Vernieuwingen in
Endegeest, van
binnen en buiten
fWm
actief in
vrije tijd
„Voor iedereen
een onzekere tijd
is
het
Onrust van verplegers
weerslag op patiënten
Nieuwe gebouwen
andere organisatie
vertrek Voorgeesten
LEIDEN - Het Psychiatrisch Ziekenhuis Endegeest is
hard bezig zich te vernieuwen. Zowel uiterlijk als orga
nisatorisch groeit het ziekenhuis naar nieuwe propor
ties. Zo wordt morgen de eerste paal geslagen van wat
over twee jaar de woonkern van het ziekenhuis moet
worden. De oude sombere paviljoens maken gaande
weg plaats voor moderne verblijven voor de bewoners.
Ook organisatorisch verandert echter de opzet van En
degeest. Voornaamste is de nieuwe verdeling van be
stuurstaken over verschillende afdelingen, voortaan
sectoren genoemd. Wat betekent een en ander voor de
bewoners van Endegeest en hoe kijkt de verpleging er
tegenaan? Maken de nieuwe ontwikkelingen een einde
aan het slechte image dat Endegeest jarenlang heeft
gehad in deze regio.?
DONDERDAG 17 DECEMBER 1981
^7Wf<
1 Ls
rlr*
Zicht op een aantql i
(AU°L woonpovil joens voor
paviljoens vanaf het plein dat een dorpsachtig karakter moet krijgen.
96 patiënten
De nieuwe woonkern van het Psychiatrisch Ziekenhuis Endegeest. De zes paviljoens, elk ruimte biedend aan
twee woongroepen van twaalf personen, zijn geplaatst rond een pleintje. Voor de op deze tekening zwart
gemaakte paviljoens wordt morgen de eerste paal geslagen.
LEIDEN - Voor het Psychiatrisch
Ziekenhuis Endegeest wordt er
morgen een belangrijke mijlpaal
bereikt. Dan wordt namelijk de
eerste paal geslagen voor 160
nieuwe wooneenheden. Zesen
negentig van deze eenheden zul
len na hun voltooiing in 1983 sa
men met de al bestaande 72 nieu
we plaatsen de woonkern van
het ziekenhuis gaan vormen. Een
woonkern die zal bestaan uit pa
viljoens voor telkens tweemaal
twaalf personen, gesitueerd rond
een soort van dorpspleintje.
Het blijft morgen niet bij het slaan
van de eerste paal. Dit gebeuren
gaat gepaard met de opening van
een aantal gebouwen die al vol
tooid zijn in het kader van de ver
nieuwing van Endegeest. Het
gaat daarbij om de nieuwe po
likliniek en het opleidingscen
trum voor verpleegkundigen aan
de overkant van de Endegeester-
straatweg. Ook worden de vol
tooiing van een nieuw sociothe-
rapiegebouw, het theehuis en het
prieel voor de bewonersraad ge
vierd.
Na het slaan van de eerste paal en
de openingsactiviteiten is er een
forumdiscussie met als motto
"Psychiatrie per kubieke meter".
Aan dit forum zullen zowel een
psychiater, de architect, een ver
pleegkundige en een bewoner
deelnemen. Voor de bewoners
van Endegeest wordt verder een
feesttent opgezet met kermis en
tegen de avond wordt besloten
met vuurwerk.
tot de jaren negentig, komt
geenszins alleen. Binnen het zie
kenhuis spoelt er nog een aantal
ontwikkelingen die de organisa
tie een heel ander aanzien zullen
geven. Zo moeten de Voorgees
ten, (de huisvesting van zwakzin
nigen), worden afgebouwd; vol
gende maand bestaan ze zeven-
tig jaar en worden ze officieel ge
sloten, een gebeurtenis waarvoor
overigens een gedenkboek
wordt samengesteld "Voorheen
Voorgeest". Daarnaast moet het
aantal bedden van Endegeest
drastisch worden ingekrompen,
en vooral: het ziekenhuis groeit
gestaag naar een nieuwe 'be
heersvorm'. Een en ander gaat
gepaard met een nieuwe
functie-indeling voor de verple
ging, gemengde afdelingen van
mannen en vrouwen en straks in
de nieuwe wooneenheden klei
nere woongroepen.
