c
Ontwikkelcentrales
vechten om uw foto
Nieuwsgierigheid, consument is inzet
van vernietigende concurrentieslag
ZATERDAG 9 JANUARI 1982
Extra
Een dode muis of een handvol kiezelsteentjes in
verzendzakjes. Het hoort allemaal bij de concurrentieslag
om het ontwikkelen en afdrukken van uw fotorolletje. Lag
er vroeger tussen inleveren en ophalen minstens een
week, tegenwoordig voltrekt dat proces zich al in een
tijdsbestek van luttele uren.
De nieuwsgierigheid van de consument lijkt voor de
fotobranche nog het enige houvast in een tijd van
toenemende produktiekosten, al gaat dat soms ten koste
van de kwaliteit. Een Hulk-gezicht in bruine sneeuw is
bijvoorbeeld geen uitzondering.
Een profiel van een haastige handel, waarin jaarlijks voor
een kleine 250 miljoen gulden omgaat.
Ook vanavond rijden weer
bestelauto's vol kleuren-
filmpjes en vers afgedruk
te kleurenfoto's met ge
zwinde spoed over 's
lands wegen. En ook van
nacht draaien de ontwik-
keimachines en fotoprin
ters in de afdrukcentrales
op volle toeren. Sommige
van die machines schei
den, computer-gepro
grammeerd, wel tiendui
zend van die kleurenfoto's
per uur af.
Sneeuwval en wintersport beteke
nen sinds jaar en dag drukke tij
den voor de ontwikkelcentrales.
Zo'n wit tapijt over ons aardop
pervlak zet immers menigeen er
toe aan het fototoestel voor de
dag te halen en er op los te klik
ken. Kinderen op de slee van een
besneeuwd hellinkje roetsjend,
vaders op de schaats met zoon
lief op de schouders: het zijn de
geijkte kiekjes die momenteel bij
bosjes worden ontwikkeld in de
centrales. En de één belooft het
nog sneller, nog mooier en nog
goedkoper te doen dan de ander.
De concurrentiestrijd is hevig on
der deze ontwikkellaboratoria.
Des te heviger, nu de groei uit de
markt is en de produktiekosten
alleen maar stijgen. Fusies tus
sen ontwikkelcentrales en agres
sieve reclamecampagnes, met als
doel elkaar een klant af te snoe
pen, zijn dan ook aan de orde van
de dag.
Bruin
De één stelt bij inlevering van een
rolletje een gratis kleurenfilmpje
(wat uiteraard in de prijs van de
afdrukjes zit verdisconteerd) ter
beschikking, terwijl de ander
klanten denkt te winnen met een
Suske en Wiske-album of met
een grammofoonplaatje van Mar-
tine Bijl. Weer een ander stelt de
prijs van z'n afdrukjes een stuk
lager dan z'n concurrent.
De verschillen in prijs liegen er zo
doende niet om. Waar men bij de
één voor een afdrukje van 9x13
centimeter 1,20 kwijt is (het
postorderbedrijf Quick Home in
het Groningse Zuidhorn), daar
betaalt men bij de ander minder
dan de helft: 0,59 (Neckermann
in het Zeeuwse Hulst).
Maar zo groot als de verschillen in
prijs zijn, zo uiteenlopend zijn
ook de verschillen in kwaliteit.
Sommige (veelal buitenlandse)
centrales werken dermate snel
en voor zulke lage prijzen, dat zij
het zich niet kunnen veroorloven
om misdrukjes te corrigeren en
over te maken. Daarom wil het
wel eens gebeuren dat winter
sportfoto's ietwat bruinig zijn
uitgevallen, sneeuw soms alle
kleuren van de regenboog heeft,
en iemands gelaatskleur op de
foto gelijkenissen vertoont met
die van de Hulk.
Dergelijke misdrukken zijn niet te
voorkomen. Het afdrukken ge
beurt immers machinaal en de
machines kunnen, zeker bij fo
to's met grote kleurcontrasten,
fouten maken: de automatische
apparatuur reageert op gemid
delden. „Maar het is natuurlek
wel zaak die misdrukken ertus
senuit te halen", zegt produktie-
leider C. Dekker van Lux-color,
een afdrukcentrale in Rijswijk,
die tot de grootste van Neder
land behoort. „Bij ons gaat niets
ongecontroleerd de deur uit."
