Jaruzelski biedt geen hoop
Topoverleg Haig-
Gromiko al bij
voorbaat geflopt?
EG wil Sowjet-Unie meer rente berekenen
Radio-actieve stoom uit
kerncentrale VS ontsnapt
Nieuw rapport: "Sowjet-
Unie is supermaclitig'
Bonn ontkent
Opheffing sommige maatregelen,
Nieuw bericht
van ontvoerde
NAVO-generaal
Compromis
SPD over
kernwapens
Vice-president van
Soedan ontslagen
DINSDAG 26 JANUARI 1982
ONTARIO (UPI) - De kerncentra
le Ginna bij Ontario in de Ameri
kaanse staat New York is giste
ren uitgeschakeld nadat radioac
tieve stoom was ontsnapt uit een
warmtewisselaar. Het personeel
is geëvacueerd. Technici zijn nog
bezig na te gaan hoeveel straling
er in de atmosfeer terecht is ge
komen. Vermoedelijk is de
warmtewisselaar gescheurd. Het
lek zou inmiddels gedicht zijn.
Een woordvoerder van de elektri
citeitsmaatschappij die de cen
trale exploiteert, Rochester Gas
and Electric, heeft meegedeeld
dat er gisteren om half tien in de
ochtend "nucleair alarm" werd
gegeven nadat een plotselinge
drukvermindering was geconsta
teerd in de primaire (radioactie
ve) kringloop van de centrale.
Aanvankelijk werd de toestand
aangeduid met "ongebruikelijke
gebeurtenis" maar al spoedig
werd melding gemaakt van een
"noodsituatie op het terrein van
de centrale".
Buitenland
Volgens een woordvoerder van de
NRC (Nuclear Regulatory Com
mission), de overheidsinstelling
die toezicht op de Amerikaanse
nucleaire industrie houdt, is dat
ernstig maar niet zo ernstig als
een "algemene noodsituatie".
Deskundigen van de NRC zijn
inmiddels met een onderzoek be
gonnen. De straling die tot dus
ver is gemeten is volgens de
woordvoerder van de elektrici
teitsmaatschappij geen reden tot
bezorgdheid.
De kerncentrale Ginna is voorzien
van een drukwaterreactor met
een vermogen van 470 megawatt.
De meetploegen die er onmid
dellijk na het eerste alarm op uit
gestuurd werden, hebben inmid
dels gerapporteerd dat er buiten
het terrein van de centrale geen
abonormale straling is waarge
nomen.
De woordvoerder van de kernener
giecommissie in Washington kon
nog niets zeggen over de hoe
veelheid radioactiviteit die in de
atmosfeer is terecht gekomen.
Hij had ook geen antwoord op de
vraag of er gevaar bestond voor
de ongeveer 45.000 mensen die
binnen een straal van vijftien ki
lometer rondom de centrale wo
nen. Er is in elk geval niemand
uit het gebied geëvacueerd.
Volgens de woordvoerder van de
elektriciteitsmaatschappij is het
personeel van de centrale wel
geëvacueerd, behalve de mensen
van het technische onderhoud s-
centrum en de controleruimte.
Werknemers van een construc
tiebedrijf die op het terrein van
de centrale bezig waren, zijn naar
een ander deel van he terrein
overgebracht maar niet naar huis
gestuurd.
Bij ongelukken met kerncentrales
zijn volgens de NRC vier alarm
fasen. te weten "ongebruikelijke
gebeurtenis", "nucleair alarm",
"noodsituatie op het terrein" en
algemene noodsituatie". Het
wegvallen van de druk werd om
9.20 uur geconstateerd. Om 9.28
uur werd de waarschuwing "on
gebruikelijke gebeurtenis" gege
ven, om 9.40 uur het "nucleair
alarm" en om 10.45 uur de
"noodsituatie op het terrein". De
centrale werd om 10.50 uur uitge
schakeld. Inmiddels is de centra
le "gestabiliseerd".
WENEN (GPD/AFP) - De rede die de Poolse militaire lei
der en tevens minister-president, generaal Jaruzelski,
gisteren heeft gehouden voor het Poolse parlement,
valt vooral op door wat niet werd gezegd.
