Muziek en techniek
gaan hand in hand
Ultravox:
elektronica en
Weense decadentie
Schaken
Dammen
Filatelie
Kraiswoord
Klaus Schuize speelt nog bijna alleen met computers
|TERDAG 19 DECEMBER 1981
De elektronica rukt nog steeds op in de pop. Een
verontrustende situatie volgens het gros van de
pop-geintresseerden. Arbeidsplaatsen gaan verloren door de
ritmebox terwijl de muziek onherstelbaar wordt verminkt. De
godfather van de Duitse 'electropop', Klaus Schuize, was
onlangs in Leiden. Hieronder verklaart hij zijn liefde voor de
computer. Aandacht ook voor Ultravox, de Engelse formatie
die de elektronica gebruikt om de Weense decadentie van
rond de eeuwwisseling te herscheppen en onlangs met
'Vienna' een wereldhit scoorde.
Muziek en techniek gaan bij hem hand, in hand. Klaus Schuize f35).
de Godfather van de elektronische pop, kent aan de beide peilers
van zijn vak een even grote waarde toe. De in Berlijn geboren en
in West-Europa overbekende toetsenist „speelt" tegenwoordig
nog bijna alleen met computers. Eng speelgoedWelneewie
bang is voor computers en zich er tegen afzet zal die apparaten
nooit leren doorgronden en in de toekomst manipuleerbaar wor
den. Ze zijn een middel en geen doel. Een middel om goede en
mooie muziek te maken"
Klaus Schuize voelt zich alles
behalve een technocraat.
I „Dan kun je een violist ook
wel een houthandelaar noe-
I men. Kijk, wat de computer
aan klanken, melodieen en
i ritmes produceert heb ik er
j eigenhandig ingestopt. Onbe
grip en onbekendheid bepa
len nog teveel het beeld wat
men in de popmuziek heeft
van computers. Om de men
sen te informeren heb ik eens
een synthesizer-cursus voor
journalisten uitgeschreven.
Honderd uitnodigingen,
slechts vier kwamen er opda
gen en die waren nota bene
nog van de Springerbladen.
De vooruitstrevende muziek
bladen met hun recensen
ten waren nergens te be
kennen".
Begonnen in groepen als Amon
Duul, Tangerine Dream en
Ash Ra Temple ontwikkelde
Schuize zich in de afgelopen
vijftien jaar tot een gewaar
deerd componist van louter
instrumentale pop. Dromeri
ge klanken, composities van
zo'n twintig minuten, vaak
gebruikt als achtergrondmu
ziek op televisie en het witte
doek. Sinds 1972 op het solo
pad (epee „Irrlicht") en voor
al in landen als Frankrijk,
Belgié en Duitsland bij een
afgebakend publiek zeer ge
liefd.
Klaus Schuize noemt vijf voor
delen van het werken met
computer-synthi's boven de
oude apparatuur. „Ten eerste
zijn ze betrouwbaarder dan
de vroegere synthi's. Ze ne
men de minder belangrijke
zaken van je over, zoals het
spelen van ritmes. In de der
de plaats heb je meer moge
lijkheden voor het program
meren en het laten herhalen
van tonen. Het opnemen van
platen is veel makkelijker, je
kunt er alles namelijk mak-
kelijk uithalen of toevoegen.
Tenslotte neemt de voorbe
reiding van de concerten ook
minder tijd in beslag. Vroe
ger was ik op de bühne uren
bezig met het afstellen. Alles
floot op 't laatst door mijn
oren. En wat kreeg je? Als het
publiek de zaal in kwam en
de temperatuur daardoor om
hoog ging, kon je alles op
nieuw gaan regelen, in ver
band met de geluidsvervor
ming. Tegenwoordig komen
we om zes uur aan en staat
alles een kwartier later klaar-
De ontwikkeling van de elek
tronische pop is bij onze oos
terburen overigens niet van
een leien dakje gegaan.
Schuize: „In 't begin rommel
den we maar wat aan. Overal
microfoontjes inbouwen, de
gekste echo's produceren en
met gitaren knoeien. Heel
langzaam ontstond er een be
paalde richting. De eerste vijf
jaar wilde bijna niemand in
Berlijn iets van onze muziek
weten. Alle nu bekende mu
zikanten van groepen als
Kraftwerk, Tangerine Dream
en Guru Guru werkten toen
bij de posterijen Daar moest
je s morgens je geld verdie
nen, in de middaguren naar
de universiteit en 's avonds
was het dan spelen geblazen.
