"Sancties
zijn
oorlogsdaad
Koivisto: groter
lastpak dan
zijn voorganger?
Begin nu toch akkoord
Sinaï-vredesmacht
met
C
Kort bezoekje Haig aan
In Britse premier Thatcher
m
Luns pleit voor Turkije
Ex-politiechef veroordeeld
Bonn en Parijs eensgezind over Polen:
Kortstondige
paniek in Ghana
Reagan naar Europa
"Generaals waarborgen veiligheid"
Moskou argwanend
Buitenland
y
ZATERDAG 30 JANUARI 1982
Margaret Thatcher neemt afscheid van Alexander Haig, die haar giste
ren in het kort kwam vertellen wat er de laatste week zoal in de wereldpo
litiek is gebeurd.
LONDEN (UPEReuter) - De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken. Alexander Haig, heeft zijn
terugreis van Cairo naar Washington gisteren enkele
uren in Londen onderbroken om de Britse premier
Margaret Thatcher, in te lichten over de besprekin
gen die hij de afgelopen week heeft gevoerd met zijn
Russische collega. Andrei Gromiko, en Israëlische
en Egyptische leiders.
Na de gedachtenwisseling in Downing Street zei Haig
dat de kwestie-Polen in het middelpunt van het ge
sprek stond. De Westeuropese landen hebben zich
terughoudend opgesteld ten opzichte van het Ame
rikaanse voorbeeld economische maatregelen tegen
Polen en Moskou te nemen uit protest tegen de in
stelling van de noodtoestand in Polen. De minister
zei dat de Verenigde Staten een hulpprogramma ge
reed hebben voor Polen, maar wilde geen details
verstrekken. "Wij hebben duidelijk gemaakt waar
wij op hopen en wat wij verwachten", aldus Haig.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken was
bij zijn vertrek uit Egypte gisteren tevreden omdat
vooruitgang is geboekt in de moeilijke onderhande
lingen over zelfbestuur voor de Palestijnen in de be
zette Arabische gebieden, maar het is lang niet zeker
dat er uiteindelijk overeenstemming bereikt zal
kunnen worden. Dit zeiden functionarissen in Haigs
gevolg. Zij zeiden dat het om praktische redenen
onmogelijk zal zijn de onderhandelingen voor 25
april af te ronden. Dat is de datum waarop Israël
zich uit het laatste deel van de Sinai-woestijn terug
trekt. Een hoge Amerikaanse functionaris voegde er
aan toe dat de minister twee bezoeken binnen twee
weken aan Egypte en Israël had gebracht uit vrees
dat de zich voortslepende besprekingen over zelfbe
stuur het hele bouwwerk van de vredesakkoorden
van Camp David ineen zou doen storten. Er was de
laatste tijd groeiend wantrouwen tussen Cairo en
Jeruzalem te bespeuren over elkanders toewijding
tot het vredesverdrag van 1979. Voorlopig heeft
Haig de onderhandelingen wat impulsen kunnen
geven en is het wantrouwen en de oorlog-in-wor-
ding tussen de buurlanden gesust. Volgens een
Amerikaanse functionaris is de houding van Egypte
en Israël veranderd: in plaats van de geschilpunten
te onderstrepen, beginnen beide zijden nu te den
ken over mogelijke oplossingen van de problemen.
BONN (UPI/Reuter/DPA) Frankrijk en West-Duitsland
hebben gisteren opnieuw laten blijken niets te voelen
voor economische sancties tegen de Sowjet-Unie in ver
band met de crisis rond Polen. Na een onderhoud met
kanselier Helmut Schmidt in Bonn bestempelde de
Franse premier Pierre Mauroy sancties in zekere zin als
een "oorlogsdaad".
De kwestie van de sancties is een
punt van verdeeldheid tussen de
Westeuropese landen en de Ver
enigde Staten, die al economi
sche strafmaatregelen hebben
getroffen tegen Moskou.
