De
zakenman
als
James Bond
Afluisteren is big business geworden
Een in zwart
uitgevoerde folder.
„Deze diplomatenkoffer
maakt foto's", staat er op.
„Geruisloos. Onzichtbaar.
Automatisch. Prima
geschikt voor
spionage-doeleinden."
Er staat een plaatje bij. De
camera is op efficiënte
■wijze en onopvallend in de
koffer aangebracht. Nog
niet zo bijster lang geleden
zag men dit soort verfijnde
apparatuur louter in
James Bond-films maar
tegenwoordig ligt het open
en bloot in sommige
etalages. En niet alleen
fotograferende
diplomatenkoffers.
Er is méér. Bijvoorbeeld
een geavanceerde
peilzenderinstallatie om
auto's op kilometers
afstand te kunnen volgen,
telefoons die niet zijn af te
luisteren en verbluffend
ingenieuze
leugendetectors die de
ondervraagde ongemerkt
diens mond voorbij doen
praten, zonder dat er
injecties met
waarheidsserum aan te pas
hoeven te komen.
En wat te denken van
anti-klimpasta's om
inbrekers het klauteren in
de regenpijp te beletten of
paniekkoffers, die mensen
de stuipen op het lijf
moeten jagen, opdat de
boef de onbewaakte poet
kan grijpen. Om kennis te
nemen van kogelwerend
hout, infrarood-kanonnen
of sabotage-veilige
trilcontacten is men niet
langer op spionage-romans
aangewezen. Deze
noviteiten zijn allemaal
werkelijkheid geworden
en zelfs uit voorraad
leverbaar. Tafelaanstekers
met ingebouwd zendertje
en heimelijk
fotograferende
polshorloges al net zo.
Waar zijn de tijden
gebleven dat men zijn
spullen bewaakte door ze
in een oude sok onder de
vloer of in een nis van de
muur te stoppen? Anno
1982 heeft de aan de
ketting liggende keeshond,
die altijd zo in tel was
omdat hij bij het minste
geluid al luid keffend
aansloeg, afgedaan. Is
verdrongen door
computergestuurde en
peperdure
bewakingssystemen.
Borden met opschriften als
„wacht u voor de hond"
maken allengs meer plaats
voor borden die mededelen
dat „camera's over uw en
onze eigendommen
waken."
Door
Sjak Jansen
De bewakingsindustrie is in ons land en daarbuiten
druk bezig een enorme vlucht te nemen. Jaarlijks
gaat er alleen al in elektronische systemen 150 mil
joen gulden om. Het aantal verkochte alarminstal
laties wordt geschat op honderdduizend.
Topgeheimen
h een tijdsbestek van nog geen
tien jaar is het aantal Neder
landse bedrijven óp het ge
bied van security uitgegroeid
van honderd naar ruim ze
venhonderd met in totaal
meer dan twintigduizend ar
beidsplaatsen. In de beveili
gingsbranche is zelfs sprake
van wildgroei. Schuldig daar
aan is in hoofdzaak onze wet
op de weerkorpsen, die uit
1937 stamt en zeeën van
ruimte laat.
„Big Brother is watching you",
de kreet die George Orwell
slaakte in zijn bestseller
'1984', is inmiddels „big busi
ness" geworden. Het is een
groot gat in de markt geble
ken. Een markt waarin volop
muziek zit en die nog tal van
nieuwe geluiden laat horen.
Eén van die geluiden is afluis
terapparatuur. Drie bedrij
ven in Nederland hebben
zich daar intussen op toege
legd. Het Arnhemse Spytech
BV is er één van. Het bedrijf
is gevestigd in de huiskamer
van Ronald de Groot, een
27-jarige Arnhemmer die be
zield zegt te zijn van de zon
derlinge nering die hij be
drijft. Over enkele maanden
verschijnt van zijn hand een
boek getiteld: "U wordt afge
luisterd"
Veel van de accessoires die De
Groot verkoopt, ontwikkelt
hij dan ook zelf. „Eigenlijk
maak ik ze na", bekent hij.
„Alles wat ik verkoop is tien
jaar geleden door de CIA
(Amerikaanse inlichtingen
dienst) uitgevonden en in de
loop der jaren via Japan hier
terechtgekomen. Ik voeg
daar wat aardigheidjes aan
toe, maar in feite maak ik het
na", aldus De Groot.
