CZi
Hamer is een veel
zijdig werktuig
Een nuttig en
decoratief
tweede
teven
Abonnement voor zachte
contactlenzen te krijgen
Kan een kind de
was nog wel doen?
MAANDAG 18 JANUARI 1982
Hoewel de meeste doe-het-zelvers
bij het kopen van gereedschap
nogal kieskeurig te werk gaan,
wordt een hamer gewoonlijk met
een zekere achteloosheid aange
schaft. „Een hamer is immers ge
woon een hamer". Wie er echter
eens goed op let, zal ontdekken
dat er vele tientallen soorten ha
mers zijn, elk met een eigen
„taak".
De klauwhamer is als „eerste ha
mer" het handigste stuk gereed
schap. Een licht type (let op de
uiteenlopende kopgewichten)
kan ook gebruikt worden voor
vrij kleine spijkers, maar kan iets
te licht zijn voor het zware spij
kerwerk. Meer mogelijkheden
biedt dan ook het bezit van een
middengewicht-klauwhamer en
een zogenaamde stoffeerdersha-
mer, die voor het verwerken van
kleine nageltjes e.d. is geschikt.
Klauwhamers zijn te koop met
houten, stalen of fiberglas steel.
Geen van drieën is kwalitatief
sterk verschillend van de andere;
de keuze wordt hoofdzakelijk be
paald door eigen voorkeur... en
door de prijs. Let altijd wèl op de
bevestiging van kop en steel;
vooral bij hamers met houten
steel is er in dit (belangrijke) op
zicht vrij veel verschil. De echte
kwaliteitshamers met houten
steel hebben een drievoudige-be-
vestiging.
Gebruik een hamer met stalen kop
nooit om hout (bijv. lijmverbin-
dingen) aan te kloppen; dit geeft
deuken in het materiaal. Voor dit
doel kunt u zich beter een goed
kope houten hamer aanschaffen.
Ook een rubber hamer is daar
voor wel geschikt, en die kan te
vens gebruikt worden om bij
voorbeeld terrastegels in het
zandbed te „drijven".
De nylon hamer, soms met verwis
selbare doppen, is eveneens voor
dat wat meer preciare werk be
stemd. Sla er echter nooit spij
kers mee; daarmee verwoest u de
(dure) nylon dop.
Vaak worden zogenaamde timmer
manshamers (zonder klauw) ver
ward met bankhamers; ze lijken
dikwijls erg op elkaar. De bank-
hamer is in feite bestemd voor
metaalbewerking.
Welk type hamer u ook wilt kopen,
neem hem in de winkel eerst
eens in de hand, om te voelen of
hij „lekker ligt". Dat is echt een
puur persoonlijke zaak! De ge
specialiseerde gereedschappen-
handelaar kan een goed stukje
voorlichting geven.
Een als u eenmaal een nieuwe ha
mer hebt, oefen dan eens in het
hanteren daarvan. Een veel ge
maakte amateur-fout is dat men
de steel in het midden of zelfs
dicht onder de kop vasthoudt; u
zult merken dat u heel wat beter
hamert door de steel aan het uit
einde vast te houden!
Sinds enkele weken is in
technisch museum het
NINT (Rozengracht 224,
Amsterdam) de perma
nente tentoonstelling
„Energie" te bezichtigen.
De stichting Nederlands Instituut
voor Nijverheid en Techniek
(NINT) werd in 1954 opgericht.
Het NINT wil belangstelling
wekken voor technische ontwik
kelingen en geeft voorlichting
over de toepassingen van de na
tuurwetenschappen in de tech
niek. De rol van de mens wordt
hierbij belicht door het geven
van voorlichting over studie en
beroepsmogelijkheden.
Behalve in de afdeling energie
wordt in nog een elftal andere af
delingen diverse onderdelen van
de techniek of wetenschap be
licht.
In de auto-afdeling is ruime aan
dacht besteed aan o.a. de ver
brandingsmotor. Werkende mo
dellen geven de bezoeker de ge
legenheid „in" de 2-taktmotor,
de 4-taktmotor en de wankelmo
tor te kijken.
