Een beschut plekje in
de grote boze wereld
E>1,a
Bruno Mertens (64)
creëerde eigen
leefgemeenschap
in Zeeland
Door
Miep Hoenson
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1982
leerperiode hier pe zien uit
zwermen, waarna ze het ge
leerde overbrengen op ande
re mensen. Een soort kristal-
lisatie-proces dus".
Toeval
Zo duidelijk opgezet als het
dorp zelf én zijn leider zijn, zo
toevallig zyn de huidige be
woners er terechtgekomen.
Chris, een Nieuw-Zeelander,
werkte bij de Deltawerken.
Hij woonde alleen in een spe
ciale woongelegenheid voor
werknemers aan dat project.
Uit nieuwsgierigheid kwam
hij tijdens één van zijn wan
delingen achter de houten
wal van het Tidorp terecht.
Hij bleef, en heeft daar nooit
spijt van gehad. "Ik zou écht
niet anders meer willen, ik
ben hier gelukkig. Toen ik
kwam had ik nog een andere
levenswijze. Ik dacht toen
aan veel uitgaan, visite, aan
vrienden. Nu niet meer. Ik
ben net een weekeinde weg
geweest, naar vrienden, en
het was een verademing om
weer terug te zijn. Al dat tv-
kijken, dat koffie drinken...
dan merk je pas hoe Anders je
bezig bent".
Anne-Mane zocht eigenlijk
werk op een alternatieve
boerderij en werd bij toeval
naar het Tidorp verwezen.
Dat was drie jaar geleden.
Een paar maanden bleef ze,
toen vertrok ze weer om vo
rig jaar terug te komen. "De
eerste keer was ik niet zo
goed gemotiveerd, maar nu
wel", geeft ze als reden voor
die terugkeer op.
Kees las een artikel over het
dorp en zijn bewoners in een
blad voor alternatieve (eet-)
gewoonten. Kwam naar Zee
land "om het te proberen" en
bleef, ondanks het feit dat hij
er geen eigen caravan had om
in te wonen. Dat was acht
maanden geleden. Ook tij
dens de barre winternachten
sliep hij in de tent, ooit door
Mertens zelf gemaakt en
neergezet Sinds een maand
heeft hij een eigen huisje, een
voormalige werkkeet.
Annie was voor zichzelf al be
zig met een levensfilosofie
achter een gezonde manier
van eten toen ze van het be
staan van het Tidorp hoorde.
Ze kwam en bleef. "Voor mij
is het bestaan het leven in
AAndacht. En dat de basis
daarvan mediteren is. staat
voor mij vast. Die basis pro
beer je in je dagelijks leven te
Omschakeling
Het Tidorp is een besloten, vei
lige gemeenschap, die heel
wezenlyk verschilt van de
wereld erbuiten. Desondanks
zeggen de bewoners, in de ge
meenschappelijke meditatie-
annex bibliotheekniimte ver
zameld voor het theedrinken,
niet panisch te worden bij het
idee ooit weer die andere
maatschappij te moeten bin
nenstappen
Annie: "Nee, want je leert hier
vrede te hebben met jezélf.
En als je dat eenmaal hebt
kun je overal vrede vinden.
Dan speelt het totaal geen rol
meer wAAr je bent".
Anne-Marie is na een aantal
maanden Tidorp een tijdlang
teruggeweest naar het ouder
lijk huis. Ze werd toen post
bode, en had in die tijd geen
last van 'ontwenningsver
schijnselen': "Het ritme is
heel anders, dat wel. Verder
is het énerzyds makkelijker,
buiten. Hier is het echt primi
tief, je hebt het elders heel
wat luxueuzer. Maar ander
zijds is hier de groep, waar
aan je steun hebt. Je bent
hier veel meer geborgen.
DAAr moet je het alleen zien
te klaren".
De enige voor wie het verblyf
m het Tidorp permanent heet
te zijn is Bruno Mertens Per
slot van rekening wordt hij
als leider erkend, omdat hij
het was die de gemeenschap
opzette. Zyn aanwezigheid is
meer dan nadrukkelijk. Mer
tens wordt door de anderen
als stuwende kracht gezien.
Toch kan hy zich voorstellen
dat anderen zijn werk over
nemen. "Wat ik dan zou gaan
doen? Wegtrekken, waar
schijnlek om ergens anders
een nieuw Tidorp te begin
Zes jaar geleden trok Bodegravenaar Bruno Mertens (64) de
deur van zijn kapitale boerderij achter zich dicht. Hij vertrok
van de overvolle Randstad naar het kale Zeeland, waar
Mertens op een stukje kleigrond een pionier werd.Op
anderhalve hectare tuinbouwgrond op het eiland Schouwen
maakte Mertens pas goéd een begin met zijn geesteskind, het
Tidorp. Een idee dat hij eerder had uitgeprobeerd met een
klein groepje geestverwanten in het Zoeterwoudse klooster 'De
Goede Herder'.
