Adviseur Reagan stapt op
EVEN
GEDULD
A.U.B.
Pessimisme over Polen
President Limann van
Ghana onder arrest
Gesprek Schmidt-
Reagan in teken
van verwijdering
'Polen enorm werkkamp'
Opvolger krijgt meer bevoegdheden
Bij ministers van de EG
FBI: bestaan in VS Libisch
executiepeloton niet bewezen
Volgens berichten van Solidariteit:
Buitenland
DINSDAG 5 JANUARI 1982
ACCRA (UPITteuter) De voor
malige president van Ghana, Hil-
la Limann, is gisteren ten noor
den van de hoofdstad Accra
gearresteerd toen hij probeerde
uit het land te vluchten, zo heeft
de Ghanese staatsradio gisteren
meegedeeld.
Limann werd op oudejaarsdag af
gezet bij een staatsgreep van de
militair Jerry Rawlings. Met hem
werden drie veiligheidsfunctio
narissen gearresteerd.
De oud-president had geen gehoor
gegeven aan het bevel van de
voorlopige nationale defensie
raad dat alle politici zich op de
politiebureaus moesten melden.
Aan dit bevel hebben 44 kabinets-
en parlementsleden voldaan.
In Accra werd gisteren gedemon
streerd vóór de nieuwe mach
thebber. Het was kalm in de stad
en de meeste winkels en kanto
ren waren open.
Zwaarbewapende militaire pa
trouilles trokken door de straten,
maar sinds vrijdag is van plunde
ring geen melding gemaakt. De
wegversperringen zijn weer weg
gehaald.
Rawlings zou de toestand volledig
in de hand hebben. Een leger-
woordvoerder zei dat bij de
staatsgreep tien doden zijn ge
vallen, maar ziekenhuisperso
neel schat dit cijfer veel hoger.
Het uitgaansverbod is nu wat ver
zacht en geldt nu van tien uur 's
avonds tot vijf uur in de ochtend.
Rawlings heeft een „heilige oor
log" tegen corruptie uitgeroepen
en de afgezette regering van in
breuk op de mensenrechten be
schuldigd. Hij heeft Limann en
al diens ministers ontslagen, het
parlement opgeheven en alle po
litieke partijen verboden.
Gisteren zei radio Accra dat alle ei
gendommen van ex-president
Limann, diens minister, parle
mentsleden en functionarissen
van de nationale volkspartij en
hun gezinnen zijn bevroren.
Rawlings heeft de pas twee jaar ou
de grondwet geschorst. Hij be
schuldigde na de staatsgreep de
regering Limann van corruptie
en hebzucht.
Rawlings had in 1979 ook al de
macht gegrepen, maar na drie
maanden de macht overgedra
gen aan Limann ndat die de ver
kiezingen had gewonnen.
De nieuwe machthebber heeft ver
zekerd dat Ghana een niet ge
bonden land zal blijven en niet
van plan is zich bij een van de
machtsblokken te voegen. „Wij
willen vriendschap en samen
werking met alle landen", zei hij.
Het land zal alle internationale ver
plichtingen blijven nakomen.
Hij zei dat de zakenwereld niets
hoeft te vrezen zolang die eerlijk
blijft.
Rawlings heeft veel van het volk
en ejjkele leden van de nu verbo
den nationale volkspartij hebben
en brief ondertekend waarin ge
zegd wordt dat Limann niet
heeft willen luisteren naar de
raad van zijn partij. Zij hebben
hun volle steun betuigd aan de
machtsovername.
Hilla Limann:
ging
xislukte vluchtpo-
WASHINGTON (Reuter/UPI/AFP/DPA) - De Amerikaan
se president Reagan heeft gisteren een einde gemaakt
aan de controverse rond zijn adviseur voor nationale vei
ligheidszaken Richard Allen door diens ontslag te aan-
i vaarden. Als zijn opvolger benoemde Reagan onmiddel
lijk William Clark, onderminister van buitenlandse za
ken, die in tegenstelling tot Allen direct toegang tot de
president zal krijgen.
