Economen kraken Reagan
Discussie over
bestraffing
verkrachting
Solidariteit wil rol
partij wel aanvaarden
Nieuwe voorstellen
naasting in Frankrijk
D-
"Schuld van economisch misère VS"
Leger en verzet in El
Salvado weer slaags
DONDERDAG 21 JANUARI 1982
PARIJS (Reuter) - De Franse regering is gisteren akkoord gegaan
met nieuwe voorwaarden voor naasting van industrièn en ban
ken. Op 26 januari begint het parlement met de behandeling van
de gewijzigde wetsvoorstellen. Twee maanden geleden nam de
volksvertegenwoordiging een nationalisatiewetsontwerp aan
maar dat kon geen genade vinden in de ogen van de Grondwets-
raad. Het aangepaste ontwerp zal de Franse staat naar verwach
ting zeker zes miljard frank (drie miljard gulden) meer kosten
dan het oorspronkelijke.
Woordvoerder Pierre Bérégovoy van president Francois Mitter
rand zei dat de regering had besloten tot schadeloosstelling aan
aandeelhouders in vijf grote industriële concerns en 39 banken
op basis van de hoogste aandelenkoers in de penode oktober
1980 tot en met maart 1981, vermeerderd met veertien procent
wegens geldontwaarding.
Dat houdt in dat de nationalisering naar schatting 35 miljard frank
(17 miljard gulden) zal kosten, zo deelde de presidentiële woord
voerder mee. Aanvankelijk werd de schadeloosstelling geba
seerd op gemiddelde koersen over een periode van drie jaar,
winst per aandeel en activa van de betrokken bedrijven.
De extra kosten zullen over vijftien jaar worden uitgesmeerd, dus
over de looptijd van de staatsobligaties die de regering aandeel
houders ter compensatie wil geven.
LISSABON (AFP/ANP) - Presi
dent Eanes van Portugal heeft
deze week het startschot gelost
in de strijd om de grondwetsher
ziening die de komende tijd de
Portugese politiek zal gaan be
heersen. Via zijn woordvoerder
gaf de generaal te kennen dat hij
als staatshoofd zal opstappen als
zijn bevoegdheden bij die gele
genheid zullen worden uitge
hold
De eind 1980herkozen president
kan zijn verplichtingen tegen
over het electoraat alleen waar
maken als hij de bevoegdheden
behoudt waarmee hij eertijds is
gekozen, zo zei de woordvoerder
onder meer
Op dit moment buigt zich een bui
tengewone parlementaire com
missie over de redactie van een
nieuwe grondwet. Deze moet de
grondwet vervangen die in 1976
na de Anjerrevolutie van april
1974 werd ingesteld en die een
duidelijk socialistische inslag
Buitenland
Portugal:
strijd om
grondwet
barst los
kreeg. Bij het wegebben van de
geestdrift en bij de geleidelijke
machtsverschuiving naar rechts
gingen er steeds meer stemmen
op die een herziening van de
grondwet eisten.
De centrumrechtse Democratische
Alliantie (AD), die na de verkie
zingszege van 2 december 1979
aan de regering kwam. schreef
een constitutionele hervorming
hoog in haar vaandel. Onder lei
ding van haar inmiddels overle
den leider Francisco sa Carneiro
wilde zii de grondwet in liberale
zin hervormd zien. De nationali
satie van de bankwereld en het
verzekeringswezen moest onge
daan worden gemaakt Over de
hele linie van de Portugese sa
menleving diende het particulie
re initiatief vrij baan te worden
gegeven. Over deze zaken zou
binnen de parlementaire grond
wetscommissie nog geen over
eenstemming zyn bereikt.
Dat is wel het geval ten aanzien
van de afschaffing van de uit mi
litairen bestaande revolutionaire
raad. via welke de strijdkrachten
nu nog een laatste restje van hun
invloed op het Portugese politie
ke bedrijf handhaven. Ook is
overeenstemming bereikt over
een beknotting van de bevoegd
heid van de president de bevel
hebbers van de strijdkrachten te
benoemen en regeringen te ont
slaan.
