Onbegonnen Werk
C
"School komt in knel
door bouw woningen'
"Een elitair
karakter haast
onvermijdelijk"
Emilie, ze zitten met hun
handen aan je Volkshuis
J
Meisje schrijft aan
bejaarde dreigbrief
Beslissing paaltjes
Oude Rijn uitgesteld
Vrouwelijke Rotary-cktb
bestaat vijftig jaar
Lelden
VRIJDAG 15 JANUARI 1982
De kans bestaat dat het soctaal
cultureel volksont wikke-
lingsj werk uit het Volkshuis,
het arbeidersdomein aan de
Apothekersdijk, verdwijnt.
Dat meldde de krant woens
dag. Het Volkshuis is oud, het
dateert van 1899, "haveloos
en uitgeleefd". Een opknap
beurt zal ongeveer evenveel
kosten als nieuwbouw aan
het Ir. Driessenplein.
De staf van het Volkshuis heeft
het moeilijk met het nemen
van een beslissing. Enerzijds
wil men dolgraag naar een
praktischer ingedeeld ge
bouw, anderzijds heeft men
oog voor de grote historische
betekenis van het pand aan
de Apothekersdijk. Het deed
mij genoegen te lezen dat het
laatste punt zo geducht mee
weegt. Te vaak in deze jachti
ge tijd telt dat soort overwe
gingen niet mee.
Het kan zijn dat het Volkshuis
toch verkast. Te hopen is dan
wel dat voor het pand een
aardige bestemming ivordt
gevonden. Ik moet er niet aan
denken dat er één of andere
supermarkt in wordt geves
tigd. Als het zóver mocht ko
men, moet er maar iemand
naar het graf van mevr. E.C.
Knappert gaan om hard te
roepen: "Emilie, ze zitten met
hun handen aan je Volks
huis".
Pionierster
Emilie Charlotte Knappert
(1860-1952). Ze was de initia-
tiefneemster tót en de eerste
directrice vdn het Leidse
Volkshuiseen pionierster
van grote allure op het gebied
van het sociaal-cultureel
werk in Nederland. Het
Volkshuis dankt zijn faam
voor een belangrijk deel aan
hóór.
Emilie Knappert was de oudste
telg uit een welgesteld Schie
dams gezin, waarvan de va
der (haar grote held) achter
eenvolgens zeeman, eigenaar
van twee jeneverstokerijen en
directeur van een spaarbank
was. Haar jeugd was zeer be
schut. Toch werden haar so
ciale gevoelens al jong ge
wekt. In de door haar oud-se
cretaresse, M. de Meijer-Van
Woerden geschreven (en erg
aardige) biografie, "Zoekt
een ster niet te ver", staat dat
ze als schoolmeisje elke dag
langs een kind van eigen leef
tijd kwam dat in weer en
wind in sintels naar kolen
zocht. Het tafereel greep haar
hevig aan en het zou haar
niet meer loslaten.
Ze werd. zoals het een keurige
jongedame in die tijd be
taamde. lerares Frans, op een
kostschool m Scheveningen,
en later godsdienstonderwij
zeres in Leiden. (Ze had met
haar scherpe verstand graag
naar de universiteit gegaan,
maar haar vader was daar
tegen gekant. Daar legde ze
zich bij neer want ze was wel
eigenzinnig, maar geen rebel
en evenmin feministe).
Door haar toedoen kwam er in
1894 in Leiden een wijkge-
bouw vlak bij de grote ka-
toenfabriek, dank zij haar
kwam de wijkverpleging op
gang. Maar haar grootste
aandacht ging uit naar de
Leidse jeugd, die tragisch
verdorde in de fabrieken. Het
beeld van het kolen zoekende
de schouders onder zette, dan
stónden ze er ook onder. "De
dag is er om te werken", sla
pen doe je zo min mogelijk.