Tureluurs
De dame die op die woensdagoch
tend bij de Rijswijkse centrale
een onafzienbare rij afdrukken
controleert, heeft daartoe een
viltstift in de aanslag. Op voorbij-
zoevende, onvolmaakte afdruk
jes zet ze in de gauwigheid twee
strepen, ten teken dat die onder
schept en overgemaakt moeten
worden. Zet ze twee strepen, dan
betekent het dat de foto dermate
slecht is genomen, dat er geen
enkele eer aan te behalen valt.
De fotorol gaat werkelijk met een
noodgang voorbij. „Tachtig me
ter film per minuut", weet Dek
ker, maar volgens hem krijg je al
controlerende een scherp oog
voor misdrukken. En daarbij
komt dat in de meeste centrales
de correctors met de regelmaat
van de klok worden afgelost om
tureluursheid te voorkomen. Kij
kend naar zo'n voorbijschieten
de fotorol is het overigens opval
lend hoeveel pornofoto's er tus
sen zitten. „Tja", mompelt Dek
ker, „dat hoort er ook bij. Maar
dat went zo snel, dat zien we al
lang niet meer."
Aan camera's en dergelijke valt
voor fotohandelaren volgens
hem niet veel meer te verdienen,
omdat opgebokst moet worden
tegen warenhuizen die de came
ra's met grote partijen inkopen
en zodoende goedkoop kunnen
leveren.
In twee uur
Aangezien het ontwikkel— en af-
drukwerk het meest lucratieve
onderdeel van de fotovakhandel
is, zyn vindingrijke ondernemers
zich daar sinds kort in gaan spe
cialiseren. Rob Sanders en Man
nus Krol zijn daarvan een voor
beeld. Na jarenlang in een ont
wikkelcentrale te hebben ge
werkt, schaften ze zich eigen af
drukapparatuur aan en openden
in augustus aan de Leidse Nieu
we Beestenmarkt hun Foto Print
House. „Nieuw, primeur voor
Nederland", zegt de folder. En:
„Uw kleurenfoto's in 2 uur
klaar", staat er op de etalageruit
Sanders zegt over klandizie geen
klagen te hebben. „We verwer
ken enkele honderden kleuren
films per dag. Ik weet wel: som
mige fotohandelaren in Leiden
vinden dat wy de krenten uit de
pap pikken, beschuldigen ons
van oneerlijke concurrentie,
maar evenzogoed leveren ze wel
- wanneer ze een haastklus heb
ben hun filmpjes hier in."
Sanders wil niks weten van oneer
lijke concurrentie. „Waarom? Zij
kunnen dit toch ook. Iedereen is
daarin vry. Dit is gewoon een
specialisatie binnen de fotogra
fie, waaraan - ik geef toe - het
meest valt te verdienen, maar
waarvoor ook het hardst moet
worden gewerkt
Binnen de tijdsspanne van een uur
ontwikkelt Sanders de kleuren
film, drukt ze (voor 89 cent per
stuk) af, controleert en maakt ze
eventueel over. Dan resteert hem
nog een uur om pieken op te van
gen of afdrukjes meerdere keren
over te maken. Een computer
houdt by wanneer de baden
moeten worden vervangen, hoe
de film moet worden gedoseerd,
etcetera.
Zoek
„Hoe we aan het idee zijn geko
men? Een kwestie van beurzen
aflopen", zegt Sanders, „en men
sen van de fabneken kennen. In
Amerika bestaat de printshop
trouwens al jaren. En volgens
my is het niet zozeer de snelheid,
die klanten lokt, maar het gevoel
dat hun film hier blyfl en dus
niet zoek kan raken."
Het zoekraken van films is een
hoofdstukje apart. Het kan heel
vervelend zyn, zeker als het bij
voorbeeld gaat om onvervangba
re foto's als die van de geboorte
van je kind. Maar volgens de ont
wikkelcentrales is het aantal
filmpjes dat zoek raakt zó nihil,
dat het te verwaarlozen is in ver
houding tot het aantal filmpjes
dat wel terechtkomt.
