"Mensen worden niet
uit zichzelf eerlijk"
De curieuze wereld van een particulier detective
PAGINA 3«
DONDERDAG 24 DECEMBER 1981
DETECTIVE
Tijdens een receptie in ziin villa wordt
Dr. Black vermoord. Wie heeft hem
gedood? In welk vertrek en met welk
wapen? u bent de detective die dat gaat
uitzoeken. Verzamel de juiste
aanwijzingen en leg uw bewijzen op
tafel
Hoewel niet grootschalig, is er in Nederland toch een
markt voor particulier detectives. Speurneuzen, die
bereid zijn tegen een zekere vergoeding te wroeten in
andermans rommel. We kennen ze vooralsnog in twee
gradaties: de plaatselijke James Bond die achter
"alimentaties" aanholt, en het professionele bureau dat
bij voorkeur bedrijfsfraudes voor zijn rekening neemt.
Een profiel van beide.
"Maar wat wilt u dan
precies weten". De
achterdocht ligt
huizenhoog opgetast in de
stem van de man aan de
andere kant van de
telefoon. Ik heb het
nummer gedraaid van
bureau Interdect dat
volgens een kleine
advertentie in deze krant,
weggestopt onder de
rubriek 'Diversen',
detectives kan leveren
"voor al uw vertrouwelijke
opdrachten".
Een vertrouwelijke opdracht heb ik
niet, wel zit ik boordevol
nieuwsgierigheid naar wat onze
vaderlandse speurneuzen zoal
uitspoken. Het via tv-serips
opgeroepen beeld van de vlotte
bink die het niet ontbreekt aan
poen, sportwagens en mooie
vrouwen zal wel niet kloppen maar
toch....
Het valt niet mee om een
particulier detective over zijn
beroep aan de praat te krijgen. "Wy*
zijn erby gebaat ons werk in alle
stilte en anonimiteit te verrichten",
houdt de man de boot af. Pas na
enkele telefoontjes en de nodige
aandrang wil hij wel wat kwijt over
zijn bezigheden, zij het per
telefoon en niet in een gesprek
onder vier ogen.
Alimentatietjes
Privé-detectives, er zyn er
waarschijnlijk enkele tientallen in
ons land. In tegenstelling tot
landen als de Verenigde Staten en
Engeland is het verschijnsel
detective hier nog tamelijk uniek.
Van een doelgerichte
vakopleiding, resulterend in een
'speurneus-diploma', is al helemaal
geen sprake.
Iedereen die daar trek in heeft kan
zich vestigen als detective.
Imponerende visitekaartjes zyn zo
aangeschaft. Maar of de
capaciteiten aanwezig zijn is een
tweede. Er komt veel beunhazerij
voor in het vak. Daar wordt door
de heren detectives niet gaarne
over uitgeweid, het aanzien van het
vak wordt er niet beter op.
"Er zyn mensen die zich detective
noemen en die wy niet graag die
naam zouden willen geven", zegt
de man van Interdect. Interdect
blijkt een filiaal van een
Amerikaans detectivebureau uit
Boston te zijn. In Nederland zijn
nu vier 'kantoren' gevestigd
(Vlaardingen, Den Haag,
Leeuwarden en sinds een jaar ook
in Leiden).
"In Leiden hebben we tot nu toe
voornamelijk te maken gehad met
zogenaamde alimentatietjes,
mensen die opbellen in verband
met alimentatieregelingen of
getuigen zoeken voor een
echtscheiding", legt de
Interdect-woord voerder enigszins
ontnuchterend het
hoofdbestanddeel van zijn
werkzaamheden uit. "We beginnen
nooit met iets te verzekeren. We
adviseren altyd eerst de stap naar
ons goed te overdenken, soms
grijpen mensen te overhaast naar
ons bureau. De duur van het
onderzoek kan erg verschillen. Dat
kan variëren van enkele dagen tot
bij grote zaken wel een jaar. Met de
politie hebben we nauwelyks
contact. Zodra een zaak een
bepaald karakter krijgt trekken wij
ons terug en verwijzen wij de klant
naar de politie. Maar veel dingen
worden in der minne geschikt".
Schaduwen
Het klinkt allemaal nogal saai.
Heefi het bestaan van detective
dan helemaal geen spanning en
Hoffmann:"Als een directeur van
een bedrijf ons daarover opbelt
krijgt hij een uitnodiging om naar
ons kantoor te komen. Dat is
vrijblijvend en kosteloos. Er wordt
dan bekeken of het probleem by
ons hoort en er wordt gesproken
over de kosten en de duur van het
onderzoek. De meeste problemen
waarmee wij worden
geconfronteerd betreffen diefstal,
fraude, verduistering,
verzekeringszwendel en het niet
uitvoeren van een arbeidscontract.
Het bewijsmateriaal dat wy
leveren moet aan twee
voorwaarden voldoen: juridisch
waterdicht zijn en op wettige wyzé
verkregen. Wij bieden onze
rapporten en de gevolgde
werkwijze aan aan de directeur. Hy
moet als benadeelde partij maar
bekijken wat hij er verder mee wil
doen.
