"Ik was een kreng
en
mijn ouders
ook"
Dick Swidde alias de Boze Buurman Boordevol
"Iedereen
probeert je
een kunstje
te flikken"
"Zo heb ik
een heel
eigenaardig
soort stem"
DONDERDAG 24 DECEMBER 1981
PAGINA 33
Onder de mensen die zich zo nu en dan eens feestelijk
ergeren, neemt de Amsterdamse acteur Dick Swidde een
heel aparte plaats in. Ooit maakte hij furore als de Boze
Buurman Boordevol in de tv-serie "Ja zuster, pee zuster"
en sindsdien lijkt elk vleugje sympathie voor zijn
persoon bij voorbaat kansloos. Swidde zit er niet zo mee.
"Als ik me privé maar amuseer".
MENS ERSER JE NIET
Staat echter op de cirkel, waar men
met zijn pion terechtkomt, een eigen
pion dan wel één der andere spelers,
dan moet deze pion worden geslagen
Het is dus zaak zijn medespelers zoveel
v
mogelijk te ergeren
„Oh. nou ja. Ik spotte maar
Eerder zei Swidde: ..Miskend als
acteur voel ik me niet. nee. Ik heb
dat ook gelezen, ja. en ik vind het
aardig dat ze het schrijven, maar ik
voel het zelf niet zo. Dat ik
Boordevol ben geweest, merk ik
nog dagelijks. Dat vind ik prima,
zolang ze maar met aan me gaan
hangen. Vergeten zijn ze het dus
nog steeds niet. Al vind tk wel dat
men lang niet altijd mijn
mogelijkheden heeft gezien. Zo
heb ik een heel eigenaardig soort
stem. Ik kan op een manier iets
zeggen en dat kan niemand mij
nadoen. Ik heb dat van mijn vader
geerfd en daarom heb ik wel eens
gedacht: die of die rol had ik
moeten hebben en als ik nou es
met die of die bevriend was
geweest, oi. dan had ik hem
misschien wel gekregen. Maar daar
heb ik nooit een punt van gemaakt,
hoor Als ik maar gezellig werk en
de mensen het niet onaardig
vinden wat ik doe."
1
Dick Swidde: „Je ouders zijn
de enigen die je kunt
vertrouwen. Verder is niemand
te vertrouwen. Ik weet het uit
ervaring. En toch, toch trapje
er steeds weer in, toch geef je
dat vertrouwen steeds weer.
Terwijl je weet: Homo homini
lupus est (de mens is een wolf
voor zijn medemens). En dat
zal altijd wel zo blijven.
Onlangs vertolkte hij nog een
belangrijke rol in het
VARA-hoorspel 'De Brief „Kon
je het verstaan9 Ikzelf had er grote
moeite mee. Ik zei bij dc opnamen
ook: „Ik ben te zééécht.Maar de
regisseur zei van niet. Het schijnt
een makke van mij te zijn. Vroeger
zei mijn moeder ook altijd: „Wat
ben je zacht."
Jeugd
En over z'n jeugd ..Niemand heeft
zo n jeugd gehad als ik. Ik was een
kreng, maar mijn ouders waren
ook krengen. We waren aan elkaar
gewaagd Ik speelde de baas in
huis en zij pikten dat. terwyl ze
toch heus geen doetjes waren Het
werkte prima Niemand buiten de
deur kan die relatie snappen Dat is
te intiem en te gecompliceerd
Het gesprek nadert zyn eind.
Swidde neemt zyn zoveelste
sigaret. Inhaleren doet hij niet, zegt
hu. ..anders zou ik gek worden."
Dan opnieuw die onderzoekende
blik
Verslaggever kijkt op zijn
vragenlijstje.
- Doet u wel eens spelletjes7
Swidde „Geen pikante vragen
stellen!"
- Monopoly''
Knorng ..Een heel enkele keer
ganzenbord. Heb je soms nog meer
vragen?"
- De laatste wat vindt u i/U.i
André Hazes?
Zonder te aarzelen: ,,'s Nachts
zette ik een keer de radio aan en
dacht, is dit nu het nieuwe
fenomeen? Walgelijk, zoals die
jongen met sentimenten speelt. En
een doodgriezelige prop om te
Als we onze spullen hebben
gepakt, zegt Dick Swidde nog ..Ik
vond het een heel aardig gesprek
Dan pakt hy zijn glas bier en gaat
op z'n vertrouwde plek aan de bar
zitten. De jukebox speelt reggae.