Van de muziek kon je des
tijds niet leven. Als we vijf
honderd platen verkochten
en twee optredens per jaar
gaven, was het veel. Toen
maakte ik me zorgen om de
maandelijkse huur, nu weet
ik niet hoe ik de belastingin
specteurs van mijn nek moet
houden".
„Toen we begonnen werd elek
tronica gebruikt door men
sen als Rick Wakeman en
Kraftwerk. En dat was altijd
of mechanisch, of dreinerig
en het bevatte altijd weinig
power en emotionele in
houd", aldus Midge Ure,
voorman van de Britse for
matie Ultravox.
„We waren een behoorlijk
agressieve band toen we be
gonnen", zo zegt Billy Currie
(toetsen, viool), „we wilden
de mensen van de sokken
spelen. Maar naarmate we
verder kwamen, veranderde
die agressie in elegance",
waaraan hij nog toevoegt, dat
daaruit niet meteen gecon
cludeerd moet worden, dat ze
nu 'zachte eitjes' zijn.
„De verandering van agressie
naar elegance" is echter niet
zo eenvoudig en vanzelfspre
kend verlopen als Curri dat
schetst. In 1977 begon dc
groep als een van de vele
punk-groepen in Engeland.
Eigenlijk viel Ultravox
slechts op door de zangpres
taties van John Foxx, die in
'79 de groep reeds verlaten
heeft om in z'n eentje verder
te experimenteren.
Al voordat Foxx de groep ver
liet, werkte Ultravox inDuits-
land aan plaatopnamen met
co-producer Connie Plank.
Plank was de passendste pro
ducer die de groep zich had
kunnen aanmeten; hij had er
varing met zowel elektronica
(Kraftwerk) als met zwaar
georkestreerde muziek
(Brian Eno).
Met de entree van Plank ont
stonden de eerste vormen
van het huidige Ultravox. De
groep bouwde een sfeer om
zich heen van gezwollenheid:
de statige Weense stijl mani
festeerde zich in hoes-ont
werpen kleding (regenjassen
r Ultravox: van agressie naar elektronische 'elegance'.
met hoge kragen en flaphoe
den), teksten en natuurlijk in
de muziek.
Commercieel bleek dit in eer
ste instantie echter een grote
flop te worden. De platen
maatschappij verbrak het
contract en de heren zaten op
zwart zaad.
Als in 1980 Midge Ure zich bij
de groep voegt, is de formatie
pas weer sterk genoeg om de
Weense-walsen-rock ook te
verkopen. Ure had de juiste
connecties en de nodige erva
ring; samenwerking met on
der meer Steve Strange (Vis
age), Rich Kids en Phil Ly-
nott (Thin Lizzy).
Zijn bondgenootschap met
Connie Plank had vrijwel on
middellijk een enorme hit tot
gevolg: "Vienna".
De groep ontkent een commer
ciële stap te hebben gezet,
door punk de rug toe te keren
en zich te richten op de popu
lariteit van „Blitz" en „New
Romanlic"-stroming. „Het is
gemakkelijk om pure dans
muziek te maken, maar om
het te combineren met wat
diepte is een uitdaging. Je
kunt heel nauwkeurig naar
onze nieuwe elpee luisteren
(„Rage in Eden",) en pas bij
de 31ste keer bepaalde gelui
den horen, maar je kunt 'm
ook heel hard afspelen en er
gewoon lekker op dansen"
Horizontaal: 1. tijdsaandui
ding; 3. deel v.d. .week; 5. on
derwereld; 11. liefdesuiting; 13.
koordans; 14. smart-wee; 15.
woonschip; 16. hoge berg; 17.
kijken in iets; 20. deel v.d. hals;
21. Spaans riet; 24. naad; 26.
verbouw; 29. snelle loop; 31.
bergplaats; 32. alom; 33. hoe
veelheid; 34. biersoort; 37. klein
vertrek; 38. vertegenwoordiger;
41. touw om iets mee vast te
zetten; 42. onwelriekende geur;
45. dierenverblijf; 47. vlakte
maat; 48. vat; 49. oude lap; 50.
soort radijs; 51. waterdoorla-
tend; 52. groente; 53. naald
boom.
