Tumult in Madrid bedaard Gromiko viert zilveren jubileum y fel Regering België bezuinigt verder Reeks aanslagen in Frankrijk Britse SDP nu Bondsdag neemt begroting aan C VS willen Ah minister van buitenlandse zaken bases in Marokko Situatie blijft veranderlijk NAVO-top inderdaad in Bonn Haig biedt Roemenië hulp VS aan BTW-verhoging verworpen ZATERDAG 13 FEBRUARI 1982 Buitenland MARRAKESJ (AFP/UPI) - De Verenigde Staten willen militai re bases in Marokko ten behoeve van hun snelle interventiemacht (RDF). Dit heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Alexander Haig, gisteren be kendgemaakt. Haig heeft dezer dagen in Marokko overleg ge pleegd met onder meer koning Hassan 2 en leden van de rege ring. De zaak is nog niet rond maar de contacten in deze zijn positief en constructief geweest, aldus Haig op een persconferen tie. De VS en Marokko zijn het eens geworden over de oprichting van een militaire commissie die re gelmatig zal overleggen over ge zamenlijke veiligheidszaken. De eerste bijeenkomst vindt dit voorjaar in de Marokkaanse hoofdstad Rabat plaats. De com missie bekijkt verder de moge lijkheid of de RDF de beschik king kan krijgen over bases in meer Noordafrikaanse landen. De RDF zal worden ingezet als de Amerikaanse veiligheidsbe langen in het Midden-Oosten in gevaar komen. Haig kondigde aan dat de Ameri kaanse militair de hulp aan Ma rokko zal worden uitgebreid in verband met een "destabilise rend offensief' van de Libische leider, kolonel Gaddafi. De VS verstrekken op het ogenblik voor dertig miljoen dollar (ca. 75 miljoen gulden) aan exportkre dieten voor Marokko, een "te leurstellend laag bedrag dat in de nieuwe begroting mogelijk wordt verhoogd", aldus Haig. De minister verwees verder nog naar "Sowjet-bemoeienissen" in het gebied in samenhang met de Libische activiteit aldaar. Koning Hassan brengt deze zomer een bezoek aan de Verenigde Staten. Dan zal hij de kwestie over Marokkaanse bases voor de. RDF met president Reagan aan kaarten, aldus Haig. Haig zei de kennelijke samenwer king in de Organisatie van Afri kaanse Eenheid (OAE) ter onder steuning van het Marokkaanse initiatief inzake de westelijke Sa hara toe te juichen. Hij noemde het "zeker niet bemoedigend" dat de bevrijdingsbeweging Poli- sario het initiatief afwijst. Het Marokkaanse plan voorziet in een staakt-het-vuren en een refe rendum onder de bevolking van de westelijke Sahara, een voor malige Spaanse kolonie. De VS zijn in de kwestie van de westelijke Sahara neutraal. Zij erkennen Polisario echter niet en hebben er geen bezwaar tegen dat Marokko Amerikaanse wa pens tegen Polisario gebruikt. MOSKOU (DPA) - Andrej Andre- jewitsj Gromiko is maandag (15 februari) 25 jaar minister van buitenlandse zaken van de Sow- jet-Unie. De 72-jarige heeft de meeste dienstjaren van alle mi nisters van buitenlandse zaken in de wereld. In de afgelopen kwart eeuw heeft hij acht Ameri kaanse collega's zien komen en gaan ziehier de in hem beli chaamde continuïteit van het Sowjet-beleid tegenover de an dere supermacht en de overige staten. In 1945 in Jalta zat Gromiko nog twee plaatsen verwijderd van ge neralissimus Stalin, vorig jaar november zat hij in Bonn naast president en partijleider Leonid Brezjnjev. Als altijd was hij be reid zijn fabelachtige kennis van details in het midden te brengen. Bij een andere gelegenheid zei Brezjnjev tot zijn gesprekspart ners: "Bijzonderheden kunt u het best met hem (vinger naar Gromiko) bespreken". Gromiko werd onder een andere naam geboren. Hij koppelde ech ter zijn familienaam aan zijn ge boorteplaats, het dorp oud-Gro- myki bij Minsk in de Sowjet-re- publiek Wit-Rusland. Volgens Sowjet-gegevens werd hij daar op 18 juli 1909 geboren in een