Het programma in het Volks
huis had van meet af aan een
grote verscheidenheid. Eerst
nog lees- en schrijflessen,
maar al gauw Frans en En
gels (waar zelfs mensen uit
Vogelezang op afkwamen),
meetkunde, sterrekunde, eco
nomie, handtekenen, muziek
en wekelijks tentoonstellin
gen over de uiteenlopendste
zaken. In betrekkelijk korte
tijd beschikte ze over zo'n 40
cursusleiders en -leidsters. Ja,
ze kon wel wat, onze Emilie.
Ze zorgde er ook voor dat de
jeugd naar buiten kon. Het
buitenverblijf "De Vonk" in
Noordwijkerhout was hóór
werk. Een fabrieksarbeidster
die daar voor het eerst kwam,
schreef op een briefkaartje
naar huis: "Moeder, de zon
Leidse kroniek
door Ruud Paauw
pioniers en bezetenen. De gro
te lijnen zag ze steeds haar
scherp. Wist ze precies uiat er
bij de fabrieksjeugd omging
Waarschijnlijk niet. Daar
voor stond deze zeer belezen
vrouw, deze Dante-vereerster
te ver van hen af. Maar ze
wist wel waar het naar toe
moest.
Als grote liefhebberij had ze het
afspeuren van de sterrenhe
mel. Dat deed ze, op het dak
van het Volkshuis, wel eens
tot aan het ochtendkrieken
toe. Van haar zou je kunnen
zeggen dat ze niet alleen naar
de sterren kéék, maar er ook
naar réikte.
Dit en de vele dingen die na
Emilie Knappert gebeurden
(later kreeg men in mej. Ruth
weer een figuur van grootfor
maat) hebben van het Volks
huis meer dan een gebouw ge
maakt. Het is een monument.
kind was niet vergeten. Juist
omdat ze zelf zo'n gelukkige
jeugd had gehad, wilde ze ook
de jongeren in Leiden laten
proeven van "de aarde en
haar volheid". Ze ging er
steeds weer tekeer over dat
"jongens en meisjes moeten
leven en werken als kudde
dieren en zo afstompen".
Met steun van prof. Drucker liet
ze in 1899 het Volkshuis bou
wen. Want als Emilie ergens
r op je bo- Affaire-Kerling
Ongemakkelijk
Emilie Knappert, die in 1915
directrice werd van de School
voor Maatschappelijk Werk
in Amsterdam, was geen ge
makkelijke vrouw. Niet voor
anderen en niet voor zichzelf.
In alledaagse dingen kon ze
soms tamelijk sekreterig zijn;
iets wat je meer aantreft bij
Minister van Kemenade
(PvdA) heeft in de kwestie
AZL-mevrouw Kerling het
beslissende woord gesproken.
(De personeelsraad van het
Academisch Ziekenhuis had
het oud-PvdA-gemeente-
raadslid en landelijk PvdA-
bestuurslid mevrouw Kerling
afgewezen als bestuurslid
van het ziekenhuis omdat ze
te partijgebonden zou zijn en
het AZL-bestuur had zich
daarbij neergelegd. Daarna
ontstak PvdA-wethouder
Waal in woede; hij schortte
het overleg met het AZL op en
schreef ontstemd naar de mi
nister).
De minister heeft nu B. en W.
van Leiden, op hun verzoek,
krachtens een artikel van de
wet op het wetenschappelijk
onderwijs "de bevoegdheid
wrleend een lid van het be
stuur van het academisch zie
kenhuis te Leiden te benoe
men en te ontslaan".
Het gaat mij nu absoluut niet
om de bekwaamheden van
mevrouw Kerling; de perso
neelsraad heeft destijds een
in mijn ogen, zeer aanvecht
baar kwaliteitsoordeel uitge
bracht. Maar het besluit van
de minister geeft mij moeras
gas in de neusgaten.
B. en W. van Leiden (gedomi
neerd door de PvdA) hebben
de kwestie-Kerling aangegre
pen om macht over een be
stuurszetel van het ziekenhuis
te krijgen. Voor die tijd had
men daar kennelijk nimmer
behoefte aan. Maar nu een
vooraanstaand partijgenote
werd afgewezen, moest het er
maar van komen. Zou het col
lege zich ook zo druk hebben
gemaakt als pakweg een
CD A-er voor deze functie was
geweigerd?
