c Beroemde vrouwen boeiend uitgebeeld Miel Cools 'Time cycle':i D c J c 3 HET MONSTER IN DE RUÏNE -C MAANDAG 25 JANUARI 1982 Marinus Wibaut U hebt de foto's ongetwijfeld ge zien: nadat in Amsterdam de Blaaskop was ontruimd, heb ben groepen krakers en sym pathisanten niet alleen voor 700.000 gulden werk bezorgd aan glashandelaren, maquet tebouwers en schoonmakers, maar ook het bronzen stand beeld van de SDAP-wethou- der Florentinus Marinus Wi baut, die zoveel voor de volks woningbouw in Amsterdam gedaan heeft in de jaren twintig en dertig, omverge trokken, met verf besmeurd en weer overeind gezet voor de Blaaskop. De verontwaar diging was groot, en her en der duikt nu de kwalifikatie „beeldenstorm" op: zowel in de ingezonden brievenrubrie ken van Het Parool als in die van de Volkskrant, twee Am sterdamse kranten die ge huisvest zijn in de Wibaut- straat, ooit de „Stalinallee van Amsterdam" gedoopt, waar het beeld van Wibaut was opgericht. Beeldenstorm Hoe zat het ook alweer met die beeldenstorm? De Algemene Winkler Prins noemt het een „volksbeweging in de Neder landen in 1566, waarbij in vele kerken en kloosters de heiligenbeelden en andere voorwerpen van verering, waaronder onvervangbare kunstvoorwerpen, werden vernield, Begonnen op 10 au gustus in Zuidwest Vlaande ren, plantte de beweging zich voort over het hele land, tot 18 september Groningen bereikt was. Zij was een uiting zowel van religieus verzet als van politieke en sociale ontevre denheid". Er ging het een en ander aan vooraf: bezwaren tegen de in quisitie en de vervolging van de hervorming, chanteries (het zingen van protestantse liederen op straat), hagepre- ken (het preken in het open veld), hoge korenprijzen die 1566 tot „het hongerjaar" stempelden en de aanbieding van een smeekschrift aan Margaretha van Parma waarbij door Berlaymont, minachtend, van „guex" ofte wel „bedelaars" werd gespro ken. Dat was op 5 april. Vier dagen later, op 9 april 1566, Varia J- werd die scheldnaam „geu zen" op initiatief van Hen drik van Brederode tot par tijnaam uitgeroepen. Vanaj dat moment droegen de geu zen een bedelaarsnap als par tijsymbool aan een ketting om hun hals.' Omdat de re gentes als antwoord op het smeekschrift, beloofd had dat de inquisiteurs met beschei denheid te werk zouden gaan, „beeldden de hervormden zich in dat nu alles was toege laten. Talrijke bannelingen, vaak verbitterd door de lange ballingschap, verstoutten zich naar hun vaderland te rug te keren. Een te Antwer pen gehouden synode besloot overal hagepreken te organi seren. Op deze steeds talrij ker, weldra ook door gewa pende mannen bijgewoonde bijeenkomsten, verkondigden de predikanten dat men tot het zuiver geloof moest terug keren en dat de afgoderij, hiermede bedoelden zij de beelden, niet alleen uit de harten maar ook uit de ogen moest verdwijnen". Tastbaar nut Het bovenstaande is een citaat uit „De beeldenstorm" van dr. J. Scheerder en doet me meer aan Polen, de vrije vak bond, Solidariteit etcetera denken dan aan de kraakbe weging. In zijn boek „Het hongerjaar 1566" begint Erich Kuttner het derde deel over „De beeldenstorm en zijn gevolgen" ook met een alinea die op frappante wijze herin nert aan de situatie in Polen, kort voor het machtsvertoon van Jaruzelski's leger: Tot diep in de zomer hadden de predikaties niettegen staande de deelnemers zich in toenemende mate bewapen den - een vreedzaam verloop gehad. Algemeen had men echter het gevoel, dat het zo niet lang meer zou blijven. Men wilde verder komen, men wilde resultaten zien. 