Voorgeesten
De uiterlijke vernieuwing van En
degeest, die nog zal voortduren
De nieuwe beheersvorm moet de
bestuurlijke activiteiten in het
ziekenhuis verdelen over de ver
schillende afdelingen. Van afde
lingen wordt dan eigenlijk niet
meer gesproken, er komen vier
sectoren voor in de plaats. Deze
sectorisering is vooral het werk
van de Nederlandse Organisatie
Kring, die een aantal jaren gele
den Endegeest binnenkwam om
orde op zaken te stellen. Naast
een ondersteunende sector zul
len er zo de sectoren "regionale
dienstverlening", "specifieke be
handeling" en "wonen" in het le
ven worden geroepen.
Onder de regionale dienstverle
ning vat Endegeest haar polikli
niek, dagkliniek en opnameafde
ling voor korte verblijven tot
zo'n zes weken. Volgens medisch
directeur Lameijn van Ende
geest is die korte opname vooral
naar buiten gericht: "Gepro
beerd wordt het eigen milieu van
de mensen te handhaven. Be
wust is de opname-afdeling niet
naar binnen het ziekenhuis ge
richt omdat opname niet direct
betekent dat er behandeling in
een volgende afdeling volgt"
Curium
Met andere instellingen voor
geestelijke gezondheidszorg in
de regio onderhoudt Endegeest
een nauw opname- en ontslag-
overleg. Zo kan zo nauwkeurig
mogelijk worden bepaald welke
patiënt waar het best geholpen
kan worden en het streven naar
een zo kort mogelijke opname
wordt hierdoor bevorderd. Over
leg is er ook om te komen tot een
totaalpakket aan voorzieningen,
dat geboden kan worden door
Curium, een psychiatrisch cen
trum voor kinderen aan de Ende-
geesterstraatweg, Endegeest en
.ook de Jelgersmakliniek.
Bedden voor korte opnamen zijn
er dan genoeg, zo oordelen La
meijn en organisatorisch direc
teur Loose. Met enige bezorgd
heid bekijken ze dan ook de ont
wikkeling hij het ziekenhuis
Sancta Maria in Noordwijk, dat
zich straks niet meer op Noord-
Holland mag richten. "Als Sanc
ta Maria zich dan ook op de Leid-
se regio gaat richten, komt er een
overschot van bedden voor de
korte opname. Een beddenoor
log zal onoverkomelijk zijn en de
filosofie om patiënten zo kort
mogelijk op te nemen dreigt dan
in het water te vallen". Het gaat
hier om een regionaal probleem
waar Endegeest, St. Bavo
(Noord wij kerhout) en Sancta
Maria voorlopig nog niet uit zijn.
Onder de sector specifieke behan
deling vallen bij Endegeest de af
delingen waar mensen tot zo'n
twee jaar kunnen verblijven.
Sommige van die afdelingen zijn
nu nog niet in hun uiteindelijke
vorm gereed. Bedoeling is men
sen met langdurige gedrags
stoornissen een milieu te geven
waar ze weer relaties leren leg
gen. Zo komt er een afdeling ge
dragstherapie, psycho-geriatrie
(gericht op oudere mensen) en
zijn er kamerprojecten waar het
"thuiswonen" wordt nageleefd.
In een pas gereed gekomen ge
bouw, binnen Endegeest de
blauwe zóne genoemd, een so
cio—therapieafdeling. Ook in dit
gebouw, waarvan de deuren zijn
voorzien van kunstwerken van
Hans Landsaat, wonen
met elkaar.
miva, voor deze mensen is geen
oplossing te vinden in gezinsver
vangende huizen buiten Ende
geest. Die zijn eenvoudigweg
vol.