Medelijden met de ontmaskerde
dief? Ik ben in de 20 jaar waarin ik
dit werk nu doe nog niemand
tegengekomen die fraude heeft
gepleegd uit sociale nood, armoede
of iets dergelijks. Je stelt jezelf af
en toe wel de vraag hoe het
mogelijk ig dat iemand zo stom is
dat hij zich zo in de nesten kan
werken en dat hij niet beseft dat op
een gegeven moment toch het uur
nul aanbreekt. Maar dergelijke
gedachten hebben niets met
medelijden of wroeging te maken.
Wij worden ingehuurd voor een
objectieve waarneming. Wij
kunnen dat beter dan dat iemand
van het betreffende bedrijf dat
kan. Een man die al dertig jaar bij
het bedryf werkt of de zoon van de
directeur durven wij ook aan te
pakken. Eerlijkheid en
betrouwbaarheid zyn niet aan
inkomen gebonden Wij stellen
feiten vast, dat is niet gebonden
aan sociale status".
Gevolgen
"Ik weet best dat onze
ontdekkingen soms hele nare
gevolgen voor iemand kunnen
hebben. Een man die wordt
ontslagen en 's middags met die
mededeling bij zijn vrouw
thuiskomt, dat is geen pretje. En
bij een fraude gaat een vrouw zich
vaak afvragen waar het geld dan
wel gebleven is dat is verduisterd,
maar waarvan zij nooit een cent
heeft gezien.
Maar wat ilCals rechercheur voel of
denk doet er niet toe. Diefstal is
diefstal. Er is maar één maat en die
maat is nog altijd: diefstal kan niet.
Daar komt nog bij: iemand die
begint te stelen heeft nooit genoeg.
Als hij ontdekt hoe makkelijk het
is blijft hij het doen. Hij gaat zijn
levenswijze dan aanpassen en kan
niet meer terug".
Hoffmann ademt even diep na
deze lange monoloog. Hy wil nog
graag kwijt dat hij zeer op discretie
is gesteld. Daarom wil hij ook
absoluut niet op de foto, dat zou de
belangen van de klant maar
schaden. "Als ik dan met iemand
rondstap en ik word herkend dan
wordt van die ander gelijk
gedacht: oh, die heeft problemen
waar een rechercheur aan te pas
moet komen. Als ik een klant
tegenkom groet ik ook nooit als
eerste. Misschien komt het hem
wel niet uit. Alleen als hy groet,
geef ik een teken van herkenning".
Gerard Hoffmann, een vriendelyk
heerschap dat allerminst
associaties opwekt met
super-detectives la James Bond.
"Als mensen hier komen zeggen
ze: u ziet er zo gewoon uit, u lykt
wel een ambtenaar. Dan antwoord
ik: als u me zo ziet heb ik bereikt
wat ik wilde. We willen van dat
idee van gleufhoeden en
trenchcoats af. Die hoeden en
jassen hebben we niet, kyk maar in
de garderobe. In films duikt altyd
die gleufhoed weer op, de bar, de
sportwagen, de mooie en schaars
geklede dame. Dat geeft een
bepaalde beeldvorming waar we
graag van af willen".
(Foto Dirk Ketting)
Ik kom zelf uit de zakenwereld, om
precies te zijn uit de exporthandel.
Daar verdwenen nogal eens
goederen, soms hele ladingen
tegelijk. Als je niets weet van
expeditietoestanden dan kun je in
dat opzicht niet als
bedryfsrechercheur functioneren.
Een deel van ons werk is ook het
beveiligen van mensen. Daarbij
gebruiken we nooit wapens. Use
brains, not guns, is ons parool.
Een schietpartij is wel het laatste
waar je op moet vertrouwen.
Waar wij naar streven is het geven
van op maat gesneden adviezen.
Drempels laten inbouwen zodat
mensen ontmoedigd raken om
verkeerde dingen te doen. We
leven toch al in een maatschappij
waarin men minder zorgvuldig
omspringt met mijn en dyn.
Daarom sturen we ook met een
zekere regelmaat tips aan klanten,
oud-klanten en firma's. Die tips
zijn gratis. Het gaat ons erom de
bedrijven bewust te maken welke
veiligheidsmaatregelen ze kunnen
nemen. Mensen worden niet uit
zichzelf eerly k, je moet ze een
beetje helpen".
Drukke maanden
Volgens Hoffmann staan er weer
drukke maanden voor de deur. In
januari en februari worden de
balansen opgemaakt, voorraden en
goederen zijn geteld. Bepaalde
onverklaarbare verschillen zyp aan
het licht getreden.
sensétie te bieden? "Je komt in dit
vak heus wel voor riskante
situaties en onverwachte dingen te
staan", meldt myn informant.