Volgens een communiqué van het
Witte Huis "hebben de president
en Allen gezien de controverse
van de afgelopen weken besloten
dat een wijziging van verant
woordelijkheden voor alle be
trokkenen het beste is". Allen
was enige tijd geleden in op
spraak gekomen na beschuldi
gingen dat hij cadeaus had aan
genomen van Japanse journalis
ten en zakenrelaties.
Een woordvoerder van de presi
dent, Speakes, maakte tevens be
kend dat uit een onderzoek door
het Witte Huis is gebleken dat
Allen geen enkele blaam treft.
Het ministerie van justitie had al
eind december laten weten dat
het onderzoek naar het optreden
van Allen was gesloten omdat
geen bewijzen van diens schuld
waren gevonden. Volgens Spea
kes heeft Reagan "met grote
spijt" het ontslag van Allen aan
vaard. Deze blijft bij het Witte
Huis betrokken als lid van de
"foreign intelligence advisory
board", een groep burgers die de
president adviseren met betrek
king tot het verzamelen van ge
heime inlichtingen in het buiten
land.
Het Witte Huis maakte ook bekend
dat Clark direct toegang tot Rea
gan zal krijgen. Deze opwaarde
ring van de rol van de veilig
heidsadviseur zal hem de gele
genheid geven Reagan vrijwel el
ke dag te ontmoeten, aldus Clark
tijdens een persconferentie kort
na zijn benoeming. Dit is een pri
vilege dat Allen niet was gegund.
Hij bracht verslag uit via de be
langrijkste adviseur van Reagan,
Edwin Meese.
De taak van de veiligheidsadviseur
is het buitenlands beleid en aan
bevelingen op dit gebied van de
ministeries van buitenlandse za
ken en defensie en andere orga
nen te coördineren. Volgens
woordvoerder Speakes krijgt
Clark een uitgebreidere functie
en wordt hij verantwoordelijk
voor "de ontwikkeling, coördina
tie, en de uitvoering van het na
tionale veiligheidsbeleid zoals
goedgekeurd door de president".
Minder dan een jaar geleden had
niemand nog kunnen denken,
dat Clark eenmaal de nationale
veiligheidsadviseur zou worden.
Tijdens de benoemingsprocedu
re voor onderminister van bui
tenlandse zaken in de Senaat
vertoonde hij opmerkelijke
leemtes in zijn kennis van inter
nationale zaken. Hij bleek niet in
staat namen van Afrikaanse pre
miers te noemen of iets zinnigs te
zeggen over de verdeeldheid bin
nen de Britse Labourpartij.
In de afgelopen maanden heeft hij
echter veel lof geoogst over de
manier waarop hij zich heeft in
gewerkt en vooral een uitsteken
de relatie heeft opgebouwd met
minister van buitenlandse zaken
Haig. De verhouding tussen Al
len en Haig liet nog al eens te
wensen over hetgeen tot fricties
leidde tussen het Witte Huis en
het ministerie van buitenlandse
zaken.
De 50-jarige Clark is de eerste na
tionale veiligheidsadviseur die
niet in de buitenlandse politiek
is geschoold. Twee van zijn voor
gangers, Henry Kissinger en
Zbigniev Brezezinski, hadden al
een aanzienlijke staat van dienst
opgebouwd op dit gebied vooir-
dat zij door het Witte Huis wer
den aangesteld. Van 1967 tot
1970 was Clark algemeen secre
taris van Reagan toen deze gou
verneur van de staat Californië
was. In 1970 benoemde Reagan
hem tot rechter in het hoogge
rechtshof van deze staat, waarin
hij tot 1980 zitting had.
