Advocaten timmeren aan de weg
Bescherming bevolking verantwoord
Economische impuls blijft uit
Kritische geluiden van LOK en Vereniging voor Rechtshulp
Niet alle Nederlanders hebben gelijke overlevingskansen bij beperkte oorlog
Door korting ziekengeld ontslagen niet ondenkbaar
Meningen J
VRIJDAG 15 JANUARI 1982
Heeft de Nederlandse Orde van
Advocaten, in de slag om de
gunst van de cliënt, de strijd aan
gebonden met andere rechts
hulpverleners? Recente activitei
ten van de Orde lijken daarop te
wijzen. De laatste tijd wordt na
drukkelijk aan de weg getim
merd. Zo wordt sinds 1 januari
een proef genomen met voorkeu
ren die advocaten kenbaar kun
nen maken voor bepaalde gebie
den van het recht. Met ingang
van diezelfde datum is een goed
koop tarief ingevoerd voor een
eerste oriënterend gesprek met
een cliënt.
De activiteiten van de Orde begon
nen met de publikatie van de fol
der 'Ontslag. Kan 'n advocaat u
helpen?' De kritiek op de folder
richt zich met name op het feit
dat zou worden gesuggereerd dat
de advocatuur de enige instantie
is waar mensen met problemen
op arbeidsrechtelijk terrein te
recht kunnen.
De kritische geluiden komen voor
namelijk van de landelijke ver
eniging van medewekers van bu
reaus voor rechtshulp (LOK) en
van de Vereniging voor Rechts
hulp. Deze door de overheid gefi
nancierde bureaus voor rechts
hulp bestrijken het hele land en
zijn voornamelijk bedoeld voor
rechtshulp aan sociaal-econo
misch zwakkeren. De Vereni
ging voor Rechtshulp staat kri
tisch tegenover het huidige
rechtshulpsysteem en wil meer
aandacht op dit punt voor de
zwakkeren in de samenleving.
Van de vereniging zijn ook zo'n
v 230 advocaten lid. Zij worden
wel met de term sociale advoca
tuur aangeduid. Dit tegenover de
'gewone' commerciële advoca
tuur. Overigens zijn die 230 advo
Een koopkrachtdaling van
gemiddeld een procent, fi
nanciële problemen bij
bedrijven die blijvend met
relatief veel ziekteverzuim
te kampen hebben en mo
gelijk ontslag van tiental
len 'overtollig' wordende
werknemers in bedrijven
waar het ziekteverzuim
minder wordt. Dat lijken
de belangrijkste sociale en
economische gevolgen te
zullen worden van de aan
gekondigde maatregel tot
het terugbrengen van de
uitkering aan zieke werk
nemers met bruto twintig
procent.
„Bij gebrek aan betere alternatie
ven" hebben minister drs. Joop
den Uyl en staatssecretaris me
vrouw C. I. Dales (Sociale Zaken)
hun intussen al fel omstreden
plan voor advies naar de Sociaal-
Economische Raad (SER) ge
stuurd. Als het aan hen ligt moet
de maatregel met ingang van 1
april van kracht worden.
Op het eerste gezicht lijkt het plan
helemaal te passen in de nood
zaak de dolgedraaide collectieve
sector (waartoe ook de sociale
fondsen worden gerekend) wat
in te perken ten gunste van het
particuliere bedrijfsleven. Een
sterk bedrijfsleven, immers, is
een eerste vereiste om de econo
mie gezond te houden; het vormt
het feitelijke draagvlak van onze
sociale zekerheid.
Als nu die zekerheid onder de druk
van de economische inzinking
aan het wankelen slaat, kun je er
maar beter op tijd een stukje af
halen in plaats van berustend het
caten - verplicht - lid van de
Nederlandse Orde van Advoca
ten, waarin alle ruim 4000 Neder
landse advocaten zijn verenig-
d.
Terug naar de folder over het ont
slagrecht, „Mag het eigenlijk wel
dat ontslag. En hoe moet het nu
verder? Want verder moet het.
Dus zorg dat u hulp krijgt. Doe
dat snel. Praat met een advocaat.