Tegen deze beperking van zijn be
voegdheden is Eanes nu dan in
geweer komen.
WASHINGTON (UPI/Reuter) Drie Amerikaanse win
naars van de Nobelprijs voor de economie vinden dat
president Reagan met zjjn bezuinigingen op de over
heidsuitgaven en zijn belastingverlagingen verantwoor
delijk is voor de economische problemen waarmee de
Verenigde Staten op het ogenblik kampen.
ning dat het beleid van de Fede
ral Reserve Board niet genoeg
geld verschaft voor de financie
ring van een welvarende econo
mie. Het Congres moet zich naar
zijn mening maar eens afvragen
of de belastingverlagingen die
het verleden jaar heeft goedge
keurd niet moeten worden terug
gedraaid. Ook waarschuwde hij
voor de inflatoire invloed van ac
cijnsverhogingen.
Leontief, die in 1973 de Nobelprijs
voor de economie verwierf, vatte
zijn commentaar op het econo
mische beleid van de regering-
Reagan als volgt samen: "De re
gering probeert de inflatie de
kop in te drukken door de hele
Amerikaanse economie de grond
in te stampen".
Voor een deel leggen ze de schuld
van de economische misère ook
bij het krapgeldbeleid van de Fe
deral Reserve Board, het bestuur
van het stelsel van centrale ban
ken in de Verenigde Staten.
De drie hoogleraren - Lawrence
Klein, James Tobin en Wassily
Leontief - gaven hun mening in
een hoorzitting van de gemeen
schappelijke economische com
missie van het Amerikaanse
Congres. Klein, winnaar van de
Nobelprijs economie in 1980 en
verbonden aan de Universiteit
van Pennsylvania, weet de ern
stige economische situatie aan
de overtrokken reactie van de
monetaire autoriteiten bij het
voeren van een beleid van krap
geld en aan grove misrekeningen
bij de uitvoering van het fiscale
beleid van de regering.
Zelfs als de economische bedrij
vigheid in de Verenigde Staten
in de eerste helft van dit jaar toe
neemt zal het toch maar om een
zeer bescheiden herstel gaan, zo
meende Klein. Hij voorspelde
dat 1983 het jaar van de economi
sche opleving zal worden, al zal
het naar zijn mening om een
minder krachtig herstel gaan dan
na vorige perioden van economi
sche inzinking.
Tobin, winnaar van de Nobelprijs
1981 en hoogleraar aan de uni
versiteit van Yale, gaf als zijn me-
Stil protest
West-Berlijn
tegen aanslag
op restaurant
WEST-BERLIJN (DPA/UPI) -
Ongeveer 6.000 personen hebben
gisteren in West-Berlijn deelge
nomen aan een stille tocht uit
protest tegen de bomaanslag op
een joods restaurant in die stad.
Bij deze aanslag, die vorige week
vrijdag werd uitgevoerd, kwam
een 14-maanden oude baby om
het leven en werden 24 mensen
gewond. De autoriteiten vermoe
den dat het plaatsen van de bom
het werk is van een Palestijnse
terreurorganisatie die zich "15
mei" noemt.
De demonstratieve tocht werd ge
leid door de Westberlijnse burge
meester Richard von Weizsaec-
ker en diens voorganger Hans-
Jochem Vogel. Alle partijen van
het Berlijnse stadsparlement
hadden tot het protest opgeroe
pen. In een vlugschrift werd ge
waarschuwd voor anti-semitis-
Bondskanselier Helmut Schmidt
herinnerde er in een verklaring
in een kabinetsvergadering aan
dat 40 jaar geleden de nazi's be
sloten de in Europa wonende jo
den te vernietigen.
"Opleving"
Reagan, die gisteren aan zijn twee
de jaar in het Witte Huis is be
gonnen, heeft verklaard dat hij
een indrukwekkend begin heeft
gemaakt met het doen opleven
van de volkshuishouding, maar
tegelijkertijd riep hij op tot
krachtiger bestrijding van ver
spilling, bedrog en wanbeheer.