'Wonen'
Heeft Endegeest voor de eerste
twee sectoren de beschikking
over zo'n 150 plaatsen, voor "wo
nen" zijn er dan nog 160 over om
tot het door de overheid als ma
ximum gestelde aantal plaatsen
van 310 te komen. Deze sector
wonen zal zich vooral in de nieu
we woonkern van Endegeest
gaan afspelen. Probleem is dat er
in "wonen" nu nog 320 in plaats
van 160 mensen verblijven. Hier
zijn mensen bij die als zwakzin
nigen niet in Endegeest thuisho
ren. Gaan de meeste zwakzinni
gen van de Voorgeesten begin
volgend jaar naar het nieuwe Ge-
Verplegend personeel:
LEIDEN - Voor het verplegend
personeel van Endegeest zijn er
met de verordering van afdelin-
gen in sectoren onrustige tijden
aangebroken. Al de functies die
de verpleging nu vervult op de
afdelingen komen immers te ver
vallen. En welke nieuwe werk
zaamheden de verplegers daar
voor terugkrijgen, daarover is
wel inspraak, maar het blijft toch
altijd afwachten.
Onlangs ontving elk "patiëntge
bonden" personeelslid van En
degeest een enquêteformulier
Daarop kon worden ingevuld
naar welke afdeling elke verple
ger het liefst wil. Geprobeerd
wordt iedereen zoveel mogelijk
de werkzaamheden te geven die
hij of zij als eefste of tweede keus
heeft ingevuld. Daarbij speelt
ook het aantal dienstjaren van
het personeelslid mee. Voor de
verpleging is de uiteindelijke in
vulling toch nog een bron van
onrust, want je weet wat je hebt,
en niet wat je ervoor terugkrijgt.
Gea Fiege en Ad Kop. twee ver
pleegkundigen van Endegeest:
"Je kunt het vergelijken met ver
huizen. Je weet wel dat je naar
een mooi huis gaat, maar je weet
nog niet hoe het zal bevallen, of
je wel met de nieuwe buren kan
opschieten". Toch Uiken zij bei
den nogal rustig onder de ont
wikkelingen die gaande zijn.
Gea: "Ik denk dat vooral de ou
dere verplegers het er het moei
lijkst mee hebben. Zij hebben in
al die jaren een zekerheid opge
bouwd, die nu plotseling ver
dwijnt".
Dat je het iedereen naar de zin kan
maken, geloven Gea Fiege en Ad
Hop niet. "Er verandert iets. er
wordt een beroep op je gedaan.
Dat is moeilijk, maar dat geldt
voor iedereen en iedereen is er
ook voldoende op voorbereid".
Met dat laatste doelt ze op de in
formatie die al twee jaar geleden
in Endegeest begon, naar het
personeel is doorgespeeld. "In
spraak hebben we genoeg", vind
ook Hop. "Via de stuurgroep en
sectorraden, waarin iedereen is
vertegenwoordigd, valt er heel
wat in de melk te brokkelen."
Gea Fiege en Ad Kop erkennen dat
de onrust die thans onder de ver
pleging heerst soms kenmer
kend is voor de sfeer op de afde
lingen. "Het is voor iedereen een
onzekere tijd, sommigen zeggen
dat het hen een zorg zal zijn, an
deren denken juist veel over de
ontwikkelingen na. En dat dat
zijn weerslag op de patiënten
heeft, zoals de bêwonersraad
zegt. is waar".
Anderzijds heeft de verpleging ook
de taak de patiënten voor te be
reiden op de veranderingen.
