„Sommige
werkgevers
wachten
de grote klap
rustig af
Interview
gestart
Kerstdiner
voor vier|personen
kIk eIr
CDA-TWEEDE-KAMERLID STEEF WEIJERS:
'Nachtkijkers voor Irak geoorloofd'
'Bronbeek moet goed
leefklimaat houden'
VRIJDAG 18 DECEMBER 1981
VARIA
PAGINA 17
Door
Ton van Brussel
en Wim Wirtz
Sinds het voorjaar was het stil geweest,
maar met de verkiezingen veilig ach
ter de rug was daar vorige week op
eens weer die aloude proefballon. De
ontkoppeling van lonen en uitkeringen
moet bespreekbaar zijn, liet minister
Van der Stee een verslaggever van het
NOS-journaal weten.
De slagen om de arm die volgden waren
al minstens even bekend ("het is mijn
persoonlijke mening dat we er tenmin
ste over moeten kunnen praten"), maar
ondertussen was het maar weer even
gezegd.
Een krap jaar geleden ging dat net zo.
Premier Van Agt, toen nog met de libe
ralen in het Catshuis, had via de media
nog niet laten weten dat de koop
krachtdoelstelling voor de laagste in
komens niet kon worden waarge
maakt, of minister Van der Stee meld
de de Tweede Kamer dat de koppeling
van lonen en uitkeringen zijn langste
tijd had gehad.
Toen was er nog de fractieleider van het
CDA, Ruud Lubbers, die zijn bewinds
lieden tot de orde riep, maar ook hij
blijkt inmiddels bekeerd. In gesprek
met het blad van de vakcentrale MHP
toonde hij zich allerminst zeker van
het voortbestaan van het fenomeen
van de koppeling.
Waar gaat het om? Iedere Nederlander
heeft recht op een minimum-inkomen,
zo vindt een ruime meerderheid in het
parlement. Het is die gedachte die
heeft geleid tot de introductie van het
minimum-loon. Maar wordt iemand
met een minimum-loon werkloos dan
heeft hij recht op een minimum-uitke
ring. De hoogte van zo'n minimum-uit
kering wordt bepaald door de hoogte
van het minium-loon. Wordt dat loon
verhoogd, dan wordt ook de uitkering
groter. Loon en uitkering zijn aan el
kaar "gekoppeld".
Voor de laagste uitkeringen geldt dat de
ze in geld nauwelijks verschillen van
de netto-minimumlonen. Werkgevers
en de VVD-fractie in de Tweede Kamer
hebben daar altijd grote bezwaren te
gen gehad. Als dat verschil zo klein is,
is er geen prikkel meer om te gaan
werken.
Bezwaren in die kring zijn de laatste ja
ren sterk toegenomen, omdat het aan
tal uitkeringstrekkers groeit en daar
om steeds grotere bedragen op tafel
moeten komen om hun bestaansmini
mum in stand te houden.
PvdA en D'66 verzetten zich sterk tegen
het doorbreken van de koppeling en
ook het CDA als geheel is er nog niet
voor te vinden. Vandaar dat in het re-
geerakoord het "handhaven van de
koppeling" is vastgelegd. Dat neemt
echter niet weg dat individuele CDA-
leden met een zekere hardnekkigheid
proberen de kwestie toch aan de orde
te stellen. Zo kan licht de indruk ont
staan dat de vijanden van de koppe
ling zich nu ook in die kring ophouden.
Praten over de koppeling is praten over
het befaamde Nederlandse stelsel van
sociale zekerheid. Want wordt die kop
peling verlaten, dan treft dat alle uit
keringstrekkers, niemand uitgezon
derd.
Praten over sociale zekerheid, betekent
bovendien niet alleen praten over be
zuiniging, maar ook over de vraag of
man en vrouw beide recht hebben op
een eigen uitkering.
"Individualisering" wordt dat genoemd
en de Europese Gemeenschap vindt
dat Nederland op dat gebied nogal ach
terloopt. Als de EG-norm van de ene
dag op de andere in de Nederlandse so
ciale wetgeving zou worden inge
voerd, dan betekent dat in plaats van
bezuiniging een aanmerkelijke stij
ging van de kosten.