De president sprak gisteren tot
kabinetsleden en hoge staats
ambtenaren.
Zijn "regering van het vrije onder
nemerschap" heeft het funda
ment gelegd voor nationale ver
nieuwing door staatsuitgaven en
-betutteling terug te dringen, de
geldontwaarding te verminde
ren, de rentetarieven te verlagen
en een plan op te stellen waar
mee de Verenigde Staten uit de
economische inzinking zullen
komen, zo zei Reagan.
De conservatieve Republikeinse
president noemde zijn liberale
(Democratische) tegenstanders
die zeggen dat zijn economisch
beleid de armen benadeelt -
"venters van zwartgalligheid en
wanhoop" en zei dat juist zij de
verantwoording dragen voor de
economische aftakeling van de
Verenigde Staten in de afgelo
pen tientallen jaren.
Reagans opmerkingen vielen sa
men met de bekendmaking van
het ministerie van economische
zaken dat de VS de afgelopen
drie maanden verder in het eco
nomisch moeras zijn verzonken.
Het bruto nationaal produkt (de
som van alle geproduceerde goe
deren en diensten) verminderde
met 5,2 procent na een stijging
van 1,4 procent in het derde
kwartaal van 1981.
De president erkende wel dat er
nog problemen in het verschiet
liggen. Voor het welslagen van
zijn beleid is een geweldige geza
menlijke krachtsinpanning no
dig en naar zijn zeggen moet ie
dereen harder werken om ver
spilling, bedrog en wanbeheer
uit te roeien en om zijn econo
misch schip op koers te houden.
De Amerikaanse president Reagan maakt een triomfantelijk gebaar. Gisteren bij de viering van één jaar
Reagan-administralie, zei hij dat zijn regering voor een opleving van de economie had gezorgd. Drie Ameri
kaanse Nobelprijswinnaars voor de economie beweren het tegenovergestelde.
WARSCHAU/KOPENHAGEN
(Reuter/UPI/DPA) - Het vakver
bond Solidariteit is nu bereid de
leidende rol van de communisti
sche partij in de Poolse maat
schappij te aanvaarden, zo heeft
Stefan Trzcinski, een verbannen
woordvoerder van Solidariteit,
gisteren gezegd. Hij zei dat de lei
ders van Solidariteit bereid zijn
besprekingen te houden met de
communistische partij, ermee sa
men te werken en compromissen
te sluiten.
Zij zijn echter niet bereid te spre
ken met de huidige militaire re
gering van het land.
Trzcinski zei dat Solidariteit nu
permanente verbindingslijnen
heeft met Zweden en voorspelde
dat de vakbond spoedig weer ac
tief zal zijn.
Het Vaticaan bevestigde gisteren
dat de paus aan president Rea
gan een brief heeft gestuurd over
de sancties tegen Polen, maar zei
dat de kerk geen politiek stand
punt in de kwestie inneemt.
Deze ongebruikelijke Vaticaanse
verklaring kwam een dag nadat
Reagan had gezegd een brief ont
vangen te hebben en daaruit las
dat de paus de Amerikaanse
sancties tegen Polen en de Sow-
jet-Unie had goedgekeurd. On
danks haar afwijzende houding
jegens de staat van beleg onder
houdt de katholieke kerk van
Polen intensieve contacten met
het militaire bewind in War
schau. Naar gisteren in War
schau verluidde zouden deze ge
concentreerd zijn op pogingen
tot verlichting van de situatie
voor de bevolking en de vakbe
weging in de toekomst.
De bisschoppenconferentie heefl
een herderlijk schrijven opge
steld dat op 31 januari in alle ka
tholieke kerken zal worden voor
gelezen.
Op 25 januari zal de militaire leider
generaal Wojciech Jaruzelski het
parlement toespreken. Verwacht
wordt dat hij dan verzachtingen
van de staat van beleg zal aan
kondigen en een politiek beleid
zal uitstippelen.
