WJA
De vakman
heeft weer
toekomst
"Schoolverlater moet iets
extra's te bieden hebben"
r i
r?
r n r ir U TT 1
voorkeur. Enkele jaren geleden
was dat nog anders De decanen
op de middelbare scholen zijn op
deze groep schoolverlaters niet
zo ingesteld- Zy zyn in de eerste
plaatsgericht op doorstroming
naar het vervolgonderwijs"
Met een verhit hoofd en in
een smerige overall komt de
monteur onder de planken
vloer vandaan. Hij is de
veertig ruim gepasseerd,
heeft stevige armen en een
beginnend buikje.
Tegenover zijn jongere
collega, die de hele tijd door
het gat naar hem heeft
gekeken, gaat hij er prat op
een hele gave las te hebben
gemaakt. De nog wat
slungelige jongeman knikt
en zegt dat-ie het heeft
gezien. De monteur stroopt
zijn mouwen op. Hij toont
'De schoolverlaters moeten iets
extra's bieden. Een typediploma
blijkt bijvoorbeeld wonderen te
doen als je na de mavo gaat solli
citeren. Maar een boekhouddi-
ploma verhoogt de kansen op
werk eveneens. Neem nou de
bouwvakkers. Deze groep heeft
het op het moment heel moeilijk.
Als je van dé lts komt en je hebt
die richting gekozen, zorg dan
dat je je verder gaat specialise
ren. Kijk, betonnen blokkendo
zen worden er nauwelijks meer
neergezet. De huidige nieuw
bouw vraagt meer vakman
schap".
'Ook wordt er door de overheid
nog wel geld uitgegeven voor ou
de stadswijken en panden die ge
renoveerd en gerestaureerd moe
ten worden. Daar zijn vakmen
sen voor nodig die meer kunnen
dan alleen een hamer en een spij
ker vasthouden. Grofweg kun je
zeggen dat alle niet-specialisti-
sche banen 'op' zijn. Ik kan na
tuurlijk niet ontkennen dat er
duidelijk minder vacatures zijn,
maar vraag naar veelzijdige vak
lui is er nog wel".
Voorsprong
Veel leerlingen van het lager be
roeps onderwijs in de regio Lei
den willen na het behalen van
het diploma gelijk aan de slag.
Van de 1072 mannelijke leerlin
gen gaven er in 1981 (naar schat
ting) 769 te kennen te willen
werken. Ruim de helft van de 741
afgestudeerde vrouwelijke leer
lingen wilden dat ook. Van de
mannen lieten 141 zich in augus
tus inschrijven bij het arbeidsbu
reau en van de vrouwen 164. Van
die groep stonden er op 6 januari
1982 nog 72 mannen en 124 vrou
wen ingeschreven.
De Technische School aan de
Haagweg doet er al het nodige
aan om de leerlingen ervan te
doordringen dat een lts'er er met
een diploma alléén niet is. Vol
gens directeur K.H. de Bruyn
hoeft er ook geen twijfel aan te
bestaan dat de waarde van de di
ploma's afneemt naarmate er
meer liefhebbers voor een baan
op de stoep staan. Toch weer
houdt hij zijn leerlingen, die het
heel graag willen, er niet van om
bijvoorbeeld automonteur te
worden. Een vak waar op het
moment de klad in zit. Hij geeft
ze alleen het advies wat méér te
kunngn dan andere afgestudeer
den.
de ander zijn handen, zoals
een schooljongen die wordt
verdacht van de diefstal van
meesters krijtje. "Kijk",
zegt hij, "dat zijn nou mijn
diploma's".
Vroeger waren bazen nog
wel eens gevoelig voor twee
veertien karaats handen.
Tegenwoordig zijn het de
papieren diploma's met
daarbij liefst ervaring en
vakmanschap. Voor het
kwart miljoen
gediplomeerde
schoolverlaters, die jaarlijks
een baan zoeken, een haast
'Speculatief bezig zijn is heel ge
vaarlijk. Over een jaar kan die
autohandel wel weer in de lift zit
ten en dan zit je met knullen die
tegen hun zin iets anders hebben
gekozen. Degenen die een voort
gezette studie in het middelbaar
beroepsonderwijs te moeilijk
vinden kunnen verder studeren
binnen de school. Op die manier
rekken ze de studietijd en heb
ben ze straks meer kansen. Door
stages in de bedrijven kunnen ze
ook een voorsprong krijgen op
andere sollicitanten. Van de
twaalf leerlingen die vorig jaar
zijn afgestudeerd in de elektro
technische richting volgen er
acht dit jaar nog een mechanisch
technische richting".
Lichtpunten
Natuurlijk zijn er ook wel lichtpun
ten te ontwaren voor de school
verlaters. Roodzant: "Met name
in de technische sector gaat het
nog niet zo slecht met de werkge
legenheid. In de metaalsector zit
men nog te springen om bekwa
me vaklieden".
De arbeidsmarktonderzoeker
merkt inderdaad dat scholen
steeds meer toestaan en stimule
ren dat leerlingen zich bekwa
men in verschillende richtingen.
Hij is blij met deze ontwikkeling.