Verticaal: 2. enig; 4 aankondi
ging; 6. uitbouw, 7. royaal; 8.
groente; 9. onderhuidse vet
laag; 10. toorts; 11. bergplaats;
12. stel; 18. slordig-onacht-
zaam; 19. verkoopplaats; 22.
eerlijk; 23. jaarboeken; 25. pa
pegaai; 26. ogenblik; 27 smal-
nauw; 28. kever; 30. roem, 35
Oud-van vroeger; 36. brief; 38
telwoord, 39 verdikte huid, 40.
graansoort; 42 heilige; 43. laan;
44. mand.
De prijs van 25,- werd toege
kend aan S. Zwarts, Stad-
zicht 18, 2317 RN Leiden.
De prijs wordt de winnaar toe
gezonden. Oplossingen met
vermelding van "Kruiswoor
draadsel" op briefkaart of in
enveloppe voor woensdag
aan Redactie Leidsch Dag
blad. Witte Singel 1. 2311 BG
Leiden.
Interessante eindspelen zijn er
vele. omdat nergens de mar
ge tussen winst en remise zo
gering is. Niet alleen het win
nen van gewonnen standen
blijkt moeilijk te zijn. maar
ook een moeilijk staand eind
spel remise houden wil niet
altijd lukken. Zo ook onder
staand voorbeeld. De voorge
schiedenis is de volgende. Na
de partij werd het eindspel
geanalyseerd door de aanwe
zige grootmeesters. Een daar
van was Smyslov. Hij herin
nerde zich dat Bondarewski
in dit eindspel een reddende
methode had gevonden. Dat
dit voorkwam in de partij
Smyslov-Bondarewski uit
Moskou 1940 was hij echter
vergeten. Ook schaakgroot
meesters hebben geen onbe
perkt geheugen. Het grappi
ge is nu dat dit eindspel wel
vaker voorkomt, waarbij het
slechts enkelen gegeven is
het halve punt te redden. In
onderstaand partij fragment
lukt het ook de Hongaarse
grootmeester L. Szabo niet.
Stand wit Kf3. Td6. zwart
Kh7. Ta4, a7. h6
1. Kf3-g3 h6-h5 2 Kg3-h3 Kh7-
g7 3 Td6-d5 h5 h4 4. Td5-d6
a7-a5 5 Td6-d5 Kg7-f6 (dit is
de uitgangsstelling, de red
dingsmethode gaat ongeveer
als volgt, de koning houdt de
ene pion tegen, en de toren
valt de andere pion zijdelings
aan. omdat de zwarte toren
voor de pion staat. Het zou
ongeveer zo gaan b Tb5 Ke6
7. Tc5 Kd6 8 Tf5' de toren
staat nu op de juiste lijn Kc6
9 Kh2 Ta3 10 Kg2 h3+ 11.
Kh2 Kb6 12 Tf6+ Kc5 13
Tf5+ Kd4 14 Tb5 Kc3 15 Tf5
Kd2 16 Td5+ Kc2 17 Tf5 a4
18 Tf4' Kd2 19 Td4+ Ke2 20
Tb4 Tal 21 Tc4 a3 22 Tc3
Kd2 23 Tb3 Kc2 24 Tf3 en nu
komt zwart niet verder
Speelt u dit rustig enkele ma
len door. omdat het langzaam
vastlopen van zwart zeer leer
zaam is> 6 Td5 h5 Kft> e€ 7
Kh3-g2 Ke6-d6 8. Kg2 f2 Ta4
a2+ 9 Kf2-el? (nu gaat de ko
ning de verkeerde kant uit,
Kgl was aangewezen) Ta2-
al-f 10 Kel-e2 (nu is Kf2 al
onvoldoende byv. a4 11.
Txh4 a3 12. Ta4 Kc5 13 Ta8
Kb4 14 Tb8+ Kc3 15 Tc8+
Kb2 16 Tb8+ Ka2 17 Ke2
Tbl gevolgd door Tb3) a5-a4
11. Th5-h6+ Kd6-e5 12 Th6
h5+ Ke5-f6 13 Kc2-(2 (op
Txh4 beslist a3 14. Ta4 a2) a4-
a3 14 K(2-g2 Tal-cl 15 Th5-
a5 Tcl-c3 wit geeft op. een
simpele koningswandeling
naar dc a-pion beslist de
strijd.