'Een aantal deelnemers klaagt reeds over zoveel bijeenkom sten en uitgaven zonder tast baar nut', noteert een tijdge noot". Enige jongens De kraakbeweging kent na tuurlijk ook haar eigen soort hagepreken (demonstraties) en chanteries („M.E., weg er mee!"), je kunt de hoge huren en de woningnood als de mo derne equivalenten beschou wen van de hoge korenprij zen en de hongersnood in 1566, maar al spittend naar een bruikbare vergelijking tussen dat hongerjaar 1566 met zijn beeldenstorm en die mini-beeldenstorm op 13 ja nuari in Amsterdam, kom je toch vaker terecht bij Gdanks, dan bij Wibaut. Die beeldenstorm van ruim 400 jaar geleden begon op zater dag 10 augustus in Steen voorde in Vlaanderen, en be reikte Amsterdam pas op 23 augustus. Kooplieden in de Warmoesstraat verhaalden wat ze in Antwerpen hadden gezien, de geestelijkheid be gon toen haastig haar kost baarheden in veiligheid te brengen, maar 's avonds be gon de Amsterdamse beelden storm pas echt, toen er in de Oude Kerk kinderen werden gedoopt. En het aardige is, dat de man die het huis door het raam naar buiten gooide (zoals de Spanjaarden schij nen te zeggen), bij naam be kend is: ene Jasper, een ko rendrager, die het opschrift van het sacramentshuis af rukte, zoals de Blaaskoppers het beeld van Wibaut omver- trokken. En zoals de krakers in hun vernielzucht werden bijgestaan door de scholieren die om 12 uur uit de scholen kwamen, zo meldt dr. Scheer der ook: trAls op een teken begonnen toen enige jongens met stenen te gooien naar de altaren, ande re aanwezigen sloegen de hand aan de beelden en alta- U ziet het: enige jongens. Al vierhonderd jaar lang! LEIDEN - Marlies Heuer, Els Rijper en Pip Bek zijn niet de eersten, die beroemde personen op het to neel een extra dimensie trachten te geven. Henk van Ulsen, Josephine van Gasteren en Jules Croiset zijn drie uit een lange rij van acteurs en actrices, die hen voorgingen. Maar er is zonder enige twijfel wel moed voor nodig om te kiezen voor de schrijfster Vita Sackville-West en de filmactrice Shelley Win ters. Zonder enig risico kan namelijk gesteld wor den, dat alleen de door Pip Bek uitgebeelde Maria Callas bij het grote (theater-)publiek bekend is. Bo vendien is het programmastencil van "Enkele da mes spelen" (zaterdagavond in het LAK-theater voor een weliswaar klein maar uitermate enthou siast publiek neergezet) dermate oppervlakkig, dat eigenlijk uit niets blijkt, dat Victoria Mary Sackvil le-West een in 1892 in Knole Castle geboren Engels dichteres en romanschrijfster is. Haar oeuvre, voor namelijk bestaande uit arcadische poëzie ("Orchard And Vineyard" en "Some Flowers") kent al hele maal niemand. Er lag dus zaterdagavond nadrukke lijk een taak voor Marlies Heuer, die echter met stijl, ingetogenheid en kennis van zaken een afgerond beeld gaf van de schrijfster van "The Edwardians" en "The Easter Party". Geheel anders lag dat voor Els Rijper, die de in 1922 geboren filmactrice Shel ley Winters gestalte gaf. In haar "getrapte monolo gen" kon ze refereren aan Frank Sinatra en andere helden van het witte doek. Ze maakte daar dan ook driftig gebruik van, omdat de toeschouwer uit het programmastencil immers niet meer kon afleiden dan Winters' uitspraak "Als dit sterrendom is, neem ik een vanille". Maar Els Rijper gaf aan de figuur van Shelley Winters zo'n gedrevenheid en motiva tie, dat die creatie een groot inlevingsvermogen bij haar doet vermoeden. Er zal bijvoorbeeld niemand onder