„Bookmaker heeft de
speler in zijn macht"
De schaduwzijden van de paardenkoers
DONDERDAG 24 DECEMBER 1381
Het paard heet het edelste der dieren te zijn, maar de
attractie waarin het meestal wordt ingezet heeft
misschien wel het armoedigste imago van alle sporten.
Meer en meer word het hippische gebeuren
afgeschilderd als een vorm van dierenmishandeling (een
paard is van nature geen springer en de parcoursen
worden steeds zwaarder) en om de draf- en rensport
hangt nog altijd een sfeer van criminaliteit. Typerend is
het bestaan van een eigen recherchedienst. Een blik op
de achterkant van de koers.
JOCKEY
Nel zo spannend als wedden op de
renbaan. Door handig uitspelen van
kaarten probeert iedere speler de paar
den waarop hij heeft gewed te laten win
nen en zodoende de winst uit de wed-
Totalisator-rechercheur Herman Zantinge: "Het is niet ongebruikelijk dat een kwart miljoen hypotheek op een huis moet worden opgenomen
(Foto Dirk Ketting)
Wil je jaren spinhuis
aanschouwen en wil je bedonderd
worden waar je bijstaat, dan
moet je naar de paardenkoers. De
beste wint nooit, het gaat erom
wat er is afgesproken. De zaak is
verkocht en als dat al niet het
geval is, dan zal er wel doping in
het spel zijn.
Zo werd er in het verleden in
Nederland over de draf- en
rensport gepraat; zó is de houding
van velen nog altijd terfopzichte
van paardenraces en het daar op
afkomende publiek. In Engeland
wordt het paardenrennen lyrisch
omschreven als "de koning van de
sporten en de sport van de
koningen", in Nederland is het
woord koning te vervangen door
crimineel. "Ons imago is rot en zal
i dat wel blijven ook", beseft
Herman Zantinge, hoofd van de
recherchedienst van de Stichting
Totalisator Nederland. "Daar is
bijzonder moeilijk tegen te
strijden. Dat beeld van die
criminele en semi-criminele sfeer
bestaat zelfs in de Tweede Kamer,
al kan niet één van de leden echt
voorbeelden geven".
Hoe dat vooroordeel in de wereld
f is gekomen zal duidelijk zijn. Op
zich is een koers nauwelijks
aantrekkelijk, of je moet oog
hebben voor de nobelheid van het
dier, de binding tussen man en
paard en de wil om tot het uiterste
te gaan. Het wedden bepaalt dus
de spanning en "daar waar gegokt
wordt ontmoet je mensen met geld
waar ze op allerlei manieren aan
5 gekomen kunnen zijn".
Hoe het vooroordeel uit te bannen
is het probleem. Katwijker
Zantinge mag dan stellen "dat het
toch niet meteen een criminele
sport is als er 20 criminelen
rondlopen, voetbal heet toch ook
niet zo en kijk eens wat
daaromheen allemaal gebeurt";
feit is dat zelfs zijn functie het
j beeld versterkt.
Uitwassen
1 De eigen Totalisator
I recherchedienst van acht man
j ("onbezoldigde ambtenaren van de
I rijkspolitie, bezoldigd door de
Totalisator") moet de uitwassen in
de randverschijnselen bestrijden,
i alles wat aan uitwassen boven
j water wordt gehaald, werkt het
vooroordeel in de hand. Het
vermogen dat wordt uitgegeven
j aan dopingcontroles, het
J oppakken van twaalf bookmakers
in twee jaar en de eerste rechtszaak
I over omkoping die onlangs
diende: het kan allemaal averechts
werken en het 'zie je wel'-idee
versterken. Wie over de
maandenlange uitsluiting van een
pikeur hoort of over de omkoping
I van een jockey leest; wie weet dat
mensen complete huizen
vergokken of daarop een kwart
miljoen hypotheek moeten nemen,
die is niet snel geneigd zijn
1 gedachten over de paardesport te
I veranderen. De uitzonderingen
heten in dit geval de regel echt te
bevestigen.
Er wordt keihard voor gevochten
om dat te veranderen, het lijkt een
gevecht dat nooit te winnen is.