boerengezin. Nadat hij zich in 1931 bij de com munistische partij had aangeslo ten. maakte hij voor Sowjet-be- grippen zeer snel carrière. Na economie gestudeerd te hebben, werd hij hoogleraar in de staats huishouding. Dit bleef hij niet lang - in 1939 ging hij bij het mi nisterie van buitenlandse zaken werken. Hij werd hoofd van de afdeling Noord-Amerika en kreeg daarna een hoge rang op de ambassade in Washington. Nog maar 34, wat voor Sowjet- begrippen uitermate jong is voor een belangrijk politiek ambt, werd hij ambassadeur in de Ver enigde Staten. Was hij bij de conferenties van Te- heran, Jalta en Potsdam nog een stille maar net weg te cijferen ad viseur van Stalin, in 1946 trad Gromiko in het felle licht van de schijnwerpers. Tot 1948 verte genwoordigde hij Moskou als de legatieleider bij de net opgerich te Verenigde Naties. Hij kreeg snel de bijnaam "meneer Njet", wat samenhing met de toender- tijd geldende richtlijn van het Kremlin "Veni, vidi, veto" ("ik kwam, ik zag, en sprak mijn veto uit"). Nog ten tijde van Stalin werd Gro miko al in 1949 plaatsvervan gend minister van buitenlandse zaken. In 1957 werd hij na Tsjits- jerin, Litwinov, Molotov en Sjeli- pov de vijfde minister van bui tenlandse zaken van de toen 40 jaar oude Sowjet-Unie. Sindsdien zwaait de koele, meestal emotieloos starende realist op maar vijf minuten rijden van het Kremlin aan het Smolensk-plein de scepter in een lelijk uitziend bouwwerk uit de nadagen van de Stalin-tijd. In 1973 maakte Gro miko. onder Brezjnjev, promotie tot op het hoogste niveau: hij kreeg een zetel in het politburo, zonder dat hij tevoren kandidaat lid had hoeven zijn. Sindsdien behoort hij in het machtscen trum van de Sowjet-Unie tot de groep naast medewerkers van Breignjev. Zijn verhouding tot Duitsland is gestempeld door de Tweede We reldoorlog. Bij de formulering van het verdrag van Moskou be schreef hij de doelen van de Sowjet-Unie tegenover West- duitse gesprekspartners: "Het enige belang dat de Sowjet-Unie heeft bij deze onderhandelingen, is de definitieve vaststelling van de Europese grenzen, met ande re woorden de erkenning van de realiteiten zoals die na de oorlog zijn komen te liggen. Een erken ning is niet nodig, maar het zou ons de mogelijkheid geven om de Bondsrepubliek weer als part ner te aanvaarden". Andrei Gromiko: bliksemcarriè- (Van onze correspondent Ferry Mingelen) BRUSSEL - De Belgische regering heeft gisteren een tweede pakket maatregelen samengesteld om de economie nieuw leven in te blazen. De maatregelen, waar over de komende week met de sociale partners overleg gevoerd gaat worden, zijn bedoeld om de kosten voor de bedrijven te drukken en zo dus beter te kun nen concurreren met het buiten land. De regering-Mariens wil niet alleen de loonkosten drukken met 3 procent, maar gelijktijdig ook de vennootschapsbelasting omlaag brengen en de energiekosten be perken. Mariens heeft het meest omstreden deel van zijn plan, BONN (AFP/DPA) - De topconfe rentie van de staatshoofden en/of regeringsleiders van de vijftien lidstaten van de NAVO zal op 10 juni in Bonn plaatsvinden en niet zoals was voorgenomen in Brussel. Dit heeft de Westduitse regeringswoordvoerder, Kurt Becker, gistermiddag officieel bevestigd. Becker voegde eraan toe dat de Amerikaanse president, Ronald Reagan, al op 9 juni 's avonds in Bonn zal aankomen voor overleg met de Westduitse regering. De Westduitse regering juicht het NAVO-besluit om de topbijeen komst in Bonn te houden toe. De verplaatsing van het topoverleg van het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel naar Bonn ge schiedt op voorstel van de West duitse regering. Tegen de achter grond van de beschuldigingen in de Verenigde Staten en daarbui