De afdeling bouw geeft een beeld
van de in de bouwnijverheid toe
gepaste technieken. Zo kan men
met behulp van acht grote af
beeldingen de bouw van een
huis stap voor stap volgen.
Van de chemie zijn slechts drie on
derwerpen weergegeven die een
rol in ons dagelijks leven spelen.
U vindt op deze afdeling infor
matie over bijvoorbeeld de sa
menstelling en het gebruik van
water, lucht, eiwitten, koolhy
draten, vetten, zout, zeep enz.
In de computerafdeling kan met
een aantal facetten van automati
sering kennis worden gemaakt.
Verscheidene demonstratiepro
gramma's tonen de computer in
werking. De bezoekers kunnen
na instructie zelf de computer
opdrachten laten uitvoeren.
De elektronica-afdeling geeft een
overzicht van de grondslagen
van de elektronica. Men kan bij
voorbeeld een indruk krijgen
van de toepassingen van de elek
tronica bij beeld- en geluidregi-
i energie op te wekken.
stratie. Verder vindt u hier nog
tal van onderwerpen zoals ver
keersregeling, milieubewerking
e.d.
In de afdeling fotografie wordt aan
de hand van duidelijke teksten,
vele objecten en natuurlijk
prachtige foto's en dia's de ont
wikkeling en de toepassing van
fotografie weergegeven. Deze af
deling is de enige afdeling van
het NINT waarin ruime aandacht
aan de historie wordt gegeven;
oude foto's, camera's en filmap
paratuur zijn hierin te bewonde
ren. Bovendien biedt een aantal
„doorgesneden" fotocamera's
een unieke kijk op het inwendige
ervan.
De houtafdeling geeft een beeld
van de eigenschappen en toepas
singen van het veelzijdige mate
riaal hout. Onderwerpn zoals de
voedselhuishouding van de
boom, het drogen van hout, het
maken van fineer en plaatmate
rialen enz. komen aan de orde.
Tevens krijgt men een idee van
de grote verscheidenheid van
houtverbindingen waarmee zo
wel de meubelmaker als de hout-
constructeur te maken krijgt.
Aangezien de staalproduktie een
belangrijke plaats inneemt in on
ze samenleving is in de metaalaf
deling ruime aandacht besteed
aan het proces van de staalberei-
ding. Aan de hand van schema's
en voorwerpen wordt de win
ning van erts en de verwerking
daarvan in de hoogoven en staal
fabriek getoond. Tijdens rondlei
dingen worden een draaibank en
een lasapparaat gedemonstreerd.
In de afdeling haven-scheepvaart
wordt de bezoeker direct bij bin
nenkomst door middel van twee
grote maquettes geconfronteerd
met de dagelijkse bedrijvigheid
in een haven. Behalve modellen
van zeeschepen, kranen, elevato
ren enz. ziet men meteen de in
stallaties op de wal die nodig zijn
om de ladingen tijdelijk op te
slaan zoals silo's e.d.
De afdeling telecommunicatie laat
iets zien van diverse typen tele
fooncentrales en van het tele
foonnet in Nederland. Verder
staan er twee telextoestellen op
gesteld en is er iets te zien van de
mobilofoon.
In de gloednieuwe afdeling energie
wordt allereerst een indruk gege
ven van wat we ons bij het begrip
energie moeten voorstellen. Er
wordt uiteengezet in welke vor
men energie voorkomt, hoe ener
gie wordt omgezet van de ene
vorm in een andere, hoe energie
wordt verbruikt enz.
Vervolgens wordt ingegaan op de
„energie-industrie" die is opge
bouwd rond de winning, distri
butie en verwerking van de pri
maire brandstoffen (steenkool,
aardolie, aardgas enz.). Tevens is
de werking van een elektrici
teitscentrale in deze tentoonstel
ling terug te vinden.
