uyl wel leu
ke ideetjes lanceert, maar dat
van een breed werkgelegen
heidsbeleid geen sprake is. Den
Uyls arbeidsmarktmaatregelen
lijken los te staan van het totale
economische beleid van de rege
ring. Een gevolg van het gebrek
aan medewerking van collega-
ministers Van der Stee en Ter-
louw volgens VN.
Het werk van internationaal secre
taris van de PvdA, Maarten van
Traa, bestaat uit het onderhou
den van contacten met zuster
partijen, het voorbereiden van
standpunten over de NAVO,
kruisraketten en de onderdruk
king in allerlei landen. Kortom,
een hondebaan. De PvdA heeft
het internationale secretariaat
wat verwaarloosd. Toen Van
Traa in 1979 werd benoemd lag
het hele archief op de centrale
verwarming. Allesoverheersend
thema in Van Traa's werk: de
kernwapendiscussie. Op dit punt
zal het kabinet vallen, luidt zijn
voorspelling.
Het kleurenkatern in VN is gewijd
aan vrouwen in Polen.
hervormd
nederland
In Hervormd Nederland een ge
sprek met Marleen Gorris, regis
seuse en scenarioschrijfster van
de film 'De stilte rond Christine
M'. Gorris, een volkomen onbe
kende in de filmwereld, maakt
met deze als feministisch be
stempelde rolprent haar debuut.
De verwachtingen rond de film
zijn hooggespannen. Zo wordt
het camerawerk verzorgd door
Frans Bromet (bekend van zijn
film 'Een tip van de sluier'). Ook
het gegeven is niet bepaald alle
daags. de moord van drie vrou
wen op de eigenaar van een boe
tiek.
Pieter Lakeman van de Stichting
onderzoek bedrijfsinformatie
(Sobi) wijt de problemen bij veel
bedrijven niet zozeer aan de eco
nomische crisis, maar meer aan
een 'falend management'. Er
is te weinig doorstroming vanuit
de basis van een bedrijf naar de
top. Zo blijven te veel onbekwa
me mensen in de top hangen,
vaak met een opeenstapeling van
functies en commissariaten. Der
gelijke functionarissen krijgen
niet de gelegenheid zich in een
bedrijf te verdiepen en zich bij
het reilen en zeilen daarvan be
trokken te voelen. Laten de
werknemers meer zeggenschap
krijgen, pleit Lakeman, want 'die
weten waar ze over praten'.
Een reportage uit Nicaragua, waar
sinds enkele jaren de sandinisten
de macht van dictator Somoza
hebben overgenomen. De ge
vluchte dictator liet een letterlij
ke en figuurlijke puinhoop ach
ter. De hoofdstad Managua - in
1972 door een aardbeving getrof
fen - is nog steeds niet her
bouwd. Het geld dat destijds uit
het buitenland toestroomde is
grotendeels in de zakken van So
moza verdwenen. Fabrieken ver
woest, de landbouw in het slop.
Vol geestdrift hebben bevolking
en overheid de wederopbouw
van Nicaragua ter hand geno
men. Makkelijk is het niet. De
VS hebben het sandinistische
'door Cuba geïnfiltreerde' be
wind in de ban gedaan en alle
toegezegde financiële hulp stop
gezet. Particuliere ondernemers
verzetten zich tegen de staatsbe
moeienissen met hun bedrijf en
nemen de wyk naar het buiten
land.
De Franse schrijver-filosoof en an
ti-communist Albert Camus is al
weer ruim twintig jaar dood. De
Tijd ging terug naar zijn oor
sprong: Algerije, waar Camus
het grootste deel van zyn leven
heeft gewoond. Een poëtisch ge
schreven verslag over het bezoek
aan de wijk Belcourt in Algiers,
waar de schrijver opgroeide,
over O ran waarover Camus eens
schreef dat men daar alle smake
loosheid van Europa en het Oos
ten bij elkaar aantreft: "De ka
rakteristiek van Oran valt in dne
delen uiteen: goorheid. massa's
mensen en onvervalste kitsch".
Tenslotte komt de auteur van het
verhaal terecht in Frankrijk, in
Lourmarin, waar Camus zijn
laatste levensjaar sleet en waar
hij ook begraven ligt: "Op een ru
we steen staat kortweg vermeld:
Albert Camus 1913-1960. Eén ro
de geranium pinkt links voor het
graf dat is afgezet met platte
keien, omhoog. De aarde is ver
der bedekt met rozemarijn".