YORK (AP) - Het Britse leger moest er aan te pas komen om deze schapen, op het droge te brengen. Engeland en
Schotland hebben te kampen met enorme wateroverlast. Een groot aantal rivieren heeft het hoogste waterpeil
sinds dertien jaar bereikt. In York is de politie zelfs 24 uur per dag paraat omdat het peil van de rivier de Rose
daar met 30 centimeter per uur wast.
(Van onze correspondent
Ferry Mingelen)
BRUSSEL De Europese Ge
meenschap blijft vooralsnog een
afwachtende houding innemen
ten aanzien van de ontwikkelin
gen in Polen. Urenlang overleg
van de ministers van buitenland
se zaken van de tien EG-lidsta-
ten, gisteren in Brussel, leverde
geen nieuwe maatregelen op te
gen Polen of de Sowjet-Unie.
Met hun afwachtende opstelling
namen de Europese ministers
gisteren wel afstand van de har
de economische sancties die de
Verenigde Staten hebben getrof
fen tegen Polen en vooral tegen
de Sowjet-Unie als grote aan
stichter van de militaire ingreep.
De EG zal de Amerikaanse sanc
ties weliswaar niet doorkruisen,
maar anderzijds zijn de betrok
ken Europese landen (Neder
land. Frankrijk, West-Duitsland,
Italië en België) niet van plan het
door Amerika ?o gekritiseerde
aardgasproject met de Sowjet-
Unie op te geven. „We zetten de
pijpleiding niet stil", zei minister
van buitenlandse zaken Max van
der Stoel.
Brussel niet eens worden over
het sturen van een speciale afge
zant (Tindemans) naar Warschau
en Moskou voor besprekingen.
Frankrijk en Griekenland von
den daar de tijd niet rijp voor en
vreesden dat Polen contacten
van Tindemans met de vrije vak
beweging zou weigeren.
De EG-ministers toonden zich gis
teren somber over de toekomst
in Polen, mede naar aanleiding
van het onderhoud dat de tien
EG-ambassadeurs in Warschau EG-hulp genanQllclcuCl
Poolse* mflitair(Mei(ter Jozefs' De EG zet de dtzecte hpanitaize
voedselhulp aan Polen voort,
ADVERTENTIE
Morgen (woensdag) zijn we gesloten om - traditie
getrouw - orde op zaken te stellen. Dat is even vervelend,
maar toch ook weer niet. En dat zult u overmorgen - als
wc weer open zijn - roerend met ons eens zijn. Tot dan!
deBONNETERIE
De Bonnetene en Pander: KaJvcrstniditAmsterdam. De Bonnetene: Beethovenstraat,
Amsterdam Groenmarkt en m Babvlon, Den Haag L nnbaan, Rotterdam.
ki. „Het verslag daarvan heeft
me eerder pessimistischer dan
optimistischer gemaakt", zei mi
nister Van der Stoel. Jaruzelski
had volgens Van der Stoel geen
datum genoemd voor de ophef
fing van de staat van beleg, noch
vrijlating van alle politieke ge
vangenen toegezegd.
Van der Stoel wilde Jaruzelski niet
alleen zien als instrument van
Russische druk: „Hij kan ook ei
gen Poolse bedoelingen nastre
ven, maar wat hij vandaag heeft
gezegd tegen de ambassadeurs,
stemt ons niet optimistisch". De
huidige EG-voorzitter, de Belgi
sche minister van buitenlandse
zaken Leo Tindemans, noemde
het onderhoud „in zekere zin tra
gisch".
Haig krijgt straf
MICHIGAN (UPI) - Alexander
Haig, de Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken,
heeft van de "Unicom Hun
ters" - bewakers van de taal
die elk jaar een lijst uitgeven
met woorden die volgens hen
niet meer gebruikt mogen
worden straf gekregen.
De Engelse taal is voor hem tot
verboden verbied verklaard
en hij mag voor een proeftijd
van een half jaar alleen maar
klassiek latijn spreken.
