„Middengroepen zijn
het nivelleren zat"
Economie
Extra
Onmacht of onwil?
Beursweek
Belastingen
If ^Jj
mTm
PAGINA
EXTRA
ZATERDAG 19 DECEMBER 19^-
„Nivellering beroofl de ar
beidsmarkt van zijn natuur
lijke voedingsbodem", zegt
VNO-voorzitter mr. Chris van
Veen. „Elke prikkel om je
meer in te spannen dan een
ander valt weg. elke ambitie
om hogerop te komen even
eens. We zullen weer toe
moeten naar een belonings
systeem, waarbij factoren als
vakmanschap, opleiding en
schaarste mede het inkomen
bepalen. Als we doorgaan zo
als het nu gaat loopt de boel
muurvast. De middengroe
pen zijn de Kop van Jut ge
worden".
In de VNO-nota over het ver
kleinen van inkomensver
schillen wordt op basis van in
zeven Nederlandse bedrijven
verzamelde gegevens aange
toond dat er de afgelopen ja
ren fiks is ingeleverd. Niet al
leen door het hoger perso
neel; het begint al bij de vak
man. Die is de afgelopen tien
jaar met de ontwikkeling van
zijn netto besteedbaar inko
men 7,4 procent achtergeble
ven bij de ongeschoolde (de
minimum-loner). De inko
mensontwikkeling van het
hoger personeel bleef netto
zelfs 32 procent achter.
Als de lijnen die het kabinet nu
heeft uitgestippeld worden
doorgetrokken naar 1985,
worden die cijfers nog preg
nanter: de vakman komt dan
uit op en netto „tekort" van
12,85 procent en het hoger
personeel maar liefst op een
achterstand in inkomens-
groei van 55,25 procent.
Heilige koe
Een van de grootste problemen
daarbij is, aldus van Veen,
dat het zogeheten „koop
krachtplaatje" (wie gaat hoe
veel achteruit?) elk jaar op
zichzelf staand wordt beke
ken. Er wordt geen rekening
gehouden met wat er in voor
afgaande jaren al genivel
leerd, afgetopt en ingeleverd
is. Dat maakt het inkomens
beleid ondeugdelijk en dus
onrechtvaardig.
Daar komt nog bij dat koop-
krachthandhaving voor de
minimumlonen een politieke
heilige koe is geworden. Het
is zeer betwistbaar of daar
wel aanleiding toe is en of het
wel juist is alle minimumlo
ners per definitie in te delen
in de categorie van de „zwak
ste schouders", die ontzien
dienen te worden. Volgens
gegevens van het Centraal
Bureau voor de Statistiek
hoort zeker zeventig procent
van de minimumlonen daar
in niet thuis, omdat ze wor
den verdiend in gezinnen (of
door samenwonenden) die
meer dan één inkomen heb
ben. Het geringe aantal aan
vragen voor een koopkracht
uitkering, bestemd voor de
„echte minima" (mensen die
van één minimumloon dan
wel sociale uitkering moeten
leven) is in dat opzicht veel
zeggend.
Te ver
De inkomensnivellering, aldus
het VNO, is te ver doorge
schoten en dreigt nog verder
door te schieten, doordat we
in een eindeloos lijkende spi
raal terecht zijn gekomen. Ni
velleren van brutolonen bete
kent minder belastingop
brengsten, wat leidt tot tekor
ten bij de overheid. Tekorten
maken belastingverhogingen
nodig en die moeten weer ni
vellerend werken: Enzo
voort. De verzorgingsstaat,
die we zo krampachtig in
stand willen houden door in
komensherverdeling, dreigt
er juist door in de knel te ko-
Er moet daarom, vindt het
Een infarct. Dat heeft volgens de grootste werkgeversor
ganisatie VNO de Nederlandse economie opgelopen
door het voortdurend verkleinen van de inkomensver
schillen. In een vorige week aan kabinet en parlement
aangeboden nota signaleert deze werkgeversorganisa
tie dat het steeds kleiner worden van de inkomensver
schillen heeft geleid tot een complete verstarring van
de arbeidsmarkt. De MHP, de vakcentrale van Middel
baar en Hoger Personeel is het daarin volstrekt met de
werkgevers eens. „Voor de middengroepen is het grote
inleveren al jaren aan de gang. Deze mensen worden
het onderhand zat", aldus de MHP. Een bericht van het
front der "geteisterden".