Met andere woorden: op sociale zeker
heid moet dubbel worden bezuinigd:
én om de koppeling te handhaven én
om aan de EG-norm van gelijke behan
deling van man en vrouw te voldoen.
Het kan niet anders of regering en parle
ment zullen deze regeringsperiode in
grijpende besluiten moeten nemen om
die doelstelling te halen. Vriendelijk
gezegd is dat een verantwoordelijk
heid die politieke partijen tot op de
dag van vandaag nogal hebben ontlo
pen. In de verkiezingstijd is met geen
wooord gerept over de "sociale zeker
heid nieuwe stijl" en het regeerak
koord doet er eveneens op belangrijke
punten het zwijgen toe.
Als grootste regeringspartij zal het CDA
straks een groot stempel gaan drukken
op de nieuwe vormgeving. Binnen die
partij is een belangrijke sleutel in han
den van Steef Weijers, eerste woord
voerder voor sociale zekerheid, oude
compaan van do vorige minister van
sociale zaken Albeda en nu voorzich
tigjes aan in dialoog met diens opvol
ger Joop den Uyl.
DEN HAAG - Dat de mi-
nimum-uitkeringstrek-
ker in Nederland even
veel in het handje krijgt
als de minimum-loner
is volgens Steef Weijers
niet het enige feno
meen dat speelt.
"Er is meer aan de hand dan
alleen deze netto-netto koppe
ling. Heel Nederland zit aan
elkaar gekoppeld. Nog even
en zelfs de bierprijs zit aan de
gasprijs vast. Wij hebben nu
eenmaal een uitgekiend stel
sel van actieven en niet-actie-
ven die aan elkaar zijn ge
koppeld en we hebben een
koppeling tussen actieven in
de marktsector (bedrijfsleven
red.) en actieven in de kwar-
taire sector overheid en semi-
overheid red.). Alles bij el
kaar denk ik dat er op iedere
cao-werknemer één volger zit.
En dat is nogal wat".
Het hele stelsel v^n koppelin
gen is een duidelijke verwor
venheid van de verzorgings
staat. Op zichzelf beschouwt
Weijers dat niet als een ern
stig probleem. Maar de ver
zorgingstaat wordt te duur.
De marktsector is kwijnend
en het aantal gekoppelden
neemt toe. En waar geen geld
is (van de marktsector) kun je
ook niets uitgeven (ten be
hoeve van de "volgers").
"We hebben", zegt Weijers,
"ongeveer anderhalf miljoen
trendvolgers, zeshonderd- tot
zevenhonderd wao-ers,
250.000 zieken, bijna 50.000
ww-ers, 20.000 weduwen en
anderhalf tot twee miljoen
aow-ers. Dat is veel. En als je
daar niets aan doet, wordt dat
straks onbetaalbaar. Het aan
tal gekoppelden zal dus moe
ten worden verminderd. En
de arbeid moet zowel in de
marktsector als bij de over
heid beter worden verdeeld
om meer mensen aan het
werk te kunnen helpen. Het
feit dat arbeid nu niet goed is
verdeeld, werkt namelijk nog
eens extra verzwarend op het
probleem van de koppelin
gen".
Maatregelen om zonder meer
de hoogte van de uitkeringen
aan te pakken lossen volgens
het kamerlid niets op ("Er
blijft een geestelijk probleem
achter en daar doen we niets
aan"). Er moeten, volgens
hem, andere maatregelen
worden genomen die zich
meer richten op de (vele) on
effenheden in de sociale ze
kerheid. Voor de korte ter
mijn denkt hij dan bijvoor
beeld aan een verhoging van
de premiegrens - dat is het
deel van het (top)inkomen
waarover geen premie wordt
betaald - voor de hogere uit
keringstrekkers ("De sterk
ste schouders de zwaarste
lasten"), een groter risico
voor zg. kortlopers in de so
ciale zekerheid (eerste paar
dagen ziekteverzuim zelf be
talen) en een verlaging van de
uitkeringen boven het mini-
Steef WeijerS: die koppeling is mijn laatste fort.
mum van tachtig naar zeven
tig' procent van het eerder
verdiende loon.