Dick Swidde: „Heb uw
naasten lief, zeggen ze. Dat
mag je van mij niet
verlangen. Er loopt veel
tuig rond. Ze gunnen
mekaar het licht in de ogen
niet en meestal proberen ze
je wel een lelijk kunstje te
flikken." (Het Parool
29-9-79).
VHistoire se répète. Ik verbaas
me dan ook in het geheel niet
over de mensen. We weten nu
toch onderhand wel, dat ze niet
deugen?" (Het Vrije Volk
30-3-76).
Al meer dan veertig jaar bewoont
hij een klein bovenhuisje op een
onbekend miniatuur-hofje aan de
Prinsengracht in Amsterdam. Pal
ernaast is zijn stamcafé. Precies op
tijd verschijnt zijn rijzige gestalte
er in de deuropening. Nog in alles
lijkt hij op B.B. Boordevol: de
sluwe en lastige, boze buurman uit
Annie M.G. Schmidts tv-serie „Ja
zuster, nee zuster". Dick Swidde is
er dertien jaar geleden onsterfelijk
door geworden.
Ziekenhuis
Voorzichtig komt hij op ons
toegeschuifeld. Het lopen gaat
hem niet meer zo gemakkelijk af,
sinds hij driejaar geleden „in die
rotsneeuw" onderuit ging en zijn
scheenbeen op twee plaatsen brak
Voor het eerst van zijn leven
belandde hij toen in het
ziekenhuis.
Blijkens eerdere interviews („Na
twee weken riep ik al: ik word hier
gek! Maar ze lieten me niet gaan")
moet dat een verschrikkelijke
ervaring zijn geweest. Informerend
of het werkelijk zo vreselijk was,
raakt hij een tikkeltje geïrriteerd
en krast vastbesloten„Het eten
was er zeer behoorlijk en voor de
rest praten we er niet over."
Wel praten we over het
zogenaamde Swiebertje-effect:
sinds Swidde de rol van B.B
Boordevol zo glansrijk vertolkte,
weten regisseurs hem alleen nog
maar te vinden wanneer er een
soortgelijk knorrig, oud mannetje
moet worden gespeeld, dat kribbig
commentaar levert. Maar Swidde
(ooit is hij 's lands meest miskende
acteur genoemd) maalt daar niet
om, zegt hij. „Als ik me privé maar
amuseer. Het leven vind ik veel
belangrijker. Als ik maar een paar
leuke jongens en meiden om me
heen heb. En me met hen maar kan
vermaken. Ik ben voor niets te
oud."
Nog elke dag geniet hij van zijn
leven, zegt hij met die kraaiende,
onnavolgbare stem, welke uit
Acteur Dick Swidde: "Neem van mij aan, je verrader slaapt nooit".
duizenden is te herkennen. Hij is
een echte nachtvlinder. Staat pas
in de namiddag op, gaat tot een uur
of acht naar de kroeg, doet dan tot
een uur of elfthuis een dutje en
begeeft zich vervolgens opnieuw
naar het café om in gezelschap van
een paar leuke jongens en meiden
tot vroeg in de ochtend de
bloemetjes buiten te zetten. Bel
hem dus nooit voor drieën 's
middags op. anders kan het
gebeuren dat hij narrig de telefoon
opneemt en getergdNou!..."
roept.
Jongelui
Zo'n brombeer als Swidde heet te
zijn, zo sikkeneurig is hij in
werkelijkheid niet, zegt hij. „In de
zomer", vertelt hij met pretoogjes,
„was ik met een stel studenten op
Schiermonnikoog en heb ik me
kóstelijk geamuseerd, 's Avonds
een biertje drinken, weet je wel. -
Het was oergezellig. Echt mooie
jongens waren het, heel mooi
bruin."
Meer dan met wie ook voelt
Swidde zich verwant met jongelui
In de kroeg drinkt hij een biertje
met hen („Stickies laat ik altijd
voorbijgaan"), luistert naar hun
muziek („Ik ben mesjogge van
Desmond Dekker en andere
reggae") en in jongerencentra zingt
hij met veel succes schlagers voor
hen. Het zijn schlagers van voor de
oorlog, zoals Oscar Strauss' „Jede
Frau hat irgend eine Sehnsucht",
dat de Duitse sopraan Marga
Eggerth in de jaren dertig met veel
verve zong.