ten dat de Bondsrepubliek een neutralistische koers zou varen, wil bondskanselier Helmut Schmidt "de rol van centrale pij ler van de NAVO die de Bondsre publiek in Europa speelt", bena drukken. (Van onze correspondent Gerrit Jan-Hoek) MADRID - Na de tumultueuze vergadering van afgelopen dinsdag lijkt de Europese veiligheidsconferentie (CVSE) in Madrid sinds de zitting van gisteren in iets rustiger vaarwater te zijn gekomen. Verontrusting Minister Van der Stoel, die als ne gende spreker aan de beurt kwam, sneed eveneens de Poolse kwestie aan en sprak zijn diepste verontrusting uit namens de Ne derlandse regering. Van der Stoel legde in zijn rede toch meer de nadruk op zijn wens om on danks alles verder te gaan met de veiligheidsconferentie. „Het is hoogst noodzakelijk dat essen tiële contacten en onderhande lingen gehandhaafd blijven. In het bijzonder gezien de dringen de behoefte aan onderhandelin gen over wapenbeheersing". De Poolse onderminister van bui tenlandse zaken Jozef Wiejacz deed nog een vruchteloze poging om Polen buiten de interventies te houden. De Verenigde Staten en diverse andere niet met name genoemde westerse landen wer den door Wiejacz beschuldigd van het voeren van een „psycho- politieke" oorlog tegen Polen. Daarbij vroeg Wiejacz zich af of deze landen zich realiseerden welke desastreuze gevolgen een burgeroorlog in Polen niet alleen voor Polen zelf maar ook voor de Europese landen zou hebben. De lichte verbetering in de sfeer op de veiligheidsconferentie heeft de verwarring rond de vraag over voortzetting of uitstel nog verder vergroot. De Amerikaanse am bassadeur Max Kampeiman hield nogmaals vol de indruk te hebben dat alle NAVO-landen op één lijn zitten en dat er unanimi teit over bestaat dat er beslist over Polen gesproken zal wor den. De aanvaarding van het Oosten rijkse voorstel om ook 's mid dags te vergaderen (hetgeen dinsdag nog de inzet vormde van hoog oplaaiende ruzies) bracht de verhitte gemoederen weer aardig tot bedaren. Niettemin vormde de kritiek op de Poolse situatie opnieuw het kernthema van de westerse interventies. De Franse minister van buiten lands zaken Cheysson (die de sprekersrij opende met de cyni sche opmerking dat hij eindelijk toch nog aan het woord kon ko men „nu de tijd van bizarre pro cedures en machtsmisbruik van het voorzitterschap voorbij is") oordeelde dat de situatie in Po len eerder verslechterd is dan verbeterd. Zijn Britse ambtge noot Lord Carrington deed een beroep op de Poolse autoriteiten om zich op de huidige situatie te bezinnen en de staat van beleg op te heffen. Die oproep ging ge paard met harde kritiek op de rol van de Sowjet-Unie. Een politieman taat bij wat er over is van het voormalig huis van ajatollah Chomeini. Frankrijk werd gisteren geteisterd door een reeks aanslagen, die geen duidelijk verband met elkaar hadden. verlaging van de lonen met 3 pro cent door de automatische kop peling met de stijging van de kosten van levensonderhoud te doorbreken, nog in zijn binnen zak gehouden. Hij wil daarover eerst met de vakbonden overleg- gen. Het Belgische kabinet wil wel garanties geven dat de bereikte matiging door de ondernemin gen ook werkelijk goed gebruikt wordt. Zo zullen ze verplicht worden de werknemers precies mee te delen hoeveel de mati ging heeft opgeleverd en waar dat geld voor gebruikt is. Voorts zal Mariens tegelijk met de loonmatiging ook maatregelen nemen om andere inkomens van zelfstandigen en vrije beroepen te beperken. Zo zullen de zelf standigen een zogenaamde soli dariteitsbijdrage moeten geven, worden de zogenaamde erelonen van de vrije beroepen gematigd en zullen ook de tantièmes om laag moeten. Het overleg over dit tweede pakket maatregelen, dat volgt