Huisnummers
"Op de langere termijn zullen
we ons moeten richten naar
huisnummers, gezinseenhe
den, leefeenheden. Kortom:
die eenheden waar inkomens
samenvallen. U kent toch het
verhaal van de rijke weduwe
en de arme weduwnaar. Die
weduwe die krachtens de wet
weduwen- en wezenpensioen
een inkomen heeft, als
werkende vrouw nog eens
een inkomen geniet en ver
volgens opnieuw trouwt en
dan dus een driedubbel inko
men heeft. Dat klopt natuur
lijk niet. Want als je een we
duwnaar neemt met drie kin
dertjes, die man moet van
één en hetzelfde inkomen
zien rond te komen".
"Ik denk aan een twee-trajec
tensysteem, dat zes miljard
gulden oplevert. Dat is uitge
rekend. Dan denk ik aan een
basisvoorziening voor ieder
een, die, net als nu, is gekop
peld aan de lonen. En dan
daar bovenop toeslagen
waarvan de hoogte afhanke
lijk is van de finahclele posi
tie van de gezins- of ander
soortige leefeenheid. Zo
voorkom je bijvoorbeeld dat
- Maar dat is toch strijdig met
de EG-norm die pleit voor ge
lijke behandeling van man en
"Nee, dat is niet strijdig. Want
ze houden allebei dat basisin
komen voor zichzelf. Alleen:
de hoogte van beide uitkerin
gen samen, daaraan kun je
iets doen. En dan handel je
niet in strijd met de indivi
dualisering van het inkomen
- Maar dan blijf je nog zitten
met de koopkracht van al
leenstaanden. Hoe moet dat
dan?
"We moeten die koopkracht
plaatjes eens opzij zetten.
Want we praten maar over
koopkracht, maar we hebben
er geen flauw benul van hoe
huishoudens in elkaar zitten.
Daarom moet er blikskaters
een nieuw administratief sys
teem op tafel komen, waar
mee we te weten kunnen ko
men hoe mensen met of zon
der elkaar wonen en wat ze
aan inkomen hebben. Dan
kom je waar je wezen moet.
Want we moeten terug naar
de fundamenten van de so
ciale zekerheid".
- En de netto-netto koppeling
voor de minimum-uitkerin
gen blijft in stand?.
"Jazeker. Die koppeling is mijn
laatste fort. Dat blijft over
eind. Als ik moest kiezen,
dan laat ik nog liever het
trendbeleid van de ambtena
ren vallen dan dit"
Leren
- Nou is dat allemaal niet zo
nieuw he, wat u-hier vertelt.
Je hoort dit soort dingen al
jaren. En toch gebeurt er al
die tijd nauwelijks iets.
"Ik denk dat de Nederlandse
politiek nog moet leren om
negatieve ontwikkelingslij
nen in gang te zetten. Jaren
lang heeft de politiek op een
andere noemer gezeten. Ik
roep zelf trouwens al driejaar
dat we in de sociale zeker
heid naar een andere verde
ling toe moeten. Maar dat
werd niet opgepakt. Nu
dringt het eindelijk door dat
er een ander groeimodel
moet komen. Want we strui
kelen over onszelf'
- Het staat op dat bordje dat u
hier op de muur hebt hangen:
praten is in, doen is uit. Dat
bordje zult u wel niet voor
niets hebben gekregen.
"Ja ja, dat hoor je vooral van de
tegenstanders van de koppe
lingen. En zolang er gepraat
blijft worden, zal er steeds
harder worden geroepen dat
we die koppelingen maar
overboord moeten zetten. Er
zijn mensen die dit proces
met enige wellust versnellen,
omdat ze so-wie-so van die
koppeling af willen. En daar
moeten we voor oppassen".