In zijn urenlange toespraak deed
Jaruzelski geen concrete toezeg
gingen over de opheffing van de
staat van oorlog of de daaraan
verbonden repressieve maatre
gelen. Er viel ook niets in te be
speuren van enig voorstel tot on
derhandelingen met de kerk of
de vakcentrale Solidariteit. Jaru
zelski repte zelfs niet over een
mogelijke dialoog.
De algemene teneur van Jaruzels-
ki's voordracht was niet meer
dan de vaststelling dat sommige
repressieve maatregelen zouden
kunnen worden opgeheven als
alles goed gaat, met als uitgangs
punt eind februari. En als het
zich allemaal niet goed ontwik
kelt en de „anti-socialistische ac
tiviteiten" doorgaan, dan zouden
er zelfs nieuwe repressieve maat
regelen kunnen worden inge
voerd.
Zeker in de industriegebieden is er
nog geen enkel uitzicht op de op
heffing van de militaire noodtoe
stand, en derhalve evenmin op
het vooruitzicht van een hervat
ting van vakbondsactiviteiten.
Uithaal
De generaal viel in zijn rede fel uit
naar de „extremisten binnen So
lidariteit", die hij de schuld gaf
van alles wat er op het ogenblik
fout is in Polen, de verlamde eco
nomie inbegrepen.
Generaal Jaruzelski heeft duidelijk
gemaakt dat Polen „aan geen en
kele conferentie zal deelnemen
waar wy als aangeklaagde
staan", hiermee een duidelijke
toespeling makend op de bedoe
lingen van het Westen om het on
derwerp Polen voor de voortzet
ting van de Conferentie van Hel
sinki in Madrid op de agenda te
zetten.
Voor de Polen zelf moet de met
enige hoop tegemoet geziene toe
spraak van de hoogste leider een
bittere teleurstelling zijn. Op zijn
minst hadden ze een paar lichte
concessies verwacht, waardoor
hun bewegingsvrijheid binnen
het land wat minder beperkt zou
worden, of waardoor de commu
nicatie weer op gang gebracht
zou worden. Maar niets van dat
alles. Integendeel, generaal Jaru
zelski verklaarde voor het parle
ment heel gewoon dat er in Po
len geen militaire dictatuur is
„omdat de regering en het parle
ment normaal functioneren".
De rede van generaal Jaruzelski
kan „niet positief worden ge
noemd", zo heeft woordvoerder
Larry Speakes van het Witte
Huis gisteravond verklaard. Be
halve een "energieke verdedi
ging" van de staat van beleg en
"aantasten van de rol van Solida
riteit" biedt de rede alleen maar
de suggestie dat de staat van be
leg zou kunnen worden versoe
peld en houdt de toespraak geen
enkele belofte in voor de vrijla
ting van de gevangenen, zo zei
Speakes.
De Poolse leider Jaruzelski verklaarde gisteren in het parlenïent dat sommige maatregelen ten gevolge van de
noodtoestand eind volgende maand kunnen worden opgeheven: "Mits de anti-socialistische activiteiten ophou-
ROME (AFP/UPI) - De Rode Bri
gades hebben gisteren een nieuw
communiqué publiek gemaakt
in de zaak-Dozier. De linkse
stadsguerrillagroep ontvoerde
de hoge NAVO-militair op 17 de
cember in het Noorditaliaanse
Verona.
In de envelop waar de boodschap
van zes kantjes inzat, bevond
zich ook een foto met James Lee
Dozier er op. In zijn hand heeft
Dozier een pamflet met erop de
woorden: "de kapitalistische cri
sis leidt tot een imperialistische
oorlog".
Zondag vond de Romeinse politie,
MOSKOU Reuter/UPI/AFP) -
"De Sowjet-Unie beschikt over
een groot militair potentieel en
elke poging een overwicht op de
Sowjet-Unie te krijgen is tot mis
lukken gedoemd". Dit heeft de
Russische generaal Walentin Wa-
rennikov gisteren op een pers
conferentie gezegd.