Den Uyl en Van Agt tijdens een vergadering van de Stichting van de Arbeid: nivelleren gaat door.
VNO, een proces van de-ni
vellering, van het weer uit el
kaar trekken van de belonin
gen, op gang worden ge
bracht. Daarmee ontmoet de
Vakcentrale MHP, die dat als
belangenbehartiger van de
hogere inkomens uiteraard al
langer zegt, de werkgevers
ineens aan haar kant.
- Put de MHP daar hoop uit?
Loondeskundige Jos Verdonk:
„Voor de wat verdere toe
komst wel We zijn in een si
tuatie verzeild geraakt, waar
bij veel mensen vraagtekens
zetten. Iedereen kan toch
zien dat er in de inkomens
verdeling dingen scheef zit
ten. Het vervelende is tot nu
toe alleen dat je er niet se
rieus over kunt praten, dat je
geen gehoor vindt. Je moet
op een gegeven moment toch
duidelijk kunnen maken,
over kunnen brengen, dat het
niet kan doorgaan. Er moet
een reactie op komen".
Staking
- Van Veen 1
zich er over te verbazen dat
er al niet veel eerder op
stand tegen is uitgebroken.
Gaan de witte boorden
straks in staking?
„Nee, dat verwacht ik niet. On
ze mensen zijn te verant
woordelijk. Ze zien door hun
positie in de bedrijven na
tuurlijk ook wel welke pro
blemen er zijn in een teruglo
pende economie. We gaan het
niet over de ruggen van de
werkgevers heen spelen: met
staken verlies je alleen
i het VNO zei
- Het VNO-rapport heeft wel
uw instemming?
„Het bevestigt het verhaal dat
wij al jaren vertellen. We zijn
dus niet verbaasd of verbij
sterd of zoiets. Het zijn alle
maal bekende gegevens. Wij
hebben eerder al berekenin
gen gemaakt en dan zie je,
dat tweemaal modaal (onge
veer 65.000 gulden bruto) de
afgelopen acht jaar zeven
tienduizend gulden netto is
kwijtgeraakt. Wat ik als punt
van kritiek wel even kwijt
moet, is dat het VNO de vier
maal modalen als uitgangs
punt neemt. Dan praat je
toch in feite over topfuncties
in het bedrijfsleven. Wij rich
ten ons vooral op de inko
menscategorieën tussen vijf
tig- en tachtigduizend gul
den. De middengroepen.
Daar vallen relatief de hard
ste klappen"
Hoe hard?
„Veel van onze leden zijn door
lopend bezig de eindjes moei
zaam aan elkaar te knopen.
Ze gaan er onderdoor. Ik heb
de berekening die wij dit
voorjaar hebben opgesteld
nagegaan bij twee bedrijven.
Zestig procent van de ander
half- tot tweemaal modalen,
die daar werken, hebben
exact doorgemaakt wat uit
die berekeningen van ons
blijkt. Er zitten er verdomd
veel in de financièle proble
men, al komen ze er niet voor
uit. Wat voor mij een teken
aan de wand is, dat is het gro
te aantal bovenmodalen, dat
om advies terecht komt bij
het NIBUD (Nederlands In
stituut voor Budgettering).
Vroeger kwamen daar vooral
de lager betaalden aan de ba
lie, nu zijn het onze mensen,
die er niet meer uitkomen en
advies van het NIBUD nodig
hebben".
Massa
- Wat kun je daar nu aan
doen, behalve steeds weer
signaleren dat het misgaat?
„Ondanks alle uitspraken van
politici in onze richting, niet
veel. denk ik. Ruud Lubbers
van het CDA noemde ons de
geteisterde groepen, maar als
het er op aankomt kun je van
geen enkele politicus wat
verwachten. Tegen de verkie
zingstijd richt iedereen zich
toch weer op de grote massa
en die vormen wij met
120.000 leden nu eenmaal
niet. Het eerste dat we nu
moeten doen is praten met de
werkgevers om te kijken of
we in goed overleg tot oplos
singen kunnen komen. Er
moeten beslist mogelijkhe
den zijn".
Looneisen bijvoorbeeld?