"Maar het is niet makkelijk. De
Partij van de Arbeid heeft
zich in een hele moeilijke po
sitie gemanoevreerd door alle
uitspraken die Van der Doef
(toen kamerlid, nu staatsse
cretaris van verkeer en water
staat red.) in de vorige perio
de heeft gedaan over de ver
worvenheden van de sociale
zekerheid waaraan niet ge
tornd mocht worden. En ik
denk dat de PvdA zeker een
half jaar nodig heeft om nu te
acclimatiseren"
- Maar Van der Doef heeft in
dertijd toch ook dat basisin
komen en de leef- en gezins
eenheid in de sociale zeker
heid te berde gebracht?
"Ja, en dat heeft-ie geweten.
Om die reden mocht hy van
de PvdA ook geen staatsse
cretaris van sociale zaken
worden".
Regeerakkoord
- Het regeerakkoord van het
huidige kabinet is ook niet be
paald duidelijk over de socia
le zekerheid. Er staat op dit
punt eigenlijk niets in.
"Ik geef toe dat het regeerak
koord op dit punt wel wat on
duidelijk is. Dat is op meer
punten zo. Maar ik zal de re
gering wel houden aan een
herziening van het stelsel van
de sociale zekerheid".
- U hebt het ook over een herver
deling iHin arbeid om meer
mensen aan werk te kunnen
helpen. U denkt dus aan deel
tijdarbeid.
"Ja. Ik vind dat we op dit punt
in Nederland ver achterlo
pen. Ik vind dat de overheid
op dit gebied belangrijke sti
mulansen kan laten uitgaan
door zelf meer deeltijdbanen
te scheppen. En natuurlijk
moet dat ook in de marktsec
tor gebeuren. Je ziet nu ook
dat de Stichting van de Ar
beid zich positief inzet voor
deeltijdarbeid".
- Maar de bedrijven zitten daar
toch niet op te wachten? Nog
los van de vraag of het alle
maal wel betaalbaar is, zul
len ze so-wte-so bezwaren van
organisatorische aard in
brengen.
"Ik geef toe dat ze er misschien
weinig aanleiding voor heb
ben. Maar dan zeg ik: als be
drijven niet willen, dan moet
het maar worden opgelegd
door een wet. Maar dat is
voor mij wel het laatste mid
del. Het moet mogelyk zijn
dat vakbeweging en werkge
vers samen om de tafel gaan
zitten en dan meerjarige af
spraken maken over een her
verdeling van arbeid. De ar
beidsorganisaties in de be
drijven willen dat ook. En te
recht In het buitenland stelt
men zich op dit punt veel fle
xibeler op. Wy zijn in Neder
land te lang te star geweest.
En als ik de dienstenbonden
dan nu weer hoor, die grote
bezwaren hebben tegen de
politieke vertaling van deel
tijdarbeid. dan denk ik: het
wordt weer een soort willi-
brord us processie".
Aanrommelen
- Het zijn weer plannen he?
Denkt u nou echt dat de werk
gevers gaan zitten wachten
totdat die plannen zijn uitge
voerd? Die zeggen: ik wil geld
zien, want ik moet kunnen in
vesteren.
"Laat ik maar eens een gemene
opmerking maken. Er is een
groep werkgevers, niet groot,
die denkt: laat ze maar aan
rommelen, dan komt vanzelf
de'groteklap en dan
moeten ze wel. Daar moeten
we mee oppassen. En daarom
moet Den Uyl ook binnen het
half jaar met concrete plan
nen voor de korte termyn en
een visie voor de langere ter
mijn op tafel komen. Maar
het moet wel duidelijk zyn:
de politiek kan het niet al
leen. Ook werkgevers en vak
beweging zullen hun steentje
moeten bijdragen".
- Anders wordt er uiteindelijk
toch nog getornd aan de net
to-netto koppeling?
"Die zwarte dag van de ontkop
peling mag niet komen, maar
hij komt wel steeds dichter
bij. Ik geef toe dat geluiden
als die van Van der Stee over
de koppelingen steeds terug
komen. En ik vind dat Van
der Stee het ook wel wat bon
kig heeft gezegd. Maar dat
die koppelingen bespreek
baar moeten zijn. daar ben ik
het mee eens. Alleen zitten
we nu in een andere situatie.