de toeschouwers geweten hebben, dat de op 4 december 1923 in New York geboren coloratuurzangeres Maria Callas genlijk Maria Kalogeropoulos heette. Zo'n na vraagt om een dubbele affiche en het was aan Pip Bek om de bekendste van de drie vrouwen het theaterpubliek herkenbaar" neer te zetten. Aan de diverse hoogtepunten van Callas' sopraanreper toire kwam ze nauwelijks toe. Meer legde ze het ac cent op haar grillige relatie met de bekende Griekse reder. De grote kracht van "Enkele dames spelen" is zonder meer de logische overgangen van de bele vingswereld van de ene vrouw naar die van de ande re zonder dat ze elkaar ook maar éénmaal in hun leven hebben ontmoet. Daarom was zaterdagavond in het LAK een boeiende theateravond. BERT KOEKEBAKKER LEIDEN De Vlaamse trouba dour/chansonnier Miel Cools is een vakman. Wederom bleek dat afgelopen zaterdag avond, toen hij in de Leidse Schouwburg op de planken stond. Het was duidelijk, dat hij zijn eigen vaste publiek om zich heen had wetén te verzamelen. Bijna de gehele benedenzaal werd door echte fans gevuld. Cools bracht on geveer twintig liedjes ten ge hore. Tussen de liedjes door vertelde hij af en toe kleine anekdotes, waardoor een vrienden-onder-elkaar-stem- ming ontstond; een enkele keer zelfs kwamen daarop reacties uit het publiek. Voor het merendeel ziin Cools' liedjes eigen composities. Zelf zorgt hij ook voor een muzikaal heel aangename be geleiding op de gitaar. De teksten zijn door o.a. Louis Verbeek, Ed Leeflan en Ernst van Altena geschreven. Za terdagavond werd Cools nog muzikaal terzijde gestaan door een uitstekend combo met Frans Ehlhart aan de vleugel en Jacques Schols aan de bas. De maandagenda van de schouwburg kondig de dit optreden aan als "een avond vol levenswarmte, poëzie, ironie en kritiek met een breed sociaal engage ment". Het is een wat breed sprakige omschrijving voor een avond met gemakkelijk in het gehoor liggende luis terliedjes, waarin liefde, wee moed en nostalgie de steeds weerkerende thema's vor men, en ter afwisseling soms een geestig liedje. Bij "Mijn opa, die werd 100, kwam nooit in de apotheek/Daarom ben ik zo verwonderd, want ik kom er elke week" liet het publiek zich zelfs heel voor zichtig tot meezingen verlei den. Na afloop leek iedereen tevreden meer kun je niet wensen. WIJNAND ZEILSTRA DEN HAAG - De tijd is onver biddelijk. Vanaf het moment dat je wordt geboren, begint het sloopwerk. De klok staat nooit stil, draait nooit de an dere kant op. Je kunt je ver zetten, maar er aan ontsnap pen is niet mogelijk. De knellende greep van de voortmalende tijd, dat is het grote thema van het ballet "Time cycle" van de choreo graaf William Forsythe. Het Nederlands Dans Theater heeft dit ballet sinds kort op het repertoire staan. Het bal let is gemaakt op muziek van Lucas Foss, vier liederen voor sopraan en orkest op teksten van Auden, Hous- man, Kafka en Nietzsche. In elk van die teksten wordt de tijd en het menselijke onbe grip ervoor, behandeld. De hang naar eeuwigheid, en de dood als het uiteindelijke stil zetten van de tijd. De opbouw van het muziek stuk wordt ook in het ballet aangehouden. Elk van de vier delen wordt door één danse res uitgebeeld. De overigen zitten dan achter een door zichtige wand met een deur- vormige opening en vormen een dreigend decor. De vier solo's staan op zichzelf en ge ven steeds een andere uitwer king van de strijd van de mens tegen de voortschrij dende dood, maar bevatten ook veel gemeenschappelijke elementen. Wanhopig stelt