„Daar heb ik het nog niet over,
maar ik weet dat het wel leeft
bij onze bonden. We worden
gedwongen uitwegen te zoe
ken"
- Van Veen pleit ervoor dat
bruto-inkomens „op de
markt" tot stand komen,
waarbij de vraag en aanbod
verhouding een rol gaat spe
len, evenals de kwaliteiten
van de mensen. Is dat een
oplossing?
„Ik vind, dat er toch wel zoiets
als een inkomensbeleid moet
zijn. Als je inkomensverde
ling helemaal aan het be
drijfsleven overlaat, gebeu
ren er ook rare dingen. De
overheid moet de ruimte heb
ben om excessen, om de hele
hoge inkomens, als we die
met z'n allen als onrechtvaar
dig beschouwen, bij te scha
ven. Dat moet dan echter niet
in de bruto-sfeer, dus door al
op voorhand de bruto-inko
mens af te toppen. Als het
moet gebeuren dan in de se
cundaire sfeer, door belas
ting- en premie-heffing. Dat
het hele loongebouw is
scheefgezakt, is vooral te wij
ten aan het aftoppen in de
bruto-sfeer, bijvoorbeeld
door een plafond in de prijs
compensatie te leggen. Daar
mee tast de overheid het
functioneren van het be
drijfsleven in zijn basis aan.
De systematiek is bovendien
fout: prijscompensaties zijn
er om de inflatie te compen
seren: je hangt op zo'n ma
nier je inkomensbeleid dus
op aan de inflatie. Als die er
niet is, zou er dus ook ineens
geen inkomensbeleid meer
zijn. Er zit geen filosofie ach
ter".
De spaarbiljetten worden uiteindelijk in de fiscale tang genomen.
Het is echt afgelopen met de mogelijkheid om met zwart geld
nog weer een zwart rendement te halen. Deze waarde-stukken
vormden voor hen, die het fiscaal niet zo nauw nemen, een aan
trekkelijk beleggingspapier, omdat deze "aan toonder" (dus niet
op naam) luiden. Ze waren anoniem te verhandelen.
De Nederlandsche Bank heeft een overeenkomst gesloten met het
bank- en effectenwezen, welke inhoudt dat de banken en effec
tenhandelaren bij afgifte, aankoop, verkoop, ruil en verzilvering
van de spaarbewijzen "registratie-nota's" zullen opmaken. Ach,
dan geef ik toch maar een naam op?, zo wordt geredeneerd. Dat
is toch niet zo eenvoudig, omdat de overeenkomst voorschrijft,
dat de vaststelling van naam en adres moet geschieden met de
zorgvuldigheid, welke in het maatschappelijk verkeer betame
lijk is.
Indien de bank kan vaststellen, dat naam en adres onjuist zijn, (of
indien men in het geheel geen naam en adres wil opgeven!),
moet de bank van de transactie afzien. Handelt de bank in strijd
met dit voorschrift, dan valt een strafbaar feit te constateren: de
wet op de economische delicten is dan van toepassing. De bank
instellingen zullen de voorschriften dan ook stellig naleven. De
banken hanteren interne regels, die erop gericht zijn kennelijke
naamsvervalsing vroegtijdig te constateren.
Alle officiële banken hebben ook beloofd om de term "aan toon
der" niet meer in hun wervende advertenties voor spaarbiljetten
op te nemen. Verder zijn niet-officiële banken en effectenhande
laren (Femis-bank) uitgesloten van de verhandeling van spaar
bewijzen. Er bestaan tussenpersonen, die in hun benadering
naar het publiek sterk suggereren dat de opbrengst van de
spaarbiljetten, als de verkoop maar via hun kanalen verloopt,
buiten de belastingheffing kunnen worden gehouden. Voor de
ze officieuzen geldt een verbod van hun bemiddelende activitei
ten met betrekking tot aan de aan- en verkoop van spaarbewy-
Men zou zeggen dat deze regeling, die overigens slechts van toe
passing is opnieuw uit te geven spaarbiljetten, sluitend is. Waar
om dat alles dan niet wat eerder bedacht?
Geen gezeur
We komen nu op het terrein tussen de onmacht en de onwil. Want
aanvankelijk voelden de bewindslieden van Financiën in het
geheel niets voor een ingrijpen, want ze vreesden schadelijke
gevolgen, zoals dan is de kapitaalvlucht. Het kan zijn, dat een
bepaalde maatregel ertoe leidt, dat schadelijke neven-effecten
optreden, zonder dat de fraude wezenlijk vermindert.