De persconferentie was belegd om
publiciteit te geven aan het ver
schijnen van het boekje "Wie be
dreigt de vrede?", een uitgave
van het Russische ministerie van
defensie, bestemd voor versprei
ding in het buitenland. Het 80 pa
gina's tellende boek vormt een
antwoord op een vorig jaar sep
tember verschenen publikatie
van het Pentagon, getiteld "de
militaire kracht van de Sowjet-
Unie".
Voor "Wie bedreigt de vrede?" is
gebruik gemaakt van informatie
van "competente Russische or
ganen", Amerikaanse publika-
ties en materiaal van het in Lon
den gevestigde Internationale
Instituut voor Strategische Stu
dies. Het is bedoeld als een waar
heidsgetrouwe weergave van het
militaire evenwicht tussen Oost
en West.
eerste hadden, waardoor de Sow
jet-Unie gedwongen was hun
voorbeeld te volgen. Het huidige
militaire en politieke concept
van de Verenigde Staten kan al
leen maar gezien worden als een
programma van algehele voorbe
reiding op materieel gebied voor
het ontketenen van een oorlog,
zo meende hij.
Volgens Wiktor Karpov, een Russi
sche ambassadeur in algemene
dienst, wil de Sowjet-Unie de be
sprekingen over de beperking
van strategische wapens voort
zetten, zonder echter hetgeen op
dit gebied al bereikt is, op te ge
ven, een verwijzing naar het
SALT-2-verdrag, dat door de
Amerikaanse senaat nog niet is
bekrachtigd. "We zien tot nu toe
van Amerikaanse zijde geen
werkelijke bereidheid een zake
lijke discussie te hervatten over
de beperking van strategische
wapens"; aldus Karpov op de
zelfde persconferentie.
na een anonieme tip, een bandje Op de persconferentie zei generaal
waarop de Rode Brigades de ont
voering van de NAVO-generaal
aan de orde stellen. Dit bandje
vomde het eerste "levensteken"
van de ontvoerders van Dozier
nadat ze op 16 januari ook een
communiqué hadden gepubli
ceerd.
Warennikov dat het boek "objec
tieve feiten" geeft, waaruit ieder
een zijn conclusies kan trekken.
Hij zei dat de Verenigde Staten
alle moderne wapensystemen als
CAlRO (AFP) - President Numei-
ry van Soedan heeft gisteren bij
decreet de Soedanese vice-presi
dent en minister van defensie,
generaal Abdel Maged Chalil,
van al zijn functies ontheven. Dit
heeft het persbureau voor het
Midden-Oosten gemeld. Numei-
ry wordt nu zelf minister van de
fensie en opperbevelhebber van
het leger, aldus het persbureau.
Waarom generaal Chalil ontslagen
is, maakte het persbureau niet
bekend. Numeiry heeft ook be
sloten de belangrijkste organen
van de enige legale politieke par
ty in zijn land, de Socialistische
Soedanese Unie, op te heffen.
Het gaat om het politieke bureau,
het centrale comité en het alge
mene secretariaat van de partij.
Numeiry, die ook partijvoorzitter
is, heeft een comité benoemd dat
de partij in al haar gelederen
moet reorganiseren en de partij
reglementen moet herzien. De
reorganisatie moet ervoor zorgen
dat "het volk kan deelnemen aan
het proces van nationale op
bouw". Volgens de president be
vindt Soedan zich op een "beslis
send keerpunt".
Niemand in Genève verwacht
te gisteren na aankomst van
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Haig en
zijn Russische collega Gro-
miko, dat het eerste topover
leg tussen Oost en West sinds
de Poolse crisis iets zal ople
veren. „Ach", zei een Ameri
kaanse woordvoerder, „deze
ontmoeting in Genève was
vier maanden geleden al af
gesproken, dus nog voor de
militaire ingreep in Polen".
Met andere woorden: voor de
vorm en de uiterlijke schijn
laten we het overleg tussen
Haig en Gromiko toch maar
doorgaan.