"Haigs misbruik en mishande
ling van de Engelse taal", ver
klaarde woordvoerder Tho
mas "zijn chronisch en waar
schijnlijk niet meer te gene
zen". Zelfs gewoon ouder
worden ('getting old') wordt
bij Haig 'rijping' ('matura
tion').
(een gift van 8000 ton vlees bin
nenkort), handhaaft de al in de
cember afgekondigde bevriezing
van de kredietfaciliteiten, maar
zal pas hardere economische
sancties overwegen indien de si
tuatie in Polen verder verslech
tert. In dat geval is mogelijk dat
de EG Polen niet langer een kor
ting tot 15 procent onder de we-
reldprijzen geeft voor normale
voedseileveranties.
Wat de maatregelen tegen de Sow
jet-Unie betreft, is de Gemeen
schap het feitelijk wel met de
Verenigde Staten eens, dat de
Sowjets het afgelopen jaar zware
druk hebben uitgeoefend tegen
de modernisering in Polen, zoals
minister Van der Stoel verklaar
de, maar desondanks wil men in
dit stadium de Amerikaanse
maatregelen niet overne:
Deze maatregelen betreffen on
der meer een verbod op de uit
voer naar Rusland van hoog
waardige technologie, waaron
der het materiaal voor de Russi
sche aardgasleiding naar West-
Europa.
Van der Stoel wees erop dat ook de
VS niet zo'n harde economische
boycot tegen de Sowjet-Unie
voeren, gezien het feit dat de al
afgesproken Amerikaanse graan-
leveranties gewoon doorgaan
evenals de levering van kunst
mest voor zo'n 500 miljoen dol
lar.
In Brussel betwijfelt men overi
gens of de hardere Amerikaanse
opstelling wel het gewenste ef
fect zal hebben. De EG wil met
de VS en andere westelijke lan
den overleg over mogelijke eco
nomische maatregelen „die het
beste de Europese doelstellingen
kunnen dienen". Die doelstellin
gen zijn: opheffing van de staat
van beleg in Polen, vrijlating van
alle politieke gevangenen en her
vatting van de dialoog tussen re
gering, kerk en vrye vakbewe
ging.
Minister Van der Stoel ontkende
dat Europa niets doet aan de si
tuatie in Polen. Hij wees erop dat
behalve de bevriezing van de
kredietregelingen er ook politie
ke en diplomatieke druk op Po
len wordt uitgeoefend. Europa
ziet de situatie in Polen volgens
hem als een schending van het
akkoord van Helsinki over Euro
pese veiligheid en samenwer
king, van het Handvest van de
Verenigde Naties en van de Uni
versele Verklaring van de Rech
ten van de Mens. De Gemeen
schap wil Polen met name aan de
orde stellen op de vervolgconfe
rentie over het akkoord van Hel
sinki, die op het ogenblik in Ma
drid wordt gehouden. De zitting
in Madrid zou daartoe vervroegd,
nog deze maand, op ministersni
veau moeten worden hervat.
De onmiskenbare verwijdering
tussen de VS en het meren
deel van hun NAVO-bondge-
noten zullen het voornaamste
gespreksthema vormen tus
sen de Amerikaanse presi
dent Reagan en de Duitse
bondskanselier Helmut
Schmidt. Enkele uren voor
de aankomst van Schmidt,
die een vakantie in Florida in
de Amerikaanse hoofdstad
afsluit, heeft het Amerikaan
se ministerie van buitenland
se zaken een overzicht van
Russisch-Poolse contacten
en uitspraken uitgedeeld om
duidelijk te maken dat er
geen sprake is van een auto
noom Pools handelen, zoals
in de Bondsrepubliek aan
vankelijk werd veronder
steld.
Het verschil in de toon waar
mee de Sowjet-Unie op de
Amerikaanse aantijgingen en
sancties reageert en de ma
nier waarop vanuit Moskou
Europa wordt benaderd,
vormt volgens de VS een aan
wijzing voor de verdenking
dat de Russen de crisis in Po
len zullen gebruiken om de
NAVO onderling te verdelen.