Op 9 september 1980 werd evenwel met algemene stemmen in de
Tweede Kamer een motie aangenomen van het toenmalige ka
merlid Drs. C.P. van Dijk (thans minister van ontwikkelingssa
menwerking) met de teneur: geen gezeur, fraude moet worden
bestreden en kom nu maar met concrete voorstellen. Maar de
aspecten rond de fraude via spaarbiljetten aan toonder zijn zo
door J. Booij
belastingadviseur
vele, de problemen zijn zo weerbarstig en de effecten zo schade
lijk, dat de wetsvoorstellen met schroom (en veel later dan be
loofd) zijn gedaan.
Vóórheffing op rente
Dat spanningsveld tussen de fiscale rechtvaardigheid enerzijds en
de financieel-economische gevolgen anderzijds, is ook voelbaar
bij de vraag over de invoering van een "bronheffing" op interest,
een soort voorheffing, die weer verrekenbaar is met de inkom
stenbelasting en welke heffing reeds in vele landen gestalte
kreeg.
De heer Drs. G.A. Posthumus, plv. Thesaurier-Generaal van het
ministerie van financiën, somde onlangs in een rede voor de
"Vereniging van Fiscalisten" de bezwaren op. De invoering van
een bronheffing is een wijziging in de financiële voorwaarden,
waarop een belegger zijn geld uitleent. De buitenlandse beleg
ger voelt dat sterk in zijn portemonnaie: de bronheffing is hij
gewoon kwijt, als Nederland.geen belastingverdrag heeft en in
dien hij in eigen land geen belasting over rente hoeft te betalen.
De bonafide binnenlandse belegger is niet zozeer gedupeerd,
want hij kan de bronheffing immers verrekenen, ook al bij zijn
voorlopige aanslag.
Bij zwart geld leidt de voorheffing ook tot een pure rendements
vermindering, waardoor de beleggers om fiscale redenen hun
geld weer over de landsgrenzen zullen brengen. Dat is weer
slecht voor de overheid, die een zeer groot beroep doet op de
kapitaalmarkt en nog slechter voor het bedrijfsleven, dat met
een benauwend hoog rentepeil wordt opgescheept.
We willen wel, maar we kunnen niet.
De oplossing lijkt dezelfde te moeten zijn als bij de spaarbrieven:
gewoon doen! Want niets is politiek rechtvaardigt, wat moreel
verkeerd is.
De Amsterdamse effecten
beurs bleef de laatste volle
week van 1981 gekenmerkt
door een kleurloze stemming
die grotendeels bepaald werd
door gebrek aan. belangstel
ling. De meeste beleggers
houden het kennelijk voor
gezien en willen de verdere
ontwikkeling met name rond
Polen en de rente afwachten.
Ook Wall Street bracht deze
week niet VWl kracht op en
behoudens nu en dan enig
herstel, was de lijn neer
waarts gericht. Na vier dagen
handel ging er van de Dow
Jones-indcx voor de 30
hoofdaandelen van de beurs
zo'n 16 punten verloren.
Voor drie belangrijke richtin
gen van het beursnieuws
stond het sein voor de New-
yorkse effectenbeurs op
rood. De conjunctuur, de ren
te en door de onverwachte
ontwikkelingen in Polen ook
de internationale politiek.
Economisch moest de beurs
opnieuw feiten verwerken
die op een recessie wezen. Zo
is de industriële produktic in
de Verenigde Staten in de no-
vembermaand ruim 2 pro
cent gedaald. De auto-indus
trie zag zijn verkopen in de
eerste helft van december 20
tot 30 procent beneden de
ook al bijzonder slechte de
cembermaand van 1980 val
len.
Maar de grootste schok kreeg
Wall Street toch door de wen
ding in Polen, waardoor de
beurs afgelopen maandag
een koersval van niet minder
dan 15 procent liet zien. Daar
toe hielp overigens ook de
onzekerheid over het komen
de rentebeloop De banken
blijven hardnekkig op een
rente van 15,75 procent staan
en sommige die kortgeleden
op 15,5 procent waren gaan
zitten, moesten nu naar 15,75
procent terug.
regering als de FED, dat is
het bestuur van de gezamen
lijke Amerikaanse centrale
banken, de kredietteugels
strak wensen te houden nu
de geldhoeveelheid in om
loop deze maand nogal is toe
genomen. Vooral dit laatste is
bij de beurs slecht gevallen.