Interessant is dan ook de vraag
wat iemand ertoe beweegt
om aan dergelijke apparatuur
zoveel geld uit te geven. Is
het louter om topgeheimen te
ontfutselen? Is het om de vij
and te schaken? De Groot
schudt het hoofd. Menige ja
loerse echtgenoot, zo weet
hij, trekt zulk een bedrag
graag uit om aan de weet te
komen wat vrouwlief alle
maal uitspookt wanneer hij
op kantoor zit.
Een directeur kan soms even
min zijn nieuwsgierigheid
onderdrukken naar hetgeen
zijn boekhouder allemaal
door de telefoon zegt. Om
Ik verkoop het daarom wel.
Maar installeren doe ik het
per se niet, anders kom ik in
gewetensnood."
De Groot zegt dan ook ver
heugd te zijn dat z'n grootste
klant erop staat alles zelf te
installeren. „Dat is de over
heid, de Binnenlandse Veilig
heidsdienst. Via tussenbe-
drijven betrekt die van mij
veel apparaten. En dat zy
daarmee mensen screenen,
ook wanneer dat niet terecht
is, tja Mijn telefoon tappen
ze ook af. Van de ene kant ga
ik daar heel erg van over mijn
nek, maar van de andere kant
houd ik daar gewoon reke
ning mee."
Honkbalknuppel
dus Offringa die erkent dat
angst een slechte raadgever
is maar dat hij er desondanks
een aardig graantje van mee
pikt.
Het mes snijdt dan soms aan
twee kanten. Want schaft ie
mand zich, ter verlossing van
zijn achtervolgingswaanzin,
een betrekkelijk overbodige
telefoonafluister-verklikker
aan, dan is dat als middel
goedkoper dan de psychiater.
Gewetensnood is er zodoende
al evenmin bij Offringa. „Het
is volstrekt legaal wat ik doe.
Het gebruik van afluisterap
paratuur is strafbaar, maar
het bezit en de verkoop ervan
niet. Wat de klant met de ap
paraten doet, is niet mijn
zorg. Dat kan ook niet. Toen
ik dit bedrijfje opzette heb ik
alleen een nieuwe markt wil-
veel waarde aan exclusiviteit
van zijn artikelen. Openbare
verkoop schaadt volgens
hem de effectiviteit van het
prod uk t Het moeten gehei
me artikelen blijven. Om zich
van de serieuze bedoelingen
van zijn klanten te vergewis
sen vraagt hij dan ook 25 gul
den voor zyn catalogus.
Een slechtziende oude dame
vond onlangs veel baat bij
het Amsterdamse eenmans
bedrijfje. Ze kocht een micro
foontje, bevestigde het op het
schild van haar geregeld
zwierende schildpad en on
dervindt sedertdien geen en
kele moeite meer bij het op
sporen van haar trouwe
vriend. Offringa vertelt deze
anekdote ter illustratie van
de positieve hoek waaruit hy
de afluisterapparatuur be
kijkt.
treedt in werking
een plastic lusje, dat aan elk
kledingstuk zit bevestigd, het
elektronisch oog passeert.
Diezelfde plastic lusjes en
vergelijkbare elektronische
sluizen worden ook in psy
chiatrische ziekenhuizen ge
bruikt Alleen worden die
met aan kleren bevestigd
maar aan ontoerekeningsvat
bare mensen, opdat zij er niet
vandoor zullen gaan.
Langs deze weg heeft security
in de afgelopen jaren op me
nig plekje zijn intrede ge
daan. Verwonderlijk is die
zucht naar beveiliging overi
gens niet in een tijd waarin
de misdaad groeit, als gevolg
van een allengs dunner wor
den portemonnee, waardoor
het stelen dus steeds meer de
moeite waard wordt
Als jongetje van twaalf schiep
hij er al behagen in het televi
sietoestel van zijn ouders te
storen. Hij deed dat met een
provisorisch zendertje. Tel
kens als zijn vader uit de luie
stoel was opgerezen om te
kijken wat er aan het toestel
mankeerde, schakelde Ro
nald het stoorzendertje uit,
Met de nodige verve presen
teert hij het nieuwste snufje
op zijn gebied: een hyperge
voelig afluisterapparaat dat
werkt met laserstralen. Het is
een beangstigend stukje
techniek. Ogenschijnlijk is
het een gewone camera, maar
wanneer je het op een statief
zet en richt op een raam,
waarachter gepraat wordt,
dan kun je elke flard van het
gesprek opvangen. Zelfs op
vijf kilometer afstand lukt
dat, aldus De Groot. Een foto-
gevoelige cel in de laserstraal
reageert op de trillingen van
het stemritme op de ruit en
de laserstraal weerkaatst dat.