op een aantal belastingver lichtingen die vorige week be kend werden gemaakt, zal zeker nog de komende week voort gaan. De Belgische minister van econo mische zaken Eyskens heeft gis teren besloten een nieuwe NV Scheepswerven op te richten, die de boedel van de begin deze week failliet verklaarde scheeps werf Cockerill Yards in Hoboken moet overnemen. De NV Scheepswerven zal met name de vier schepen moeten afbouwen waaraan Cockerill bezig was. Twijfel Desalniettemin zijn er enkele symptomen te signaleren dat di verse Europese landen toch aan het twijfelen zijn geslagen en uit de NAVO-boot dreigen te vallen. Als de verbetering in de sfeer zich voortzet, zouden deze lan den (o.a. Engeland en Neder land) toch willen proberen te on derhandelen over een slotdocu ment. Gezien deze ontwikkeling, werd er gisteravond in Madrid aan getwijfeld of Zwitserland ko mende week nog wel zijn voor stel zal handhaven om de veilig heidsconferentie meteen op te breken. Het Zwitserse voorstel heeft bij de andere neutrale en niet-gebonden landen als een puur individueel initiatief geen bijster positief onthaal gevon den. Een andere mogelijkheid waar gis teravond in Madrid rekening mee werd gehouden, is dat de conferentie aanstaande woens dag een compromisbesluit neemt: een datum vaststellen om uit elkaar te gaan en in de drie weken tot die datum noch Polen aansnijden, noch onderhandelen over het voorstel voor een slotdo cument van de neutrale en niet- gebonden landen. Maar de situa tie blijft ondoorzichtig en wisselt even snel van kleur als een ka meleon. VS-adviseurs in El Salvador moeten zich verantwoorden WASHINGTON (AFP/UPI) - De vijf Amerikaanse militaire adviseurs die donderdag in El Salvador werden gefilmd met geweren van het type M- 16 in de hand, moeten uitleg gen waarom ze die wapens bij zich hadden. Dat heeft het Witte Huis gisteren gezegd. Woordvoerder Larry Speakes zei dat Amerikaanse militai ren in El Salvador wel wa pens voor de persoonlijke verdediging bij zich mogen hebben, maar geen geweren. De Amerikaanse televisie maatschappij Cable News Network (CNN) legde een van de adviseurs vast met zo wel een pistool als een auto matisch geweer van het type M-16, het type dat de Ameri kaanse soldaten in Vietnam ook gebruikten. Het Amerikaanse ministerie van defensie had geen com mentaar op de kwestie, naar gezegd werd, omdat het wachtte op een bericht uit El Salvador erover. CNN had de reportage donderdag uitge zonden. De Westduitse regering vaar digt geen waarnemers af naar de algemene verkiezingen die in maart in El Salvador zullen worden gehouden. Dit heeft een woordvoerder van het Westduitse ministerie van binnenlandse zaken gis teren bekendgemaakt. Hier mee volgt de bondsregering het voorbeeld van andere Westeuropese regeringen, onder meer de Nederlandse, met wie terzake overeen stemming is bereikt. De Amerikaanse regering stuurt daarentegen wel waarne mers. PARIJS (DPA) - Bij een reeks van 23 aanslagen die gisteren op Cor sica, in Zuid-Frankrijk en in Pa rijs werden gepleegd, is één per soon om het leven gekomen, ter wijl er aanzienlijke schade werd aangericht. Alleen op Corsica werden al 18 aanslagen geteld. Bij een overval op een kampement van het vreemdelingenlegioen ten zuiden van Bastia schoten onbe kenden een legionair met machi nepistolen dood. Op 80 km af stand daarvan bracht een gemas kerde man die de woning van een luchtmachtofficier was bin nengedrongen, de bewoner zwa re schotwonden toe. Voorts explodeerden bommen bij woningen van Fransen van het vasteland, nog niet voltooide ge bouwen van de gendarmerie en het huis van een hoge bestuurs ambtenaar. Daarbij werd nie mand gedood of gewond. Het 'Nationale Front voor de bevrij ding van Corsica' zei