Het idee voor wat zijn leefgemeenschap zou moeten worden
komt bij de Boeddhistische meditatie vandaan. De naam die
het Tidorp meekreeg ook. Ti betekent: de allerkrachtigste
kiemkracht.
Mertens doel, het opzetten van een ambachtelijke leef- en
leergemeenschap van meditatie, gezondheid, vrijheid en liefde
voor alles wat leeft en groeit, lijkt tergend langzaam maar
zeker van de grond te komen. Er is een dorp, hoe kleinschalig
ook, en er zijn bewoners. De grond is ontgonnen en in keurige
stukjes verdeeld. De huidige bewoners leiden er een ander,
maar een in dat genre toch een regelmatig leventje. Miep
Hoenson nam er een kijkje.
Een beschut dorpje in een gro
te, boze wereld. Daarop lijkt
het Tidorp, gelegen op het
Zeeuwse eiland Schouwen,
waar Bodegravenaar Bruno
Mertens (64) nu een dikke zes
jaar de scepter zwaait.
Beschut, in de figuurlijke én
letterlijke zin des woords.
Het dorp ligt aan een verlaten
weg tussen Renesse en
Haamstede op het toch al niet
drukbevolkte eiland. De in
gang van het Tidorp ligt ver
scholen in een hoog opge
trokken houtwal. Die wal be
schermt de bewoners tegen
opdringerige blikken van
nieuwseieriee voorbii gan
gers. Net zo wil Bruno Mer
tens rijn dorpelingen, een
handvol noeste werkers, een
tijdlang beschermen. Ze kun
nen in Tidorp uitrusten, na
denken én leren om na enige
maanden of jaren weer terug
te gaan naar het échte gebeu-
Op het eerste gezicht lijkt het
Tidorp niet meer dan een
hoopje armoe. Tien sljecht on
derhouden caravans op een
drassig dorpspleintje. Overal
afval, op sommige plaatsen
hoog opgestapeld. Wrakkige
schuurtjes, een cirsustent die
staat te klapperen in de wind.
Een half afgebouwd gebouw
tje, waarin regen en wind
nog vrij spel hebben. Wél kip
pen, ganzen en katten, maar
verder is er geen levende ziel
te bekennen. En de stilte is
bijna benauwend.
Betrekkelijk
Even later blijken alle hoeken
en gaten van het terrein wel
degelijk mensen te herber
gen. Ze komen op het geroep
van Bruno bedaard aanlopen,
voor de foto, en verspreiden
zich even later weer om de di
verse bezigheden te hervat
ten.
Na een rondleiding van Chris,
één van de bewoners, zijn de
eerste indrukken die het Ti
dorp opriep grondig veran
derd. Niks provisorisch, en
die armoe is maar betrekke
lijk. Het dorp is nog steeds in
aanbouw - vandaar ook de
half voltooide muren - en al
dat zogenaamde afval heeft
daarbij een nuttige functie.
Alle bouwsels worden met af-
valmateriaal vervaardigd.
Anders dan in die andere we
reld wordt niets zomaar weg
gegooid. De muren van de
schuur bijvoorbeeld, de eer
ste permanente bedrijfsruim
te waaraan 's zomers wordt
gebouwd, zijn gevuld met le
ge flessen. De stenen ervan
gestort met zand. Het dak
wordt nog gemaakt van
boomstammen.
Bovendien blijkt dat Mertens
zijn 'zaakjes' keurig op een
rijtje heeft staan. De bewo
ners betalen vijftien gulden
per dag voor hun verblijf, de
'kost en inwoning' in Tidorp.
Alles wat het land oplevert,
en dat wordt dankzij het in
tensief bewerken van de ar-
Bruno Mertens
met zijn
huidige
groep
bewoners
van het
Tidorp,
van de westerse wereld. "De
natuur is luxe. Evenals medi
tatie. Mediteren is aandacht
hebben voor je lichaam. Voor
de fundamentele bezigheden
daarvan, zoals lopen en
ademhalen. De mens moet
één zijn met de natuur. Als
het koud is moet je niet bij de
kachel kruipen, maar de na
tuur van dat moment erva-
De strikte dagindeling van de
Tidorpelingen maakt onmis
kenbaar duidelijk hoé sober
de levenswijze is. Om zes uur
staan ze op. Gezamenlijk lo
pen ze naar de bron, de enige
watervoorziening die het ter
rein rijk is. Ze wassen zich
daarbuiten, natuurlijk met
koud water. Vervolgens doen
de drie mannen en vijf vrou
wen wat aan trimmen of
hardlopen. Daar worden ze
warm van. Van zeven tot acht
uur mediteren ze. Dat medi
teren is een baken, een hand
leiding ook voor het leven en
werken in Tidorp. Dan volgt
de werkbespreking. Nie
mand heeft een vaste taak, de
werkzaamheden worden elke
dag opnieuw verdeeld. Een
uur lang is er gelegenheid om
te ontbijten. Overbodig om te
vermelden dat er zo sober, zo
gezond mogelijk wordt gege
ten. Sigaretten en alcohol ho
ren daar om te beginnen al
niet bij.