ie der van de danseressen zich teweer, om toch het onder spit te delven. Elke beweging is expressief en treffend, de lichamelijke reactie op inner lijke verscheurdheid. In de eerste dans heeft machte loosheid de overhand. Met een verwrongen, spookachtig wit gezicht doet de danseres houterige pogingen tot sier lijkheid, maar moet al snel opgeven. Uit de tweede dans spreekt vooral wanhoop. Het is de verbeelding van een ge vecht van de mens met zich zelf, met een bedreiging van binnenuit. De handen leiden een eigen leven. Als het niet lukt de dreiging van zich af te schudden, eindigt de dans in woede. De derde danseres beeint zelf bewust en vastberaden. Stampvoetend stelt ze zich teweer, maar als vanzelf rich ten haar vingers zich als een pistool op haar voorhoofd. Het verzet wordt ongecontro leerd en breekt tenslotte. De vierde danseres weet zich nog langer te beheersen. De dans begint elegant, maar de moeizaamheid en spanning van de bewegingen verraden al de op handen zijnde instor ting. Die komt met een hyste risch gelach. Krampachtig gaat ook de furie ten onder. 'Time cycle" is een heel indrin gend expressionistisch ballet over de tijd als bedreiging van binnenuit. De dansers als smartelijke, in zichzelf ver scheurde wezens, spreken hier een heel andere lichaam staal dan we van het NDT in de balletten van Kylian zijn gewend. (K en O organiseert vrijdagavond vanuit Leiden busreizen naar het Circus theater in Scheveningen waar het NDT behalve "Time cycle" de "Psalmensymfo nie" en de "Soldatenmis" uit zal voeren). ARIEJAN KORTEWEG f VEEG TE BCNDEA;, C LUBJ school Ik: IM'L DAT E£. 4O7Z EAJICBUE OPQBHEimsJ Iajo^DEAJ De belevenissen van Jommeke Uitgeverij Het Volk N.V. Gent 'En als ook gij niet durft dan gaathet'aas/n hele brok ongekende geschiedenis voor de mensheid verloren'. Ik 3.1'leen ken de plaats. •iMag ik op u rekenen p Mogen wij ook mee J s* Zeg .professor, u gaat\_ Ti dat toch zeker niet H weigeren.! Dat zou ^^.fantastisch zijn! jJ Bioscopen Bioscopen Leiden LUXOR (121239): "Lady Chatterley's lover", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur zo 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 12 jr. CAMERA (124919): "Tess", da. 20.00 uur, al. Kindermatinee: "Kuifje en het haaien- meer", za., zo. en woe. 14.30 uur. Nachtvoorstelling: "Cousin, cousine", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr LIDO 1 (124130): "Ik ben Joep Meloen", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo. ook 16.45 uur, al. LIDO 2: "Killers van Parijs", da. 19.00 en 21.15 uur, do., vr„ ma. en di. ook 14.30 uur, 12 jr. Kindermatinee: "Frank en Frey", za zo. en woe. 14.30, zo. ook 16.45 uur. LIDO 3: "Malou", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr. LIDO 4: "Marathonman", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur. 16 jr. TRIANON (123875): 'Twee vorstinnen en een vorst", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, al. REX (125414): "Nest vol jonge meisjes", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo 14 15 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. Nachtvoorstelling: "Beautifull body" za. 23.30 uur, 16 jr. Bioscopen Alphen (voor reserveringen 01720-20800) EURO 1: "Ik ben Joep Meloen", da. 13.45, 19.00 en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur. al Nachtvoorstelling: "Dodende angels" za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 2: "Raiders of the lost ark", da. 18.30 en 21.00 uur, do., vr., ma. en di. ook 13.30 uur, zo. 16.00,18.30 