3 D-films
weer
toekomst
voor
oude rage?
Programma filmhuizen
VRIJDAG 8 JANUARI 1982
Vrij belachelijk zo'n brilletje,
maar met het nieuwe systeem kan
een eenvoudige (nou ja) polaroid-
zonnébrü uitkomst bieden.
LONDEN - Als de piloot het dienblad met daarop twee pilsjes wil pakken, grijpt hij mis.
Het dienblad spot met alle wetten van de zwaartekracht door eigener beweging de toog
te verlaten en door het café te gaan zweven.
Tot zover niets bijzonders. Im-
mers, het gaat om een science
fiction film waarbij de piloot en
twee passagiers zijn terechtgeko
men in een wonderlijke stad, de
stad van de levende doden. En
dan willen er nu eenmaal» wel
eens rare zaken voorvallen.
Maar nu gebeurt er iets, dat echt
niet hoort. Het dienblad met de
pilsjes verlaat het witte doek en
zweeft de zaal in. Twee rijen voor
ons staat het stil, de flesjes onder
handbereik.
Dan zweeft het blad terug naar het
doek, en is de natuurlijke orde
der dingen weer hersteld. We kij
ken de zaal in, waaruit onder
drukt gegiechel opklinkt. In het
halfduister zijn ze nog net te zien,
de maffe brilletjes die iedereen
opheeft.
Degenen die van nature al brildra-
gend zijn, zijn nu dubbel gepakt.
Het plastieken zonnebrilletje bo
ven of onder de normale fok wil
maar niet goed op de neus blij
ven. Dat krijg je, als je naar een
driedimensionale film - liefheb
bers zeggen 3 D Film - wil kijken.
Maar het is die moeite meer dan
waard. Want er spelen zich ver
bijsterende taferelen voor onze
ogen af. Je ziet pm je heen hoe
John Belushi als Ernie Souchak in defil Continental Divide van Michael
Apted, die waarschijnlijk volgende week zijn Nederlandse première be
leeft.
Belushi speelt een sterverslaggever die èen grote liefde koestert voor een
ornithologe (Blair Brown).
Film
Jecter sc
oring? Cds L '.y
wecken?
Üpter hd
"Elke stap brengt het monster dichterbij zijn slachtoffer..". Een bij een driedimensionale film lijkt de toescnou-
trer dat slachtoffer, mits hij het speciale brilletje draagt.
heel wat mensen onwillekeurig
naar het achterste gedeelte van
hun stoel opschuiven als twee
met bebloede lappen omzwach
telde handen naar de keel van de
argeloze bioscoopbezoeker rei
ken...
En je ziet hoe een vliegtuigvleugel
de zaal in priemt, en hoe de voet
van een meisje dat de can-can
danst je neus nog maar net niet
raaktlJe houdt het niet voor mo
gelijk.
En dat terwijl de film die we hier
zien, hoewel technisch het uiter
ste biedend dat je met 3 D-grap-
pen kunt doen, als film een draak
is. Stom verhaal, beroerde ac
teurs, slappe dialoog. Wat zou je
niet kunnen doen met een be
hoorlijk script en een goede re
gie?
„The Bubble", heet de film, en zou
niet meer dan een zeepbel zijn,
als de maker ervan, Arch Oboler,
hem niet had gemaakt in het
door hem ontworpen „space-vi-
sion"-systeem. Daar had hij 14
jaar aan gewerkt, aan dat sys
teem.
Zijn film, gemaakt in 1966, zou ge
heel vergeten zijn, als er momen
teel geen revival van 3 D films in
Londen is. „The Bubble" is de af
gelopen weken, samen met ande
re 3 D films, te zien geweest in de
bioscoop ICA, in het hartje van
Londen.
En in kleinere, alternatieve bio-
scoopjes blijkt ook een groeien
de belangstelling voor deze
films-met-diepte uit de jaren '50
en '60 te zijn. Spreken wij maar
niet van de soft-porno-films die
in de uitgaanswijk Soho te koop
zijn, en waar titels als „Wat de
Zweedse butler zag" en „De ste
wardessen" in 3 D kunnen wor
den aangeschaft.