"Altijd weer zul je horen, ja, maar
die paardesport...". Zantinge kan
er zeer veel positieve zaken
tegenover stellen. Volgens hem
Ikomt er tegenwoordig beter
publiek op de dertien banen die
Nederland rijk is. "Door de
verbetering van de accommodatie.
Dineren bij kaarslicht, bij welke
andere sport kan dat?. Door het
j terugdringen van de criminaliteit".
I "Goed, Ascot-banen krijgen we
hier nooit. Hier schrik jc soms
'weieens van bepaalde
toeschouwers. Maar een deel van
het publiek mag dan
schilderachtig zijn, lastig is het
zelden. Vechtpartijen op de banen
doen zich hooguit twee keer per
jaar voor. Je kunt rustig met vrouw
I en kinderen een koers bezoeken.
Dat is zeer verheugend. Niet voor
de Totalisator, want dat zijn geen
gokkers, wel voor de sport. Op de
koersbanen heerst verder een rust
die je bij andere sporten vaak mist.
Negenennegentig procent van de
toeschouwers is goedwillend en
ook de echte wedder is eerdei
gebaat bij rust dan bij onrust
Bovendien is het rechercheteam
bij elke koers in Nederland
vertegenwoordigd en kennen wij
de vaste kern die om hoge
bedragen speelt en soms
emotioneel wordt. Iemand die zijn
handen niet thuishoudt gaat de
baan af. wordt de toegang ontzegd
en wij zorgen ervoor dat hij er ook
niet meer op komt".
Schrik
"Inmiddels", zegt Zantinge, "zijn
we ook al zo ver dat het openlijke
bookmaken op d&banen voorbij is.
Voor 100 procent. Iemand die het
niet zelf zoekt, zal niet meer
aangesproken worden".
De schrik zit er dan ook in bij de
bookmakers. Al beseft ook
Zantinge dat het "nooit helemaal
uit te bannen zal zijn", het is wel
sterk verminderd sinds het
rechercheteam vorig jaar in deze
samenstelling ging functioneren.
Dat tijdstip van uitbreiding van
één naar acht rechercheurs was
overigens niet toevallig gekozen.
Het viel samen met de wens van de
Totalisator de wedmogelijkheden
uit te breiden tot buiten de banen
(het supertrio in de postkantoren,
toch semi-overheid, dus
"betrouwbaar" voor het publiek)
en de stichting wilde de overheid
juist toen bewijzen er zelf alles aan
te willen doen om de legaliteit te
bewaren.
Dus werd de taak om de uitwassen
te bestrijden massaler aangepakt
Die opdracht heeft de Totalisator
al sinds 1948. Tot die tijd was de
paardentoto in Nederland verbo
den.
"Op morele gronden, het was toen
ook een andere tijd", en het
bookmaken nam destijds zo toe
dat er sprake was van "massale
oplichting". Uit de wens dat te
bestrijden, groeide de wil het
gokken legaal te maken. Uiteraard
speelden ook andere factoren een
rol in de sport die geheel
'selfsupporting' is (door het gebrek
aan geld gingen de beste paarden
naar het buitenland, de fokkerij
stond op een laag pitje), maar dat
waren slechts belangrijke
bijzaken.
"Waren er toen niet zoveel
problemen geweest rond het
illegale gokken, dan vraag ik me af
of het wedden bij koersen ooit
legaal was geworden", geeft
Zantinge aan. "De overheid
reguleerde pas op het moment dat
het uit de hand liep".
Belasting
Hoewel de wet op de kansspelen
een zaak is van de overheid en
primair dus van de politie, deed de
overheid dat niet eens zelf, maar
legde ze die taak bij de Totalisator.