Verder wordt uit de doeken ge
daan welke processen zich in een
kerncentrale afspelen en wat het
belang is van de ontwikkeling
van nieuwe technieken op het
gebied van energiebesparing, de
kolenvergasing, zonne- en wind
energie en kernfusie.
Een kijkje in het inwendige van
een zonnecollector toont hoe
zonnewarmte nuttig kan worden
gebruikt. De registratie van de
opbrengst van een op het dak
van het NINT opgestelde wind
molen en een zonnepaneel geeft
een indruk van de betekenis van
deze ontwikkelingen.
Opmerkelijk is het bijzonder illu
stratieve miniatuurmodel van
een typisch Nederlands project:
het plan Lievense. Zelfs de wa
terturbines van dit plan zijn hier
al draaiend te bewonderen.
En natuurlijk komen ook de effec
ten van dit alles op het milieu ter
sprake.
De uitvoering, de vormgeving en
de vele demonstratiemogelijkhe
den zijn zodanig dat, ondanks
het misschien wat zwaarwichtige
onderwerp, de bezoeker na af
loop niet het moede hoofd in de
schoot zal leggen. Integendeel:
de tentoonstelling zal beslist bij
dragen aan een objectief en crea
tief denken over wat (nu nog) de
energieproblematiek heet.
De tentoonstelling is dagelijks ge
opend van 10 tot 4 uur, zaterdag
en zondag van 1 tot 5 uur. Voor
nadere informatie kan men even
tueel het NINT bellen: tel. 020-
248168.
Om de keuze van het wasmiddel te vergemakkelijken en fabeltjes te ont
zenuwen heeft het Instituut Voor Huishoudtechnisch Advies (IVHA)
onlangs een brochure uitgebracht genaamd "wasmiddelen, de was en
het milieu". Dit boekje is bedoeld voor wie nu wel eens wil weten wat
er zoal aan wassen vastzit. En niet alleen de nieuweling wil het IVHA
wegwijs maken, maar ook degene die al jaren voor de was zorgt. Die
komt tegenwoordig vaak voor problemen te staan. Nieuwe wasmidde
len, nieuwe apparaten en moderne textielvezels maken het zelfs oude
rotten in het vak moeilijk.
Allereerst gaat het IVHA in op de was zelf, de wasmethode en het was
goed. Verder wordt natuurlijk veel aandacht besteed aan de wasmidde
len. Waarin verschillen ze van elkaar? Waarom lijken ze toch ook weer
zoveel op elkaar en wat te geloven van de reclame?
Wat wasmiddelen voor ons milieu betekenen, wordt besproken in het
laatste hoofdstuk van dit boekje. Het IVHA gaat dan ook uitgebreid in
op de fosfaatproblematiek. Maar niet alleen fosfaten leveren problemen
op, ook andere bestanddelen doen een duit in het zakje. Maar daarbij
zijn de gevolgen minder opzienbarend.
De brochure "Wasmiddelen, de was en het milieu" is te bestellen door
storting van 5,95 4,50 plus 1,45 portokosten) op gironummer
338944 ten name van Stichting IVHA, Den Haag, onder vermelding
"brochure wasmiddelen".
Door technische keuring van en praktijkproeven met wasmiddelen is
over dit onderwerp veel kennis verzameld. Deze kennis is in de brochu
re "Wasmiddelen, de was en het milieu" gebundeld.
Het NIBUD, Nationaal Instituut
voor Budgetvoorlichting, heeft
diverse handige brochures uitge
geven (herziene drukken dan wel
nieuwe uitgaven) over allerlei
soorten kosten. Van belang als
men, in het kader van het „op de
kleintjes letten" wil zien wat iets
zou moeten kosten dan wel voor
het verdelen of toerekenen van
bepaalde kostenbestanddelen.
De brochure „Kostgeld" kan hel
pen om na te gaan wat nu een
redelijk bedrag aan kostgeld is.
Het is daarbij van belang hoe de
kostganger gebruik maakt van
het huis. De brochure laat duide
lijk zien wat wel en wat niet kan
worden berekend.