Het draaiboek lijkt al vast te
staan: Haig zal Gromiko met
„Polen" om de oren slaan. Hij
probeert ook nog Afghanis
tan aan te roeren en de recen
tere Russische wapenle
veranties aan Cuba.
Gromiko zal antwoorden dat
Polen een interne aangele
genheid is (hy liet daar giste
ren bij aankomst in Genève
geen twijfel over); de argu
menten voor de inval in Af
ghanistan zijn inmiddels be
kend; en de wapenleveran
ties aan Cuba? Het gaat om
vervanging van verouderde
types MIG-straaljagers. De
vrees van de Amerikanen dat
deze ook met atoomwapens
zouden kunnen worden uit
gerust, is ongegrond, zo zal
Gromiko antwoorden. Er zijn
geen atoomwapens op Cuba.
Einde van het gesprek.
Voor de Europese bondgeno
ten heeft Amerika dan de
schijn opgehouden de dia
loog met de Sowjet-Unie
voort te zetten; maar over het
eigenlijke onderwerp van ge
sprek, namelijk ontwapening
en het vaststellen van een da
tum voor verdere besprekin
gen van het zogenaamde
START-overleg over strategi
sche wapens, daarover zal
niet worden gerept. Gromiko
zal zijn verblijf in Genève zo
kort mogelijk houden.
Woensdag moet hij alweer in
Oost-Duitsland zijn, terwijl
Haig doorreist naar Jeruza
lem.
Dat de aanvankelijk voor twee
dagen geplande onderhande
lingen hier tot één dag ge
kortwiekt zyn, daarvan Icy-
ken de Russen blijkbaar niet
op. De Amerikaanse woord
voerder liet doorschemeren
dat er reeds tien dagen gele
den aan Moskou was meege
deeld dat Washington zijn
grieven in één dag best kwyt
kan.
„In tijden van internationale
crisis en spanning is commu
nicatie op hoog niveau van
vitaal belang", zo zei Haig
zondag. Uit de Sowjet-Unie
komen soortgelijke geluiden.
„De ervaring leert", zo zei een
hoge functionaris in de com
munistische partij onlangs,
„dat hooggeplaatst overleg
<}e beste manier is om ver
schillen van mening tussen
de supermachten tc beslech
ten".
Maar het enige onderwerp
waarop beide heren elkaar
eventueel zouden kunnen
vinden, is het ontwapenings-
overleg in Genève over Euro
pese middellange-afstandsra-
ketten. Sinds 1 december
wordt dit gesprek twee keer
per week gehouden, en Haig
heeft zich gisteren uitvoerig
laten informeren door de
Amerikaanse onderhande
laar Paul Nitze.
Of hy het advies van oud-mi
nister Kissinger zal volgen
om ook dit overleg in gijze
ling te houden, valt te betwij
felen Maar vast staat wel. dat
Washington zal proberen het
overleg over Europese sa
menwerking in Madrid te
verdagen, terwijl een veroor
deling van Moskou door de
Verenigde Naties-commissie
Mensenrechten, die volgende
weck in Genève vergadert,
eveneens door Amerika
wordt voorbereid.
WILLEM OFFENBERG
'Niet over Polen
BONN (DPA) Het bestuur van
de Westduitse SPD is het giste
ren eens geworden over een
compromis inzake het veilig
heidsbeleid van de partij.
Met drie stemmen tegen werd be
sloten dat de SPD opnieuw zal
beslissen over de steun aan het
NAVO-besluit. Dat zal gebeuren
op een bijzondere partijdag in
1983 opdat dan het besluit ge
toetst zal kunnen worden aan de
eventuele resultaten van het lo
pende Geneefse overleg over een
beperking van de middellange-
afstandsraketten in Europa.
Voor de duur van het Geneefse
overleg stelt het SPD-bestuur
een moratorium voor, dat wil
zeggen dat zowel de Russen als
Amerikanen tijdens de onder
handelingen geen nieuwe raket
ten zullen stationeren. Voorts is
het bestuur van de sociaaldemo
cratische regeringspartij van me
ning dat in Genève ook de Fran
se en Britse kernwapens in de
besprekingen moeten worden
betrokken.