Merkwaardig, want de casino's
hoeven ook geen mensen aan te
stellen om illegale gokhuizen op te
sporen en de illegale lotto wordt
ook aangepakt door de politie,
maar het werd destijds
geaccepteerd
Aan de ene kant gemakkelijk,
"want we kunnen nu zelf onze
prioriteiten stellen", maar de
andere kant een zware belasting
Zantinge: "Het uitgebreide team
dat er nu is kost de Stichting
Totalisator een miljoen per jaar, op
een omzet die vorig jaar 126 miljoen
bedroeg, en dat gaat ten koste van
de sportmogelijkheden, omdat de
paardesport dus 'selfsupporting'
moet zijn. Van al het geld dat
wordt ingelegd gaat 75 tot 80
procent terug naar het publiek, 20
tot 25 procent wordt ingehouden
Door
Paul de Tombe
en Herman Poos
Daar draait de paardesport op
Dus: de huishouding van de
Totalisator. de draf- en rensport, de
hippische sport. Het prijzengeld
wordt ervan betaald, het
dopingonderzoek, het comitélid,
het vcefonds en de subsidie voor
de fokker Dat miljoen voor het
rechercheteam onttrek je daar dus
aan. maar we hopen onszelf wel
terug te vi rdienen"
Het zal nodig zijn ook. want alle
beetjes helpen nu de draf en
rensport door het stek dreigt te
springen naar de afgrond van het
faillisement. Er is te royaal
geïnvesteerd in nieuwe
accommodaties, de
bezoekersaantallen lopen terug en
het wedden buiten de baan is niet
zo aangeslagen als werd verwacht
(het supertno heeft wel een grote
wmkans, maar de uitkering is laag
en er is geen vette hoofd prgs als
extra lokker). Het
inhoudingsbelcid staat ter
discussie nu de sterke banen de
zwakkere moeten onderhouden en
de tekorten worden aangevuld met
een extra greep uit de prijzenpot
Het schept een stuk verleiding in
de armoedige wereld van de
trainers en pikeurs, die van dat
verminderde prijzengeld moeten
leven. Daar komen de bookmakers
weer in zicht, die buiten de banen
"tientallen miljoenen" aan de
omzet van de Totalisator
onttrekken. "Een behoorlijke
bookmaker zet per meeting 10.000
gulden om", weet Zantinge uit
ervaring. Per koersavond zgn er
misschien vijf actief, wat dus
50.000 gulden betekent Voor 366
meetings in een jaar gaat het dus
om ruim 18 miljoen gulden
Ongeoorloofd
Het rechercheteam, dat op de
koersbanen kan ingrijpen bg alles
wat zich op politioneel gebied
voordoet, heeft als eerste taak dat
bedrag te verminderen. Ook in het
belang van de Totalisator. dus
"Want ze onttrekken die miljoenen
aan de sport", benadrukt Zantinge
voor ilk duidetükheid Puur uit
hoofde van zijn functie stelt hg
"Het is een ongeoorloofde
broodwinning, waar geen enkele
controle op is Bookmakers
hebben spelers in hun macht, die
mogen niet meer op de banen
spelen, want dan beïnvloed je de
cote (het bedrag dat op de goed
gekozen paarden wordt
uitbetaald). Spelers hebben ook
geen controle meer over hun
vermogen, spelen vaak op krediet
en raken meer en meer in de
schulden Bij de toto is een inzet
van honderd gulden het
maximum, bij de bookmaker is die
ongelimiteerd Vaak gaan zulke
mensen dus nog grover spelen om
van hun schulden af te komen. Het
is niet ongebruikelgk dat ze een
kwart miljoen hypotheek op hun
huis moeten nemen"
Daarnaast, stelt Zantinge. bestaat
het gevaar van beïnvloeding van
de koers. Anders dan de
Totalisator hebben bookmakers
uiteraard belang bij de uitslag Dat
kan resulteren in pogingen tot
omkoping van pikeurs, jockey's en
eigenaren Daarbg is er echt sprake
van een stuk verleiding, want Mt
prijzengeld is laag. Bedraagt dat
1500 gulden en je krggt een aanbod
van 20 I culden om een prestatie
of een w anprestatie af te lcvcicn,
dan zijn het sterke benen die de
weelde kunnen dragen Want van
dat prgzcngeld gaat een gedeelte
naar de lokker en de trainer, en
bovendien moeten de
personeelskosten plus de kosten
voor het vervoer er nog af. Dat kost
allemaal met niks, en dan moetje
ook nog winnen Het gebeurt dus
wel. maar het is uiterst moeilgk dat
te ontdekken"
Rechtszaak
Hoe moeilik bleek onlangs bij het
enige geval van omkoping dat tot
nu toe boven water kwam Na een
reeks van toevalligheden wilde een
eigenaar/pikeur pas onlangs als
eerste voor de Amsterdamse
burgerrechter getuigen in zo'n
zaak. Vlak voor de koers, waarin
zijn kansrijk geachte paard zou
starten, had hij van iemand die hg
oppervlakkig kende uit het café
2000 gulden aangenomen
Afgesproken werd dat zgn paard
zou 'wegblgven' (de pikeur zou zgn
tempo zoveel mogelijk vertragen)
Na overleg met de mede-eigenaar
van het paard, zag de pikeur echter
van de afspraak af. Hij liet het geld.