"Er zijn natuurlijk meer moge
lijkheden dan een extra jaar op
de lts: bijvoorbeeld het leerling
wezen. Een combinatie van
werken en onderwijs". Gerust
stellend laat hij erop volgen:
Als je autotechniek hebt gekozen
betekent dit beslist niet, dat er
geen aansluiting bestaat met an
dere beroepsopleidingen".
Uit de hele regio komen leerlingen
(ruim 700) naar Boshuizen,
school voor middelbaar en lager
beroepsonderwijs. De school
heeft veel mogelijkheden, zowel
beroepsgericht als op het gebied
van voorbereidend onderwijs
voor vèrvolgstudies. De school-
dekaan mevrouw Wiersinga
vindt dit een groot voordeel. "De
eerste jaren maken ze kennis met
allerlei vakken. Daarna kar er
gericht worden gewerkt: een vak
of doorstuderen?"
'Ruim driekwart van de leerlingen
zijn meisjes. Die hebben wel
eens een duwtje in de rug nodig.
ondoenlijke eis. Zeker nu,
in een periode dat de
werkgelegenheid schaarser
wordt. Er zijn dan ook wat
verschuivingen te zien:
scholieren die in hun studie
goed kunnen meekomen
proberen door te studeren.
Anderen combineren studie
met werk. Terwijl jonge
werklozen met klem wordt
geadviseerd gebruik te
maken van de
(gesubsieerde)
mogelijkheden om iets bij
te leren. Schoolverlaters die
niets extra's hebben te
"Ze moeten
de kans
hebben
werkervaring
op te
doen"
(foto
Dirk Ketting»
Een meisje dat op "het lager huis
houd- en nijverheidsonderwijs
(lhno) terecht komt heeft nog
steeds het idee dat ze niets kan.
Daar komt nog bij, dat vaak door
de- omgeving van de leerling en
het bedrijfsleven de spottende
benaming Spinazie-acedemie le
vendig in stand wordt gehouden.
Ze hebben er geen notie van wat
hier allemaal te leren valt".
Niet verzadigd
Mevrouw Wiersinga kan dat moei
lijk verkroppen. "Waarom moe
ten deze leerlingen zich extra be
wijzen? Want als ze eenmaal aan
de slag zijn worden ze geroemd".
Ze gaat dan ook dikwijls de boer
op om bedrijven en ouders voor
te lichten. "De gezondheids- en
welzijnssector zijn beslist nog
niet verzadigd", meent ze. Rood
zant wil daar wel een kantteke
ning bij maken. "In deze secto
ren wordt erg bezuinigd. We
bieden, gaan het moeilijk
krijgen.
De overheid vertrouwt
erop, dat vijftig procent van
de schoolverlaters binnen
drie maanden een baan
heeft en zeventig procent na
vijf maanden. Dat
percentage loopt in een jaar
óp tot ruim negentig.
Maar er blijft dan wel een
grote groep van jonge
werklozen over: zo'n
130.000 man. Wat moet je
doen om uit die groep te
blijven of (als je ertoe
behoort) om er uit te
komen?
merken dat de subsidiekanalen
langzaam dichtslibben, waar
door de doorstroming in de na
bije toekomst wel eens kan gaan
stagneren.
Mevrouw Wiersinga: "Op de stage
plaatsen moeten de leerlingen
zich bewijzen en ervaring op
doen. Dat is tot nu toe steeds
goed gegaan. Het komt nog gere
geld voor dat ze een leerling vra
gen om na de studie daar te ko
men werken".
De mensen die na de algemene
lhno-opleiding beroepsgericht
verder willen gaan, maar nog
niet precies weten wat, kunnen
een jaar de Interim Algemene
Schakelopleiding volgen. Wier
singa: "Ze maken dan kennis
met verschillende beroepen. En
doordat ze veel stages lopen,
hebben ze zelf gauw genoeg in de
gaten waar ze nodig zyn. Op mid
delbaar beroepsniveau kunnen
ze dan hun vak leren".
Door
Saskia Stoelinga
Ook de laatbloeiers op het lager be
roepsonderwijs en mavo kunnen
doorstuderen. Ze hoeven daar
voor niet door te stromen naar
mavo of havo. Enkele jaren gele
den is de Vooropleiding Hoger
Beroepsonderwijs (VHBO) in het
leven geroepen. Een theoretisch-
praktisch genchte opleiding, die
drie jaar duurt. De leerlingen
kunnen twee keer per jaar exa
men doen, waarbij niet alle vak
ken tegelijk hoeven te worden
geëxamineerd. Mevrouw Wier
singa: "Het is niet zo schools.
Veel komt neer op zelfwerk
zaamheid. Vooral de oudere leer
lingen vinden dat heel prettig. Je
ziet ook dat velen, die willen
werken, pas in januari de laatste
vakken afsluiten. Ze komen dan
in een gunstiger tijd op de ar
beidsmarkt".