"Daarom moetje bepaalde
technieken, zoals het schaduwen,
beheersen. Toch kan het gebeuren
datje oog in oog komt te staan met
de te achtervolgen persoon. Dan
moetje kunnen improviseren. Je
moet je ook kunnen verplaatsen in
de gedachtengang van anderen,
dan kun je beter op hun
gedragingen inspelen. Je mag als
detective wel een beetje hang naar
avontuur hebben maar je moet niet
fantaseren. Het is een reëel beroep.
Er zyn leukere dingen dan een
nacht lang rondhangen in een
tochtig portiek. Nee, we zijn niet
gewapend. Daar beginnen we niet
"De achtergrond van een detective
kan heel verschillend zijn. We
hebben op onze kantoren juristen,
economen en mensen uit de
sociale sector werken. Ook wel
oud-politiemensen al moetje ons
beroep niet zien als een
wanhoopsstap van gedropte
politiemensen. Je hebt de mensen
langs de weg en de mensen op
kantoor, maar meestal gaat het om
een combinatie van die twee
aspecten. Als detective moetje
veelzijdig zyn en je hebt een
vleugje idealisme nodig. Als je veel
geld wilt verdienen dan kun je
beter iets anders gaan doen".
Mededogen met slachtoffers blijkt
ook wel voor te komen. De
detective is ook maar een mens,
nietwaar. "We zien onze
slachtoffers niet als vijanden of als
objecten. Het gebeurt wel dat we
medelijden hebben met die
mensen, maar dat is by zoveel
andere beroepen het geval. Denk
maar aan rechters en
politieagenten. Je vraagt je wel
eens af: wat hebben ze zichzelf
aangedaan? Eigenlijk doet een
detective sociaal werk, hy is een
neutrale derde tussen twee
partyen die de waarheid aan het
licht brengt. En die waarheid kan
veel opluchting geven. Mensen zijn
soms heel voldaan met een
'bepaalde wetenschap, blij dat ze
van een onzekerheid zijn verlost;
hoe vervelend die wetenschap in
sommige gevallen ook is.
Overigens pakken we niet alles
aan. Als wij merken of sterk
vermoeden dat wij geen juiste zaak
dienen zetten wij onze
bemiddeling stop".
Niet moeilijk
In tegenstelling tot de meesten van
zyn collega's kost het geen enkele
moeite om Gerd Hoffmann,
bedryfsrechercheur sinds 1962, tc
laten vertellen over zyn beroep. De
telefonisch gemaakte afspraak
wordt enkele dagen later
schriflelyk bevestigd, een
bevestiging die vergezeld gaat van
uitgebreide informatie over
Hoffmann bedrijfsrecherche.
Hoffmann, een keurig ogende
vijftiger met grijzend haar en een
vriendelijke oogopslag, doet niet
moeilijk over zyn vak. "Vraagt u
maar hoor", zegt hij aanmoedigend
in zijn kantoor in
Amsterdam-Buitenveldert. Alleen
cijfers over aantal werknemers en
omzet van zijn bedrijf worden niet
gegeven. "Dat gaat niemand wat
aan, maar we hebben meer dan
genoeg werk. Qua getalssterkte en
omzet zijn we de sterkste op dit
gebied in Nederland, dat weten we
zeker.
Door Bert Paauw
Verder hoeven we niet
geheimzinnig over ons werk te
doen, het is gewoon een vak. Wy
zyn gespecialiseerd in
bedrijfsrecherche, dat is dus
duidelijk wat anders dan wat
particuliere rechercheurs doen, al
komen bepaalde technieken zoals
opsporen en ondervragen
overeen", zegt hy.
Hoffmann heeft een duidelijke
beroepstrots. De vraag over welke
eigenschappen een
bedrijfsrechercheur moet
beschikken doet hem losbranden.
"Je moet een duizendpoot zijn.
Mensen dromen wel dat iedereen
het kan worden maar dat kan niet.
Daarvoor stelt dit vak te hoge
eisen. Als je niet over een bepaalde
kennis beschikt val je snel door de
mand. Het gaat om twee
belangrijke dingen. De
persoonlijkheid, een rechercheur
moet betrouwbaar zyh. Daarnaast
moet hy beschikken over
vakkennis op gebieden van
opsporing, vervolging en
ondervraging en over bepaalde
specialistische kennis. Om iets te
noemen: juridische kennis,
handelskehnis. Je moet als
rechercheur weten waar je moet
zoeken".
Vlinders
Er zyn wel een paar schriftelijke
cursussen in Nederland, maar die
halen het niet bij de vakgerichte
studies voor rechercheur die
bestaan in Engeland en Schotland.
In Nederland moetje het vak leren
via een interne cursus van het
recherchebureau. Mensen dje bij
ons komen werken zijn voor ons
geen vreemden. Wy kennen de
mensen al als wy hen vragen bij
ons te komen werken. In ons
beroep is geen plaats voor vlinders.
Wy werken met advocaten,
politici, banken,
verzekeringsmaatschappyen,
rechtbanken. Dan moetje weten
waar je het over hebt.
De particulier detective: "In dit vak is geen plaats voor vlinders".