Voor de patiënten komen die
veranderingen in hoofdzaak neer
op verhuizen naar nieuwe pavil
joens. "Je moet de patiënten in
alle rust voorlichten. Sommigen
kunnen zelfs nog geen uur voor
uit kijken. En daar komt nog bij
dat we vragen als "bij wie kom ik
in de groep" en "welke verple
gers komen in welk paviljoen"
nog niet eens kunnen beant
woorden omdat het nog niet be
kend is".
Dat het sectoriseren van Ende
geest gelijk staat aan het ophef
fen van de hiërarchie binnen En-
degecst, bestrijden zij. "Het is al
een tijd niet één man meer die de
dienst binnen Endegeest uit
maakt. Bovendien blijft er toch
altijd behoefte staan aan lei
ding". De twee verpleegkundi
gen vinden dat er de laatste tijd
al veel veranderd is. Sinds er sec
torkernen zijn, wordt er al veel
gerichter gewerkt. "Vroeger liep
alles maar zo'n beetje door el
kaar. Je had specifieke proble-
afdelingen. nu spreken we van
ónze problemen. Samen met het
uitgebreidere overleg is dat al
een hele verbetering".
"Endegeest
moet
landgoed
behouden"
LEIDEN - Endegeest moet
proberen het landgoed
waarop het psychiatrisch
ziekenhuis staat, in zijn ge
heel te behouden. De be
stuurscommissie van Ende
geest kwam gisteravond tot
dit advies. Aanleiding was
het structuurplan waarin de
vernieuwing van het zieken
huis in fasen is aangegeven.
Tegelijk met de vernieuwing
van het ziekenhuis, moet het
aantal bedden namelijk
flink worden teruggebracht.
Volgens de normen zou voor
een ziekenhuis van de groot
te die Endegeest dan krijgt,
het huidige landgoed veel te
groot zijn. Voor het teveel
aan terrein dat Endegeest
dan heeft dreigen dus geen
onderhoudskosten meer be
schikbaar te zijn.
Wanneer de financier van En
degeest geen oren heeft naar
de argumenten van om het
terrein toch in zijn geheel te
behouden, wat er dik in zit,
dan zal er een andere oplos
sing moeten worden gevon
den. Endegeest denkt daar
bij aan de sociale werkvoor
ziening, die op een deel van
het landgoed een project zou
kunnen opzetten. Mocht ook
dit niet haalbaar zijn, dan
zal de gemeente Oegstgeest
worden benaderd om deel
van het terrein te beheren.
Ook een aantal bejaarde
van de 320 zouden beter thuis
zijn in bijvoorbeeld pensionte
huizen in de regio. Onlangs werd
er een werkgroep opgericht die
tot taak kreeg voor dergelijke
tussenvoorzieningen te zorgen.
Extra voorzieningen zouden dat
moeten worden. Want met de
honderd mensen die Endegeest
"overhoudt", zou de wettelijke
norm al driemaal overschreden
worden. Mochten de pogingen
van de werkgroep geen vruchten
afwerpen, dan vindt de directie
dat er op het Epdegeestterrein
maar iets gerealiseerd moet wor
den in bijvoorbeeld de vorm van
Van Dameenheden. Op straat zal
(één en tweepersoons-huishou
dens) niemand hoeven te staan
straks, want speciaal als tussen
voorzieningen blijven sommige
oude gebouwen, zoals de Voor
geesten, nog even staan.
De inkrimping van Endegeest be
tekent ook niet dat er personeel
op straat komt te staan. Waar pa
tiënten weggaan, gaat het perso
neel mee. Toch gaan alle veran
deringen binnen Endegeest per
soneel en bewoners natuurlijk
niet in de koude kleren zitten. Er
wordt naar gestreefd de bewo
ners, op doortocht naar de uitein
delijke nieuwbouw, zo weinig
mogelijk naar steeds weer ande
re gebouwen te laten verhuizen.
In april echter wordt een belang
rijke stap genomen: van patiën
ten die straks in de nieuwe klei
nere wooneenheden gaan wo-
Bewonersraad:
nen, worden dan alvast groepjes
van twaalf gevormd.