Een advocaat kan helpen. Hij
weet wat gebeuren moet. Hij
weet de juiste weg. Hij heeft ad
vies voor u rechtstreeks uit de
praktijk", aldus een deel van de
wervende tekst op de eerste pa
gina van de folder. Daarna volgt
een summier overzicht van de
wettelijke regeling van het ont
slagrecht.
Ook op de inhoud van het over
zicht bestaat kritiek. Zowel de
Vereniging voor Rechtshulp als
het LOK spreken over juridische
misslagen. LOK-woordvoerder
E. Brommet: „Zo wordt mensen
met een WW-uitkering gezegd
dat ze gerust kunnen solliciteren,
terwijl in dat geval zo veel moge
lijk moet worden geslliciteerd
omdat anders de uitkering wordt
stopgezet. Ook wordt ten onrech
te gesteld dat ontslag tijdens
ziekte onmogelijk is.
Desgevraagd zegt de adjunct-se
cretaris van de Nederlandse Or
de van Advocaten, mevrouw mr.
E E. Minkian, dat de kritiek op
moment van finale ineenstorting
van het sociale gebouw af te
wachten.
Het is echter de vraag of het wel
zo'n goed idee is de restauratie
van de verzorgingsstaat te begin
nen met het aanpakken van de
uitkeringen krachtens de Ziekte
wet. De economische impuls, die
er van wordt verwacht, zou wel
eens kunnen uitblijven.
Theoretisch is het waar dat het
geld dat straks niet meer hoeft te
worden uitgekeerd, via premie
verlaging teruggesluisd wordt
naar het bedrijfsleven, maar dat
'voordeel' weegt zo goed als ze
ker niet op tegen de enorme fi
nanciële schade, die zowel werk
gevers als werknemers van de
maatregel zullen hebben.
Niet voor niets hebben zowel de
werkgeversverbonden als de
vakbeweging het plan al fel ge
hekeld. Het is daarom ook heel
interessant af te wachten welk
advies de SER, waarin werkge
vers en werknemers naast onaf
hankelijke kroonleden zitting
hebben, over het voornemen zal
uitbrengen.
Inleveren
Het nadeel voor de werknemers
ligt direct voor de hand. Als een
werknemer ziek wordt krijgt hij
of zij bruto twintig procent min
der inkomen gedurende de pe
riode van ziekte. Nu heeft het de
partement van sociale zaken uit
gerekend dat bij een ziektever
het punt van het solliciteren te
recht is. Zij wijst er overigens op
dat de folder niet meer dan glo
bale informatie beoogt te geven.
In een herdruk van de folder, die
over enige maanden kan woMen
verwacht, zullen de kritische en
ook de positieve reacties worden
verwerkt, aldus mevrouw Mink-
jan.
Over andere rechtshulpverleners
zegt de folder bitter weinig. Al
leen de bureaus voor rechtshulp
worden genoemd: „Wilt u eerst
meer informatie? Ook over advo
caten die u kunnen helpen?
Daarvoor kunt u naar een Bu
reau voor Consultatie-Bureau
voor Rechtshulp". In een brief
aan de Orde noemt de Vereni
ging voor Rechtshulp het „zon
der meer schaamteloos" dat de
bureaus voor rechtshulp in
hoofdzaak worden bestempeld
als informatiebron over advoca
ten.
Voor die verontwaardiging bestaat
alle aanleiding. Over de zelfstan
dige hulpverleningsfunctie van
de bureaus wordt immers niets
gezegd. Ook over andere instan
ties zoals de rechtskundige
dienst van de FNV wordt gezwe
gen. Ook bij deze dienst is de fol
der in het verkeerde keelgat ge
schoten. De FNV heeft dan ook
een brief aan de Orde geschreven
waarin zij haar kritiek spuit en
om aanpassing van de tekst
gevolgen van een militair con
flict voor de burger bevolking.
Die gevolgen acht men weer aan
vaardbaar.
Met andere woorden: de kwets
baarheid van de bevolking speelt
in deze tijd in de politieke en mi
litaire besluitvorming een veel
geringere rol dan in het verleden.