Mauroy verdedigde de onderteke
ning door Frankrijk, afgelopen
weekeinde, van een aardgascon
tract met de Sowjet-Unie. Vol
gens de premier heeft dit niets te
maken met de solidariteit van de
Fransen met het Poolse volk en
doet het geen afbreuk aan de
Franse veroordeling van de
schending van de mensenrech
ten in Polen.
Mauroy meent dat economische
blokkades in het verleden veelal
verschikkelijke historische ge
beurtenissen hebben ingeluid.
Nadat deze opmerking en Mau-
roy's uitlating over sancties als
oorlogsdaad in het Duits waren
vertaald, zei Schmidt dat hij het
LOME (AFP) - Burma Camp, de
zeter van de voorlopige nationale
defensieraad van Ghana die on
der leiding staat van kapiteit-
vlieger Jerry Rawlings, is deze
week een uur lang het toneel ge
weest van een felle schietpartij.
Dit is gisteren in de hoofdstad
van Togo. Lome, vernomen van
een betrouwbare getuige die
donderdag in de Ghanese hoofd
stad Accra was.
Volgens de getuige werd 's och
tends tussen vijf én zes uur ge
weervuur van automatische wa
pens gehoord binnen het kamp,
waar kapitein Rawlings woont,
beschermd door een versterkte
garde. De scholen op het kamp,
waar talloze families van militai
ren wonen, waren de gehele dag
gesloten. De reden van de schiet
partij is onbekend en het is niet
duidelijk of het gaat om een po
ging tot staatsgreep tegen het be
wind van Rawlings, die zelf pre
sident Limann op 31 december
van het vorig jaar afzette.
Volgens de getuige speelden zich
donderdagochtens panische ta
ferelen af op het vliegveld van
Accra, toen daar een militair
vliegtuig, waarschijnlijk Gha-
nees, landde. De mensen
schreeuwden: "daar komen de
Nigerianen". De menigte op de
luchthaven vluchtte omdat zij
dacht dat een commando van
een vreemde mogendheid voet
aan land zou zetten, aldus de ge
tuige, die schoten had gehoord.
's Middags werd er gedemon
streerd voor de ambassades van
de Verenigde Staten, Groot-Brit-
tannië, Nigeria, Togo, Kameroen
en Frankrijk. De betogers de
monstreerden tegen een "kom-
plot" van deze landen om presi
dent Limann weer aan de macht
te brengen.
volledig eens was met het stand
punt van zijn Franse gast.
Geschil bijgelegd
Mauroy en Schmidt spraken enige
uren met elkaar. Volgens de
Westduitse kanselier bestaan er
tussen Frankrijk en de Bondsre
publiek momenteel geen ver
schillen van mening over het te
volgen beleid inzake de Poolse
crisis en over de politiek tegen
over de Sowjet-Unie. Vlak na de
militaire machtsovername in Po
len vorig jaar december rees er
onenigheid tussen Parijs en
Bonn op dit punt. De Fransen
verweten de Westduitse regering
weekheid in haar reactie op de
gebeurtenissen in Polen. De
plooien werden vervolgens weer
gladgestreken tijdens een
spoedonderhoud van Schmidt
met de Franse president Mitter
rand.
Het Franse aardgascontract met de
Russen'verloste Bonn definitief
uit het isolement waarin het bin
nen het westerse bondgenoot
schap was komen te verkeren
wegens Polen. Volgens rege-
ringsbronnen in Bonn bleek uit
het contract dat de Fransen, on
danks hun harde kritiek op Mos
kou inzake Polen, bereid blijven
tot zakendoen. Mauroy beklem
toonde op de persconferentie dat
de Frans-Duitse vriendschap "de
harde kern van de Europese ge
meenschap" vormt en alle tijde
lijke verstoringen zal overleven.