Ofschoon de prijs van dit appa
raat niet misselijk is (vijftig
duizend gulden) is er volgens
De Groot een niet te onder
schatten markt voor. Hetzelf
de geldt voor bovengenoem
de fotograferende koffertjes,
maar niet te spreken van be-
drijfsspionage. Concurreren
de bedrijven die bij elkaar in
filtreren zijn allang geen uit
zondering meer.
Overbodig is het spul niet,
meent De Groot. Veeleer nut
tig. De boze tijd waarin wij le
ven, bewijst het volgens hem.
„Met een anti-gijzelingszen
der op zak, was Car ansa niet
gekidnapt. Hij had maar op
een knopje hoeven drukken
en de politie had hem in een
mum van tijd opgespoord."
Anderzijds verheelt de Arn
hemmer niet dat deze appara
ten evenzogoed minder ho
norabele doelen kunnen die
nen. Iemands privacy lijkt er
ten dode mee opgeschreven.
„Dat hou je toch", aldus De
Groot, „dat heb je met alles.
antwoord vindt om met het
verkopen van afluisterappa
ratuur zijn brood te verdie
nen. Dick, 35 jaar oud en het
prototype van de new selfma
de businessman, bestiert
sinds drie jaar het eenmans
bedrijfje Personal Security
Systems, gevestigd in de
woonkamer van zijn apparte
ment in hartje Amsterdam.
„Ik vergelijk het altijd met
een honkbalknuppel", zegt
hij. „Dat ding is bedoeld om
sport mee te bedrijven, maar
er zijn mensen die er een an
der de hersens mee inslaan."
Volgens de Haarlemse ex-disc-
jockey wordt de kostbare af
luisterapparatuur vrij zelden
uit nieuwsgierigheid aange
schaft. „Daar is het te duur
voor. Het is veeleer uit angst
om zakelijk of privé in de ma
ling te worden genomen", al
len aanboren. De suggestieve
afluistermarkt bestond na
melijk al lang, alleen Ln een
andere hoek: de hobbyhoek."
Drugs
Asbakken met ingebouwde mi
crofoons en in diplomaten-
koffers aangebrachte video
uitrustingen heeft Offringa in
meer dan één uitvoering. Net
als zovele andere apparaten.
Het stiekem fotograferende
polshorloge bijvoorbeeld.
„Geknipt voor journalisten",
meent Offringa. „En vol
strekt legaal, want nergens in
de wet staat dat je niet mag
fotograferen."
Offringa, tevens eigenaar van
een winkel in draadloze tele
foons en directeur van de
hoofdstedelijke Telefonische
Boodschappendienst, hecht
Een negatieve benadering past
evenmin bij Ronald de Groot
van het Arnhemse Spytech.
„Neem deze peilzenderinstal
latie. Aan het zendertje zit
een magneetje. Als je dat on
der een auto bevestigt, kun je
'm op kilometers afstand vol
gen. Voor de narcoticabriga
de in Amsterdam betekent
dit een uitkomst. In plaats
van kleine drugkoeriers te ar
resteren achtervolgt de poli
tie die nu, in de hoop dat zy
haar naar de grote bazen
leidt, die gewoonlijk achter
de schermen blijven en moei
lijk zijn te pakken."
Miljoenen
De Groot wil maar zeggen dat
alles z'n nut heeft. Ook de
elektronische sluizen in grote
confectiezaken, die alarm
slaan wanneer iemand een
kledingstuk steelt Dat alarm
Koffertjes met ingebouwde
cassetterecorders, lichtge
voelige microfoons en bijbe
horende zendertjes zyn dan
ook inherent aan ons tyds-
beeld. Met een dergelyke mi
cro-elektronische uitrusting
kan men op veilige afstand
rechtstreeks een gesprek vol
gen dat elders wordt gevoerd.
Zakenlieden tonen daar steeds
meer interesse in. Soms staan
er zulke belangen op het spel
dat men het koffertje achter
laat, omdat ophalen gewoon
te riskant is. Maar volgens
Dick Offringa zit de gerrud-
delde zakenman daar niet
mee: het apparaat heeft dan
doorgaans zyn geld al dubbel
en dwars opgebracht. „By
vergaderingen die worden af
geluisterd", zo weet hij, „gaat
het namelijk niet om derde
rangs zaken maar vliegen de
miljoenen over tafel."
Big business dus.
Dick Offringa bij de
in diplomatenkoffers
met dubbele bodem
verpakte
afluisterapparatuur.
"Wat de klant ermee
doet, is niet mijn
zorg."
Foto: Luuk Gos«wehr