via een tussenpersoon,
terugbrengen
Er zou niets aan de hand zijn
geweest, als Ralf Rumelaar (het
paard dus. dat toch niet won)
tijdens de koers toevallig niet zo
vreemd had gedaan Een
rechercheur, die vooraf een
anonieme tip had gekregen om
vooral op die koers te letten, viel
het merkwaardige gedrag van het
paard op Na afloop vervoegde hij
zich bg de jury, maar die had niets
opgemerkt, waarna de rechercheur
contact opnam met de pikeur Die
legde direct een verklaring af. "met
de tranen bijna in zijn ogen". Uit
angst voor represailles durfde hij
daar in die stal niet alles te
vertellen, maar eenmaal thuis
spoog hij het hele verhaal uit.
Ook de verdachte beroepsgokker
legde aanvankelijk een bekentenis
af. Later herriep hij die, toen heette
het dat hg de pikeur het geld zou
hebben geleend
Het tegendeel was niet te bewijzen
Hoewel de NDR besloot de man
voor tien jaar van de banen te
weren, moest de rechter hem
vrijspreken. Tot groot ongenoegen
van de officier van justitie die de
"vunzige toestanden rond deze
sport, met dit
onderwereldsfeertje" aan de kaak
wilde stellen. "Dit had dan ook de
aanzet moeten zgn om de
schijnwerpers eens op dit soort
zaken te zetten"
Duister
Normaal gesproken is het circuit
waarbinnen dit soort zaken zich
afspeelt "zo duister als de nacht",
zegt Zantinge "Daar dring je
moeilgk binnen Het kost
ontzettend veel energie en tijd en
het resultaat is gering We hebben
bijvoorbeeld een jaar lang achter
één bookmaker aangezeten met z'n
achten, toen hadden wc hem pas
En op zo'n moment blgkt dan dat
we hard. maar wel sportief met
elkaar strgden Bookmakers
blgken mensen te zgn die tegen
hun Verlies kunnen Wanneer we
iemand op de schouders tikken,
weet hg dat we voldoende
belastend materiaal hebben en dat
verzetten geen zin meer heeft"
Het is zelfs zo. aldus Zantinge. dat
zo iemand die onze adem in zgn
nek VMlt .'I' ftUBSlf komt
aanmelden Die mensen voelen
zich bevnjd. want bookmaken is
een soort verslaving Een kriebel
Er zijn mensen die behoefte
hebben aan dit spanning'
Daarom zal het bookmaken nooit
helemaal verdwgnen, beseft
Zant mg" T- iru
wel, ("als ik een gokje waag zou ik
zeggen dat er nog een twintig actief
zgn"), volledig uit te bannen is het
nooit. Hoe hard er ook tegen
gevochten wordt, het imago blgft
hetzelfde Terwijl er eigenlgk
niets in elkaar te zetten valt met
paarden. In Amerika is dat voor
een film ooit eens geprobeerd met
geroutineerde paarden cn
geroutineerde pikeurs De shot
moest veertien keer worden
overgemaakt voor het enigszins
lukte Toch hoor je steeds over
afspraken en doping Dat is onze
handicap
Dat zal het nog wel even blgvcn
ook. Wedden?
