Vermisten niet vergeten
--
1981
Leiden/Katwijk
Ria Hietkamp:
nog steeds
onder
de indruk
„Wij kunnen hier iets doen voor gevangenen
Vrouw als wethouder
anno 1981 taboe in Katwijk
DONDERDAG 31 DECEMBER 1981
"Luis is in februari naar Chili ge
gaan, maar pas enkele maanden
later bereikte mij het officiële
bericht dat hij werd vermist",
vertelt Ludy van Popta. "Vol
gens ooggetuigen is hij nooit in
Chili aangekomen. Bij de grens
van Argentinië is hij samen met
zijn vriend - ook een Chileen
die in Denemarken woonde -
opgepakt door een patrouille
van vijftien man militaire poli
tie.
Mapuche
I Luis Quinchavil Suarez is Chileen,
maar vooral Mapuche-indiaan.
De Mapuche, wat letterlijk 'wij
mensen' betekent, woonden oor
spronkelijk in het zuiden van
Chili. Ten tijde van de blanke
overheersing hebben zij verbe
ten gestreden voor hun onaf
hankelijkheid. Nu zijn het vooral
de Mapuche die in Chili het
minst aan de bak komen. Zij
worden op cultureel en econo
misch gebied klein gehouden.
Maar hun strijdlustigheid heb
ben zij nog altijd weten te behou
den.
Na de coup in '73, waarbij de rege
ring Allende ten val werd ge
bracht door militairen onder lei
ding van Pinochet en Allende
zelf het leven verloor, werd Luis
gevangen genomen vanwege zijn
landbezettingsacitiviteiten? Tij
dens de regering-Allende was er
een resolutie aangenomen, dat
grootgrondbezitters voormalig
Mapuche-grond moesten terug
geven. Volgens sommige Mapu
che ging dit veel te langzaam, zo
dat zij zelf actie ondernamen.
Luis werd voor deze activiteiten
veroordeeld tot zeven jaar gevan
genisstraf. Na drie jaar werd hij
echter vrijgelaten en verbannen
uit Chili voor de duur van zijn ge
vangenisstraf. In Nederland
kreeg hij de status van politiek
vluchteling. Toen in 1980 zijn ge
vangenisstraf officieel was afge
lopen wilde hij terug naar zijn
land. Chilenen die in het buiten
land verblijven kunnen bij de re
gering van Chili een verzoek in
dienen om terug te mogen ko
men. Meestal wordt zo'n verzoek
afgewezen of komt er helemaal
geen antwoord. Sommige Chile
nen krijgen wèl toestemming om
terug te keren. In verschillende
gevallen echter worden zij dan
opnieuw vervolgd en opgepakt.
'Luis had daarom het idee gekre
gen dat het weinig zin had om
zo'n verzoek in te dienen. Hij wil
de terug naar zijn land en is ge
gaan. Toen ik in juni hoorde, dat
hij werd vermist ben ik begon
nen om alle mogelijke mensen-
rechten-organisaties te bezoeken
en aan te schrijven om zyn ver
dwijning aan te geven. Omdat hij
politiek-vluchteling in Neder
land was genoot Luis bescher
ming van de regering. Want, zo
als justitie en buitenlandse zaken
dat formuleerden, een politiek
vluchteling heeft dezelfde rech
ten als een Nederlander, die in
het buitenland in moeilijkheden
verkeert. In verband met de ver
dwijning van Luis zijn er toen
ook kamervragen gesteld. Voor
vluchtelingen die niet als zoda
nig staan geregistreerd is het ge
vaar groot, dat hun naam in de
vergetelheid raakt.
Een van de eerste stappen die ik
heb ondernomen, was het in de
arm nemen van de Franse advo
caat Levy. Levy is als advocaat
verbonden aan de Federatie van
Mensenrechten in Frankrijk. De
ze organisatie houdt zich voorna
melijk bezig met de gerechtelijke
"EfTectieve intimidatie kan
alleen worden bereikt door hetzij
de doodstraf, hetzij door
maatregelen waardoor de familie
van de misdadiger noch de
bevolking weet wat er met hem
gebeurd is". Deze uitspraak deed
Nazi-veldmaarschalk Wilhelm
Keitel tijdens de Tweede
Wereldoorlog.
Nu, bijna veertig jaar later, zijn er
verschillende regimes over de
hele wereld die nog gretig
gebruik maken van dit systeem.
'Verdwijning' is de door Amnesty
International ingevoerde term,
voor mensen die -meestal om
politieke redenen- het slachtofTer
zijn geworden van een dergelijke
methode van intimidatie.
Niet alleen -vermeende
tegenstanders van een regering
worden opgepakt om vervolgens
te 'verdwijnen', maar ook hun
familieleden, vrouwen en zelfs
kinderen en bejaarden ontkomen
niet aan de wrede armen van de
dictatoriale regimes.
Amnesty International is begin
deze maand met een campagne
begonnen tegen de, volgens de
organisatie zeker één miljoen
vermiste personen.