De kwestie van de nieuwe NAVO-
raketten heeft het afgelopen jaar
voor veel verdeeldheid gezorgd
in de gelederen van de SPD.
De Westduitse regering heeft giste
ren berichten tegengesproken
volgens welke de liberale minis
ter van buitenlandse zaken
Hans-Dietrich Genscher kanse
lier Helmut Schmidt prest tot
een "koerscorrectie" in de Ost-
politik.
Het weekblad Der Spiegel had dit
weekeinde een vertrouwelijke
studie openbaar gemaakt van de
beleidsstaf van het ministerie
van buitenlandse zaken. Daarin
wordt de conclusie getrokken
dat de Ostpolitik steeds minder
spoort met de Westduitse Allian-
tiepolitiek. De staf bepleit vol
gens Der Spiegel onder meer een
nadrukkelijke oriëntatie van de
Westduitse politiek op de ge
meenschappelijke doeleinden
van het Westen en meer zorgvul
digheid bij de omgang met de
Verenigde Staten.
Regeringswoordvoerder Kurt Bec
ker ontkende dat er meningsver
schillen zouden bestaan tussen
Schmidt en Genscher wat het
buitenlandse beleid van Bonn
betreft.
Een woordvoerder noemde de in
Der Spiegel geciteerde fragmen
ten van de uitgelekte studie "on
volledig en daardoor oiyuist
weergegeven".
Niettemin wordt het in Bonn niet
uitgesloten geacht dat het stuk
met opzet is "uitgelekt". De re
den daarvan zou zijn dat Gen
scher "getroffen" is door het toe
nemende gezichtsverlies van de
Bondsrepubliek bij haar bondge
noten. In deze samenhang wordt
erop gewezen dat Bonn sinds de
cember meer in de richting van
de standpunten van de bondge-.
noten inzake Polen is opgescho
ven.
Kort voor oudejaarsdag bestem
pelde Becker de Amerikaanse
sancties tegen Moskou als een
"eenzijdige" stap van Washing
ton. Hy verklaarde ook dat de re-
gering-Schmidt niet de Ameri
kaanse opvatting deelde dat de
Sowjet-Unie direct bij de gebeur
tenissen in Polen was betrokken.
Dergelijke uitspraken werden in
de weken daarna waarin
Schmidt Reagan en Mitterrand
ontmoette - niet meer herhaald.
Evenmin als op de voorgaande
communiqués staat in het te Ro
me gevonden bandje iets over
voorwaarden voor de vrijlating
van de hoge Amerikaan. De poli-
tie vond het commuiuqué, nadat onze com,spondenl Feny Mingelen)
een onbekende de redactie van DDTTCC„. *L
de Romeinse krant "Giornale BRUSSEL - De Europese Gemeenschap
d'Italia" had opgebeld
zegd, waar men het stuk kon vin
den.
De Rode Brigades sluiten impliciet
elk onderhandelen over de vrijla
ting van hun gijzelaar uit
In het communiqué zeggen ze:
"onderhandelen? Het proleta
riaat heeft in geen enkel opzicht
te onderhandelen met de bour
geoisie. Het is zijn enige plicht
schoon schip te maken".
Verder verwijt de linkse stadsguer
rillagroep de NAVO, dat het
westelijke bondgenootschap een
verderfelijke rol speelt op het in
ternationale schaakbord en zich
mengt in de binnenlandse aange
legenheden van Italië.
overweegt de Sowjet-Unie voortaan
meer te laten betalen voor geldleningen
uit het Westen. De ministers van buiten
landse zaken van de Gemeenschap heb
ben deze mogelijke sanctie tegen Mos
kou, in verband met de Russische be
trokkenheid by de gebeurtenissen in
Polen, gisteren in Brussel besproken.
By de definitieve besluitvorming, van
daag, wordt verwacht dat Griekenland
niet zal meedoen, omdat het de kritiek
op Moskou en Warschau niet deelt.