De hernieuwde belangstelling voor
3 D is niet tot Londen beperkt
gebleven. Bij filmfestivals in
Berlijn en Toronto maakten deze
films furore, en in New York
zorgden 3 D films het afgelopen
jaar voor uitverkochte zalen.
Bovendien is de grote filmmaat
schappij EMI een serieus onder
zoek begonnen naar de mogelijk
heden van 3 D, en dan met name
naar het „space-vision"-systeem.
Zou 3 D het antwoord van de
filmindustrie kunnen zijn op het
snel groeiende belang van video?
De tijd zal het leren. Vast staat dat
met 3 D-technieken uit de jaren
'60 al ongehoorde stunts zijn uit
te halen. Laat staat wat er moge
lijk zou zijn als men bijvoorbeeld
zou gaan werken met holografie,
drie-dimensionale projectie met
behulp van laserstralen.
Al in de jaren twintig werden de
eerste 3 D films gemaakt. Wilde
het publiek het diepte-effect
zien, dan moest het een ingewik
keld en zwaar apparaat op het
hoofd zetten. Te ingewikkeld,
dus met deze vorm van 3 D was
het al gauw afgelopen.
Maar de experimenten werden in
de jaren '30 voortgezet. Zo ont
wierpen de Russen een systeem
waarbij met twee schermen werd
gewerkt. Wie de vertoonde film
driedimensionaal wilde zien,
hoefde alleen maar zijn hoofd
steeds op een en dezelfde plaats
te houden. Maar dan ook op pre
cies dezelfde plaats. Dit was dus
ook niet zo praktisch.
Direct na de oorlog was er een kort
durende maar intense belang
stelling voor 3 D films. Maar dé
grote sprong voorwaarts werd
gemaakt in 1952, toen Oboler z'n
„Bwana Devil" maakte.
Niet alleen waren er weer nieuwe
technieken ontworpen, de recla
mekreten waarmee de film werd
gepousseerd droegen ook het no
dige bij aan het succes. „Een
leeuw op uw schoot! Een min
naar in uw armen". Zo werd 3 D
verkocht En hoe!
Films van Oboler, en van de scien
ce-fiction- en griezelfilmmaker
Jack Arnold trokken volle zalen.
Zalen vol mensen die allemaal
een kartonnen brilletje met één
rood en één groen glas op de
neus hadden. Want anders kon je
de diepte niet goed zien.
Die mensen verlieten dus allemaal
met een stekende hoofdpijn de
bioscoopzaal, zoals menige oude
re zich nog wel zal herinneren. In
Chicago werd in 1953 het dragen
van dit soort brilletjes met plas
tic glazen zelfs officieel tot „ge
vaarlijk voor de gezondheid"
verklaard.
Dat was niet de enige reden waar
om de rage in 3 D films even snel
was afgelopen als opgekomen.
De mannen die in de bioscopen
de projectoren bedienden gingen
klagen over het meerdere werk
dat de vertoning van deze films
met zich meebracht.
Ze moesten namelijk twee projec
toren bedienen, want het 3 D-
systeem is gebaseerd op twee
beelden uit een net iets andere
hoek, die door een bijzondere
bril bezien, tot één beeld, maar
dan één met diepte, samensmel-
Toen Polaroid een manier uitvond
om 3 D via één projector te laten
zien, was het al te laat. Na '54 was
de hausse voorbij. Wat niet wil
zeggen dat er niet koppige film
makers overbleven die met het
systeem verder experimenteer
den.
Zoals Oboler, met z'n space-vision-
systeem, dat een natuurlijker
driedimensionale projectie biedt
dan alle voorgaande systemen.
Helaas, het brilletje blijft nodig,
zij het dan ook dat het hier om
een gewone polaroid zonnebril
gaat.
Wie dat kleine ongemak voor lief
wil nemen, kan de film-ervaring
van z'n leven opdoen. Als de
filmindustrie tenminste bereid
is, in 3 D meer te zien dan een
stukje geschiedenis.
Men zal dan wel snel moeten zijn.
Het in Londen verschijnende
blad „Time-Out" meldde on
langs dat in Australië wordt
geëxperimenteerd met drie-di
mensionale tv...