Het lijkt er nu verdacht veel op
of PvdA-ers elkaar onderling
even de bal hebben toege
speeld. Een PvdA-hoofdbe-
stuurslid wordt geweigerd,
een PvdA-wethouder wordt
boos en een PvdA-minister re
gelt het even.
Als Kerling door B. en W. wordt
voorgedragen voor de zetel is
het spel rond. En nu maar kij
ken of de socialisten ook dót
lef hebben.
Jazz
Met de kreet "Leiden leeft" ben
ik nooit zo gelukkig geweest.
Want als zoiets op zo'n na
drukkelijke wijze onder
woorden moet worden ge
bracht is de zaak waarom het
gaat meestal zo dood als een
pier.
Maar afgelopen woensdag
avond leefde Leiden in elk ge
val vólop. De in het kader van
de Leidse Jazz Week gehou
den kroegentocht (met leven
de jazz in maar liefst 14 eta
blissementen) was wat mijn
zwager en mij betreft in elk
geval een groot succes.
Er viel veel te genieten en dat
hebben we ook met volle teu
gen gedaan, "want", zoals ie
mand in de Hut van Ome
Henne zei, "morgen komt Den
Uyl weer met de laatste werk
loosheidscijfers
De wegblijvers hadden zeer be
slist ongelijk, maar ik was
toch wel blij dat ze inderdaad
wegbleven. Nu al was het zo
druk dat je nauwelijks ruim
te kreeg het glas naar de lip
pen te brengen. In "Het Cen
trum" zag ik een ober zich
langs enige meisjes wurmen
met de woorden: "Wilt u éven
de borsjes inhouden, dames".
In l'Espérance kon je alleen
naar binnen met behulp van
een schoenlepel. Overigens
wilde er nog wel eens volk
verdwijnen bij de komst van
de Borrelbus van de NZH, die
het parcours bestreek. Door te
pas en voorql te onpas "de
bus, de bus" te schreeuwen,
kon je zo een halve vierkante
meter voor jezelf vrijmaken.
Aanvankelijk had ik de bedoe
ling de deuren van lie 14 ca
fés te openen, maar bij de
achtste werd dat plan opge
geven. In 't Keizertje zijn we
blijven hangen, vooral omdat
daar zo voortreffelijk en spec
taculair gemusiceerd werd.
Ja, het was een lekker avondje.
Aan de organisatoren, aan
de buschauffeurs van de
NZH, aan de muzikanten en
aan allen die deze avond
mijn glas vulden - hartelijke
drank eh dank.
LEIDEN -DEN HAAG "Erg merkwaardig", noemde officier van justitie
mr. H.D.W. Klein Breteler gisteren voor de Haagse rechtbank het ge
drag van een 19-jarig meisje uit Leiden. Ze had begin april vorig jaar
een dreigbriefje gestuurd naar een oude vrouw. Duizend gulden moest
ze hebben, anders "wordt dit je nieuwe adres als je niet doet wat ik zeg,
Rhijnhof graf 16+". Het feest ging echter niet door, want de jonge dame
werd ingerekend voor ze kwaad kon doen.
"Het is een hoogst kwalijke en laffe daad", zei de officier. "Ik had een
psychiatrisch onderzoek op prijs gesteld, want het is merkwaardig dat
een meisje op die leeftijd tot twee keer toe dergelijke dingen doet". Een
half jaar eerder had ze ook al een dergelijke poging ondernomen. Ze
kwam er toen met een voorwaardelijke straf van de kinderrechter van
af.
Dit keer eiste de officier van justitie zes maanden gevangenisstraf, waar
van vier voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Ook wil hij dat
het meisje verplicht onder toezicht wordt gesteld van de reclassering.
Om haar ook "in haar portemonnee te treffen", eiste mr. Klein Breteler
een boete van duizend gulden.