Brunssum '81 is een groot suc
ces geworden. Met onder de
deelnemers oa. nationaal
jeugdkampioen Ron Heus-
dens en damestrainer Frank
Teer en oud-jeugdwereld
kampioen Bauke Bies. Dit
trio kreeg tegenstand van en
kele Limburgse jeugdspe
lers, van wie Eddy Budé,
deelnemer aan het aspiran-
tenkampioenschap van Ne
derland, de bekendste was.
De opzet van het toernooi is
en was simpel en vergde nog
al wat van de dammers, maar
zorgde tevens voor een gezel
lige sfeer, waarin de nodige
hoogstandjes geleverd kon
den worden. De winnaar
werd Frank Teer, terwijl Bies
AHV
Ó?AV42 Y **5
6 AH[A VB7652
62
OAH4
H93
B976
C> 763
O 1098
AB7
door
Ronald van Egmond
en Heusdens met een punt
minder de tweede plaats
deelden.
Toch in deze rubriek geen aan
dacht voor hen, maar voor
een fragment uit de partij
Evert Dollekamp-Peter
Schellekens. Zie diagram.
Wit (Dollekamp) heeft een ge
vaarlijke Roozenburgaanval
opgezet en zwart reageerde
met het Drostsysteem (han
gende schijf 10). Wit speelde
in de partij: 1. 33-28; vrijwel
gedwongen want op 40-35
volgt 25-30, 23x34 en nu met
of zonder 26-31. 13-19! en 17-
x50 met dam. De enige ande
re zet is 1. 36-31 17-22' met de
volgende mogelijkheden (1)
2. 40-35 11-17. met dreiging
23-28 3 33-28 22x33 4 39x19
17-22!, dreigt 15-20 en na het
slaan 22 28. 5 43-39 25-30 6
34x25 22-28 7 32x12 21x14
met winst. (2) 2. 33-28 22x33 3.
39x19 9-14*. na 11-17 moet wit
het bekende 29-23 18x20 19-
14 10x19 27-22 wel nemen
maar na 13-18 bijv. houdt
zwart het beste spel. 4. 38-33,
want 41-36 faalt omdat na 14-
x23 23-28 dreigt en 27-22x22
faalt op 4x13 en 13-18 met
dam. 4 14x23 5. 33 28. an
ders is 11-17-22 vroeg of laat
beslissend, 5. 11-17 6 28x19
17-22!, wit moet nu met zowel
22-28 als 15-20 rekening hou
den. 7 43-38 15-20 en 9. 22-
28 wint
(3) 2 32-28 23x32, na 21x32
komt er niets goeds uit voor
zwart, 3 37x6 26x48 en zwart
heeft m.i. een gunstig tot ge
wonnen eindspel Terug naar
de partij 1. 33-28 10-14, zwart
neemt de afwikkeling met 26-
31 13-19 en 17x46 rnaar ver
loor door een zetje. Een ande
re zet is 1 9-14, 2 28x19
14x23 3. 38-33; hier kan 36-31
wel; 3. 3-9 4. 33-28''''. vooral
omdat de zwarte kroonsehijf
verdwenen is Inkt 36-31
speelbaar, natuurlijk ging 32-
28 niet, evenals 40-35 I 9-
14 5 28x19 14x23 en wit staat
verloren want 36-31 en 39-33
verliezen door 13-19. terwijl
op 32-28 21x32' 17-21 en 26-31
volgt. Op 43-38 volgt 26-31 13-
19 17x48 2. 7 11 en 25-30 met
winst. Op 40 35 komt 26-31
13-19 17x48 48-26 8-12 2x11 en
26x21X, zodat wit het beste 6.
42-38 17-22''! 7 36-31 11-17
speelt, maar veel is er dan
met meer te hopen.
RON VAN EGMOND
Het Merit viertallentoernooi is
gewonnen door het Franse
nationale team. Halverwege
de rit zag het er bepaald niet
naar uit. Het Groningse team
Westerhof (met Bolshaw en
de gebroeders Janssen) stond
fier aan kop en Merit Frank
rijk volgde op ruime afstand.