Mauroy en Schmidt deden naar
aanleiding van hun onderhoud
voorts een klemmend beroep op
de Amerikaanse regering een da
ling van de rente te bewerkstelli
gen. De twee regeringsleiders
verklaarden dat de hoge Ameri
kaanse rentestand een ernstige
negatieve invloed heeft op de
Europese economie. De kanse
lier zei dat hij en de Franse pere-
mier deze kwestie nu weer in het
openbaar aan de orde stellen,
omdat president Reagan Europe
se steun nodig heeft bij zijn bin
nenlandse strijd tegen de hoge
rente.
VV
MOSKOU (AP) - Met alle mogelijke eer werd gisteren de RiLssische partij-ideoloog Michael Soeslov begraven.
Achter de baar liepen alle leden van het Politbureau, onder wie president Brezjnjev en minister van buitenland
se zaken Gromiko.
(Van onze correspondent
Jaap van Wesel)
DEN HAAG - Een hoge Israëlische
regeringsfunctionaris heeft gis
teravond bevestigd dat de Israë
lische regering waarschijnlijk
morgen haar fiat zal geven aan de
deelneming van Frankrijk, Enge-
WASHINGTON (Reuter/UPI) - President Reagan zal in juni naar
Europa komen voor een ontmoeting met NAVO-leiders, een
economische topconferentie en een bezoek aan de paus, zo heeft
het Witte Huis gisteren bekend gemaakt.
Van 4-6 juni is Reagan in Versailles voor de jaarlijkse economi
sche top van de belangrijkste zeven industrielanden. Op 7 juni is
hij voor een werkbezoek in Rome, waarbij hij ook de paus zal
ontmoeten. 9 En 10 juni woont Reagan de vergadering bij van de
leiders van de vijftien NAVO-landen, die mogelijk in Brussel
wordt gehouden. Het Witte Huis verklaarde, dat de president de
NAVO-top ziet als "een gelegenheid voor de NAVO haar ant
woord te formuleren op de uitdagingen van dit decennium"
Volgens het persbureau UPI zou Reagan in Parijs willen probe
ren de Franse regering te overreden een belangrijke rol te spelen
in de Noordatlantische verdragsorganisatie.
Niet uitgesloten wordt, dat aan Reagans reis nog een aantal extra
stops worden toegevoegd. Het zal in juni voor het eerst zijn
sinds zijn beëdiging, dat Reagan een ander continent bezoekt.
BRUSSEL (ANP) - De secretaris
generaal van de NAVO, mr. Jo
seph Luns, is van mening dat de
Turkse generaals er voor zorgen
dat de nationale veiligheid in
Turkije wordt gewaarborgd en
dat ook het Turkse volk hen
dankbaar is en hen vertrouwt.
Luns deed deze uitspraak in
Brussel, waar hij een lezing hield
voor reserve-officieren van de
NAVO. Luns trok ook een paral
lel met het bewind in Warschau.
"De generaals in Warschau wil
len, in tegenstelling met die in
Turkije, de democratie uitroeien.
In feite is het verschil tussen
Poolse en Turkse generaals een
De secretaris-generaal van de NA
VO zou het ironisch vinden in
dien de Sowjet-Unie uit de on
derdrukking van Afghanistan en
Polen het vooroordeel zou halen
dat het westerse bondgenoot-,
schap ernstig verdeeld zou ra
ken. "De westerse media geven
vaak de indruk dat dit ook ge
beurt. Dat wordt gedeeltelijk
verklaard door het principe dat
slecht nieuws beter verkoopt
dan goed nieuws", aldus Luns.
Volgens Luns is de NAVO zelf ook
tekort geschoten om de publieke
opinie met de juiste feiten te con
fronteren. Die feiten zijn: de
Sowjetrussische bedreiging van
de westerse oliebevoorrading
(een gevolg van de invasie van
Afghanistan, waar het Westen
volgens Luns krachtiger op had
moeten reageren) en de huidige
situatie in Polen. "De bijzondere
NAVO-ministcrraad die op 11 ja
nuari werd gehouden heeft de si
tuatie heel juist geanalyseerd en
een kader voor toekomstige ac
ties uitgewerkt. De pers echter
heeft ten onrechte gemeld dat er
binnen de raad onenigheid zou
zijn", zo zei Luns in Brussel.
land. Nederland en Italië aan de
Sinai-vredesmacht. Ook Europe
se diplomaten in Tel Aviv zeggen
dat alles erop wijst dat de Israëli
sche regering nu akkoord is.