Candice Bergen speelt de rol van Merry Noel Blake in de film Rich and famous van George Cukor. Defilm, die
volgende week in Nederland in première gaat, brengt de innige en levenslange vriendschap tussen twee vrouwen
Liz (Jacqueline Bisset) en Merry in beeld.
Italië staat deze maand centraal
in het Filmhuis LVC. Tijdens
de komende weken zullen er
zes min of meer nieuwe Ita
liaanse produkties te zien
zijn. Op woensdag 13 en don
derdag 14 januari om 20.00 en
22.15 uur is de Frans-Italiaan
se film La grande Bouffe van
Marco Ferreri (1973) te zien.
In deze Bunuel-achtige, anar-
chistische film kan Ferreri
zijn anti-bourgeois gevoelens
kwijt in een massale orgie,
waarin mensen zich letterlijk
de dood in eten. Marcello Ma-
stroianni neemt een van de
hoofdrollen voor zijn reke
ning.
Ook in hét Kijkhuis Italië wat
de klok slaat. Voor de ko-
mende week staan er drie
films van Antonioni op het
programma, waarin Monica
Vitti telkens de hoofdrol ver
tolkt. Maandag 11 januari: La
Notte, Antonioni's beroemd
ste film. In de film wordt via
een huwelijkscrisis van een
beroemd schrijver de ver
vreemding en de eenzaam
heid in de comsumptie-maat-
schappij behandeld. Dinsdag
12 januari: L'Awentura, een
film van 140 minuten, dus
maar één voorstelling. Tij
dens éen vakantietochtje van
een groepje rijke en zich
stierlijk vervelende Italianen,
verdwijnt een van de dames
op mysterieuze wijze. Don
derdag 14, vrijdag 15 en zater
dag 16 januari: II Mistero di
Oberwald. Antonioni's
nieuwste produktie waarin
hij met behulp van video
technieken zijn passie voor
kleuren uitleeft. Aanvang
van de voorstellingen steeds
20.00 en 22.15 uur. behalve
L'Awentura (alleen 20.00
uur).
Voor wie Schlöndorfs Die
Blechtrommel nog niet heeft
gezien, of hem nog eens wil
bekiiken kan dinsdag 12 ja
nuari om 20.00 uur in het K e-
n O-gebouw terecht. Die
Blechtrommel is gebaseerd
op de roman van Günter
Grass en gaat over een jon
gen die vanaf zijn derde jaar
niet meer groeit. Hij wordt
ouder, maar zijn omgeving
blijft hem als een kind be
schouwen. Dit wordt geac
centueerd door het blikken
trommeltje dat hij altijd bij
zich draagt.
De eerste film van de jonge Ita
liaanse regisseur, Marco Tu-
lio Giordana, Maledetti, via
ameró (1980) wordt zondag
avond op Nederland 2 uitge
zonden. Giordana won met
deze film de hoofdprijs op
het filmfestival van Locarno.
Het verhaal gaat over een po
litieke activist, die na een
tijdlang in Zuid-Amerika ge
woond te hebben weer in Ita
lië is teruggekeerd. Hij ziet
dat er van zijn 'opstandige ja
ren zestig generatie' niets is
overgebleven. In een Italië
dat zucht onder een terreur
van zowel links als rechts rest
hun slechts de desillusie, dat
er niets van hun idealen in
politieke werkelijkheid is
omgezet. Zondag, Ned., 21.40
de kaak gesteld in Network,
een genadeloze, satire van
Sidney Lumet uit 1976. Peter
Finch en Faye Dunaway vie
len door hun acteerpresaties
in de Oscars. Maar - de on
langs overleden - William
Holden en Robert Duvall zijn
er - ondanks dat deze eer aan
hun neus voorbij ging - niet
minder om. Dinsdag, BRT 2,
20.45 uur.
Ook op de Belgische televisie is
óp woensdag Martin Ritt's
Tïie Front (1975) te zien. In
deze film veel cynische hu
mor over de heksenjacht in
het Hollywood van de jaren
vijftig, toen jacht werd ge
maakt op alles wat maar naar
links rook in de film- en tele
visiewereld. Wie op de zwarte
lijst belandde kon nergens
anders werk vinden, behalve
als hij een talentvolle scena
rioschrijver was en men hem
niet kon missen. Via een stro
man, een zogeheten 'Front',
kon hij dan in het geheim
verder schrijven. Voornaam
ste rollen: Woody Allen en
Zero Mostel. Woensdag, BRT
2, 20.15.