Een bekend geleerde, Jerzy Waitr,
waarschuwde de Polen dat de
crisis in hun land niet simpel
beëindigd kan worden door op
heffing van de beperkingen
krachtens de noodtoestand. In
het blad Rzeczpospolita roept hij
op tot gehoorzaamheid aan de af
gekondigde regels. "Wij moeten
voorwaarden scheppen die op
heffing van de beperkingen mo
gelijk maken door te werken,
door kalmte en discipline en
door een verstandige vader
landslievende houding".
Officiële berichten meldden echer
een dalende industriële produk-
tie en verzet onder de bevolking
tegen de verdubbeling of ver
viervoudiging van de prijzen van
voedsel en andere belangrijke
goederen die vermoedelijk op 1
februari van kracht zal worden.
De handhaving van de staat van
beleg vormt intussen een ernsti
ge belemmering voor de Poolse
export. Dit blijktindirect uit me
dedelingen van radio-Warschau
en PAP over de situatie in de
olie- en staalindustrie.
De Amerikaanse president, Ronald
Reagan, heeft de 30ste januari
uitgeroepen tot dag van Solidari
teit met Polen. Hij riep de bevol
king van de Verenigde Staten
"en vrije volken overal" op,
steun met het Poolse volk te be
tuigen op bijeenkomsten en de
monstraties of langs andere weg
SAN SALVADOR (Reuter/UPI) -
De guerrillastrijders in El Salva
dor zijn deze week in hevige ge
vechten gewikkeld geweest met
eenheden van het geregelde le
ger, zo blijkt uit bekendmakin-
Gigantische
vangst van
ETA-wapens
MADRID (AFP/DPA) - Onge
veer zes kilometer van Bilbao
heeft de Spaanse politie gis
teren een enorme wapenop
slagplaats van de militaire
vleugel van de Baskische af
scheidingsbeweging ETA
ontdekt.
Naar het ministerie van bin
nenlandse zaken meedeelde
bevatte de opslagplaats hon
derden geweren, pistolen,
machinepistolen van Belgi
sche en Sowjetrussische ma
kelij en een grote hoeveel
heid explosieven.
gen van beide zyden. In San Ilde-
fonso in het noorden en Jacoiti-
que in het zuidoosten raakten
het leger en het linkse verzet
slaags. Aan beide kanten zouden
doden en gewonden zijn geval
len.
Het ministerie van defensie liet we
ten dat bij het verdrijven van
guerrillastrijders uit Jacoitique
dertig van hen en vier militairen
omkwamen. De 400 man sterke
guerrillamacht nam de stad vori
ge week in. Volgens de officiële
verklaring vielen bij een guerril
la-aanval op San Ildefonso twaalf
doden aan de kant van het verzet
en tien bij het leger.
Volgens het linkse radiostation.
"Venceremos", leed het verzet
bij San Ildefonso geen verlies te
genover zeven doden by het le
ger De junta van El Salvador
heeft Nederland, in tegenstelling
tot een aantal andere landen van
de Europese Gemeenschap, niet
uitgenodigd waarnemers te zen
den naar de verkiezingen die
daar binnenkort zullen worden
gehouden. Nederland had een
dergelyke uitnodiging overigens
toch niet aanvaard.
De Nederlandse regering stelt zich
op het standpunt dat in een si
tuatie die wordt gekenmerkt
door geweld nooit eerlyke ver
kiezingen kunnen worden ge
houden.
We zijn helemaal niet opval
lend mild in de bestraffing
van verkrachters Als je ons
vergelijkt met andere landen,
zitten we ergens halverwege
Scandinavië, waar streng
wordt gestraft, en Nederland,
waar verkrachters er met
lichte straffen afkomen.
Aldus het Brite dagblad The Ti
mes. dat met deze vergelij
kingen een nieuw element
toevoegt aan de nu al weken
durende discussies hier over
de bestraffing van verkrach
ters De juridische wereld,
politici, kranten, radio en tv
hebben zich volop gestort op
de misdaad die verkrachting
heet.