Om die reden is het dan ook vol
strekt verantwoord de bevolking
tegen de effecten van een be
zuim van twintig dagen (wat het
jaargemiddelde per Nederlandse
werknemer is) de netto inkomen
sachteruitgang anderhalf pro
cent op jaarbasis bedraagt.
Dat lijkt niet zo veel, maar de prak
tijk komt natuurlijk veel harder
aan. Degene die bijvoorbeeld een
maand ziek wordt, moet die in
komensachteruitgang wel in die
zelfde maand incasseren en dat
betekent globaal zo'n vijftien tot
achttien procent schoon minder
in het handje.
Werknemers zouden als het ware
zelf een reservefondsje moeten
vormen om de financiële gevol
gen van ziekzijn over het hele
jaar uit te smeren. De vraag is al
leen: hoe dan? Twintig ziekteda
gen is een gemiddelde en daar
om misschien een aardige norm
in het macro-economisch reken
voorbeeld van Sociale Zaken,
maar voor de praktijk van de in
dividuele zieke heeft het geen
enkele waarde.
Je kunt er alleen de conclusie uit
trekken dat de gezamenlijke Ne
derlandse koopkracht er ander
half procent door daalt, waar
tegenover slechts een half pro
cent premievoordeel voor werk
nemers komt te staan. Gemid
deld wordt er dus een procent
aan koopkracht ingeleverd.
Praktijk
Hoe een en ander in de praktijk uit
pakt wordt duidelijk geillu-
vraagt. Het LOK heeft inmiddels
alle instanties aan wie de folder
is gestuurd, gevraagd niet tot
verspreiding over te gaan. Het
bureau voor rechtshulp in Am
sterdam heeft de zending inmid
dels teruggestuurd, in Haarlem
is de folder met het oud papier
mee gegaan.
De tweede activiteit waarmee de
Orde de aandacht heeft getrok
ken is een experiment met lijsten
waarop advocaten hun voorkeu
ren voor bepaalde rechtsgebie
den kunnen laten vermelden. In
Assen, Rotterdam, Leeuwarden,
Den Bosch en Den Haag is daar
mee per 1 januari een proef be
gonnen.
De Orde stelt dat de lijsten worden
opgesteld ten behoeve van dege-
Door
Arthur Maandag
nen die regelmatig te maken
hebben met mensen die een ad
vocaat zoeken, zoals bureaus
voor rechtshulp, sociale raadslie
den, gemeenten en arbeidsbu
reaus. De lijsten moeten het „ge
richter verwijzen" mogelijk ma
ken, zo wordt gezegd. Advocaten
die aan het experiment mee
doen, konden aangeven op wel
ke terreinen van het recht zij het
perkte oorlog te beschermen. Ik
benadruk het woord „beperkt"
omdat tegen een totale kernwa
penoorlog geen goede algemene
bescherming mogelijk is.
Het Nederlandse beleid met be
trekking tot de civiele verdedi
ging is neergelegd in onder ande
re de Nota Civiele Verdedigings
voorbereiding van september
1979. De regering is van oordeel
dat gestaag aan de voorbereiding
streerd met enkele rekenvoor
beelden, die in elk geval minder
theoretisch zijn dan het gereken
op jaarbasis door Sociale Zaken.
Iemand met een bruto maandsa
laris van 2500 gulden krijgt (na
inhouding van pensioenpremie,
premie aow, loonbelasting en so
ciale lasten) 1672 gulden schoon
in de hand.
Is die zelfde werknemer toevallig
precies een maand ziek dan
wordt het bruto-inkomen over
die maand 2000 gulden, waarvan
1420 gulden netto overblijft. Een
Door
Egbert Zijlema
verschil van ruwweg 250 gulden
schoon, wat neerkomt op een in
komensderving in die maand
van vijftien procent.
Iemand met 3000 gulden bruto (on
geveer modaal inkomen) houdt
normaal 1905 gulden over. In een
maand van ziekte wordt dat 1625
gulden, ofwel 280 piek minder.