Niet de laatste versie van The
Postman always rings twice
met Jack Nicholson en Jessi
ca Lange, maar Tay Garnett's
versie uit 1946 is woensdag
op Duitsland 3 te zien. Een
goede gelegenheid om deze
twee films te vergelijken.
John Garfield en Lana Tur
ner speelden 35 jaar geleden
een, voor onze begrippen, ge
kuiste verfilming van James
Cains roman. Woensdag. Did.
3. 22.05 uur.
Het programma:
ZATERDAG Sink the Bis
marck, Engelse speelfilm uit
1960 van Lewis Gilbert. Met
Kenneth More en Dana Win
ter, België, 1,6.00 uur. Whate
ver happened to aunt Alice,
Amerikaanse speelfilm uit
1969 van Lee H. Katzin, Did.
1, 22.20 uur Le testament du
docteur Cordelier, Franse
speelfilm uit 1959 van Jean
Renoir.
ZONDAG: Maledetti, vi ama-
rè, Italiaanse speelfilm uit
'1980 van Marco Tulio Giorda
na. Ned. 2, 21.55 uur.
MAANDAG: Le camion, Fran
se speelfilm uit 1977 van Mar
guerite Duras. Met o.a. Gé-
rard Deparieu. Did. 3, 22.10
DINSDAG Network, Ameri
kaanse speelfilm uit 1976 van
Sidney Lumet, BRT 2. 20.45
WOENSDAG: The Front,
Amerikaanse speelfilm uit
1976 van Martin Ritt BRT.
20.15 uur The postman al
ways rings twice, Ameri
kaanse speelfilm uit 1946 van
Tay Garnett. Did. 3.22.05 uur.
DONDERDAG Ein Mann auf
abwegen, Duitse speelfilm
uit 1940 van Herbert SeinDin.
VRIJDAG The Deep, Ameri
kaanse speelfilm uit 1977 van
Peter Yates. Met o.a. Jacque
line Bisset. BRT 1. 20.15 uur.
"Hoge hakken, echte liefde" - Ge
deeltelijk geslaagde komedie met
leuke Rijk de Gooyer, Studio. Lei
den, City 1. Katwijk.
'True confessions" - Duvall en De
Niro redden matige film. Lado 3,
Leiden. "Marathon man" - Dus tin
Hoffman jaagt op ex-kampbeul, Li-
do 4, Leiden.
"Vier vuisten hebben de tropenkol
der" - Tegenvallende Spencer-Hill.
Luxor, Leiden, Euro 3, Alphen.
"Ik ben Joep Meloen" - André van
Duin als filmacteur. Lido 1, Leiden,
Euro 1 en 2 Alphen.
"Ordinary people" - Uitstekend
geslaagd regiedebuut van Robert
Redford, Camera, Leiden.
"Endless love" - Film met louter
schattigheidswaarde, Trianon. Lei
den.
"Frank en Frey" - Van de leerling
van Walt Disney. Lido 2. Leiden.
"The postman always rings twice"
- Weinig spectaculair, maar prima
acteursprestatie van Jessica Lang,
Euro 4, Alphen.
(OP)NIEUW
"The long good Friday" - Van
John Mackenzie, past in het thema
van de 'harde' films, avondvoorstel
ling Lido 2.
"Alligator" - Krokodil zet stad op
stelten. City 2. Katwijk.
"Platvoet aan de Nijl" - Bud Spen
cer solo. City 3. Katwijk.
"Monty Pythons Life of Brian" -
Omstreden, deels amusante, deels
vervelende film van het bekende
team, City 4, Katwijk.
SEXFILM
"Jeugdig speelgoed" - Rex, Lei
den.
NACHTFILMS
"Le souffle au coeur" - Jongen in
pubertijd heefi verhouding met
moeder. Integer gefilmd door Louis
Malle. Camera. Leiden.
"Clarisse, klaar ls se" - Rex. Lei
den.