verant woordelijk te zijn voor deze aan slagen die als 'waarschuwing' waren bedoeld. Veel schade ontstond door bomex plosies bij installaties van het staatselcktricitcitsbedrijf (EDF) in Marseille en Aix-en-Provence. In Neauphle-le-Chateau bij Parijs brandde na een hevige ontplof fing het huis uit waar de Iraanse revolutionaire leider cóatollah Chomeini als balling heeft ge woond. Op de plaats werd een verbrande pop gevonden die ge leek op Chomeini. De avond te voren hadden in Parijs enige honderden Iraanse ballingen ter gelegenheid van de derde jaar dag van de Iraanse revolutie te gen deze leider gedemonstreerd. In Parijs richtten bomaanslagen zware schade aan in de kantoren van de Chileense luchtvaart maatschappij 'Lan Chile' en een bedrijf dat Argentijns rundvlees importeert. In een communiqué liet een groep die zich naar de Russische anarchist Michail Ba- koenin (1814-1876) noemt, we ten verantwoordeijk te zijn voor deze aanslagen. (Van onze correspondent An ton Koene) WENEN - De Amerikaanse mi nister van buitenlandse za ken Alexander Haig is giste ren in de Roemeense hoofd stad Boekarest aangekomen voor een officieel tweedaags bezoek. De persoonlijke uit nodiging voor het bezoek kreeg Haig van de Roemeen se president Nicolai Ceauses- cu vlak voor zijn vertrek voor bezoeken aan Sparye. Portu gal en Marokko. De uitnodi ging werd onmiddellijk .aan vaard Sinds president Reagan aan de macht is. hebben de Verenig de Staten voorzichting hun betrekkingen gecultiveerd met Roemenië, dat door zijn onafhankelijke politiek een voortdurende bron van erger nis is voor het Kremlin. Ame rikaanse commissies op eco nomisch en politiek niveau hebben regelmatig Roemenië bezocht en vooraanstaande Roemenen hebben een be zoek aan de VS gebracht Het doel van het bezoek van Haig schijnt van tweevoudi ge aard. Óp de agenda staan als voornaamste onderwer pen Polen, waarover Roeme nie zich steeds op de achter grond heeft gehouden, en de Roemeense buitenlandse schulden. De Amenkaanse regering schijnt zich grote inspannin gen te willen getroosten om Roemenië te helpen het pro bleem van zijn schuld van 11,4 miljard dollar aan het Westen op te lossen, een schuld die per hoofd van de bevolking hoger is dan die van Polen. Roemenië is, in tegenstelling tot Polen, lid van het Interna tionale Monetaire Fonds. Westerse bankiers schijnen op een bijeenkomst in Boe karest veertien dagen gele den in principe een overeen komst te hebben bereikt over een nieuw schema voor te rugbetaling van de Roemeen se schulden. Haig zal de Roemeense rege ring waarschijnlijk een aan bod doen voor verdere lenin gen tegen een lagere renle in ruil voor Roemeniè's stilzwij gende goedkeuring van de westerse sancties tegen Po len en de Sowjet-Unie. De Sowjet-Unie is waarschijn lijk niet bijzonder ingenomen met het Amerikaanse bezoek, maar heeft dit aan zichzelf te danken. De Sowjets hebben geprobeerd misbruik te ma ken van de huidige economi sche problemen in Roeme nië, met een voedselsituatie die ernstiger is dan in Polen, en geprobeerd het land te chanteren en haar buiten landse politiek te verande ren. Ook heeft de Sowjet- Unie druk uitgeoefend op Roemenie om terug te keren in het politieke kamp van het Warschau pact en toe te staan dat Sowjet-troepen op Roe meens grondgebied worden gestationeerd. Toen de Roemeense commu nistische leiders weigerden, begon de Sowjet-Unie druk uit te oefenen, met maatrege len die in wezen gelijk staan met economische sancties. In tegenstelling tot andere War- schau-pactlanden kan bij voorbeeld Roemenie alleen in dringende gevallen de be nodigde olie van de Sowjet- Unie kopen tegen betaling in harde buitenlandse valuta, en bovendien niet in de hoeveel heden die de