„Voeding" is het onderwerp van
dagelijks terugkerende uitgaven.
Hoe kun je met betrekkelijk wei
nig geld toch een smakelijke en
gezonde maaltijd samenstellen?
Deze brochure kwam tot stand in
nauwe samenwerking met het
Voorlichtingsbureau voor de
Voeding. Voor het winterseizoen
geeft het boekje naast een veer
tigtal menu's op vleesbasis ook
10 vegetarische menu's, waarbij
de kosten voor de voeding per
dag (dus inclusief de broodmaal-
Handige
brochures
over
kosten
tijden) per persoon gemiddeld
f 4,50 bedragen.
Dan is er een uitgave „Wie schrijft
weet waar het blijft", een hand
leiding om een huishoudboekje
bij te houden, waarbij ook reke
ning wordt gehouden met bij
voorbeeld betalingen per girobe
taalkaart en bankcheque. Geble
ken is dat alleen al het bijhouden
van een huishoudboekje tot be
sparingen op niet meer verant
woorde uitgaven kan leiden.
„Vooruitzien...? Begroten!" is een
brochure die als vervolg op het
huishoudboekje kan worden ge
zien. Wie echt wil vooruitzien zal
moeten begroten om het voor el
kaar te krijgen dat ook grotere
aankopen zonder lening kunnen
worden gekocht. Makkelijk is
dat niet, maar men behoeft ook
weer niet een echte boekhouder
te zijn. .Zakgeld': wat is een re
delijk bedrag (niet alleen voor
kinderen) en wat moet daarvan
dan worden betaald? Op die vra
gen geeft de brochure antwoord.
Geheel nieuw is „De kosten van
kinderen van 0 tot 17 jaar", be
doeld voor de consument, maar
ook door allen die in hun werk te
maken hebben met vragen op dit
gebied (advocaten in alimenta
tiekwesties bijvoorbeeld, wel
zijnswerkers, belastingconsulen
ten). Wie zich wellicht afvraagt of
met een bepaald inkomen het
hebben van een of meer kinde
ren verantwoord is vindt in dit
boekje een hulpmiddel bij de be
sluitvorming. Anderen zullen
misschien hun kinderen eens
met objectieve gegevens willen
tonen waarom van een bepaald
inkomen niet alles kan. Ook kan
deze brochure van dienst zijn bij
het aanvragen van kinderbijslag.
(Informatie over al deze brochures
geeft het Nationaal Instituut
Budgetvoorlichting, Huygens-
straat 2, 2512 BC Den Haag, tel.
070-888840).
i
Juist in deze tijd van
„een stapje terug" en
bezuinigen, is het creë
ren van een „tweede le
ven" voor waardeloos
geworden gebruiks- en-
of afvalartikelen een
gedachte, die veel men
sen aanspreekt. Maar
vaak blijft het - helaas -
bij die gedachte, hoe
wel het toch echt niet
zo moeilijk is een weg-
gooi-produkt na ge
bruik op een andere
manier toe te passen.
En dat kan dan zowel
op een serieuze als een
speelse manier gebeu
ren. Vooral de „creatie
ve knutselaars" weten
daarvan mee te praten;
ze hebben dat gevoel
van bewaren en op
nieuw gebruiken als
een soort zesde zintuig
in zich zitten.
Naast oude kranten (voor het
maken van het bekende pa-
pier-manché) zijn bij uitstek
geschikt allerlei kunststof
verpakkingsmaterialen: plas
tic draagtassen, kratten, do
zen, zakjes en flessen, potjes
enz. Begin niet meteen met
moeilijke constructies zoals
meubeltjes of boekenstella-
ges van lege kratten e.d. Zoek
het eerst wat in de „ludieke"
sfeer, zoals het maken van
kinderspeelgoed, het liefst
met de kinderen samen. Al
werkende doet u vanzelf
nieuwe ideeën op. U zult
merken, dat ook de kinderen
plezier in hun zelf verzonnen
creaties hebben. Laat uw fan
tasie de vrije loop en na ver
loop van tijd ontdekt u steeds
meer speelse en nuttige toe
passingen. De enige voor
waarde is, dat u voldoende
„waardeloos" materiaal in
huis hebt; u kunt daarom het
best minstens een paar we
ken tevoren beginnen met
het sparen en verzamelen er-
Om u een beetje op weg te hel
pen, hebben we een
heel eenvoudig te maken
werkstukje afgebeeld: een
waterverdamper voor de cv-
radiator, in de vorm van een
pop. Een decoratief ding voor
de kinderkamer, dat zeker
zijn nut zal hebben.