Zondag evenwel sloegen de
Fransen toe; ze boekten de
ene 20-0 zege na de andere en
met nog één wedstrijd te
gaan was de kop bereikt met
161 punten vóór het Zweedse
team Petterson dat er 147 had
verzameld. Het Zwitserse
systeem bracht deze teams
tegen elkaar en naar later
1042
B1098
O 3
V10854
853
S>H5
bleek zou in ieder geval één
van beide combattanten de
eerste plaats in bezit nemen,
hetgeen overigens betekende
dat de Zweden met 18-2
moesten winnen En ze wa
ren op weg!
Noord gever, allen kwetsbaar
Na 2x pas opende de Zweed
se zuid kwetsbaar en wel met
een psychologisch openings-
bodje van 1 Sch en daartegen
bleek de Franse biedmachine
niet bestand. West doubleer
de voor informatie, noord
y pas, oost 2 Ru, zuid pas en
west 3 SA, zes gemaakt
De Zweden aan de andere tafel
werden niet gehinderd. West
opende 1 KL (17 pt. of meer)
oost 1 Ru (negatief); west 3
SA (25-27 pt waarna oost 6
Ru bood. door west gecorri
geerd tot 6 SA. De stand werd
daarmee 15-5 voor de Zwe
den met dit spel nog te gaan:
NEDERLAND - Veel landen,
waarvan we de emissies in
deze rubriek behandelen, ko
men jaarlijks met kerstze
gels. In Nederland is het
daarvan nog nooit gekomen.
Dat is jammer, want men zou
zeer velen met de uitgifte van
een kcrstzegel een groot ple
zier doen, alleen al omdat zo
doende de mogelykheid
wordt geboden de kerst- en
nieuwjaarsgroeten een extra
feestelijk tintje mee te geven.
In het emissieprogramma van
Nederland, zo knjgt men
vaak te horen, zou voor een
kcrstzegel echter geen ruimte
zyn. Toch zou, naar onze me
ning. voor zo'n zegel best
ruimte te scheppen zijn. Ne
derland geeft nu jaarlijks vier
zomer- en vier kinderzegels
uit. Beide series zouden tot
dne zegels terugebra. ht kun
nen worden. De zegel van 60
cent zou er bijvoorbeeld uit
kunnen, want die zegel, be
stemd voor het verzenden
van drukwerk naar het bui
tenland, wordt nauwelijks
gebruikt
De zegel, die dan vrijkomt uit
de kinderserie zou kunnen
worden gebruikt voor het uit
geven van een kerstzegel.
Ook voor de vry te komen ze
gel uit de zomersene hebben
we best een bestemming.
Daarvan zou een filatelie-ze-
gel kunnen worden gemaakt
Daarmee zou dan tevens een
AB96
C> 85
O V10874
108
V1087542 o H
^A763 O 96532
AB7532
3
O VB 10942
AH
HV94
West gever, niemand kwe s-
baar Hel allerlaatste spel van
het toernooi De Zweedse
west opende 4 Sch, rondge-
past naar zuid die doubleer
de. Noord liet dat in en
Frankrijk scoorde 300 pun
ten. Het lot van dc Zweden
hing af van het resultaat in de
andere kamer De Franse
west volstond met 3 Sch.
noord pas. oost 4 Sch en zuid
in de bekende agressieve
Zweedse biedstyl 5 Ha Dat
kostte gedoubleerd 500 en de
Zweedse illusie lag aan
scherven. 11-9 voor Frankrijk
en een onbereikbare 172 pun
ten.
door Hero Wit
belofte, gedaan door PTT di
recteur generaal Leenman,
die wel twee keer gestand
werd gedaan, tot een con
stante gerealiseerd kunnen
worden
Enkele jaren geleden beloofde
dc directeur-generaal dc Ma
telisten dat ze, net als in veel
andere landen het geval is.
jaarlijks op hun eigen zegel
zouden kunnen rekenen.
Twee keer is ook inderdaad
een filatclie-zegel uitgeko
men, en wel in 1979 naar een
ontwerp van Jaap Drupsteen
cn in 1980 door de NVPH Ju
postex-zcgel Maar dit jaar
was er al weer geen ruimte
voor een filatelie-zegel cn ook
in het programma voor 1982
hebben we tevergeefs ge
zocht.
Klaus Schuize: "Ik ben geen technocraat. Dan kun je een violist ook
wel een houthandelaar noemen"