Als zoon van een Purmerendse
kachelsmid raakte Dick Swidde al
vroeg verslingerd aan het toneel
Hij acteerde bij allerlei
gezelschappen, maar de langste
tijd bracht hij door bij dc
Nederlandse Comedie. Hij heeft er
tal van dankbare herinneringen
aan, begin alleen niet over de bus.
„Gru-we-lijk, gru-wc-lijk",
misprijst Swidde. „Elke avond in
dat busje, met mensen waar je
niets aan vindt.., dat is het
gruwelijkste dat er bestaat. Dat
gegil en dat geschreeuw en al die
wijnflessen, die door de bus rollen.
Je wordt zo enorm beperkt in je
vrijheid en dan moetje nog
oppassen datje niets onaardigs
zegt tegen de chauffeur, anders zet
hij je doodleuk drie straten verder
af dan je gevraagd hebt.
Machteloos sta je dan."
We spreken over een kunstje dat
de verslaggever ooit is geflikt
„Vertel mij maar niks", zegt
Swidde. „Neem van mij aan: je
verrader slaapt nooit. Dat Is een
uitspraak van mijn vader en een
variant op: je vijand slaapt nooit."
Swidde heeft het aan den lijve
ondervonden. En meer dan eens
„Ojee, het héééle schaakbord
Alles! Iedereen probeert een ander
een kunstje te Hikken. En dat is
niet iets van de laatste tyd, maar
altijd zo geweest. Dc mensen
deugen niet, jongen En zal ik
vertellen waarom? Kinnesinne
Louter kinnesinne."
Donderstenen
- Bedoelt u met te zeggen sommige
mensen deugen niet?
Fel „Nee! We deugen geen van
allen. Donderstenen zijn we.
Allemaal."
„We zijn donderstéééénen.
Allemééóélll Vaders die op hun
kinderen vallen, moeders die op
hun zoon verliefd worden Houd
toch op We deugen nu t
- En padvinders die bejaarde
mensen helpen met oversteken?
Vergeten
Ook het in de kleedkamer
eindeloos moeten wachten, tot
iedereen klaar was. zinde Swidde
allesbehalve. Nóg kan hij zich er
over opwinden. Wat dat betreft kan-
hij alleen maar blij zijn. dat men
hem in de toneelwereld is
vergeten. Hij heeft daar overigens
nimmer om gevraagd, weet ook
niet wat de oorzaak, noch de
oplossing ervan is
- Men moet er van houden, maar
lobbyen schijnt een probaat middel
te zijn.
Door Sjak Jansen
Swidde: „Oh nee. Als ze me
hebben willen, komen ze maar. En
anders komen ze maar niet.
Slijmen doe ik in elk geval nooit
„Anderzijds", zegt hij, „probeer ik
ruzie altijd te vermijden. Maar als
ze beginnen, kunnen ze me
krijgen. Dan zet ik het mes erin en
zeg ik „Pas op." Ook in het café
Als ik niet wil dat ze tegen me
praten, wend ik me af. En ais ze
dan toch wat zeggen, roep ik
„Lazer op."
Geagiteerd: „Hè, Schei uit zeg.
Lazer ope.i doe niet zo griezelig
Mensen gunnen elkaar gewoon het
licht in de ogen niet. Dat valt niet
te ontkennen, dat zit in iedere
mens. We zijn farizeeërs."
We spreken over de Amsterdamse
krakersrellen. Wie dacht dat Dick
Swidde zich er groen en geel aan
ergerde, vergist zich. De acteur
noemt het een grof schandaal dat
in een stad met zoveel
woningnood, zoveel panden soms
jarenlang leegstaan
Swidde ..Ik sta volkomen achter
dc krakers. Heb alle begrip. Maar
dat het volk steeds minder begrip
opbrengt voor de kraakbeweging,
verbaast mij eerlijk gezegd niks
Verrechtsing is er namelijk altyd al
geweest en vandaar ook dat
sommige mensen hun heil gaan
zoeken by lieden als Bhagwan m
Poona."
Poona
- Albert Mol is van uw leeftijd en
was in Poona. Heeft u hel wel et as
overwogen?
Verontwaardigd „Je bedoelt te
zeggen dat het daar stikt van de
flikkers1"
- Nou nee. Geen moment heb ik dat
gedacht.