De Leidse Chileen, Luis
Quinchavil Suarez, wordt sind 19
februari van dit jaar vermist. Zijn
vriendin, Ludy van Popta, heeft
zich sinds die tijd ingezet om aan
zijn verdwijning internationale
bekendheid te geven. Hieronder
vertelt zij van haar ervaringen.
procedures van vermiste perso
nen en weet daarom precies wel
ke wegen te bewandelen.
Onbekend
Levy is in juli naar Argentinië en
Chili gegaan en heeft daar ge
sproken met de autoriteiten.
Luis is bij hen 'onbekend'. Colle
ga advocaten in Chili en Argenti
nië hebben de zaak nu overgeno
men en samen met mensenrech
tenorganisaties en ook de kerken
onderhouden zij het contact met
Levy. Het is in een zaak als deze
van groot belang dat de namen
van de vermiste personen be
kend zijn. Overal moeten zij ge
registreerd staan anders raakt zo
iemand in het vergeetboek en
dan is het afgelopen.
Vooral in het begin had ik geen
flauw idee waar ik eigenlijk naar
toe moest. Je hebt natuurlijk wel
gehoord van mensenrechten-or
ganisaties en dergelijke, maar
hoeveel dat er zijn en waar ze al
lemaal zitten dat weet je niet.
Maar als je eenmaal begint werkt
het als een sneeuwbal effect, de
een stuurt je door naar de ander.
Op een gegeven moment kwam
door al dat gereis en geschrijf de
bodem van mijn portemonnee in
zicht. Van verschillende kanten
heb ik een financiële bijdrage ge
kregen. bijvoorbeeld van het In
ternationale Comité tegen de on
derdrukking in Chili, van de Dia-
konale Raad van de Hervormde
kerk en een groep Chileense
vluchtelingen in Frankrijk stuur
den my een voedselpakket Hier
in Leiden heb ik zelfgemaakte
kaarten verkocht en de op
brengst daarvan is naar familie
leden van vermisten in Chili ge
gaan.
De grote vraag is nu waar Luis ge
vangen zit Het is bekend dat Ar
gentinië en Chili gevangenen aan
elkaar uitleveren Vrijwel de eni
ge informatie die je krijgt is af
komstig van geruchten, maar die
zijn erg verschillend en spreken
elkaar soms tegen. Het probleem
in Chili is. dat daar officieel nog
steeds de noodtoestand van
kracht is. De grondwet is buiten
werking getreden en de junta
heeft nieuwe decreten aangeno
men. Deze decreten zijn is strijd
met de conventie van Genève (de
mensenrechten-resolutie, die
Chili mede heeft ondertekend).
De regering kan dus doen en la
ten Wat haar goed dunkt. De
CNKgeheimë Dienst) is zo lanza-
merhand een zeer bolangryk in
stituut geworden. Het martelen
en laten verdwijnen van gevan
genen zijn veel gebruikte midde
len geworden om politieke te
genstanders te onderdrukken.
Kolonie van de
waardigheid
Eén van die geruchten is, dat ge
vangenen worden overgebracht
naar en strafkolonie van ex-Na
zi's in Chili. Die strafkolonie is
een soort staat binnen een staat;
een ommuurd en zwaar bewaakt
gebied waar niemand zomaar
kan binnendringen. Daar schij
nen de verschrikkelijkste dingen
te gebeuren. Zonder verhoord te
worden ondergaan de gevange
nen dagelyks martelingen en
vernederingen. Vooral medische
experimenten schijnen daar aan
de orde van de dag te zijn. De
concentratiekamp-methoden
van de Nazi's worden daar van
daag de dag voortgezet Colonia
Dignidad, heet het kamp. Kolo
nie van de waardigheid, nolabc-
ne.
Als je deze verhalen hoort zakt de
moed om verder t$ gaan je wel
eens in de schoenen. Maar dan
moet je toch blyven bedenken
dat niet wij de slachtoffers zyn
van deze verschrikking. De men-
sen daar hebben er niets aan
wanneer wij hier lydzaam zitten
af te wachten. Wij moeten er re
kening mee houden, dat de fami
lieleden van vermisten in landen
waar een dictatuur heerst veel
minder kunnen doen dan wij. Zy
zyn veel kwetsbaarder; zy wor
den voortdurend geïntimideerd
Dat is ook een van de redenen,
dat Amnesty International de ac
tie voor vermiste gevangenen
heeft opgezet -
Even. Heel even leek het
er afgelopen jaar op dat
een Rooie Vrouw zit
ting zou nemen in het
college van burgemees
ter en wethouders in
Katwijk. Ria Hiet-
kamp, lid van de Partij
van de Arbeid, was
door de plaatselijke af
deling naar voren ge
schoven als opvolger
voor de PvdA-wethou-
der Hans van Oosten.
Echter, deze voor de badplaats
toch unieke situatie bleef de
tegenstanders daarvan be
spaard. Het nieuws was nog
maar nauwelijks doorge
drongen tot de behoudende
christelijke partijen of de
woordvoerders riepen al on
middellijk uit dat zij nooit
hun stem zouden uitbrengen
op een dergelijke kandidate.
Zo geschiedde het ook in au
gustus tijdens de gerucht
makende raadsvergadering.