"Butch Cassidy and the Sundance
Kid" - Euro 1, Alphen.
"Vurig als een orkaan" - Euro 2,
Alphen.
"Breakhart Pass" - Euro 3, Al
phen.
"The postman always rings twice"
- Euro 4, Alphen.
DEN HAAG
"Vooreen handvol dollars" Apollo
2,16 jr.
"An American werewolf in Lon
den" - Asta (463500), 16 jr.
"Raiders of the lost ark" - Bijou
(461177), 12 jr.
"1900 deel 1" (tm zondag) en "1900
deel 2" (ma tm woe) Calypso
(463502), 16 jr.
"De vier vuisten hebben de tropen
kolder" - Babylon 1 (471656). 12 jr.
"Stripes" - Babylon 2, al.
"Spartacus" - Babylon 3, 12 jr.
"Frank en Frey" - Cineac 1 (630637),,
al.
"The postman always rings twice" -
Cineac 2, 16 jr.
"Killers van Parijs" - Cineac 3,16 jr.
"Chnstiane F." - Du Midi (855770),
12 jr.
"De val van Rome"- Euro Cinema
(667066), 12 jr
"Ik ben Joep Meloen" - Metro pole 1
(456756), al.
"History of the world, part 1" - Me-
tropole 2, al.
"Hoge hakken echte liefde" - Metro-
pole 3, 12 jr.
"Sleeper" - Metropole 4, 12 jr.
"For your eyes only" - Metropole 5,
12 jr.
"Frank en Frey" - Odeon 1 (462400),
al.
"McVicar" - Odeon 1, 16 jr.
"Popeye" - Odeon 2. al.
"Les fruits de la passion" Odeon 3,
16 jr.
"Time bandits" - Odeon 4, 12 jr.
"Passione d'Amore" Odeon 5,16 jr.
"De verleidster" - Le Paris 1
(656402), 18 jr.
"Fijne Franse pornokneepjes" - Le
Paris 2, 18 jr.
"Hot Lady" - Le Paris 3, 18 jr.
"Ik ben Joep Meloen" - Passage
(460977), al
"Small town girls" - Royal 3, 18 Jr.
"Eagles claw" - Royal 4. 16 jr.
"Escape from hell" - Royal 5,162 jr.
AMSTERDAM
"The postman always rings twice" -
"Ik ben Joep Meloen" - Alhambra 1
(233192). al
"For your eyes only" - Alhambra 2,
12 jr.
"De vier vuisten hebben de tropen
kolder"- Bellevue Cinerama
(234H7C> "266227), al
"An American werewolf in Lon
don" Calypso 1 (266227/234876). 16
jr-
"Raiders of the lost ark" - Calypso 2,
12 jr.
"The hound of the Baskervilles"
Calypso 3. al.
"Speels en intiem" - Centraal
(248933), 18 jr
"The black cat" - Cineac Damrak 1
(245648), 16 jr
"Enter the ninja" - Cineac Damrak
2. 16 jr
"Frank en Frey" - Cineac (243639),
al.
"Killers van Parijs" - Cinecenter
(236615), 16 jr
"Kentucky fried movie" Cinecen
ter. 16 jr.
"Schwestern" - Cinecenter, 16 jr.
"Clockwork orange" -Cinecenter, 16
"Passione d'Amore" - City 2, 16 jr.
"The long good friday" City 3,16jr.
"Het meisje met het rode haar" - Ci
ty 4 12 jr.
"Time Bandits" - City 5 (34579), 12
"Popeye" - City 6 (234579), aL
"History of the world, part 1" - City
7 234579), aL
"Pomopoesjes in de wolken" - Cli
max Cinema (244152). 18 jr
"Amarcord" - Cine ,D'(226551), 12 jr.
Alien" - Desmet (226551). 16 jr
'Take the money and run" - Du Mi
di (723653), 16 jr.
"Stripes" Leidaepleintheater
(235909), al
"Hoge hakken, echte liefde" - Nóg-
gerath(248933). 12 jr
"Privëclub Tangerine" - Parisian
(248933). 18 jr
"De vier vuisten hebben de tropen
kolder" - Rembrandtplcintheater 1
(223545). al.