Maar gezien de talloze uitstelma
noeuvres van Begin van de afge
lopen tijd nemen zij nog enige
voorzichtigheid in acht.
Bij het ministerie van buitenlandse
zaken in Den Haag was gister
avond nog niets bekend van een
eventueel Israëlisch ja". We vol
gen de berichten in de pers met
grote interesse en wachten af,
verklaarde een woordvoerdster
Naar nu met grote stelligheid
wordt verwacht zal de Israëli
sche minister van buitenlandse
zaken Shamir de kwestie mor
gen formeel aan de orde stellen
in het kabinet. Bezwaren lijken
er nauwelijks meer te bestaan nu
Begin akkoord is gegaan, omdat
zijn standpunt door een meer
derheid van de ministers zal wor
den gevolgd.
Het ja-woord van Begin kwam, na
dat de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Alexander
Haig bij zijn gisteren afgesloten
bezoek aan Jeruzalem met de no
dige nadruk had verzocht genoe
gen te nemen met de laatste op
helderende brief van de vier Eu
ropese landen. Dat was een
boodschap van de Britse minis
ter van buitenlandse zaken Lord
Carrington, met steun van de
drie andere collega's, dat de Eu
ropese deelneming alleen ge
schiedt op basis van de Camp
David-akkoorden, hoewel Euro
pa zich het recht voorbehoudt
daarnaast een eigen standpunt in
te nemen.
Israël heeft steeds de positie inge
nomen dat Europa zijn Midden-
Oostenpolitiek niet hoeft te wij
zigen om aan de vredesmacht te
kunnen deelnemen. Jeruzalem
eiste echter wel dat de vier Euro
pese landen in de akkoord-ver-
klaring rechtstreeks naar Camp
David verwezen. De vier wilden
dat niet, omdat de zgn. Venetie-
verklaring van de EG-landen de
PLO nadrukkelijk een rol toe
kent in het onderhandelingspro
ces, terwijl Camp David dat uit
sluit.
Op het Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken werd door
hoge functionarissen na ont
vangst van de laatste brief van de
vier ministers, nu twee weken
geleden, geroepen dat de zaak in
kannen en kruiken was. Premier
Begin gooide echter roet in het
eten en had tot het laatste mo
ment juridische bezwaren.
Israël moet volgens de Camp-Da-
vidakkoorden op 25 april de be
zette Sinai-woestijn ontruimen.
Er komt dan een bufferzone tus
sen Israëlisch en Egyptisch ge
bied, waar de circa 2500 man tel
lende vredesmacht wordt gesta
tioneerd. Andere landen die
deelnemen zijn de VS, Fiji, Co
lombia, Uruguay, Australië en
Nieuw-Zeeland. Het Nederland
se aandeel zal een contingent van
circa 100 man verbindingstroe
pen zijn. In principe gaan vrijwil
ligers voor. Het ministerie van
defensie sluit echter niet uit dat
militairen zullen worden aange
wezen, omdat ook het deskun
digheidscriterium wordt gehan
teerd.
In bijna zalvende bewoordin
gen heeft Finlands nieuwe
president Mauno Koivisto de
afgelopen week gezegd te
zullen streven naar een voort
durende versterking van de
goede relaties met Moskou,
ontwikkeling van de traditio
nele samenwerking met de
Scandinavische landen en
handhaving van de goede re
laties met andere landen. Die
goede relaties zijn belangrij
ke bouwstenen voor de Finse
neutraliteit en hoe weinig dat
op zichzelf ook zegt, het geeft
wel aan dat Finland in het -
politiek gezien - spannende
grensgebied van Oost en
West behoedzaam moet ma
noeuvreren.