De advocaat van het meisje, mr. J.M. Karstens zei in zijn pleidooi dat het
niet duidelfjk is waarom ze het deed. "Ze komt uit een goed gezin en
heelt alles wat haar hartje begeert". Omdat er geen psychiatrisch rap
port was ging de raadsman zelf op zoek naar het waarom. "Ze ziet de
medemens als vijand, die zij wil provoceren. Het was niet haar bedoe
ling geld te krijgen. Ze wilde zich zo afzetten tegen de maatschappij".
Hij vroeg om een voorwaardelijke straf, wellicht plus een boete, maar een
alternatieve straf vond de advocaat ook op zijn plaats. Door een misver
stand had de reclassering nog geen plan opgemaakt voor een alternatie
ve straf. Na een kort beraad zei de rechtbank daar wel voor te voelen.
De zaak werd daarop aangehouden tot 25 februari. De advocaat van het
meisje en de reclassering moeten de rechtbank dan een plan voorleg
gen.
LEIDEN - Voordat de ge
meente het groene licht geeft
voor woningbouw in het ge
bied tussen Robijnstraat en
Diamantlaan zal er eerst moe
ten worden onderzocht of er
daardoor geen grote overlast
zal ontstaan voor De
Weerklank, de school voor
slechthorende en moeilijk
sprekende kinderen aan de
Robijnstraat.
Het bestuur van de school laat
er in elk geval geen twijfel
over bestaan wat er volgens
hem gebeurt als de woningen
worden gebouwd. Vertegen
woordiger Koolstra gister
avond tijdens een vergade
ring van de raadscommissie
voor ruimtelijke ordening:
"Komen die woningen er,
dan moeten wij verhuizen".
Het gemeentebestuur is voor
nemens om 86 twee- en drie
kamerwoningen te bouwen
in het gebied. In vier bouwla
gen wel te verstaan. Een plan
waarmee De Weerklank niet
gelukkig is. Er is indertijd
ook nooit sprake geweest van
een dergelijke bebouwing zo
vlakbij de school, liet Kool
stra gisteravond de leden van
de raadscommissie voor
ruimtelijke ordening weten.
"Toen wij ons aan de Robijn
straat vestigden werd er ge
zegd: maakt u zich maar geen
zorgen. Bij u in de buurt ko
men groenvoorzieningen"
De bezwaren tegen de bebou
wing worden in het bezwaar
schrift van de school als volgt
onder woorden gebracht.
"De overlast van het toene
mende verkeerslawaai door
deze bouw zal onze leerlin
gen zeer duperen door storin
gen van de door deze kinde
ren noodzakelijk te dragen
hoorapparatuur en daardoor
het onderwijs en de zo be
langrijke spraaklessen in ho
ge mate belemmeren. Boven
dien zijn harde geluiden voor
slechthorenden via hun
hoortoestel een onaangena
me ervaring".
Na de bezwaren van de verte
genwoordiger van de school
te hebben aangehoord, lan
ceerde PPR-raadslid Van
Oosten het voorstel om nog
geen uitspraak te doen, maar
een en ander nog eens nader
te bekijken. De meeste raads
leden konden zich in dit
standpunt vinden.
Er zijn overigens meer bezwa
ren tegen deze bouwplannen
bij de gemeente binnen geko
men. Meer dan vijfhonderd
mensen ondertekenden het
bezwaarschrift van A.C. van
Noort, die zijn grieven gister
avond ook toelichtte.
Volgens Van Noort leent het
terrein waar het om gaat zich
floor zijn centrale ligging in
de wijk, in de nabijheid van
een bejaardencentrum, zich
bij uitstek voor de aanleg van
een wijkpark met speelgele-
genheid voor kinderen. Een
bestemming die geheel con
form het bestemmingsplan
LEIDEN Toen de Rotary—club van Oakland Californië
in het jaar 1921 ook de directeur van een opleidingsinsti
tuut onder zijn gelederen wilde opnemen, stuitte de club
op een verrassing: de directeur bleek een directrice. En
een vrouw, al was het er dan kennelijk een die het ver
geschopt had, die paste niet binnen een mannenclub als
de Rotaries.