Arie van der Zwan was een van de
grondleggers van Nieuw Links
in de PvdA. Hij brak met die par
tij al in 1968, maar bleef de han
del en wandel ervan hinderlijk
volgen. Van der Zwan ventileert
zo zijn eigen ideeën over hoe de
PvdA uit de crisis moet komen:
"Het staat me zo tegen dat de
PvdA de mensen altijd tot slacht
offer maakt".
Volgens Van der Zwan moet de
zelfwerkzaamheid van mensen
worden vergroot.
De Tijd sprak ook met Hans Bos
winkel, acteur en voorzitter van
de Kunstenbond FNV. En in het
kader van de komende uitbar
sting van het carnaval dook het
weekblad in het fenomeen buut-
tereedners.
De HP heeft deze week de gedaan
te aangenomen van een econo
misch vakblad. Het duo Laan/
Robijns sprak tijdens het mana
gerssymposium in Davos met
een aantal Nederlandse onderne
mers over het banenplan van
Den Uyl. VNO-bestuurslid en
topman van Boskalis, Kraaye-
veld van Hemert blijkt het niet
eens te zyn geweest met het
VNO-advies aan de werkgevers
om niet met de bewindsman te
praten. Over het banenplan ove
rigens van veel kanten het te ver
wachten cynisme ("Het is toch
niet meer dan sleutelen aan
symptonen").
De D'66-er Maarten Engwirda laat
zijn licht schynen over het door
het blad al eerder ontdekte "ver
borgen banenplan". Het omslag
artikel is gewijd aan Gerrit Wag
ner, voorzitter van de gelijknami
ge commissie van industriebe
leid en ex-Shelltopman. Wagner
praat over socialisme, nivelle
ring, de kwaliteit van het mana
gement en de onderhandelingen
met de Russen over gasorders:
"Ze zyn niet unfair, maar bikkel
hard. Je moet met verschillende
instanties onderhandelen, zon
der dat duidelyk wordt hoe de
onderlinge hiërarchie is".
Carrie de Swaan spreekt met de so
cioloog Schnabel die onlangs in
een proefschrift signaleerde dat
het met de kwalijke invloed van
sektes wel mee valt. 'Het enige
verschil tussen Christus en Bag-
wan is dat de eerste al 2.000 jaar
dood is en de ander leeft. Leven
de leiders zyn altyd verdacht
De acteur Jacques Commandeur,
die op het ogenblik bij Centrum
briljant soleert in "De Verzoe
king" relativeert zyn succes Er
lopen ik weet niet hoeveel goede
acteurs in Nederland die niet
worden opgemerkt. Je moet het
geluk hebben van een omgeving
die meewerkt, van mensen die
achter je staan en van een gezel
schap waar je je thuis voelt Dat
M*f.A7lNF.
EM publiceert deze week de uit
slag van de NIPO-enquéte over
de Middenschool. Vonge jaar de
cember werd er een 'representa
tieve' steekproef onder ondi r 738
mensen gehouden met verschil
lende vragen over het stokpaard
je van Van Kemenade. Onder de
kop: Zo denken de ouders er
over, volgen de cijfers.
Eindconclusie van de enquête is,
dat het merendeel van de onder
vraagden de mogelijkheid van
afzonderlijke schooltypen willen
openhouden.
EM zelf is blykens het begeleiden
de artikel ook al niet zo'n voor
stander van de Middenschool
"Het emancipatorische model
(Middenschool) zal begaafde
leerlingen vast en zeker diMVim)
neren". Dit zou volgens EM een
typisch socialistische liefhebbe-
ry zijn. Of je nu voor- of tegen
stander bent. het is toch wat sim
pel om het Middenschool-plan
op een dergelyke grond te ver
oordelen. Maar wellicht is EM
niet op de hoogte van het 'ty
pisch socialistische'-parool: ge-
Lyke kansen.
Verder in EM: Een kykje achter de
schermen van het 'Ziektcgcldge-
woel' EM neemt het Den Uyl
kwalyk, dat hy overstag is ge
gaan voor de druk van de vakbe
weging en zoekt uit waarom de
minister van sociale zaken en
zijn staatsecretaris pootje wer
den gelicht.
Een informatief artikel over het
idee van één geïntegreerd giro
net voor het geldverkeer en wat
er allemaal kan gebeuren EM's
conclusie: het kost de klant al
leen maar geld.