Nu hebben de Finnen op dit
punt een zekere traditie hoog
te houden, want sinds hun
land in 1948 een vriend-
schaps- en bijstandsverdrag
sloot met de Sowjet-Unie
heeft de voorganger van Koi
visto - de inmiddels hoogbe
jaarde Urho Kekkonen -
voortdurend een voorzichti
ge politiek gevoerd om de
"actieve neutraliteit" van
Finland - dus goede relaties -
inhoud te geven.
Dat heeft de Finnen geen win
deieren gelegd, want sinds de
Tweede Wereldoorlog is elke
internationale crisis aan het
land voorbijgegaan. In eco
nomisch opzicht heeft Fin
land een zeer voorspoedige
ontwikkeling doorgemaakt
en nog steeds is er in het land
weinig te merken van de in
ternationale economische re
cessie die in tal van andere
landen stevig heeft toegesla
gen.
Het handelsverdrag dat in 1950
met de Sowjet-Unie werd ge
sloten, heeft daar wel veel
mee te maken. In de loop der
jaren hebben de Russen heel
wat orders in het land van de
duizend meren gedeponeerd,
vooral in de staalindustrie,
die daardoor een grote bloei
kon doormaken. Van de tota
le Finse export gaat inmid
dels 23 tot 24 procent naar de
Sowjet-Unie. Maar de hoog
conjunctuur in Finland
groeit zo hard dat de afspra
ken van het handelsakkoord -
de export en import van bei
de landen moeten met elkaar
in evenwicht zijn - van Finse
zijde dreigen te worden ge
schonden.
Politiek
In politiek opzicht is het voor
Finland eveneens belangrijk
de goede relaties met Mos
kou veilig te stellen. In tijden
van oorlog vervullen de Fin
nen, overeenkomstig het ver
drag met de Sowjet-Unie, na
melijk een soort bufferfunc
tie ten behoeve van de Rus
sen, maar zullen zij aan de an
dere kant geen enkele inmen
ging van Sowjet-zijde dul
den, omdat zij - ook in oor
logstijd - neutraal willen blij-
Tegen die achtergrond moet
het voor veel westerlingen
een vreemde gewaarwording
zijn om te zien hoe Finland
ii
zich overigens als een vol
strekt westers land ontwik
kelt, mei verkiezingen, een
sociaal-democratie en tal van
andere, ook materiële ver
worvenheden die in rijke
westerse landen gemeengoed
zijn geworden.
Tal van westerse koude-oor-
logsdenkers zijn geneigd dit
aspect onbesproken te laten
en zich voornamelijk te rich
ten op de (noodzakelijke)
contacten die Finland onder
houdt met de Sowjet-Unie.
De term "finlandisering"
wordt in die kring dan ook
uitsluitend gebruikt om aan
te geven dat Finland in feite
een provincie van de Russen
zou zijn.
Sommige prominente Finnen,
onder wie Koivisto, kunnen
zich daar erg kwaad over ma
ken. Zij wijzen erop dat Fin
land - geografisch gezien - nu
eenmaal in een weinig ge
makkelijke positie verkeert.
De goede (economische) rela
ties die Finland met de Sow
jet-Unie heeft zijn volgens
hen onontbeerlijk en hebben
de Finnen tot nu toe alleen
maar voordelen opgeleverd.
Finland heeft het volgens
president Koivisto daar mede
aan te danken gehad dat het
een stabiel land is geworden
en stabiliteit komt de zelf
standigheid alleen maar ten
goede.