Ik moet nu werken met een
andere partij. Ik moet nu met
Den Uyl praten. Het vertrou
wen tussen ons is groeiende.
Maar het zal wel even duren".
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Voorverkoop Key Town Festival
Kaarten f 27,50 verkrijgbaar bij-,
Leidsch Dagblad Witte Singel 1 - Leiden;
V.V.V. Leiden Stationsplein 210 Leiden.
DEN HAAG (GPD) - De levering
van nachtkijkers ter waarde van
110 miljoen gulden aan Irak was
niet strijdig met het wapen-ex-
portbesluit van Nederland. Dat
zei minister Van der Stoel (bui
tenlandse zaken) gisterochtend
in de Tweede Kamer op vragen
van Harry van den Berg (PvdA).
Hoewel voor nachtkijkers een ex
portvergunning nodig is, gaat
het om tamelijk onschuldige ap
paratuur, betoogde de minister.
"Het zit aan de ondergrens van
de goederen waarvoor vergun
ning nodig is", zei hij. Daarbij
komt, dat de bewuste kijkers al
als enigszins verouderd gelden.
Om deze redenen heeft de regering
in 1976 de politieke bezwaren te
gen de leverantie minder zwaar
laten wegen dan het economisch
belang voor het bedrijf De Oude
Delft. "Hoewel de mensenrech
tensituatie in Irak ook toen te
wensen over liet", aldus Van der
Stoel. Overigens is de leverantie
gestaakt na het uitbreken van de
oorlog tussen Irak en Iran.
DEN HAAG (ANP) - Het kabinet
moet in het voorjaar van 1982
met voorstellen komen die een
goed leefklimaat van de huidige
bewoners van Bronbeek, het te
huis voor oud-militairen, verze
keren.
Dit heeft de Tweede Kamer gister
avond uitgesproken door, het
aannemen van een motie van
D'66, die was ingediend in ver
band met de beslissing van het
kabinet Bronbeek als militair te
huis te sluiten. De Kamer vindt
dat de huidige bewoners in
Bronbeek moeten blijven wonen
zolang dat uit het oogpunt van
verantwoorde verzorging moge
lijk is.
Tegen de motie stemden de frac
ties van WD, RPF en vijf leden
van de CD A-fractie. Een motie
van de WD-er Ploeg waarin veel
hardere garanties voor de huidi
ge bewoners van Bronbeek wer
den vastgelegd, haalde geen
meerderheid. Bij een hoofdelijke
stemming werd de motie verwor
pen met 39 stemmen en 96 tegen.
De CDA-fractie stemde verdeeld.
Een andere motie van Ploeg
waarin gepleit wordt voor het ge
ven van een nieuwe bestemming
aan Bronbeek, waardoor toch
nog nieuwe bewoners kunnen
worden opgenomen, haalde
evenmin een meerderheid. Voor
deze motie stemden WD, SGP,
RPF, en acht leden van de CDA-
fractie.
Alleen nieuwe
leraren betaald
op lesniveau
DEN HAAG - Nieuw aangestelde
leerkrachten in het voortgezet
onderwijs zullen voortaan be
taald worden naar het niveau
waarop ze lesgeven en niet meer
op basis van hun hoogste be
voegdheid.
Dat is een van de voorstellen die
minister Van Kemenade gisteren
heeft gestuurd naar de bijzonde
re commissie voor onderwijs
overleg. Aanvankelijk wilde h*j
ook zittende leerkrachten aan
deze regeling onderwerpen,
maar daar heeft hy nu van afge
zien.
4-persoon*
gourmetstel.
Bestaande uit
4 kockcpannetjes
'voorzien van anti-aanbaklaag
en 4 regelbare branders.
Kénmalige OQ75
Kerstaanbieding
Deze unieke aanbieding is verkrijgbaar in alle filialen.