Dagindeling
Dan beginnen de dorpelingen
aan hun dagtaak. Die kan va
riëren van timmeren, fruit be
werken, het terrein plus
bouwsels onderhouden tot
het bezig zijn met huishoude
lijke taken: schoonmaken, af
wassen en eten koken.
Tussen de middag, weer of
geen weer, stappen ze op de
fiets. Een kwartier fietsen en
de Tidorpelingen zijn bij de
zee. waar ze een duik nemen
(Chris: "Dat zwemmen hóórt
erbij, maar niemand dwingt
je ertoe hoor"). Dan is het tijd
voor de kruidenthee, een bo
terham. Tot zes uur in de
avond wordt er weer ge
werkt. Na een uur meditatie
volgt om zeven uur het
avondeten.
Dag in, dag uit wordt deze dag
indeling in Tidorp gehan
teerd. Het begrip weekeinde
kennen de bewoners niet. Ze
zeggen daaraan geen behoef
te te hebben. Kees, verbaasd
"Iets voor jezélf gaan doen?
Maar wij doen de hele dAg
iets voor onszelf. Wij zien het
bezigzun op het terrein niet
als werk, maar als het terug
vinden van onszelf'.
Bruno Mertens over de filosofie
achter het Tidorp: "Ik wil
hier voor een gedeelte goed
maken wat aan het huidige
onderwijs ontbreekt: het met
je handen bezig zün. Hand
en leerwerk moeten even
wichtig naast elkaar staan,
maar in de hedendaagse
maatschappij telt alleen het
hersenwerk. Niemand hier
die niet bereid is om met z'n
handen te werken. En daar
door komt de natuurlijke ge
voelswereld weer boven. Die
is gekraakt, geblokkeerd, als
gevolg waarvan mensen neu
rotisch en gecompliceerd zijn
geworden. En wat is daarvan
weer het gevolg?", zegt Mer
tens op docerende toon,
ademloos beluisterd door
zijn leerlingen. "Dat de men
sen oorlog maken met zich
zelf én met hun omgeving".
Bruno Mertens is na zes jaar Ti
dorp, na tientallen van zyn
mede-dorpelingen te hebben
zien komen en weer te zien
gaan, niet tevreden. 'Tevre
denheid is een woord dat ik
niet ken Maar ik ben een
beetje voldaan, omdat ik met
Tidorp heb bewezen dat het
anders kan. Dat je wel dege
lijk een samenleving kunt
creëren zonder oorlog. De
wereld hierbuiten ziet er zo
gevaarlijk uit mijn streven
is om de bewoners na een
me bouwgrond steeds meer,
kan worden gebruikt. Thee,
gemaakt van de tientallen
soorten kruiden" die op het
terrein groeien. Appelcider
en gedroogde appeltjes, die
de boomgaard oplevert.
Groenten en chutney. De be
woners produceren bijna ge
noeg om zelf van te leven;
wat ze teveel hebben wordt
verkocht of geruild. Niet om
er luxe-goederen voor in de
plaats te bemachtigen. Wel
om de produkten die het land
zelf niet kan opleveren, gra
nen en (oud!) brood, in huis
te halen.
Spartaans
Acht bewoners telt het Tidorp.
's Zomers groeit dat aantal
sterk aan. 'Alternatievelin
gen' brengen er hun werk
vakantie graag door. Ieder
een die belangstelling heeft
voor het wonen in het dorp is
welkom, mits hij of zij zich
aan het dagprogramma
houdt, en tenminste een
week blijft. Het buitenleven
dat de bewoners er leiden
lokt gedurende de kille
maanden minder volk. Dat
leven moet de hedendaagse
mens wel rillingen bezorgen.
Ga maar na: voorzieningen
als elektriciteit en gas horen
niet bij de filosofie van het le
ven in en met de natuur, die
er in Tidorp op wordt nage
houden. (Anne-Marie, een be
woonster: "Als je hier een
tijdje bent en je gaat terug,
dan is het echt een wónder
om warm water zomaar uit de
kraan te zien stromen, en
licht te maken door een sim-
Del knopje in de muur aan te
raken, naar de wc te lopen
zonder drie jassen aan te
trekken en een kaars mee
te nemen").
Mertens gelooft niet in de luxe
pen klein deel van de produktie van het dorp: plastic bakjes worden met zaadjes gevuld en later doorver
kocht aan mensen die wat groen op de vensterbank willen hebben.