Het is interessant wat The Ti
mes, die een onderzoek van
de Londense criminoloog
prof. Terence Morris aan
haalt, over ons land meldt.
Nederland, aldus deze krant,
is het enige westerse land dat
er niet by voorbaat naar
streeft verkrachters een tijdje
opgesloten te krijgen, tenzy
ernstige psychopathologi
sche factoren in het geding
zyn.
Voor de discussies in het Ver
enigd Koninkrijk is dit na
tuurlijk maar een zyweg.
Hoofdzaak hier is een ant
woord op de volgende vra
gen: Hoe streng moet ver
krachting worden gestraft?
En vooral hoe seneus moe
ten vrouwen worden geno
men die bij de politie melden
dat ze verkracht zyn?
Die discussie wordt thans op
het allerhoogste niveau ge
voerd. De eerste vragen die
de Britse premier mevrouw
Thatcher na het Kerstreces in
het Lagerhuis moest beant
woorden, gingen over het be
straffen van verkrachting.
De premier liet dinsdag geen
misverstand bestaan over
haar mening in dezen: ver
krachters moeten de cel in,
bij voorkeur gedurende ge
ruime tijd Die verklaring
leidde tot instemmend ge
mompel bij parlementsleden
van alle partyen.
Drie opvallende zaken hebben
de discussies aangeshngerd.
Allereerst was daar de uit
spraak van rechter Richards.
Hij veroordeelde enkele we
ken geleden een 34-jarige za
kenman, die een liftend meis
je van 17 in zyn auto had ver
kracht, tot tienduizend gul
den boete, in plaats van de
gebruikelijke celstraf.
Volgens rechter Richards was
hij tot de naar verhouding
lichte straf gekomen, omdat
het meisje zelf mede schuldig
was. ,,Had ze maar niet 's
avonds naar huis moeten lif
ten", aldus deze rechter, die
vervolgens de woede van
gans een natie over zich heen
moest laten komen.
Vrouwengroepen lieten uitge
breid hun verontwaardiging
blijken, maar zij niet alleen.
Ook collega's van de rechter
distantieerden zich van deze
uitspraak, die zo ongeveer
betekent dat elke in het don
ker liftende vrouw straffeloos
zou mogen worden ver
kracht.
Uiteindelijk werd Richards
niet alleen door een hogere
rechter openlijk in het onge
lijk gesteld. Een Lord Chief
Justice (te vergelijken met
een lid van de Hoge Raad bij
ons) onderstreepte boven
dien nog eens dat verkrach
ting, tenzij er sprake is van
bepaalde buitengewone om
standigheden, absoluut met
celstraf moet worden be
straft.
Een woordvoerster van de ac
tiegroep „Women against Ra
pe" (WAR) hierover: „Wy zyn
erg blij met deze uitspraak.
Hiermee worden rechters ge
dwongen verkrachting te
zien als de ernstige misdaad
die het ook is"
De opwinding over de uit
spraak van rechter Richards
was nog maar net geluwd,
toen begin deze week een af
levering van de BBC-tv-sene
„Police" pennen en tongen
andermaal in beweging
bracht. „Police" bestaat uit
een serie documentaires over
het werk van de politie in het
gebied ten westen van Lon
den
De aflevering van maandag
ging over een vrouw die zich
bij een politiebureau in het
plaatsje Reading aanmeldde
Ze zei door drie mannen te
zijn verkracht, nadat ze door
hen in een auto was meege-
De vrouw werd hierover nader
ondervraagd door twee poli
tiemensen die, zacht gezegd,
weinig begrip voor haar kon
den opbrengen. Of ze het alle
maal wel zeker wist. Hoe het
met haar seksuele leven was
gesteld. Nee, ze kon niet door
een dokter worden onder
zocht voor eerst duidelijk
was of haar verhaal wel waar
Uiteindelyk ging politieman
John Mclntyre zover dat hy
de vrouw van leugens be
schuldigde, dat haar verhaal
„een sprookje" was. de
„grootste onzin" die hij had
OOit had gehoord. De zo on
der druk gezette vrouw trok
vervolgens haar aanklacht in.