Voor de directrice was dit echter
geen reden zich de levenswijze
van de Rotary te laten ontglip
pen. Al snel kwam er een vrou
wenclub met nagenoeg dezelfde
principes als die welke de Rota
ries zich aanmaten: de eerste So-
roptimistclub was een feit en
ging zich al snel uitbreiden. Van
Amerika en via Engeland waai
den de clubbeginselen over naar
het "vasteland" en zo viert ook
liefst vijf stelregels staan hoog in
het vaandel en nummer één op
het lijstje is wel "het bevorderen
van het op moreel hoogstaand ni
veau uitoefenen van beroep of
functie". In een Soroptimistclub
zul je geen twee vrouwen aan
treffen die hetzelfde beroep uit
oefenen. Iedereen Is iets in het
beroep dat ze uitoefent en wordt
dan ook geacht dat beroep te
kunnen vertegenwoordigen.
net vaswianu trn w vicu vviv T j i i
de Leidse club morgen alweer ^SLTTh
het vijftigjarig bestaan.
De benaming Soroptimisten vergt
wel enige uitleg. De naam is sa
mengesteld uit twee Latijnse
woorden "sorores", (wat zusters
betekent) en "optimum" ('t bes
te). "Het heeft dus niets te maken
met het Nederlandse woord opti
misme, we zijn niet de vrolijke
zusters. We zijn een club die be
staat uit vrouwen met allemaal
andere beroepen die streven
naar het beste in hun werk en het
leven. Maar voor een deel zijn we
natuurlijk ook best een gezellig
heidsclub".
Mevrouw H. van der Vliet is al bij
na dertig jaar lid van de Leidse
Soroptimisten. Samen met 57 an
dere leden maakt ze deel uit van
een vrij besloten club die eens in
de maand bij elkaar komt. Maar
schillende beroepen onder de le
den van de Soroptimistclub. Niet
minder dan artsen, specialisten,
hoofdverpleegsters, fysiothera
peuten en directrices maken er
deel van uit. Mevrouw Van der
Vliet zelf was voor haar pensio
nering coördinatrice van de in
spectie voor het voortgezet on
derwijs. Aan haar de vraag of ook
een schoonmaakster kans maakt
op het lidmaatschap. "Nee, die
niet. Maar wel als ze bijvoorbeeld
ploegleidster is. Voor ons maakt
het soort beroep eigenlijk niet
uit, maar je moet in dat beroep
wel vooraanstaand zijn".
Mocht de ploegleidster nu zin heb
ben gekregen om toe te treden
tot de Soroptimisten, zij zal niet
zonder meer worden toegelaten.
Je kunt niet naar de club toestap-
pen; je moet worden gevraagd.
Na voorgedragen te zijn door een
ander lid en pas met instemming
van de andere leden wordt een
nieuwe zuster toegelaten. Is de
Soroptimistclub erg elitair?
"Niet direct elitair, maar het is
wel te begrijpen dat dat vaak ge
dacht wordt. Er zitten een aantal
vrouwen bij elkaar die stuk voor
stuk iets betekenen in beroepen
die nu eenmaal wat hoger wor
den aangeslagen. Een elitair ka
rakter is dan bijna onvermyde-
lyk".
De Soroptimisten zijn een servi
ce—club en willen ook ten dien
ste staan van de maatschappij.
Op internationaal niveau wordt
gewerkt aan daadwerkelijke er
kenning van de rechten van de
mens, de geest van vriendschap
en eensgezindheid onder alle So
roptimisten ter wereld moet
groot zyn. Wat dichter bij huis
wordt het principe vertaald in
hulpvaardigheid en begrip voor
de medemens. Mevrouw Van der
Vliet: "In onze welvaartsstaat
met sociale wetten is liefdadig
heid byna een vies woord gewor
den. Iedereen heeft zijn réchten.