Omdat door het kerstseizoen
vele banksaldi door het pu
bliek worden aangesproken
om inkopen te doen, wat elk
jaar een seizoenspits in de
geldomloop brengt. Om daar
op de officiële krediet- en
rentepolitiek te baseren,
wordt door menigeen als een
vrij kwalijke zaak gezien.
Onduidelijkheid is er ook over
het komende beloop van de
Amerikaanse begrotingen.
Het Congres nam deze week
de lopende noodbegroting
aan, maar tevens ook het gi
gantische defensiebudget
van de regering, waardoor ge
vreesd wordt dat in de eerst
komende jaren begrotingste
korten zullen ontstaan van
boven de 100 miljard dollar.
Het door president Reagan
toegezegde evenwicht is hier
door in de mist verdwenen.
Om al deze redenen hebben ve
le beursbezoekers de moed
vrijwel opgegeven om dit jaar
nog een kleine slothausse te
beleven. In vele voorgaande
jaren is dat nog weieens voor
gekomen omdat enerzijds de
belastingverkopen voor de
kerstdagen worden beëin
digd, terwijl verder de talrij
ke beleggingsmaatschappij
en nog snel even hun porte
feuille willen oppoetsen voor
de stand van zaken in het ko
mend jaarverslag wordt ge
presenteerd. Maar de ver
wachtingen voor 1982 zijn he
laas niet al te rooskleurig, al
thans niet voor de eerste helft
en dan behoeft men zich als
belegger niet te haasten.
Dit standpunt nemen ook Ne
derlandse beleggers de laat
ste tijd duidelijk in. In Am
sterdam begon de beurs door
de situatie in Polen de week
in mineur en nadien is er
geen herstel van betekenis
opgetreden. De meeste aan
dacht trok nog de obligatie-
markt, die de week eveneens
flauw inzette door vooral de
aanhoudende forse koersda
ling van de Amerikaanse
obügatiemarkt.
Maar dinsdag, op de dag van de
inschrijving op de 11,5 pro
cent staatslening, herstelde
de markt zich krachtig, het
geen het succes van de lening
ten goede kwam. Er werd
voor 1,3 miljard gulden inge
schreven op een koers van
100,2 procent. Dit lag boven
de verwachting, waardoor
menige inschrijver zijn teveel
woensdag ging afstoten en de
eerste officiële beurskoers
ruim 0,25 procent beneden de
emissiekoers deed belanden.
De volgende dag trad er ech
ter weer een herstel tot de
emissiekoers in. Het
koerspeil bleef op de obliga-
tiemarkt ook in de rest van de
week gestadig oplopen.
Maar de indexcijfers voor de
aandelen moesten deze week
duidelijk terug. De interna
tionals verloren bijna 3 pun
ten, het algemene gemiddel
de 2 punten. Koninklijke Pe
troleum lag in Wall Street
nogal onder druk en verloor
f5. Ook Unilever moest een
paar gulden terug. De plaat
selijke industrie werd weer
geconfronteerd met slecht
nieuws, in hoofdzaak vanuit
de bouw De houthandel
blijkt het byzonder moeilijk
te hebben en ook de ontwik
keling bij Cindu en Key Kra-
door
C. Wagenaar
mer heeft weer een duidelij
ke ongunstige wending ge
maakt. De betrokken aande
len moesten dan ook flink in
leveren. KBB Bijenkorf
kwam, in nawerking van de
vorige week bekend gewor
den problemen, op een nieuw
laagtepunt van rond f20.
Voor de Ogem bleef er nog f2
over. KLM. ACF, Fokker en
ABN moesten zich f5 laten
ontglippen. Gelukkig was er
ook opbeurend nieuws. Nu-
tricia zal dit jaar tenminste
een dubbele winst boeken en
voor Nijverdal-Ten Cate lij
ken de grootste problemen
achter de rug. Beide aande
len konden erdoor verbete
ren. Nyverdal nog het meest,
van f29 tot circa f32. Gist-
Brocades boekt dit jaar ruim
30 procent meer winst.