Let wel. het ging hier om een
tv-registratie van een
werkelijke ondervraging.
Geen wonder dat er wederom
een storm van verontwaardi
ging opstak.
Geven wy weer het woord aan
de woordvoerster van de ac
tiegroep WAR. die opkomt
voor verkrachte vrouwen:
„Het was een erg pijnlijk pro
gramma om naar te kyken.
maar het maakt wel duidelijk
waarom er nog steeds zo wei
nig aangifte van verkrachting
wordt gedaan. In de door ons
gesteunde crisiscentra horen
wc steeds dit soort verhalen"
Ook hier was er een reactie-
achteraf van de zijde van de
autoriteiten. Mevrouw That
cher zei dinsdag in het Lager
huis bezorgd te zijn over de
houding van de politiemen
sen, politiechefs zeiden dat
de getoonde ondervraging
echt geen regel was. en het
betrokken politiekorps is be
gonnen vrouwelyke vrijwilli
gers aan te trekken om ver
krachtingszaken te behande
len.
Het meest onwaarschijnlijke
verhaal in deze reeks is dat
van de 30-jarige vrouw uit
Oost-Glasgow. die in de
herfst van het vong jaar werd
verkracht en verminkt door
dne teenagers.
Wat gebeurde? Een psychiater
zei dat de vtouw gecstelyk
niet in staat was te getuigen
en het Openbaar Ministerie
besloot daarom de zaak te la
ten vallen. Met andere woor
den de jongens, van wie de
identiteit bekend was, hoef
den niet terecht te staan.
En volgens de Schotse wetge
ving (Schotland heeft zijn ei
gen juridische regels) zullen
ze dat ook nooit hoeven, om
dat een zaak daar ruet twee
keer kan worden voorge
bracht De betrokken vrouw
zal hooguit een civiele proce
dure kunnen starten om een
schadevergoeding van haar
aanvallers te eisen.
Deze keer was ook de politie
die de zaak had onderzocht,
woedend. Een van de betrok
ken politiemensen moet de
verklaring van een van de
drie aanvallers hebben laten
„lekken" naar het Schotse
dagblad Daily Record.
Want daar stond dinsdag de
verklaring van een van de
jeugdige verkrachters in ex-
tenso in, zoals hij die op het
politiebureau had afgelegd
en ondertekend Met andere
woorden: er was een beken
tenis, en dus was getuigen-
variuaiiDC van vrouw nlot
eens nodig geweest.
Bovendien had zich een andere
getuige aangemeld, die de
verkrachting had gezien, en
was er onweerlegbaar bewys
in de vorm van bloedsporen
op de kleren van de verkrach
ters die van de vrouw afkom
stig waren Dit alles was het
Openbaar Ministerie bekend
Maar het merkwaardigste komt
nog: naar de betrokken
vrouw is nooit gevraagd of ze
al dan niet een verklaring
voor de rechter zou Willen en
kunnen afleggen. Zij heeft uit
de krant moeten lezen dat
how zaak was geschorst, en is
juist meer dan bereid om te
getuigen.
Dat zei ze althans dinsdag voor
de BBC-tv, met wie ze eige
ner beweging contact heeft
opgenomen Het wachten is
thans op de volgende reactie-
achteraf van justitiële autori
teiten. Want het minste dat
men hier kan zeggen is wel
dat die voorbeelden aanto
nen hoe weinig alert door hen
wordt opgetreden
Er zyn evenwel ook andere ge
luiden te beluisteren. Vol
gens het ministerie van bin
nenlandse zaken wyzen de
cijfers uit dat de straffen voor
verkrachting gemiddeld ge
nomen steeds hoger worden.
Tussen 1978 en 1980 kreeg 16
procent van de veroordeelde
verkrachters minder dan
twee jaar cel, 50 procent twee
tot vier jaar, en 23 procent
tussen vier en zeven jaar cel.
Vooral deze laatste groep is
de laatste jaren procentueel
sterk gestegen.
HENK DAM