CDA-man Vink rolde als de
voorspelde 'winnaar* uit de
bus. En Hietkamp verliet
die avond zwaar gedesillu
sioneerd het gemeentehuis.
Hietkamp trok zich de ge
beurtenissen daaromtrent
zo aan, dat zij tot op de dag
van vandaag er niets voor
voelt commentaar op één en
ander op te geven.
Toch had het destijds voor
progressief Katwijk alle
maal wat rooskleuriger kun
nen uitvallen als Van Mierlo
(D'66/Gem.Bel.) zou zijn ge
kozen tot wethouder. Hij
had zich beschikbaar ge
steld in de wetenschap dat
Door Adriaan Brandenburg
Ria Hietkamp, de vrouw die
in Katwijk geen wethouder
mocht worden.
(Foto: Dtck HofewoftJof)
Van Mierlo van D'S&Gem.bel.: "Aan de tijd van de dorpspoli
tiek moet ook in Katwijk een einde komen".
Hietkamp nooit de voorkeur
van het christelijke blok en
ook de WD zou krijgen.
Maar die vlieger ging even
eens niet op. Van Mierlo mis
te niet alleen de stemmen
van de christelijke partijen,
ook de socialisten gaven
'niet thuis'.
Verbijsterd
"Een teleurstellende zaak",
zegt Van Mierlo nu. "Er was
sprake van een afspiegelings
college (een college waarin
de voornaamste politieke
stromingen zijn vertegen-
woordigd-red Als je dan
destijds voor A hebt gekozen,
moet je ook voor B kiezen
ook al ontstaat er dan mis
schien in de ogen van sommi
gen een niet ideaal samenge
steld gemeentebestuur".
De democraat kan er nog
steeds niet over uit dat de
christelijke partijen de negen
vertegenwoordigers in de
raad dje geen deel uitmaken
van christelijke groeperin
gen, in de kou hebben laten
staan. Verbijsterd is hy ook
over de wijze waarop het
CDA en de SGP/GPV er zorg
voor hebben gedragen dat
van 'de negen' nieitiand werd
gekozen tot opvolger van
Van Oosten.
Van Mierlo. "Eerst werd aange
voerd dat Hietkamp er niet in
mocht omdat zij over te wei
nig ervaring beschikte. Een
rol speelde vanzelfsprekend
ook, zeker voor de WD, dat
zy als Rooie Vrouw te boek
stond. Toen ik als kandidaat
overbleef werd gesteld dat al
leen iemand in aanmerking
kon komen die zich full-time
met het wethouderschap zou
kunnen bezighouden. Dat
noem ik dan zoeken naar ar
gumenten om iemand er bui
ten te houden".
Van Mierlo, onlangs benoemd
tot inspecteur bij het voortge
zet onderwijs, vindt het jam
mer dat ook de PvdA dat ar
gument noemde om niet op
hem te stemmen. "Natuur
lijk", zo vervolgt hy, "als ie
mand zich geheel met het
wethouderschap kan bezig
houden, dan is dat een goede
zaak. Maar als er geen andere
keuze is, dan noem ik het po
litiek gezien een niet juiste
beslissing om hem af te wy-
zen".
Of de wat minder wordende
band tussen de progressie
ven daaraan debet is geweest,
daar gelooft Van Mierlo niet
direct in. Toch stelt hij vast
dat de PvdA zich met de ver
kiezingen in het zicht steeds
meer afzet tegen de democra
ten. "Dat merk je steeds weer
in de raad", zo vindt hy.
Vriendenclubje
Omdat in juni 1982 gemeente
raadsverkiezingen zyn ge
pland worden de wethou
dersverkiezingen die daarna
plaatsvinden opnieuw inte
ressant. Van Mierlo wordt al
weer genoemd als kandidaat.
Iets dat hyzelf ook niet ont
kent. Vraag is wel of dan we
derom hetzelfde argument
worden opgevoerd om hem
weg te stemmen.
Van Mierlo geeft aan dat de sa
menstelling van de raad
straks ongetwijfeld is gewy-
zigd. Hy zegt dit met in zyn
achterhoofd de verkiezings
uitslag die naar alle waar-
schynlykheid in zyn voor
deel uitpakt Bovendien zul
len veel raadsleden (gedwon
gen opstappen Ook dat is
Van Mierlo niet ontgaan. Hy
ruikt zyn kansen.
De D'66-er, die het wat moeilijk
vindt om in het koffiedik te
kijken, meent wel dat er in
elk geval weer een afspicge-
lingscollege moet komen in
Katwijk. "Nu zit er een be
jaard vriendenclubje. Een be
leid zoals dat in de jaren 80
moet worden gevoerd, daar
van is hier geen sprake. Er
wordt teveel naar de belan
gen in eigen kring gekeken
Dat is niet juist
"En", zo besluit hy. "aan de tijd
van de dorpspolitiek moet
een einde komen. Zelf de gro
te brokken nemen en ande
ren met kruimels tevreden
stellen kan niet meer. Dat ts
niet chnstclyk Maar dat mag
ik natuurlijk niet hardop zeg
gen".