Een werknemer met 4000 gulden
krijgt normaal 2574 gulden
schoon, maar bij een maand ziek
te 2185 gulden, wat al bijna 400
gulden netto scheelt en iemand
met een maandinkomen van
6000 gulden levert bijna 600 gul
den in (netto-inkomen bij ziekte
2952 gulden tegen normaal 3531
liefst zaken behandelen en waar
in zij eventueel ervaring hebben.
Juist daarop richt zich de kritie-
k.
Want, zo zeggen zowel medewer
kers van bureaus voor rechts
hulp als de Vereniging voor
Rechtshulp in brieven aan de Or
de, niemand garandeert dat de
advocaaat ook werkelijk deskun
dig is op de door hem opgegeven
terreinen, terwijl de suggestie
van deskundigheid naar buiten
toe wel wordt gewekt. Ook deze
kritiek lijkt niet zonder grond.
Het valt immers moeilijk in te
zien welk nut verwijs-instanties
moeten hebben van de vrijblij
vende lijsten die nu worden op
gesteld. Dat de lijsten de toegan
kelijkheid van de rechtshulp ver
beteren zoals de Orde stelt, valt
evenmin in te zien. Het nu ge
starte experiment lijkt eerder de
discussie binnen de advocatuur
over 'specialisatie' (iedere advo
caat wordt nu nog geacht 'all
round' te zijn) op de lange baan
te schuiven.
Tot slot het Toga-tarief. Ruim 3000
van de 4000 Nederlandse advoca
ten berekenen sinds 1 januari
voor een eerste oriënterend ge
sprek en een eventueel eenvou
dig advies een speciaal tarief van
50 gulden. De bedoeling van dit
Toga-tarief is, zo schreef de de
ken (voorzitter) van de Orde in
oktober aan alle leden, „om het
(Foto Holvast)
van de civiele verdediging moet
worden gewerkt. Zij acht een ge
wapend conflict denkbaar waar
in conventionele militaire mid
delen een hoofdrol spelen en tac
tische kernwapens en chemische
strijdmiddelen selectief en ge
richt worden gebruikt tegen be
paalde (militaire) doelen. Wan
neer wij bij een dergelijk conflict
worden betrokken Kan een goe
de civiele verdediging bijdragen
gulden). Bij de hogere inkomens
pakt het verhoudingsgewijs nog
slechter uit.
Extra gedupeerd dreigen de men
sen te worden die met hangen en
wurgen een eigen huis hebben
gekocht. Zij zien ook nog eens
hun fiscale voordeel op de hypo
theekrente dalen, doordat ze mo
gelijk in een lagere belasting
schijf terechtkomen als gevolg
van de inkomensvermindering.
Bij langdurige ziekte een stevige
strop, die best eens zou kunnen
eindigen op de huizenveiling.
Volgens Sociale Zaken is met de
hele operatie 2,6 miljard gulden
op jaarbasis gemoeid (dit jaar
dus wat minder, omdat de maat
regel op z'n vroegst in april in
gaat).
Van dat bedrag is 1,4 miljard een
regelrechte besparing in de so
ciale kassen, gedeeltelijk door
dat er minder geld wordt uitge
keerd en gedeeltelijk doordat
over die ziekte-uitkeringen van 1
april af ook premies sociale las
ten moeten worden afgedragen
(Ziektewet, werkloosheid spre-
mie, wao-premie en eventueel
ziekenfonds).
Omdat zodoende meer mensen
gaan meebetalen aan de premies
voor sociale lasten (ook de zie
ken dus) kan het werknemers
deel van de premie Ziektewet
een half procent omlaag, zo heeft
Sociale Zaken inmiddels aange
kondigd.
rechtzoekende publiek beter in
staat te stellen om goedkoop en
eenvoudig een advocaat te raad
plegen en drempelvrees, voor
zover die nog bestaat, weg te ne
men. Met name geldt dit de angst
voor een hoge rekening die de
mensen ervan kan weerhouden
om een advocaat te raadplegen".
Even verder schrijft mr. Roel-
vink: „Het gaat om een zaak die
de dienstverlening van de balie
(advocatuur red.) aan het pu
bhek ten goede komt".