Vakwerk
De nacontrole in een ontwikkelingscentrale. Een dame wordt tureluurs van een 80 meter lange fotorol die
in snel tempo aan haar voorbijschiet. Eén streep betekent overmaken. Twee strepen betekent niets meer van
te maken. (foto T&rr Hopmans)
En Rob Sanders tot besluit: „De
mensen willen vakwerk, kwali
teit Zoveel verschil is er trou
wens niet tussen de afdrukken
van de zogenaamde witte centra
les en de betere. Die goedkope
prints gaan door dezelfde machi
nes als de duurdere prints. Het
ligt er alleen maar aan wat de fo
tohandelaar met die centrales af
spreekt Die centrale zegt ge
woon als jy niks teruggeeft, doe
ik het zoveel goedkoper. Dan be
spaar je dus geld, maar je krygt
wel slechtere prints. Het is maar
net, waar je voor kiest"
Lux-color behoort niet tot de zo
genaamde witte centrales waar
over de Leidse fotohandelaar N.
van der Horst sr. met weinig en
thousiasme rept. „De witte cen
trales noem ik de centrales, die
tegen lage prijs het ongecontro
leerde werk afleveren. En let
wel: dat hoeft niet per se slecht te
zijn. Alleen: er zit geen garantie
op. Misdrukjes worden niet ge
corrigeerd en dat heeft de consu
ment maar te accepteren. Maar
daarvoor is de prys ook zo laag."
Sabotage
Van der Horst kan erover meepra
ten, want enige maanden gele
den is ook hij met zo'n witte cen
trale in zee gegaan: een besluit
dat hem aan het hart is gegaan.
„Ik móést wel", zegt Van der
Horst. „Je wilt per slot van reke
ning je zaak rendabel houden, en
aangezien Albert Heijn in Lei
derdorp op 59 cent per afdruk is
gaan zitten, bij molen De Valk
die printshop is gekomen enzo
voorts, kon ik niet achterblijven.
Ik zei: ik begin er niet aan, toen
collega Dickhoff me deze zomer
inlichtte dat ook hij met goedko
pere prints ging werken. Maar
tóch, wil je de concurrentie enig
tegenspel kunnen bieden, dan
móét je wel."
Kiest de consument bij Van der
Horst voor de witte, ongecontro
leerde afdruk, dan betaalt hij 69
cent. Maar hij kan ook een paar
dubbeltjes meer betalen en dan
gaat het kleurenfilmpje naar Ko
dak: een centrale die een naam
heeft op te houden en zodoende
wél de rfodige service verleent.
Twee jaar geleden gingen de foto-
vakhandelaren hun concurren
ten nog heel anders te lijf. Toen
hadden zij het nu in nood verke
rende postorderbedrijf Beopost
op de korrel, dat in opvallende
advertenties liet weten z'n af
drukjes voor 60 cent per stuk te
leveren. „Een onverantwoord la
ge prijs voor die tijd", aldus Van
der Horst. Hij herinnert zich dat
als tegenreactie daarop de foto-
vakhandelaren een anoniem
rondschrijven bereikte, waarin
werd gevraagd Beopost te boy
cotten.
Geopperd werd op de postkanto
ren de verzendzakjes van Beo
post weg te halen en daarin
zwaar materiaal te stoppen, op
dat Beopost voor ongekend hoge
portokosten kwam te staan. Vol
gens de Leidse fotograaf Jan
Holvast vond het postorderbe
drijf de grootst mogelijke rotzooi
in z'n zakjes. „Er waren er bij",
weet Holvast, „die stopten er een
dooie muis in."
Overzicht van een moderne ontwikkelcentrale: tienduizend kleurenfoto's per uur.
centrales", zegt Jan Holvast, „het
gaat ten koste van de kwaliteit."
En wat zegt de Consumentenbond
„Laat u niet meeslepen door de
gehaastheid, waar veel centrales
mee te koop lopen. Ze haken
daarmee in op de menselijke
nieuwsgierigheid. Wie wil niet
graag snel zien hoe de vakantie
foto's zijn geworden? Een cen
trale die sneller werkt dan een
ander probeert dit aspect volle
dig uit te buiten en klanten te
winnen. Wij vinden de snelheid
van werken niet zo belangrijk.
Gehaastheid gaat al snel ten kos
te van de kwaliteit en verhoogt
bovendien vaak de kostprys, om
dat veel snelle centrales er een ei
gen ophaaldienst op na houden."
En Jan Holvast: „Als ik wil, kan ik
ook binnen twee uur kleurenfo
to's kant en klaar afleveren. Ik
heb de apparatuur ervoor en het
procédé duurt maar twaalf minu
ten. Maar de kwaliteit is dan
geen honderd procent. Je hebt
dan bijvoorbeeld geen tyd om
kleurzweem te corrigeren. Kleur-
zweem is als er teveel rood,
blauw of groen in de afdruk zit.