Goede keuze
Vooral in het Algemeen Vormend
Onderwijs (mavo-havo-vwo) ziet
men de opleiding niet meer als
een eindstation. Er wordt daar
vaak niet meer bewust gekozen
voor een afgeronde studie om
daarna de maatschappy in te
stappen Van de 1565 jongens en
1573 meisjes die in juni '81 exa
men deden in de regio Leiden,
behoorden naar schatting 244
jongens en 302 meisjes tot de de
finitieve schoolverlaters. Van dc
mavo-kandidaten stonden eind
augustus 50 mannen en 97 vrou
wen bij het arbeidsbureau gere
gistreerd. Voor havo- en vwo-
kandidaten samen 56 mannen en
83 vrouwen. Vijf maanden later
telt men voor de mavo nog 37
mannen en 54 vrouwen; havo/
vwo 46 mannen en 56 vrouwen.
Roodzant: "Met deze groep, die wil
werken en beslist niet doorstu
deren zit het een beetje moeilijk.
Zy hebben geen vak geleerd Dg
leerlingen van het lager of mid
delbaar beroeps onderwijs krij
gen by sollicitaties veelal de
"Wy adviseren vooral mavo-leer
lingen: leer er in korte tijd, in een
andere meer praktische vorm,
iets bij. Als men een vak heeft ge
leerd, heeft men immers meer
kansen. Al enkele jaren draaien
in Leiden aan de Streekschool
cursussen voor jeugdige werklo
zen, speciaal bedoeld om derge
lijke jongeren te helpen een goe
de keuze te doen".
Beroepsgericht
Die overtuiging bracht ook de
overheid ertoe het Kort Middel
baar Beroepsonderwys op te zet
ten. Een onderwijsvoorziening
gepland met het oog op de ar
beidsmarkt. In Leiden. Katwijk
en Rijnsburg een aantal scholen
dit jaar met deze opleiding, be
doeld voor jongeren van zestien
tot negentien, begonnen. De
duur van de opleiding is twee
jaar. Voorlopig zijn er vijf studie
richtingen ondergebracht in het
experiment: tuinbouw, detail
handel, administratie, installatie
techniek en metaalbewerking.
Deze opleiding is in pnncipe drem
pelloos. Wel is de genoten voor
opleiding bepalend voor de stu
dieduur. Het verschil ligt dan in
tempo. Directeur Brandsma:
"Voor iedere leerling wordt juist
een individueel werkplan opge
zet. Daarom zal de lengte van de
studie en de inhoud van de stu
die per leerling verschillen. Ook
moeten de leerlingen veel stages
in diverse regionale bedry ven lo
pen".
Brandsma meent dat de leerling
die de school verlaat zich een ge
kwalificeerd vakman mag noe
men. "Er is een intensief contact
tussen de school en het bedrijfs
leven. Op die manier worden sta
geplaatsen gewaarborgd en nieu
we ontwikkelingen nauwlettend
in de gaten gehouden". Ook
Roodzant denkt dat er op deze
manier wel iets aan arbeidsbe
middeling te doen is. Een ande-
initiatief wat hy prijst is dat van
de Katwijkse Vereniging voor
Industrie en Handel. "Zy laten
schoolverlaters kennismaken
met diverse bedrijfstakken en
leggen uit wat zy kunnen ver
wachten van het bedrijfsleven en
de arbeidsmarkt in Katwijk en
omgeving".
Toenadering
öok de gemeente Leiden heeft en
kele maanden geleden een eerste
stap gezet. Zes werkloze school
verlaters kunnen by het reken
centrum van de gemeente een
opleiding krijgen in automatise
ring. Het ryk heeft hiervoor aan
de gemeente een financiële bij
drage toegezegd. In samenwer
king met het gewestelijk arbeids
bureau zyn de gegadigen gese
lecteerd.
Van dit soort plannetjes verwacht
Roodzant veel. Hy weet nog
meer voorbeelden. "De plaatse
lijke opleidingscommissie voor
het bouwbedryf, waarin de aan
nemerswereld sterk is vertegen
woordigd, zet zich er de laatste
jaren ook steeds meer voor in om
in nauw overleg met het arbeids
bureau toekomstige vaklieden
aan een baan te helpen. Men be
seft daar terdege dat ook in de
toekomst het vakmanschap be
houden moet blijven".
"Misschien dat het jeugd banen
plan van minister Den Uyl (so
ciale zaken cn werkgelegenheid)
meer bedryven kan stimuleren
werkloze schoolverlaters op te
leiden" In elk geval staat voor
Roodzant als een paal boven wa
ter dat schoolverlaters de kans
moeten krygen om werkervaring
op te doen. Zonder dat nemen
hun kansen op de arbeidsmarkt
Arbeidsmarktonderzoeker J. K. Roodzant van het Ge
westelijk Arbeidsbureau Leiden is betrokken bij pogin
gen iets te doen aan het geklaag over de kloof tussen
onderwijs en de arbeidsmarkt. Hij probeert de banden
tussen het bedrijfsleven en onderwijs in de regio Leiden
nauwer aan te trekken. Van hem is ook de constatering
dat de schoolverlaters met alleen een algemeen vormen
de opleiding (mavo, havo, vwo) het moeilijker gaan krij
gen dan de mensen met een gerichte beroepsopleiding.