Ga als volgt te werk: neem een
lege, platte afwasmiddelfles
en haal het etiket er af door
losweken in warm water.
Spoel de fles daarna goed
schoon en maak bovenaan in
de achter- en zijkanten met
een gloeiende spijker een
aantal gaatjes. Hierdoor kan
dadelijk het water verdam
pen. Maak van ijzerdraacT of
iets dergelijks een S-vormige
haak (zie tekening) waar de
pop aan kan worden opge
hangen. De bovenste bocht
moet zo groot zijn, dat deze
over de ronding van de radia
tor past. Nu komt het leukste
deel van het zelf maken: het
beschilderen van de fles.
Laat het de kinderen gerust
zelf doen of help ze een hand
je. Gebruik bij voorkeur spe
ciale plastic verf, die gaat het
Een andere mogelijkheid is
het tekenen van lijnen met
watervaste viltstift (verkrijg
baar in diverse kleuren).
Maak - als dat enigszins kan -
gebruik van de vorm van het
flesje; zo kan de breder wor
dende onderkant uitstekend
dienst doen als wijde rok
voor de vrouwtjespop. In het
geval van een mannetjespop
wordt het een pof-broek. Na
tuurlijk kunnen ook extra
materialen toegevoegd wor
den. Door tegen de onder
kant van de dop een karton
nen schijfje te plakken, ont
staat een hoge hoed (let erop,
dat de fles wel open en dicht
moet kunnen voor het vul
len). Van wat oude lapje of
papieren taartrand-kleedjes
kunnen de kinderen zelf
kleertjes voor hun radiator
poppetjes maken. Mogelijk
heden genoeg dus, het is ge
woon een kwestie van eraan
beginnen.
Mocht u nog meer ideetjes voor
het maken van kinderspeel
goed uit waardeloos mate
riaal willen hebben, dan be
velen we het boekje „Flessen
en doppen voor speelgoed en
poppen" aan. Het is een uit
gave van uitgeverij Streng-
holt, kost f 13,90 en is ver
krijgbaar bij de boekhandel.
Hulp bij
kleurkeuze
Zelf schilderen is dankbaar werk
maar je moet soms wel over wat
'drempels' heen alvorens je er
aan begint. Het karwei kan al
met een basisprobleem begin
nen: welke kleur nemen we?
Vooral wanneer kleurcombina
ties gekozen moeten worden is
het soms wat moeilijk.
Om de amateurschilder daarin te
gemoet te komen, heeft Flexa
een nieuwe benadering van
kleur(combinatie)keuzen ont
wikkeld. Die kreeg gestalte in de
'kleurenmolen', waar een aantal
voorbeelden van in harmonie sa
mengaande kleuren is aange
duid. De natuur is daarbij lei
draad geweest. Wanneer je de
fraaie landschapsfoto's op de
kleurenmolen even wegdenkt,
zouden de daarvan afgeleide
kleurcombinaties wel eens wat
'gewaagd' kunnen overkomen,
maar er zit toch een duidelijk
evenwicht in.
Wie voor een van die combinaties
kiest hoeft alleen maar de coe-
nummers af te lezen om uit de
635 kleuren van de Flexa-kleur-
mengmachine de juiste tinten te
laten maken.