behoeften dek ken. Het gevolg daarvan is dat er m Roemenië een ener giecrisis is ontstaan, die noodzaakt tot dagelijkse af sluiting van gas en elektrici teit gedurende bepaalde pe rioden. Nu de Roemenen met de rug te gen de muur staan, valt de Amerikaanse bereidheid om te helpen bij hen in bijzonder goede aarde. LONDEN (Reuter/AFP) - De Brit se sociaal-democratische partij (SDP) gaat dit weekeinde een in tern reglement opstellen waarin onder andere zal worden be paald, hoe de leider van de nieu we beweging zal worden geko zen. De voorstellen die de 300 deelne mers aan deze "constitutionele conferentie" aanvaarden, zullen schriftelijk ter goedkeuring wor den voorgelegd aan de 70.000 partijleden. De op 26 maart vorig jaar opgerich te SDP bezit noch een intern reglement, noch een officieel partijprogram. De voorlopige lei ding is in handen van de vier op richters - de voormalige Labour- leden Roy Jenkens, Shirley Wil liams, dr. David Owen en Wil liam Rodgers - bijgestaan door een raad, die bestaat uit leden van de 28 leden tellende fractie in het Lagerhuis. Het "constitutionele congres" wordt gehouden op een tijdstip dat de populariteit van de combi natie van de SDP en de liberale partij met een kwart gedaald is, een conflict binnen de SDP-frac tie bestaat over het beleid tegen over de vakbeweging en deeldheid heerst onder de op richters over de vraag wie de par tij straks moet gaan leiden. Ondanks haar val in drie maanden tijd van 44 tot 34 procent, staat de nieuwe coalitie toch net boven de conservatieven van premier Thatcher en de Labouroppositie genoteerd. Voor tekenaars van spotprenten zijn de vier oprich ters van de SDP dankbare figu ren. De conservatieve "Daily Te legraph" voorzag een tekening van de "bende van vier" van het onderschrift. "Niemand kan be weren dat wij geen echte partij zijn. Wij hebben een crisis over de leiding en politieke menings verschillen, wij dalen in de opi niepeilingen en wij hebben al een grootscheepse rebellie ge had". BONN (Reuter) - De Westduitse Bondsraad (Senaat) heeft gisteren de nationale begroting van de regering van Helmut Schmidt voor 1982 aanvaard maar ook een motie aangenomen dat de financiering van de verhoging van de overheidsuitgaven ten bate van de werkgelegenheid niet mag gebeuren door middel van een BTW-verhoging. De aanvaarding van de begroüng door de vertegenwoordigers van de Westduitse deelstaten betekent dat de overheidsuitgaven voor 1982 nu definitief zijn vastgesteld op 240,5 miljard mark (263.6 miljard gulden) en het bedrag dat de regering mag lenen op 26,8 miljard mark (29,4 miljard gulden) De regering Schmidt wil 12,5 miljard mark (13,7 miljard gulden) uitgeven ter bevordering van de werkgelegenheid in de Bondsrepubliek. Zij heeft voorgesteld dat geld bij elkaar te brengen door een verhoging van de BTW van dertien tot veertien procent. De Bondsdag ging daarmee akkoord maar de Bondsraad - waar de oppositiepartijen het voor het zeggen hebben - vindt elke belastingverhoging verwerpelijk. Uit de pot van 12,5 miljard mark wil de regering premies betalen aan Westduitse ondernemingen die met extra investeringen banen schep pen. Ook zal er geld beschikbaar worden gesteld om de woningbouw te bevorderen. De Westduitse regering is er druk mee bezig de conservatieve leden van de Bondsraad ervan te overtuigen dat een BTW-verhoging de aangewe zen methode is om het banenplan te financieren. Als straks blykt dat een meerderheid van de raad het daarmee eens is, is er niets aan de hand. Maar als het plan wordt verworpen moet er een bcmiddelings- commissie van de twee kamers van het parlement worden gevormd die een nieuw financieringsplan gaat opstellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 9