De aanvankelijk als een onof
ficieel bezoek aangekondig
de visite van Schmidt heeft
extra gewicht gekregen door
de plotselinge komst van de
Westduitse minister van bui
tenlandse zaken Genscher
naar Washington.
Reagan zal geen dreigementen
gebruiken, maar zal wel wij
zen op de verontwaardiging
die de afwachtende Westduit
se houding in het Congres
heeft teweeggebracht en het
voedsel dat die kan verschaf
fen aan de gedachte dat de
VS zich maar beter van een
aantal NAVO-taken kan ont
doen en de Europese verde
diging vooral aan de Euro
peanen moet overlaten. Met
hun eigen sancties hebben de
VS binnenslands geen grote
economische opofferingen
teweeg gebracht. Zij zijn
eerst iets waard wanneer de
Europeanen zich er metter
daad achter stellen.
Het feit dat de EG-ministers
van buitenlandse zaken heb
ben beslist de Amerikaanse
daden niet te doorkruisen,
beoogt zonder twijfel het kli
maat in Washington ^>or
Schmidt enigszins te verbete
ren. Maar het betekent blijk
baar niet dat de Russen nu in
de EG ook niet kunnen ko
pen wat Amerika hen ont
zegt, want dan zou dat wel
degelijk een Europese sanc
tie-politiek betekenen. Ook
wat de Sowjet-pijpleiding be
treft, gaat Europa door met
de plannen. De morele ver
ontwaardiging die de VS Eu
ropa willen opdringen, heeft
een holle klank, zolang Ame
rika wel graan en kunstmest
aan de Sowjet-Unie blijft le
veren.
Zbigniew Brzezinski, voorma
lig adviseur voor nationale
veiligheid (onder Carter), in
Polen geboren, oordeelde dat
een verpletterd Polen „de
laatste nagel aan de doodkist
van de Duitse gedachte aan
hereniging van hun verdeel
de land zal zijn, omdat ook in
Oost-Duitsland de gevolgen
van een dergelijke ontwikke
ling merkbaar zullen worden.
De brugfunctie tussen West
en Oost, die West-Duitsland
meent te vervullen, zal in het
Witte Huis ook ter sprake ko
men. De VS zijn ongelukkig
met het feit dat Brezjnjev in
Bonn aan Schmidt heeft be
loofd hem op de hoogte te
zullen houden van de Ameri
kaans-Russische besprekin
gen.
De VS zeggen nog steeds dat
een topconferentie tussen
Reagan en Brezjnjev in de
tweede helft van dit jaar mo
gelijk is. Het is niet duidelijk
of dit later de betekenis van
een eventueel afgelasten van
zo'n bijeenkomst moet ver
groten.
Reagan en Schmidt zullen ont
dekken dat noch over wat er
in Polen is gebeurd en hoe
dat werd voorbereid, noch
over het beste wat het Westen
in Polen kan bereiken (her
vatting gesprek vakbond,
kerk en staat, opheffing staat
van beleg, vrijlating gevange
nen) veel verschil van me
ning bestaat. Over de midde
len die daarbij worden ge
hanteerd, gaat het vooral en
wat dat betreft is er vergele
ken bij Carters president
schap nauwelijks iets veran
derd: in Europa is de kwali
teit van het Amerikaanse lei
derschap nog steeds in het
geding. Mannen als Haig en
Eagleburger hebben de onge
lukken zien aankomen - zij
hebben van hun baas geen
gelijk gekregen.
HENK KOLB
NEW YORK (AFP) - De directeur van de FBI, de Amerikaanse federale
recherche, William Webster, heeft laten doorschemeren dat de dienst
nimmer bewijzen heeft gehad voor de aanwezigheid in de Verenigde
Staten van een Libisch executiepeloton voor het vermoorden van o.a.
president Reagan.
"Wij hebben het bericht van die aanwezigheid nooit bevestigd", zei Web
ster op de televisie.
Ondervraagd over het aantal agenten van de KGB, de Russische politieke
politie, in de Verenigde Staten, wilde de directeur van de FBI niet in
bijzonderheden treden. Maar, voegde hij eraan toe, als u 35 procent van
het aantal in ons land gestationeerde diplomaten neemt, bent u er niet
ver vanaf'. In de Verenigde Staten zyn ongeveer 1200 diplomaten geac
crediteerd.
Webster bevestigde dat zich in Amerika ook buitenlandse agenten bevin
den die niet diplomatiek werkzaam zijn.
LONDEN/WENEN/WARSCHAU
(AFP/Reuter) - Het militaire be
wind in Polen maakt het land tot
"een enorm werkkamp". Polen
is een land geworden waar
"vrees en voortdurende onveilig
heid" heersen. Dit staat in bulle
tins van de vakbond Solidariteit
die via "geloofwaardige kringen"
Londen en Wenen hebben be
reikt.
Gezegd werd dat 14 mijnwerkers
zijn gedood toen veiligheidstroe
pen de Lilcowy-mijn in Jastrze-
bië, Silezië, "pacificeerden". Het
verzet binnen het leger tegen het
optreden jegens Solidariteit
neemt toe.
Ook reizigers die gisteren per trein
uit Warschau in Wenen aankwa
men, maakten meling van sfeer
van wanhoop in de belangrijkste
steden en van ernstige voedselte
korten.
De officiële media daarentegen
spraken van een normale werk
dag op kantoren en fabrieken in
de hoofdstad. Gezegd werd dat
het land voor het eerst sedert ve
le maanden vrij van stakingen
was.
In het in Wenen ontvangen bulle
tin van Solidariteit werd gezegd
dat alle officieren van een een
heid in Niepoldnice, bij Krakow,
gearresteerd waren en dat poli
tie- en legereenheden in Byd-
godzez met elkaar hadden ge
vochten. In die stad leidde bruut
optreden van de politie in het
voorjaar bijna tot een algemene
staking in heel Polen.
In een noordelijk garnizoen had
een soldaat zijn bevelvoerend of
ficier doodgeschoten uit wraak
voor het doden van mijnwerkers
in de Wujek-mijn. (De naam van
het garnizoen werd op verzoek
van de informant niet vermeld).
Wujek is de Silezische mfjn waar
volgens officiële lezing zeven
mijnwerkers werden doodge
schoten toen zij veiligheidstroe
pen aanvielen die probeerden in
de eerste week van de staat van
beleg een zit-staking te breken.
De Poolse radio meldde dat op de
meeste afdelingen van de Lenin-
werf in Gdansk, de wieg van So
lidariteit, het werk was hervat.
Maar volgens niet-gecensureerde
berichten die westelijke hoofd
steden bereikten, hadden be
trouwbare kringen in deze Oost-
zee-havenstad gezegd dat slechts
de helft van de werknemers daar
werd toegelaten. Men bracht dit
in verband met de voortdurende
zuiveringen onder aanhangers
van Solidariteit en de weigering
van arbeiders hun trouw aan de
onafhankelijke vakbond af te
zweren.
Volgens de berichten was er in
Warschau een toenemende mili
taire activiteit geconstateerd als
machtsvertoon op de eerste
werkdag na de jaarwisseling.
In de Bialoleka-gevangenis in de
hoofdstad zouden 300 geinter-
neerden dreigen met een honger
staking uit protest tegen de
slechte omstandigheden.
Op de arrondissementsrechtban
ken werden de processen tegen
stakers gisteren voortgezet.
De lagere en middelbare scholen in
het land hebben gisteren hun
deuren weer geopend na een lan
ge kerstvakantie die op de dag
van de staat van beleg begon. Op
de universiteiten zyn de colleges
echter niet hervat, kennelijk uit
vrees voor ordeverstoringen
door politiek actieve studenten
organisaties.