Grundig heeft een wekkerradio uitgebracht die uitstekend geschikt is voor
niet alleen luie mensen, maar ook voor visueel gehandicapten: hij kan
namelijk spreken. Het apparaat heeft Sono-clock 670 SP en voegt nogal
wat comfort aan toe aan de in hoog tempo populair geworden wekker
radio. Hij meldt zich elke ochtend met een synthetische stem die onaan
gedaan de juiste tijd geeft. Daarna volgt of een tweetonig weksignaal of
naar Keuze, muzieK. L)e sterKte van de chip-stem kan worden geregeld.
Ook bij het afstellen van de tijd meldt de klok zich met een stem. De stem
kan op elk tijdstip worden geactiveerd door een-druk-op-de-knop.
Centrifuges
Centrifuges werken goed, maar de
meeste hebben een slechte dek
selbeveiliging. Een goede bevei
liging zorgt ervoor dat de deksel
niet open kan, voordat de machi
ne tot stilstand is gekomen. Deze'
beveiliging bleek bij een aantal
centrifuges na enige tijd niet
meer te werken. Overigens is de
ze storing veelal te ondervangen
door de rem te laten bijstellen.
Tot deze conclusie komt de Stich
ting Vergelijkend Warenonder
zoek na een onderzoek van 46
centrifuges, in prijs variërend
van 160 tot 315 gulden. Eén ma
chine werd door de onderzoe
kers onveilig bevonden.
Al schijnt het dragen sterk toe te
nemen, het aanschaffen van con
tactlenzen wordt vaak (en te
recht) als een dure kwestie be
schouwd. Bovendien zit er aan
het gebruik van de lenzen meer
(en zorgvuldiger) werk vast dan
aan een "simpele" bril. Gezien de
prijzen is het dan ook geen won
der dat vernuftige handelaren
een soort abonnementensysteem
hebben bedacht, waardoor een
en ander wat "dragelijker" lijkt
te worden. (Alleen voor zachte
lenzen).
Deze groep opticiëns (zo men wil:
contactlensspecialisten) baseert
zijn systeem op de nodige erva
ringen, die in jaren werden opge
daan. Men weet dat vooral zachte
contactlenzen gemiddeld niet
meer dan anderhalf tot twee jaar
meegaan. Na die periode zetten
zich allerlei stoffen in de lenzen
vast, die zich daar in een zo hoge
concentratie niet mogen bevin
den. Het gaat om stoffen uit het
traanvocht (zoals vetten).
Behalve die stoffen is er dan ook
een verhoogde kans op bacteriën
in de lens, dus extra gevaar voor
infecties. De gezichtsscherpte
van de lenzen wordt door dit al
les aanzienlijk verminderd, door
dat de poriën van de lenzen,
waarborg voor soepelheid, lang
zaam dichtslibben Men kijkt
dan als het ware door een "ne
vel". Geven de lenzen minder
goed zicht, dan is dus ook het
draagcomfort minder. Vorm en
eigenschappen van de lens zijn
immers te zeer aangetast.
Men kwam, al redenerende, tot de
conclusie dat de lenzen in feite
na anderhalfjaar moeten worden
vervangen. Gezien het huidige
prijspeil (gemiddeld toch wel
650 per paar lenzen) bleek het
niet mogelijk klanten zo snel te
bewegen nieuwe lenzen
schaffen. Men kwam toen op het
abonnementsidee: aanschaf kost
400, per jaar, ieder aderhalfjaar
worden de lenzen vervangen. De
kosten zijn ongeveer 250 per
jaar. Wie meedoet is wel ver
plicht tot hernieuwde aanschaf
fing.
Klanten die zich "abonneren" krij
gen van de opticién na anderhalf
jaar een berichtje dat de nieuwe
lenzen gereed liggen. Bg aan
koop krijgt de klant een certifi-
caa waarop de regels van het spel
staan vermeld. Controles worden
gratis uitgevoerd, zodat er geen
drempel bestaat Na anderhalf
jaar worden de lenzen gereinigd,
zodat die dan in uiterste nood
zaak nog een korte tgd als reser-
vepaar dienst kunnen doen.
Door het gehele land is er sprake
van een keten van 30 zaken waar
dit systeem geldt.