Ook het Toga-tarief heeft de nodi
ge kritiek opgeworpen. Duide
lijk is dat de Vereniging voor
Rechtshulp de invoering van het
tarief als een aanval ervaart op de
bureaus voor rechtshulp. „Dit
verstoort in ernstige mate een
evenwichtige ontwikkeling van
het eerste adviessysteem waarin
de bureaus voor rechtshulp een
belangrijke eigen taak zullen
hebben", zo schrijft voorzitter
Westhoff aan de Orde. Hij
spreekt de vrees uit dat het nieu
we systeem bij het pubhek
slechts verwarring kan oproe
pen. Bovendien vreest hij dat de
maatregel een kostenverhogend
effect zal hebben. „Het is vol
strekt normaal dat een advocaat
kosteloos een oriënterend ge
sprek heeft en pas na enige tijd
kenbaar maakt dat de zaak meer
inspanning behoeft... en dat der
halve de honorering van de advo-
aan de instandhouding van onze
georganiseerde samenleving.
De organisatie van de civiele ver
dediging vraagt tal van maatre
gelen ter waarborging van o.a. de
voedsel- en energievoorziening
en het blijven functioneren van
het bestuur en de verbindingen.
De voorbereiding en uitvoering
van deze en andere maatregelen
is een verantwoordelijkheid van:
ministeries, provincies, burger
lijke gemeenten en particuliere
organisaties. Zo is de minister
van cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk de eerste ver
antwoordelijke voor de bescher
ming van onze kunstschatten.
De minister van binnenlandse
zaken coördineert alle activitei
ten.
BB
De Bescherming Bevolking is een
belangrijk onderdeel van de ci
viele verdediging. Zij omvat on
der meer: de organisatie van een
doelmatig waarschuwingssys
teem, het scheppen van voldoen
de schuilgelegenheid en het ver
schaffen van hulp bij mogelijke
rampen. Uitgangspunt voor het
schuilplaatsenbeleid is dat de be
volking in de eerste plaats be
scherming dient te vinden in de
omgeving van de woning en de
werkplek. Om dat mogelijk te
maken zijn onder meer alle sinds
1968 gebouwde meergezinswo
ningen (flatgebouwen) - meestal
in de onderbouw - voorzien van
beschermingsmogelijkheden te
gen de effecten van conventione
le wapens en radioactieve neer
slag. Voor mensen die niet tijdig
hun huis of de plaats waar zij
werken kunnen bereiken, wordt
schuilgelegenheid gemaakt in
openbare gelegenheden als me
trostations, parkeergarages, en
zovoorts. Er is nu al openbare
schuilgelegenheid voor rond
300.000 personen. In het jaar 2000
Bloeden: straf
De andere 1,2 miljard gulden is een
besparing die het gevolg is van
het feit dat de werkgevers voor
taan opdraaien voor de eerste vijf
ziektedagen. Op enkele uitzon
deringen na (kleine bedrijfjes bij
voorbeeld) mogen werkgevers
dat risico niet herverzekeren via
de ziektewetkas (wel bij een par
ticuliere verzekeringsmaat
schappij). Die 1,2 miljard gulden
nu wordt via een verlaging van
het werkgeversdeel in de ziekte
wetpremie teruggesluisd naar
het bedrijfsleven.
Dat lijkt een kwestie van gesloten
beurzen te zijn, maar dat is het
nu juist niet. Door de algemene
premieverlaging wordt het geld
verdeeld over alle bedrijven,
maar de uitkeringen voor de eer
ste week ziekte komen vooral
neer op de bedrijven die een rela
tief hoog ziekteverzuim kennen.
Naar verluidt zou sociale zaken
met opzet voor deze systematiek
hebben gekozen. De argumenta
tie daarvoor is, dat ziekteverzuim
vaak veroorzaakt wordt door
slechte arbeidsomstandigheden.
Bedrijven die aan die omstandig
heden niets wensen te verbete
ren, moeten maar bloeden voor
dat „verzuim".