Zenuwachtig
Ook de functie-indeling van de he
le verpleging wordt dan ver
nieuwd. Alle functies vervallen
en alle verpleegkundigen krijgen
opnieuw een functie toegewe
zen. Een zenuwachtige tqd voor
vooral de verpleging, die nu niet
precies weet waaraan in april toe
te zijn. En dat heeft ook weer zijn
weerslag op de patiënten. Direc
teur Loose: "Natuurlijk, je kunt
op papier alles prima verande
ren, maar er is ook een mentali
teitsverandering nodig. En het
zal best nog een tijd .duren voor
dat alle problemen overwonnen
zijn. In ieder geval is de zaak nu
opengebroken, en dat is heel
goed. Je kunt het vergelijken
met een mammoettanker, als die
nu het signaal geeft om van
koers te veranderen, dan is die
koers pas over tientallen kilome
ters bereikt".
Al wordt toegegeven dat de ideaal-
- situatie nog niet is bereikt, toch
wordt gehoopt dat Endegeest
langzamerhand het image krijgt
dat het in de ogen van de directie
verdient. Lameijn: "De uiterlijke
vernieuwing alleen al kan daar
toe bijdragen. De sfeer wordt be
paald al anders dan in de oude
sombere paviljoens" Kritiek die
vroeger in ruime mate op Ende
geest werd geleverd is volgens
de directie steeds minder ge
rechtvaardigd. Loose: "Kritiek
die nog komt is alleen gebaseerd
op oude gegevens. Nieuwe feiten
komen er niet bij, en dat is toch
een teken dat we op de goede
weg zijn".
CONNY SMITS
LVC
Het concert van Fay Lovsky
gaat niet door omdat ze haar
stem kwijt is. In plaats daar
van treedt vrijdag 17 decem
ber de Amsterdamse groep
Intensive Care op. Intensive
Care is een tweemansforma
tie bestaande uit Peter Ipe-
raar en Michiel Jansen. Ze
spelen moderne muziek a la
The Stones met een behoorlij
ke vleug new wave. Verder is
deze avond in het Theehuis de
Leidse groep Me and my Un
cle te horen. Zij brengt eén ge
varieerd programma van
countryblues en folkmuziek.
De zaal van het Leids Vrije
tijdscentrum, Breestraat 66,
gaat om 21.00 uur open.
Duiven
In de kantine van de B.V. Ver
enigde Touwfabrieken aan
de Zijldijk in Leiderdorp
worden 350 duiven tentoon
gesteld van de postduivenver
eniging de Rijnklievers. De
openingstijden zijn 19 decem
ber vanaf 19.00 uur en 20 de
cember vanaf 10.00 uur.
Bingo
Buurtcomité Tuinstad/Staal-
wijk houdt een bingo-avond
op zaterdag 19 december in
het wijkgebouw Staalwijk,
Herenstraat 45. Om 20.00 uur
gaan de pallen rollen.
Meisjes
VJV-Troef begint 14 januari
een nieuwe cursus over
"praat en doe dingen". De
cursus is bedoeld voor meisjes
van 17 tot 23 jaar. Er zal met
elkaar kunnen worden ge
sproken over uiterlijk; thuis
of op kamers wonen, reclame
of kleding. Daarnaast zijn er
doe-dingen zoals: 't maken
van sieraden, posters, foto's.
Meer informatie bel naar Troef:
071-130494.
Kerstviering
Zondag 20 december om elf uur
's morgens wordt er in de He
rensingel kerk weer de jaar
lijkse kerstviering gehouden
onder het motto "Wij komen
tesamen". Medewerking ver
lenen de koren: "Noorder
licht", "De Kooi", koor en
band van "De Sleutels". Solis
te: mevrouw R. Silvester. Or
ganist: Huub de Vriend, te
vens is er gelegenheid de
prachtige kerststal te bezich
tigen naar ontwerp van A
v.d. Meijden.