Beperkte ruimte
In hoeverre de verkiezing van
de 58-jarige sociaal-demo
craat Koivisto daaraan nog
iets zal bijdragen, is nog niet
duidelijk. Koivisto, die zich
van havenarbeider via avond
studie ontwikkelde tot eco
noom, heeft al luttele keren
uitgeroepen dat hij de lijn
van zijn voorganger Kekko
nen zou doorbreken. Maar
gelijk de meeste Finnen be
seft hij dat de ruimte voor
een ontwikkeling naar een
grotere zelfstandigheid ui
terst beperkt is.
Daar komt bij dat het Kremlin,
sinds hij deze week met grote
meerderheid werd gekozen,
zijn verrichtingen nauwkeu
rig gadeslaat. Want sinds het
ontstaan van de republiek
Finland in 1919 is het de eer
ste keer dat een sociaal-de
mocraat de presidentiële teu
gels gaat bedienen. En de
Russen hebben het daar niet
zo op, want praten met de so
ciaal-democratische partij
betekent onderhandelen met
een partner die aanzienlijk
lastiger kan zijn dan de be
daagde centrumpartij van
voorganger Kekkonen.
De verwachting is dan ook dat
Koivisto het.voorlopig zeer
voorzichtig aan zal doen en
dat er waarschijnlijk alleen
iets in het bestuurlijke kli
maat van Finland zal veran
deren. In zoverre zal het Fin
se volk wel iets van de
machtswisseling merken.
Want Koivisto is meer dan
Kekkonen, een man van het
volk en zal niet nalaten dat
ook in zijn hoedanigheid van
president uit te dragen.
WIM WIRTZ
Wegens spionage voor Roemenië in Oostenrijk
(Van onze correspondent
Anton Koene)
WENEN - Het hooggerechtshof in
Wenen heeft gisteren het voor
malige hoofd van de Oostenrijk
se vreemdelingenpolitie, de 57-
jarige hofraad Edgar Berger, tot
twee jaar gevangenisstraf veroor
deeld wegens spionage-activitei-
ten voor de Roemeense geheime
dienst. Duizenden Roemeense
vluchtelingen in Oostenrijk zijn
via hem in handen gevallen van
de Roemeense geheime dienst.
De spionage-affaire is vorig jaar
mei aan het licht gekomen, toen
een codespecialist van de Roe
meense ambassade de vrijheid in
het Westen verkoos en tegelijker
tijd een postzak vol geheime ge
gevens meenam. In deze docu
menten stond gedetailleerd aan
gegeven hoeveel ontmoetingen
Berger over een periode van tien
jaar - de Roemenen gebruikten
voor Berger de codenaam 'Baby'
- met een spionage-agent van de
Roemeense ambassade had.
Berger heeft voor het hoogge
rechtshof over zijn spionage
werk een volledige bekentenis
afgelegd. Hij gaf de rechter een
uitvoerig verslag, hoe hij aanvan
kelijk inging op uitnodigingen
voor lunches en feestjes op reke
ning van de Roemenen en hoe
hem later geldbedragen werden
toegestopt. Berger beweerde
overigens dat hij de Roemenen
van valse adressen en „onschul
dige informatie" voorzag, een ge
geven waaraan de rechter weinig
geloof hechtte.
In de afgelopen vijf jaar, tot het
moment waarop Berger plotse
ling wegens „een hartkwaal" met
vervroegd pensioen ging, zetten
de Roemenen hem onder druk.
Als hij informatie voor hen had,
schreef hij een oproep op een
aanplakbord in de buurt van het
ambassadegebouw, waarna zijn
contactpersoon hem opbelde om
tijd en plaats voor het uitwisse
len van gegevens af te spreken.
Volgens Berger is hij met de
spionage-activiteiten doorge
gaan omdat hij bang was voor de
gevolgen als de zaak aan het licht
zou komen.
De Oostenrijkers vrezen dat hun
land door deze affaire tegenover
de internationale vluchtelingen
organisaties, waarvan zij de hulp
dringend nodig hebben gezien
het grote aantal mensen uit Oost-
curopese landen dat in Oosten
rijk zijn toevlucht zoekt, in een
kwaad daglicht komt te staan.