Maar wij proberen te helpen
waar de wetgeving witte plekken
laat bestaan, óf door persoonlijke
inzet óf door Financiële bijdra
gen. Zo hebben we bijvoorbeeld
eens een project gehad voor
bankjes voor bejaarde mensen,
of een gehandicaptenbusje".
Echte maatschappij verbeteraars in
de zin van "op de barricades"
zijn de Soroptimisten niet. In de
statuten wordt het de leden zelfs
verboden om mee te doen aan ac
ties die voortkomen uit een reli
gieuze of politieke overtuiging.
Zo had een lid van de Soropti
mistclub bijvoorbeeld niet als zo
danig mogen meelopen in de pas
gehouden vredesdemonstratie in
Amsterdam. "We gaan niet de
straat op met spandoeken, we
willen de maatschappij eerder
verbeteren met daden dan met
leuzen".
Het tiende lustrum van de Leidse
Soroptimistclub wordt zaterdag
gevierd in het restaurant van de
Groenoordhallen. Niet alleen de
Leidse leden maar ook vrouwen
van clubs uit bijvoorbeeld Enge
land, waarmee Leiden "friends-
hiplinks" onderhoudt, zullen
daar aanwezig zijn. Na een se
rieuze ochtend, met een lezing
over vrouwen van buitenlandse
werknemers, volgen een discus
sie, theepauze en een musical.
Vanaf vijf uur een receptie waar
na de dames van de Soroptimist
club zich aan een Spaanse maal
tijd zullen zetten.
CONNY SMITS
Zakken worden helemaal niet gemaakt, zakken groeien gewoon aan de bomen.
LEIDEN - De gemeente zal eerst de uitslag van een enqüete over het
opnieuw inrichten van de Oude Rijn afwachten alvorens daarover een
beslissing te nemen. Dit bleek gisteravond tijdens een vergadering van
de raadscommissie voor ruimtelijke ordening.
In de komende tijd zal het noordelijke gedeelte van de Oude Rijn een
opknapbeurt ondergaan. Walmuren en rioleringen worden vernieuwd.
Is dit achter de rug, dan wordt er begonnen met de herinrichting van
dit straatgedeelte.
Het plan dat de gemeente heeft gemaakt beoogt in hoofdzaak het plaat
sen van paaltjes op de rand van het trottoir en het verminderen van het
aantal parkeerplaatsen van 65 naar 28. Vorig jaar (begin december)
werd er op een inspraak— en informatieavond gesproken over deze
plannen. De aanwezigen, zo'n dertig mensen, weigerden echter una
niem te stemmen over de voorgestelde plannen. Enerzijds omdat zij
geen overhaaste beslissing wilden nemen, anderzijds omdat er volgens
hun meer mensen hadden moeten worden uitgenodigd voor de avond.
Om nu de meningen eens te peilen hébben de bewoners zelf een enquete
opgesteld. Naar verwachting zullen de resultaten eind januari op tafel
liggen. Wachten op die resultaten of nu al een beslissing nemen, over
die vraag moesten de leden van de raadscommissie voor ruimtelijke
ordening zich gisteravond buigen.
CDA-er Walenkamp was van mening dat de raadscommissie nog geen
uitspraak moest doen over de herinrichting en eerst de enqüete maar
eens moest afwachten. "Want", vérklaarde hij, "die enqüete is ook be
langrijk voor onze meningsvorming. En bovendien moeten we dit soort
initiatieven honoreren". WD—er Zonnevylle viel hem bij.
PvdA-raadslid Koning daarentegen was van mening dat de raadscom
missie helemaal niet hoefde te wachten tot eind januarie. Zij werd bij
gevallen door PPR-raadslid Van Oosten, die zei: "Er moet kunnen
worden gelopen op de Oude Rijn. Daarover moeten we een uitspraak
doen. Zelfs als alle bewoners van de Oude Rijn het daar niet mee eens
zyn".
i dat beroep wel vooraanstaand