Kerstviering (2)
De kerstfeest-viering van her
vormd jeugdwerk "De Molen
wijk" wordt gehouden op
zondag in de Mare-kerk. Aan
vang 14.00 uur.
Kerstviering (3)
Werkgemeenschap "De Ratel"
heeft zondag een kerstviering
in de grote zaal van het Leids
Volkshuis. Aanvang 15.00
uur. Aan het programma
werken mee: Zangkoor Leidse
Volkshuis; kerstspel "Kerst op
het Wad", een verhaal door
A.C. Kuiper; en blokfluit van
jonge Ratelmedewerkers.
LEIDEN - De bewonersraad van
Endegeest kan veel nieuwe ont
wikkelingen binnen het zieken
huis toejuichen. Was de toestand
op Endegeest enige jaren terug
inderdaad minder rooskleurig,
de leden van de bewonersraad
zetten zich nu het liefste af tegen
negatieve berichten die nu nog
over Endegeest naar buiten ko
men. Het Endegeest van tegen
woordig verdient geen slecht
imago meer, zo oordeelt de be
wonersraad.
De bewonersraad van Endegeest,
spreekbuis voor alle patiënten,
bestaat nu drie jaar. Tijdens een
forumdiscussie bleek destijds
dat er een tekort bestond aan be
langenbehartiging van patiën
ten. Er werden direct negen le
den gekozen. Gisteravond, tij
dens de commissie Endegeest,
werd het reglement van de bewo
nersraad, goedgekeurd. Volgens
de leden betekent dit eindelijk
hun officiële erkenning door het
bestuur en de directie. Een mijl
paal die in februari zal worden
gevolgd door nieuwe verkiezin
gen.
Van de zeven leden die de bewo
nersraad op het moment telt, is
er eigenlijk maar een patiënt. De
andere zes zijn voormalige bewo
ners van Endegeest. Volgens
henzelf is dit een goede zaak. Pa
tiënten kunnen nog teveel in de
war zijn, ze zijn niet zo mondig.
Bovendien, wanneer dat nodig
is, lever je niet zo snel kritiek op
een organisatie waar jezelf zo af
hankelijk van bent.
Wel wil de raad meer contact krij
gen met de bewoners dan nu het
geval is. Het betrekken van het
tuinprieeltje. dat speciaal voor
de bewonersraad werd opge
knapt, kan daar een bijdrage tot
leveren. Het kasteel Endegeest,
waar nu vergaderd wordt, zou
een te hoge drempel hebben
voor patiënten die voorheen al
leen voor heel belangrijke din
gen op het kasteel terecht kwa
men. In het prieeltje wil de raad
gaan ijveren voor zaken die de
patiënten aangaan, zoals bijvoor
beeld op het moment een onaf
hankelijke ombudsman voor En
degeest. Bovendien wil de bewo
nersraad meer naar de mensen
toegaan. Van de directie kregen
ze de sleutels, die de leden toe
gang verschaft op elke afdeling
van Endegeest.
Al zjjn de leden van de bewoners
raad enthousiast over de ver
nieuwingen op Endegeest, zij
voelen zich er ook zeker bij bé
trokken. helemaal zonder zorgen
over het verloop van de ontwik
keling zijn ze niet. Op de agenda
voor hun vergaderingen staat
een punt bovenaan: de verple
ging is zenuwachtig over haar
baantjes en dat heeft zijn weer
slag op de patiënten. De verple
ging zou meer op de kantoortjes
zitten te praten over de nieuwe
functieverdeling, dan dat de pa-
tiénten aan bod komen. Als be
langenbehartiger van de patiën
ten wil de bewonersraad vooral
aan deze zaak iets doen.
Op zich vindt de bewonersraad de
nieuwe functie-indeling wél
goed. