Weer staatsgreep in Ghana
Allen ontslagen als
topadviseur Reagan
Nicaragua in
duivelse tang
Paus voor Solidariteit
Arabische topconferentie op komst
Nederlandse hulp opgeschort
Albanese premier
misschien vermoord
Oorlog en bankroet dreigen
ZATERDAG 2 JANUARI 1982
BUITENLAND
PAGINA 9
VATICAANSTAD (AP) - Paus Jo
hannes Paulus de tweede heeft
gisteren gebeden voor beëindi
ging van de staat van beleg in Po
len. Hij verdedigde met kracht
de onafhankelijke vakbond Soli
dariteit en het recht van arbei
ders om zich te organiseren.
In een boodschap ter gelegenheid
van de wereld vredesdag, waar
schuwde de paus ook voor de
mogelijkheid van een kernoor
log, een dreiging die naar hij zei
nog steeds bestaat, ondanks het
feit dat velen zich voor de vrede
inzetten. Ongeveer vijftigdui
zend toeristen en bedevaartgan
gers, van wie sommigen met de
rood-witte Poolse vlag zwaaiend
en anderen spandoeken van het
onafhankelijke vakverbond Soli
dariteit meevoerden, bevolkten
het St. Pieter plein om naar de
nieuwjaarsboodschap van de
paus te luisteren.
"Het woordt Solidariteit dat ik op
vele spandoeken zie, wijst op een
strijd voor gerechtigheid en vre-
Ook toespraken Europese leiders
de die gaande is", aldus de paus.
"Arbeiders hebben het recht on
afhankelijke vakbonden op te
richten en hun sociale rechten en
die van hun gezinnen te bescher-
Naar schatting twintigduizend jon
ge mensen uit de hele wereld zijn
op nieuwjaarsdag in de drie gro
te Londense kerken bijeengeko
men om te bidden voor vrede en
verzoeining in Polen. De jonge
ren, die een vijfdaagse bedevaart
besloten, herdachten de 900 Po
len die niet in Londen konden
zijn als gevolg van de staat van
beleg in hun land.
N ieuwjaarstoespraken
De Griekse president Konstantin
Karamanlis heeft donderdag in
een nieuwjaarstoespraak ver
klaard dat de gebeurtenissen in
Polen aantonen "hoe het recht
van mensen om te leven en zich
in vrijheid te ontwikkelen ge
schonden wordt". De 74-jarige
president zei dat de situatie in de
wereld niet alleen bepaald moet
worden door het nastreven van
een machtsevenwicht, maar ook
door de zorg voor de elementaire
mensenrechten. De Franse presi
dent Francois Mitterrand ver
klaarde dat het gevaarlijk is voor
Washington en Moskou "om te
proberen samen te leven op basis
van de verdeling van Europa
veertig jaar geleden". Mitterrand
zei dat "alles wat leidt tot een
ontsnapping van Jalta een goede
zaak is", maar hij waarschuwde
voor het door elkaar halen van
idealen en realiteit. "Het Poolse
drame is een goed voorbeeld van
deze tegenstrijdigheid", aldus
Mitterrand.
President Sandro Pertini van Italië
zei dat de Italianen niet onver
schillig kunnen staan tegenover
wat gebeurt in Polen. "Mijn we
zen als vrij mens, dat altijd de
vrijheid is toegedaan geweest, is
verontrust", aldus de president.
President Jablonski van Polen
heeft donderdagavond in een
nieuwjaarstoespraak voor de te
levisie gezegd dat de verworven
heden van 1981 "niet prijsgege
ven" mogen worden. Hij verwees
naar talrijke in de wet vastgeleg
de hervormingen op het terrein
van de economie, het zelfbe
stuur. het onderwijs en de cul
tuur. "Er zijn garanties gemaakt
op politiek, juridisch en persoon
lijk gebied die herhaling van het
kwaad en de fouten van vóór au
gustus 1980 onmogelijk zouden
moeten maken", aldus de presi
dent. Jablonski zei het moeilijk
te vinden in de huidige sfeer in
Polen de balans van het afgelo
pen jaar op te maken. "Maar
wanneer de toestand is gestabili
seerd en het land zijn normale ar
beidsritme heeft teruggevonden,
dan zal men objectief kunnen
beoordelen hoeveel er werd ge
daan om de ideeen over socialis
tische vernieuwing te
lijken".
GHANA - (GPD, AP) De Nederlandse hulp aan het West-
afrikaanse land Ghana is, na de afkondiging van de
staatsgreep afgelopen donderdag, opgeschort. Juist vori
ge week was nog een bedrag van 15 miljoen gulden nood
hulp toegezegd door het ministerie van ontwikkelingssa
menwerking.
De staatsgreep is de tweede die
binnen twee jaar door lucht
machtluitenant Jerry Rawlings
is gepleegd. In juni 1979 zette
Rawlings de militaire regering
van luitenant-generaal Frederick
Akuffo af. Later dat jaar gaf hij
de macht aan Limann over na
verkiezingen in Ghana. De nu 34-
jarige Rawlings werd toen uit de
luchtmacht ontslagen en sinds
dien scherp in de gaten gehou
den door de militaire politie.
De recente staatsgreep werd een
feit doordat Rawlings de burger
regering van president Hilla Li
mann opzij heeft geschoven.
De verbindingen met het buiten
land die na de staatsgreep wer
den verbroken, waren gister
avond nog niet hersteld. Het is
Luchtmachtluitenant Jerry Raw
lings, die in GHANA DE MACHT
OVERNAM archieffoto).
25 miljoen
voor vader
Iglesias
MADRID (AFP) - De ontvoerders
van de vader van de bekende
Spaanse zanger Julio Iglesias
hebben een losgeld van tien mil
joen dollar (circa 25 miljoen gul
den) geëist voor de vrijlating van
hun slachtoffer.
De 66-jarige vrouwenarts dr Julio
Iglesias Puga werd dinsdagoch
tend meegenomen toen hij op
weg was naar een ziekenhuis in
Madrid, waar hij hoofd van de
gynaecologische afdeling is. De
politie gelooft dat de ontvoerders
Zuidamerikanen zijn. Zij gaan er
waarschijnlijk van uit dat Igle
sias junior, die een zeer vermo
gend man is, het losgeld zal beta
len. De zanger woont in de Ver
enigde Staten.
Volgens vrienden van de zanger
was deze al enige tijd bang voor
een ontvoering. Hij had trou
wens al waarschuwingen ont
vangen. Zijn kinderen Isabel, Ju
lio en Enrique staan onder poli
tiebewaking. Zijn vader wilde
echter van een dergelijke be
scherming niet weten.
niet bekend hoeveel mensen bij
de coup zijn omgekomen. Vol
gens Rawlings zouden "vele mi
litairen" zijn gesneuveld.
De 350 Nederlanders die zich in
Ghana bevinden maken het wel,
aldus een woordvoerder van het
ministerie van buitenlandse za
ken, die verder bevestigde dat
het aangekondigde bezoek van
minister Van der Stoel (buiten
landse zaken) aan Ghana volgen
de week niet door zal gaan.
Redding
Rawlings heeft verklaard voor de
tweede maal de macht in handen
te hebben genomen om Ghana
van de ondergang te redden. "Ik
ben bereid voor het vuurpeloton
te gaan staan wanneer dat wat ik
nu voor de tweede maal probeer
te doen niet in overeenstemming
is met de wil van het volk van
Ghana" zo zei hij. Rawlings zei
voorts dat de partijleiders be
trokken waren bij "een pact van
misdadigers".
Sinds Limann de macht overnam,
is de economische situatie van
het land alleen maar verslech
terd. Ghana, ooit de belangrijk
ste cacaoproducent ter wereld,
heeft ernstige financiële proble
men. De cacao die nog wordt ge
produceerd wordt naar Ivoor
kust gesmokkeld omdat de prij
zen daar hoger zijn.
Limann keerde afgelopen week
naar Ghana terug van een bezoek
aan Nigeria, waarhij president
Shehu Shagari om economische
steun zou hebben gevraagd,
vooral om levering van olie.
Overigens heeft Rawlings in een
radio-uitzending zijn landgeno
ten opgeroepen om de afgezette
president met rust te laten. Li
mann werd aangeraden in zijn
paleis te blijven.
Uitgaansverbod
Intussen is in Ghana een uitgaans
verbod afgekondigd, dat geldt
van zonsondergang tot zonsop
komst. Dat heeft radio Accra be-
VERONA - Op het balkon voor haar huis in Verona in Italië bedankt de echtgenote van de door leden
van de Rode Brigade ontvoerde Amerikaanse generaal James Dozier de toegestroomde mensen voor hun
medeleven dat zij uitten bij het begin van het nieuwe jaar. Naast haar de zuster van de generaal, me
vrouw Joan Townsend.
(Van onze correspondent)
kendgemaakt. Het station deelde WASHINGTON - Richard Allen
ook mee dat de dag tevoren mili
tairen door de straten van de
hoofdstad Accra waren getrok
ken, die zich schuldig maakten
aan plundering. Gisteren zou het
volgens radio Accra overal vrij
rustig zijn geweest.
komt niet terug als adviseur
nationale veiligheid in het Witte
Huis. President Reagan heeft
volgens het dagblad de Washing
ton Post besloten onderminister
van buitenlandse zaken, William
P. Clark, aan het hoofd te stellen
"Gezegend
kerstfeest..."
WASHINGTON DP A- De
Amerikaanse politie zou
graag eens een onderhoud
hebben met een 21-jarige
bankbediende, die aan het
eind van de laatste werkdag
voor de kerstdagen zijn colle
ga's "een gezegend kerstfeest"
toewenste en met enkele in
kerstpapier gewikkelde pak
jes het pand verliet.
Toen de kerstdagen voorbij wa
ren miste de bank de employé
en 304.500 dollar circa
761.000 gulden). De jongeman
was het laatst gezien door een
taxichauffeur, ie hem naar
het dichtstbijzijnde vliegveld
had gereden.
BELGRADO (AP) - De voormali
ge premier van Albanië Mehmet
Shehu, die twee weken geleden
zelfmoord zou hebben gepleegd,
is misschien doodgeschoten bij
een poging om partijleider En ver
Hoxha te vermoorden. Dit is
donderdag door een Joegosla-
visch weekblad gemeld.
Het blad Nin citeerde "geruchten"
over een schietpartij op een bij
eenkomst van de partijtop op 17
december jongstleden, maar gaf
niet aan waar de verhalen van
daan komen. Op 18 december
meldde radio-Tirana dat Shehu
"in een moment van depressie"
een eind aan zijn leven had ge
maakt. Shehu was premier ge
weest sinds 1954 en werd be
schouwd als de gedoodverfde
opvolger van Hoxha.
De verhouding tussen Belgrado en
Tirana is het afgelopen jaar sterk
verslechterd vanwege bloedige
botsingen tussen autoriteiten en
etnische Albanezen in de Joego
slavische provincie Kosovo.
van de nationale veiligheidsraad
en tegelijkertijd dit belangrijke
adviesorgaan een groter gewicht
te geven. In het eerste jaar van
zijn regering heeft Reagan er
juist naar gestreefd de rol van Al
len terug te dringen, teneinde de
twisten uit het verleden tussen
ministers van buitenlandse za
ken en de nationale veiligheids
adviseurs te vermijden. Volgens
de Washington Post zou Reagan,
momenteel in Californië op
vakantie, volgende week zijn be
slissing bekend willen maken.
De zorg voor het buitenlands be
leid in het Witte Huis is geleide
lijk aan terecht gekomen in de
handen van Edwin Meese, die al
gemeen wordt beschouwd als de
machtigste man na Reagan in de
presidentiële residentie. Zolang
Reagan zich voornamelijk tot
binnenlandse problemen bepaal
de leverde dat geen duidelijke
problemen op, zij het dat toch
voortdurend meningsverschillen
en openlijke vijandschap moes
ten worden gesust tussen minis
ter van buitenlandse zaken Ale
xander Haig, minister van defen-
Vrijuit
Hoewel het ministerie van justitie
Allen heeft vrijgepleit van straf
bare of zelfs maar laakbare han
delingen bij het aannemen van
giften in geld en in de vorm van
horloges, als beloning voor het
arrangeren van een interview
met Nancy Reagan voor een Ja
pans huisvrouwenblad, bleef hij
op eigen verzoek met admini
stratief verlof totdat het Witte
Huis een eigen onderzoek zou
hebben afgesloten. Intussen gaf
Allen wel te kennen dat hij op
korte termijn weer aan het werk
wilde gaan.
Zijn terugkeer is volgens ingewij
den uitgesloten nu de nationale
veiligheidsraad meer macht
krijgt. Clark krijgt rechtstreeks
toegang tot de president (Allen
werkte via Meese) en hij zal zich
ook rechtstreeks verstaan met de
ministers van buitenlandse za
ken, defensie en de directeur van
de CIA
BEIROET (AP. Reuter) - Libië
heeft het herstel aangekondigd
van zijn diplomatieke betrekkin
gen met Saoedi-Arabië nadat ze
een jaar verbroken waren ge
weest. Het officiële Libische
persbureau Jana meldde dat de
beslissing was genomen "in het
belang van de Arabische een
heid".
Saoedi-Arabië verbrak de betrek
kingen verleden jaar oktober na
kritiek van de Libische leider,
Gaddafi, op de aanwezigheid van
Amerikaanse radarvliegtuigen
op zijn grondgebied. Saoedi-Ara-
bie had erom gevraagd in ver
band met de oorlog tussen Iran
en Irak.
De minister van buitenlandse za
ken van Saoedi-Arabië heeft gis
teren het herstel van de diploma
tieke betrekkingen toegejuicht.
Hij noemde dit een eerste stap op
weg naar "volledige Arabische
verzoening".
De minister, prins Saoed El Faisal,
zei dit in een vraaggesprek met
het Saoedische dagblad Okaz.
Radio Riad zond een deel van dit
interview uit. De uitzending
werd in Beiroet beluisterd.
Topconferentie
De mededelingen van de Saoedi
sche minister vallen samen met
berichten als zouden in april de
Arabische leiders in het Marok
kaanse Fez voor een topconfe
rentie bijeenkomen. Daar zou
worden getracht om de menings
verschillen op te lossen na het
mislukken van de topconferentie
in november vorig jaar.
Het nieuwsagentschap van Koe
weit deelde mee dat secretaris
generaal Chadli Kleibi van de
Arabische Liga en de Marok
kaanse minister van buitenland
se zaken Mohammed Bosetta
een rondreis door de Arabische
wereld zullen maken om het top-
overlcg voor te bereiden.
De conferentie in Fez in november
werd vijf uur na de opening al
weer gesloten door koning Has
san van Marokko vanwege de ge
schillen tussen voor- en tegen
standers van het Saoedische
voorstel voor een vredesregeling
in het Midden-Oosten.
De linkse tegenstanders van het
Saoedische vredesplan waren
toen niet naar Fez gekomen uit
bezwaar tegen de impliciete er
kenning van Israël en de buiten
sluiting van de PLO in de tekst
van het voorstel-fahd.
Of een zuiveringsactie van de
machtige Sandinisten, met
als resultaat een tweede Cuba
en politiek, maar vooral eco
nomisch isolement.
Of een bloedige machtsgreep
van contrarevolutionairen,
met als gevolg een herleving
van de wrede dictatuur uit
het tijdperk Somoza.
Twee weinig aantrekkelijke
vooruitzichten voor Nicara
gua. Kan het land. dat ruim
twee jaar geleden werd be
vrijd en sindsdien in hoog
tempo op weg leek naar een
welvarende toekomst, nog
uit de handen van de duivel
blijven zonder te geraken in
de greep van beëlzebub?
Twee jaar geleden koos Nicara
gua voor een eigen koers die
zou moeten leiden tot de we
deropbouw en. uiteindelijk,
vrije verkiezingen die het
land te zijner tijd moeten om
dopen in een ware democra
tie. In het internationale
krachtenveld van machtspo
litiek is het echter een hek
sentoer om een eigen koers te
volgen. Interne belangente
genstellingen en aanslagen
door Somoza-aanhangers, ge
voed door internationaal
machtsspel, drijven Nicara
gua de kant uit van proble
men. Een ontlading van de
toegenomen spanning kan
niet lang meer op zich laten
wachten. Ruim een maand
geleden is het leger al in staat
van paraatheid gebracht en
inmiddels heeft de Sandinis-
tische minister van binnen
landse zaken, Tomas Borge,
al gezinspeeld op het afkon
digen van een noodtoestand.
De directe oorlogsdreiging
voor Nicaragua komt vanuit
Honduras. In dit buurland
zijn de aanhangers van wijlen
Somoza gelegerd, die hun
doel, de contra-revolutie,
trachten te bereiken door
guerrilla-activiteiten. De aan
vallen op Nicaraguaanse
grenswachten zijn in de afge
lopen tijd in hevigheid toege
nomen. Bij twee acties vorige
week kwamen zo'n twintig
grenswachten om, terwijl
volgens het ministerie van
defensie nog eens 27 leden
van het volksleger en de
grenswacht sindsdien wor
den vermist. Ook zijn in de
afgelopen maanden honder
den burgers gedood en kof-
fie-boeren in de bergachtige
grensstreek met Honduras
gemolesteerd.
De Nicaraguaanse junta-leider
Ortela noemde de situatie on
langs 'zeer ernstig' en de mo
gelijkheid van oorlog is in
middels aangeroerd door
Borge. Hardnekkige geruch
ten over een bliksemactie, ge
richt tegen de guerrilla-haar
den van contra-revolutionai
ren in Honduras, doen de
ronde.
Niet alleen Honduras behoort
tot het vijandige buitenland,
ook vanuit de Verenigde Sta
ten voelt Nicaragua steeds
meer dreiging. De regering-
Reagan, die de term 'nieuw
Cuba' al heeft gebezigd, zette
eerder dit jaar de financiële
hulp aan Nicaragua stop van
wege vermeende wapenle
veranties aan de oppositie in
El Salvador. En onlangs be
schuldigde minister van bui
tenlandse zaken Haig Nicara
gua van communistisch-
agressieve plannen in Cen
traal Amerika
Daarmee heeft Nicaragua nog
niet de sympathie van het
Westen verspeeld. De Euro
pese landen (die dan ook, an
ders dan de VS, eerder de op
positie in El Salvador erken
nen dan de dictator Duarte)
blijven hulp verstrekken.
Maar niettemin dreigt Nica
ragua door het Amerikaanse
'offensief onderwerp te wor
den van de oost-west discus
sie, die de regenng-Ortega
juist zo angstvallig heeft
trachten te ontwijken.
De Sandinisten zochten twee
jaar geleden de samenwer
king met de kerk en de on
dernemers, teneinde in zo
groot mogelijke harmonie te
komen tot een opbouw van
het land en een kapitaal-
vlucht te voorkomen. Zonder
te kiezen voor 'oost' of 'west'.
Nicaragua als representant van
de Derde-Wereldlanden die
hun onafhankelijkheid wil
len vestigen door het invoe
ren van een nieuwe economi
sche orde. Het zag er in juli
'79, na het verdrijven van So
moza uit de hoofdstad Mana
gua. fraai uit. Samen met de
ondernemerspartij de Cosep
(de centrale raad voor privé-
ondernemingen), de gematig
de Nicaraguaanse Democra
tische beweging en vertegen
woordigers van de katholieke
kerk vormden de Sandinis
ten een voorlopige regering,
waarna de opbouw voorspoe
dig ter hand werd genomen
Niet alleen is het analfabetis
me spectaculair teruggedron
gen, ook ontstond een forse
economische groei, daalde de
werkloosheid van vijftig naar
minder dan twintig procent
en verrezen er honderden zie
kenhuizen.
Maar de tegenstellingen moes
ten wel tot spanningen lei
den. Nadat in begin 1980 de
eerste gewapende acties van
contra-revolutionairen van
uit Honduras de kop opsta
ken, dienden de de eerste pa
leisrevoluties in de junta zich
nog in datzelfde jaar aan met
het aftreden van de onderne
mersvertegenwoordigers
Chamarro en Robelo (Cosep).
Zy werden nog geruisloos
vervangen door andere on
dernemers. Maar met de
dood van Cosep-vicevoorat-
ter Jorge Salazar, die onder
duisterse omstandigheden
werd neergeschoten, een half
jaar later steeg de spanning
en de oppositie tegen de San
dinisten. De ondernemers
zijn zich steeds harder op
gaan stellen met het verwijt
dat de Sandinisten, die de
meerderheid vormen in de
junta, het samenwerkingsak
koord schenden. Het afgetre
den junta-lid Robelo hield de
Sandinisten onlangs het drei
gement voor dat de onderne
mers niet zullen meewerken
aan de wederopbouw, indien
de regering niet tot een radi
cale koerswijziging besluit
Ook de sterk verdeelde kerk
heeft zich in deze strijd ge
mengd.
Zo voelen de Sandinisten, die
de steun van de ondernemers
in feite niet kunnen missen,
zich gedwongen tot radicali
sering. Eén van de Sandinis-
tische bewindvoerders, Ra
mirez, zei dit najaar in het
Franse blad Le Monde dat
'radicalisering niet op het
programma staat', maar dat
'onze vijanden ons wil dwin
gen tot een dramatische keu
ze tussen radicalisering en de
dood van de revolutie'. Van
de ondernemingen is nu nog
driekwart in handen van de
particulieren, maar Junta-lei-
der Ortega heeft er geen twij
fel over laten bestaan zo no
dig tot nationalisering over te
zullen gaan. Antwoorden blij
ven niet uit. Het liberale blad
La Prenza, dat de Sandinis
ten ervan heeft beschuldigd
Nicaragua een marxistisch-
leninistische ideologie op te
leggen, kreeg al een verschij
ningsverbod opgelegd; de
voorzitter van de Cosep,
Dreyftis, is op beschuldiging
van contra-revolutionaire
sympathieën al gearresteerd.
Intussen nadert Nicaragua
steeds dichter de afgrond van
een bankroet. Het land zit
niet alleen met een enorme
staatsschuld, een erfenis van
Somoza, maar ook met forse
defensie-uitgaven als gevolg
van het toenemende aantal
vijandige acties. Daarbij
kampt het land met een stag
nering in de afzet van twee
belangrijke exportproduc
ten, koffie en katoen, en ge
stegen energieprijzen.
Men kan zich afvragen hoe de
internationale druk vanuit de
VS, de militaire druk vanuit
Honduras en de interne span
ningen met elkaar samenhan
gen, al hebben de Sandinis
ten zelf wat dat betreft geen
twijfels Zg wijzen erop dat
de problemen pas goed zijn
begonnen sinds de komst
van Reagan in de VS. Een be
grijpelijke gedachte, aange
zien de Verenigde Staten
sinds de komst van Reagan
slechts ontwikkelingshulp
willen verschaffen aan lan
den die het vrije markt-pnn-
cipe hanteren Reagan laat nu
eenmaal geen middel onbe
nut om politieke druk uit te
oefenen.
Vast staat in elk geval dat Nica
ragua in de greep is van een
neerwaartse spiraal, waar
door de kans vrijwel nihil is
dat Nicaragua ongeschonden
1985 haalt, het jaar waarin de
wederopbouw een feit zou
moeten zijn en waann vnjc
verkiezingen het land in een
ware democratie zouden
moeten omdopen.
In het internationale krachten
veld is een land in opbouw
als Nicaragua een onafhanke
lijke koers kennelijk niet ge
gund Dat is de sombere
boodschap voor de Derde
Wereld. Het blijft kiezen tus
sen de duivel en Beëlzebub.
WIM FORTUYN