De Europese ministers zyn gisteren
voorts akkoord gegaan met een voorstel
van de Europese Commissie (het dage
lijks bestuur van de Gemeenschap) om
Polen voor een kleine 100 miljoen gul
den directe voedselhulp te geven. Deze
hulp moet via niet-regeringsinstellm-
gen, zoals het Rode Kruis en Charitas,
de Poolse burger ten goede komen. De
Gemeenschap heeft er onvoldoende
vertrouwen in dat de voedselhulp die
via de Poolse regering wordt gegeven
ook werkelijk by de burgers terecht
komt
Om die reden heeft de Europese Gemeen
schap ook besloten om de goedkope
voedselleveranties die, tegen 15 procent
onder de wereldmarktprijzen aan de
Poolse regering werden gegeven, te sta
ken. Polen kan wel tegen de gewone
prijzen voedsel kopen in West-Europa.
Het geld dat nu door de Europese Ge
meenschap wordt bezuinigd door het
stoppen van deze goedkope voedselle
veranties, wordt gebruikt om de hulp
via de niet-regeringsinstanties te ver
groten.
Ten aanzien van de duurdere leningen
voor de Sowjet-Unie zal de Europese
Gemeenschap, als de zaak doorgaat, de
westerse Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling (OE
SO) voorstellen om de Sowjet-Unie in
de rentetariefgroep voor rijke landen in
te delen, waar ze nu niet onder valt. De
rijke landen moeten voor OESO-lenin-
gen meer rente (een half procent) beta
len dan de armere landen. Dat scheelt
bij miljardenleningen toch heel wat.
Momenteel staat de Sowjet-Unie by het
Westen voor een kleine 30 miljard gul
den in het krijt. Deze leningen vallen ui
teraard niet onder de nieuwe regel.
De Europese ministers zullen vandaag
ook de mogelijkheden bespreken tot
eventuele beperking van de Sowjet-in-
voer in West-Europa. De Europese
Commissie zal waarschijnlijk de op
dracht krijgen de mogelijkheden daar
toe te onderzoeken. Een bekend Russi
sche exportartikel is de Lada-auto,
waarvan er bijvoorbeeld in Nederland
verleden jaar voor zo'n 10 mihoen gul
den werden geïmporteerd.
Veel belangrijker echter voor Nederland
en West-Europa als geheel is de import
van Russische energie. Het grootste
deel van de Russische invoer in Neder
land over de eerste negen maanden van
1981, ter waarde van 2,7 miljard gulden,
bestond uit aardolietprodukten).
De energie-import uit Rusland speelt ook
een hoofdrol in een tweede opdracht tot
onderzoek die de Commissie vandaag
zal krygen: de vraag namelijk, hoe West-
Europa kan vermijden de eerder getrof
fen Amerikaanse sancties tegen de Sow
jet-Unie te doorkruisen. Onder die sanc
ties bevindt zich met name een verbod
op uitvoer van Amerikaanse technologi
sche kennis en technologisch geavan
ceerde onderdelen voor een pypleiding
van de Sowjet-Unie naar West-Europa
voor de levering van Russische aardgas
aan Duitsland, Frankrijk, Nederland.
Italië, België en Oostenrijk.
De Verenigde Staten willen dat deze aard
gasovereenkomst niet doorgaat, omdat
Europa er te veel afhankelyk door
wordt van de Sowjet-Unie. De meeste
Europese landen hebben het gas en de
daaraan verbonden industrie-orders
echter te hard nodig om de zaak nog te
laten afspringen. West-Duitsland en, het
afgelopen weekeinde, Frankryk, heb
ben de contracten met de Sowjet-Unie
al getekend; de onderhandelingen met
de resterende landen zijn nog gaande
De Europese ministers van buitenlandse
zaken vinden dat de politieke contacten
met de Sowjet-Unie met moeten wor
den afgebroken „Onze kritiek is ern
stig, maar de dialoog moet doorgaan",
zei minister Van der Stoel gisteren in
Brussel. Die dialoog geldt met name de
conferentie in Madrid over Europese sa
menwerking en vrede, en de onderhan
delingen over beperking van de atoom
wapens.