en 21.00 uur, 12 jr Kindermatinee: "Dik Trom knapt het op", za., zo. en woe. 13.30 uur, al. Nachtvoorstelling: "Meteor", za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 3: "Vier vuisten hebben de tro penkolder", da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45, 18.45 en 21.15 uur, al. Nachtvoorstelling: "Emmanuelle, de pornogodin", za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 4: "Blow out", da. 13.30, 18.30 en 21.00 uur, zo. ook 16 00 uur. za. ook 24.00 uur, 16 jr. Bioscoop Voorschoten (voor reserveringen 01717-4354) GREENWAY: "Private Benjamin", do. 20.30, vr. en za. 21.30, zo. 18.15 uur. al 'Towering Inferno", vr. 19.00, za. 16.00 en 19.00, zo 15.30, woe 16.00 uur. 12 jr "Being there", zo. 20.45, di en woe. 20.30 12 jr. Bioscopen Katwijk (voor reserveringen 01718-74075) CITY Final Countdown 14.45. 18.45 en 21.15 uur 16 jr. CITY 2 "The Beyond", da 14.45 i (beh. e.), 18.45 en 21.15 u Kindermatinee: "Hugo Hippo", za. e woe. 14.30 uur. CITY 3; "Strawdogs", da. 14.45,18 45 e 21.15 uur. 16 jr. DUIVELSE KIP Vraag uw poelier eer braadkip in acht *tuk ken te verdelen Wryf u ten Schep en wnjf re f Roer er 25 >r en, als dei lepel worcesterahire- lepel tomatc 2 theelepels t ker en 3 azijn Laat W1NA BORN Ziekenhuizen Exposities Leiderdorp - Gemeentehuis, expositie van Alex Hakkaart, aquarellen, t/m 9/2, ma. t/m vr van 8 tot 17.30 uur en do. van 19-21 uur. Oegstgeest - Kunstcentrum Lange- voort, Lange Voortplein 1, expositie van werken van Jan Golsteyn; Lia Hoek- Hannessen, Henny van Oosten-van Kampen, Jan Treffers, tot 10/2, di., woe., do., vr. 13 30-17 30 uur. vr. 19-21 uur, za. 13-17 uur. Stedelijk Museum De Lakenhal - Oude Singel 28-32, t/m 7/2, tentoonstelling van werken Bakker Korff, Cornet en Ringe ling, drie Leidse 19e eeuwse kunste naars. di. t/m za. van 10-17 uur; zo. 13-17 Galerie Denise Stephan - Bakker- steeg 18-20, tentoonstelling Bas van der Poll, aquarellen en gra fiek, t/m 21/2, vr. za. zo. van 13.30- 17.30 uur. Rijksmuseum van Geologie en Minera logie - Hooglandse Kerkgracht 17, t/m 31/1, "Evolutie van beenvissen", ma. t/m vr van 10-17 uur. zo. van 14-17 uur. Museum Boerhaave - Steenstraat la, tot feb.'82, "Mooie klokken, beste kij kers", ma. t/m za. van 10-16 uur. zo van 13-16 uur. Gemeentelijke Archiefdienst - Boisot- kade 2a, t/m 6/2, tentoonstelling "De ramp van 1807", over de ontploffing van het kruitschip bij de Steenschuur, ma t/m vr van 917 uur, do ook 19.30-21.30 uur, za 10-12 uur Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Acade misch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur (Diaconessenhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis). Bezoekuren ziekenhuizen Diaconessenhuis - doorlopende be zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met uitzondering van: - de kinder- en jongerenafdeling: dage lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur. - de afdeling intensieve zorg: uitsluitend na overleg met het hoofd van de afde ling. Sportmedisch Advies Centrum: blessurespreekuur: Elisabethzie- kenhuis Leiderdorp, 's maandag? van 19.30-20.30 uur. Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: Volwassenen dagelijks van 14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd.. dagelijks van 11.15- 12.00 uur, van 14 00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-12.00 uur (alleen voor echtge noot) en van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30 uur. Kinderafdeling: dagelijks van 15 00-18 30 uur. C.C.U. (hartbewaking): dagelijks van 14.15-14.45 en van 19.00-19.30 uur Intensieve verpleging: dagelijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00- 19.30 uur. Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten behalve kinde ren) zijn de bezoekuren als volgt Elke dag: 14.15-15 00 uur en 18.30- 19.30 uur. Avondbezoekuur afdeling Verlos kunde 18.00-19.00 uur. Praematurenafdehng dagelijks van 14.30-14.45 uur en van 18.30- 18.45 uur. Bezoek aan ernstige patiënten wanneer voor ernstige patiënten doorlopend bezoek wordt toege staan kan de hoofdverpleegkundi ge hiervoor speciale kaarten ver strekken. Bezoektijden Kinder kliniek: Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30 19.00 uur. (alleen voor ouders van kinderen kan er een afwijkende tyd afgesproken wor den met de hoofdverpleegkundige). tsezoektijden kinderafdeling Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30 19.00 uur. Alphen aan den Rijn Rijnoord: le»en 2e klas 11-11.30 uur; 13.30-14 15 uur en 18.30-19.30 uur. 3e klas 13 30-14 15 uur en 18.30-19.30 uur Kraamadeling 13.30-14.45 uur alleen voor eehtge noten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ouders 18.00-18.30 uur. Geluidshinder Schiphol Klachten over geluidshinder var vliegverkeer van en naar Schiphol kunnen dag en nacht worden ge meld bij het informatiecentrum Geluidshinder Schiphol (tel. 020- 175000). c0udcYlieuius 25 januari 1982 Honderd jaar geleden stond in de krant: - Tien jaar geleden werd de barbier Heinrich Bose te Posen wegens het vermoorden van den boekdrukker Fischer ter dood veroordeelddie straf werd later echter in levenslange gevangenisstraf veranderd. De veroordeelde had zijn schuld volkomen beleden, doch on langs bleek hij onschuldig en verleden week werd de arbeider Hermann Steil mac her na lang durig onderzoek ter zake schul dig verklaard en ter dood ver oordeeld. Gebleken is, dat Bose, die door drankmisbruik tot den bedelstraf was vervallen, tien jaar geleden geen raad meer wist en toen maar, om onder dak te komen, zijn schuld be kend had in de overtuiging dat zijn onschuld later wel aan het licht zou komen. Eene twintigjarige arme ivees, Angèle Sibie, te Parijs bij zeke re Madame Calmet in de Ave nue de Friedland in dienst, werd vóór eenig dagen bij een notaris geroepen, die haar ken baar maakte dat haar eenige broeder, verscheidene jaren ge leden naar een der Fransche ko loniën vertrokken, overleden was en haar een vermogen had nagelaten van drie millioen franken. De verraste erfgename keerde naar hare meesteres te rug, deelde haar de tijding me de en verklaarde tn haren dienst te willen blijven totdat eene opvolgster zou gevonden zijn. Angële, sedert eenigen tijd met een palfrenier verloofd, zal eerlang in het huwelijk treden. Vijfig jaar geleden - In de hut van een 72-jarigen straatarmen bedelaar te Bo- sanski Luzseny in Zuid-Slavië ontstond dezer dagen brand. Toen buren te hulp ijlden om den man uit de vlammen te red den, verzette deze zich en be dreigde hen met een bijl, omdat hij vreesde dat men hem zou beroouen. Tenslotte drongen de buren met geweld binnen om hem uit de brandende hut te dragen Hij bleef zich aan zijn stroozak vastklampen en moest met dezen naar buiten gebracht worden. Hij had intusschen ernstige verwondingen gekre gen en stierf den volgende dag. Toen men den stroozak onder zocht. werd het raadsel uan zijn gehechtheid er aan opgelost, men vond, in verschillende geldsoorten, ruim één millioen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 19