Averechts
Het onvermijdelijke gevolg is ech
PAGINA 17
caat op dat moment besproken
moet worden", zo schrijft de Ver
eniging verder aan de Orde.
De nieuwe deken van de Orde, mr.
P van den Hoek. heeft de kritiek
inmiddels van de hand gewezen.
Het idee van het Toga-tarief is
een welkome aanvulling voor de
bureaus voor rechtshulp en som
mige advocatencollectieven, die
het werk niet meer aankunnen,
zo zei Van den Hoek tijdens een
persconferentie op 15 december.
Hij benadrukte daar nogmaals
het feit dat de nieuwe regeling is
bedoeld om de drempelvrees
voor een advocatenkantoor weg
te nemen.
Duidelijk is kortom dat de drie ini
tiatieven van de Orde van Advo
caten tot een aanzienlijke ver
scherping van de verhoudingen
in rechtshulpland hebben geleid.
Duidelijk lijkt ook dat de Orde
niets heeft gedaan om de polari
satie te voorkomen. Aan verzoe
ken om overleg is niet tegemoet
gekomen. Zo schreef de Vereni
ging voor Rechtshulp op 25 no
vember een brief waarin er bij de
Orde op werd aangedrongen
haar plannen bespreekbaar te
stellen. Het antwoord op die
brief kwam begin deze maand bij
de Vereniging binnen, ruim na
dat de Orde haar definitieve be
sluit over het Toga-tanef in de
vorm van een persbericht naar
buiten had gebracht. In de brief
(d.d. 22 december) zegt de Alge
mene Raad van de Orde dat zij de
heftigheid van de reactie van de
Vereniging betreurt. Dit met na
me omdat de Orde in de eerste
plaats de dienstverlening aan het
pubhek voor ogen heeft. De Orde
besluit de brief met demedede-
ling dat zij geen aanleiding ziet
op korte termijn met de Vereni
ging in overleg te treden.
Door
generaal b.d.
M.H.von Meijenfeldt
zal de beschikbare capaciteit
700.000 bedragen.
Problemen
Tot slot twee problemen. Het eer
ste is dat de overheid zich te te
rughoudend opstelt bij het geven
van voorlichting over de be
scherming van de bevolking.
Veel mensen weten nauwelijks
waar zij op dit gebied aan toe
zijn. Deze terughoudendheid is
vooral toe te schrijven aan de ne
gatieve reacties van de bevolking
op de voorlichtingscampagne in
het begin van de jaren zestig.
Men wil zich niet opnieuw een
buil vallen. Zoals het er nu voor
staat zal de bevolking eerst in tij
den van oplopende spanning en
crises over de beschermingsmo
gelijkheden die er zijn, nader
worden geïnformeerd. De vraag
is of er dan nog voldoende tijd is
om de geëigende maatregelen te
nemen.
Het tweede probleem is dat de bur
gerlijke gemeenten op het ge
bied van de bescherming bevol
king in belangrijke mate auto
noom zijn en dat niet alle ge
meenten zich in dezelfde mate
voor deze problematiek interes
seren. Van de rond 800 gemeen
ten in ons land zijn er 280 rede
lijk actief. De gemeenten in de
provincie Limburg komen het
beste uit de bus. Dit betekent dat
in een mogelijke conflictsituatie
niet alle Nederlanders gefijke
overlevingskansen hebben.
Mijns inziens is dat onaanvaard
baar. Voor de burgers ligt hier
een belangrijke taak om hun be
stuurders te wijzen op hun ver
antwoordelijkheid. Het voortbe
staan van onze samenleving is al
leen maar gegarandeerd wan
neer iedereen de bijdrage levert
die op het gebied van de bescher
ming bevolking van hem of haar
mag worden verwacht.
ter, zo valt in werkgeverskringen
te vernemen, dat bedrijfstakken
die „van nature" een betrekke
lijk hoog ziekte- en ongevallenn-
sico kennen, in ernstige financië
le problemen kunnen komen.