Dan heb je niet correct gefilterd
en dan moet je dat herstellen.
Doe je dat niet, dan kost het je
klanten, gaat de loop uit je zaak
en verkoop je ook geen andere
dingen meer zoals filmpjes en ca-
Geen fotohandelaar zal ontkennen
dat hy het in de eerste plaats
moet hebben van het
en afdrukwerk.
„Het is de room van de
melk", zegt Holvast.
Engeland
Navraag bij Beopost en andere zo
genaamde enveloppenfirma's
leert overigens dat het nu nog
maar hoogst zelden voorkomt,
dat de verzendzakjes op een der
gelijke wijze worden misbruikt.
Het grote voordeel van deze
postorderbedrijven is volgens de
Consumentenbond dat ze goed
koper zijn. De weg van de centra
le naar de consument loopt over
één schijf minder en ze hebben
geen dure eigen ophaaldienst.
Beopost laat nagenoeg al z'n film
pjes ontwikkelen en afdrukken
in Engeland en ook het Burger-
veense postorderbedrijf Gratis-
pool doet dat. De personeelskos
ten zijn er lager, maar daartegen
over staan volgens een woord
voerder de kosten van vervoer en
dergelijke. Veel groter daarente
gen is het aandeel van de Duitse
ontwikkelcentrales op de Neder
landse markt. Het Leidse De-
ko-Superfoto bijvoorbeeld laat
z'n kleurenfoto's ontwikkelen bij
„het merkbaar goedkopere" Ce-
We in het Westduitse Oldenburg.
Waarom de prijzen van ontwikke
len en afdrukken soms zover uit
elkaar liggen, weet men er niet te
vertellen. „Ieder laboratorium
gebruikt dezelfde apparatuur,
dus de produktiekosten zijn
overal ongeveer hetzelfde." En
bij Agfa in Arnhem: „Het ligt er
maar aan hoeveel afdrukjes je
overmaakt. Maak je bijna niks
over, dan kun je de prijs laag
houden. Maar lever je aan de re
guliere fotohandel, dan moet je
de misdrukken wel overmaken."
Die reguliere fotohandel probeert
z'n klanten te houden door een
grote nadruk te leggen op de
dienstverlening. Als vaklieden
kunnen zij de consument haar
fijn uitleggen waarom een be
paalde foto mislukt is. Via hen
kan de consument een niet ge
slaagde afdruk ook vry gemak
kelijk terugsturen. Bij postorder
bedrijven gaat dat veel omslach
tiger
Gele sneeuw
Volgens de Consumentenbond zou
de consument bij het ontvangen
van de afdrukjes wat kritischer
moeten zijn en er niet voor moe
ten schromen om misdrukken te
retourneren. „Daarmee dwing je
de centrales beter werk af te le
veren", adviseert de bond in haar
gids van de maand juni.
Volgens woordvoerder Dekker van
Lux-color moet echter niet alles
worden afgeschoven op de cen
trales. „De pest is dat iedereen
trots is op z'n eigen foto's. Ieder
een vindt dat hy pnma foto's
maakt. Maar als je toch ziet wat
wij hier te verwerken krijgen. De
kwaliteit is doorgaans erbarme
lijk slecht. Als men bijvoorbeeld
tegen het zonlicht in fotogra
feert, kunnen wij wel blijven cor
rigeren, maar wat je ook doet:
het resultaat is altijd een slechte
foto. Toch worden wij er op aan
gekeken. Wy hebben te maken
met een consument die tegen
een bepaalde prys een uitgecor-
rigeerde foto verlangt, waar mets
aan mankeert."
Directeur C. de Jong: „Hoe vaak
gebeurt het niet, dat wij een on
scherpe foto expres niet afdruk
ken en dat we later te horen krij
gen: waarom heeft u die niet af
gedrukt, tante Pietje staat er zo
leuk op."
En Dekker: „Soms gaat de consu
ment echt te ver Laatst belde ie
mand, die wilde per se gele
sneeuw op z'n afdruk. Dan zeg
gen wy: sorry, daar kunnen wy
niet aan beginnen. Maar dat be
grijpt men dan niet."
„Weet je wat het is met die snelle