Daarmee sorteert de maatregel
in een deel van het particulier be
drijfsleven juist een averechts ef
fect
Een andere zaak is dat in tal van
bedrijven het ziekteverzuim stel
lig zal teruglopen. Werknemers
willen zoveel mogelijk inko
mensverlies ontgaan en zullen
niet meer zo gauw een „baaidag"
nemen. Los van de vraag of het
medisch-sociaal verantwoord is
(blijft men uit angst voor koop
krachtverlies niet te lang door
werken?) kan ook dit effect van
de maatregel ernstige economi
sche en sociale gevolgen hebben.
Veel bedrijven houden nu in hun
personeelssterkte rekening met
het ziekteverzuim. Ze hebben
om de produktie niet te stagne
ren een overbezetting, die glo
baal gelijk is aan het percentage
ziekteverzuim. Bij een daling
van het ziekteverzuim zouden
wel eens op vru grote schaal
mensen ontslagen moeten wor
den, omdat ze ineens overtollig
zijn. En ook dat is voor werkge
vers en werknemers geen prettig
vooruitzicht.
Tegen de achtergrond van de ver
slechterende economie vindt zo
langzamerhand iedereen dat er
in overheidsuitgaven en in socia
le zekerheid gesnoeid moet wor
den. Als er echter geen duidelij
ke positieve effecten voor de par
ticuliere sector van uitgaan, is de
maatschappelijke bereidheid
een bezuiniging te aanvaarden
wel erg klem De afwijzende
reacties van werkgevers en vak
bonden illustreren dat op voor
hand.
Wanneer je tij dens een bijeenkomst waar gesproken wordt
over defensievraagstukken wijst op de noodzaak van een
goede civiele verdediging, ook in Nederland, zijn er altijd
wel mensen die daar niet zo blij mee zijn. De een verwijt
je doem-denken. De ander stelt dat er tegen het moderne
oorlogsgeweld weinig of niets te doen is. En weer ande
ren menen dat wij door de organisatie van een goede
civiele verdediging een oorlog als het ware naar ons toe
trekken.
Dit laatste argument werd
al in de jaren zestig ge
bruikt. In die tijd beoogde
de militaire strategie het
afschrikken van de poten
tiële tegenstander om mi
litair geweld te gebruiken
door zijn industriële en
bevolkingspotentieel te
bedreigen met massale
vernietiging. Zolang men
erin slaagde die dreiging
in stand te houden achtte
men de kans op een oor
log tussen Oost en West
zeer beperkt. De onvoor
stelbare gevolgen van een
massale aanval met strate
gische kernwapens voor
land en volk, maanden de
politieke en militaire lei
ders tot grote behoed
zaamheid. Maatregelen ter
bescherming van de be
volking pasten niet in de
ze strategie. Zij maakten
de dreiging minder ge
loofwaardig, betekenden
een aantasting van de in
ternationale politieke sta
biliteit en vergrootten de
kans op een oorlog. Om
deze strategie te kunnen
uitvoeren moest de bevol
king kwetsbaar blijven.
Gewijzigd
De militaire situatie is sinds de ja
ren zestig echter aanzienlijk ge
wijzigd. Amerika en de Sowjet-
Unie houden elkaar op het ge
bied van de kernbewapening in
evenwicht en dat heeft de geloof
waardigheid van de dreiging met
massavernietiging drastisch ver
minderd. Deze dreiging is dan
ook in het strategisch denken en
handelen meer op de achter
grond geraakt. De afschrikking
van de tegenstander wordt nu
primair nagestreefd door de in
standhouding van een krijgs
macht voorzien van conventio
nele en tactisch atomaire strijd
middelen die in staat is een oor
log te voeren en met succes te
beëindigen.
Deze ontwikkeling heeft een oor
log in onze regio, waarin het mili
taire geweld op een beperkte wij
ze wordt gebruikt, weer denk
baar en daarmee ook mogelijk
gemaakt. En een besluit van een
van de partijen om zijn militaire
macht daadwerkelijk aan te wen
den wordt nu ook eerder bepaald
door de aard van de politieke
problemen en de beoordeling
van de militaire krachtsverhou
dingen dan door de zorg over de
Oefening van de BB: iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid.
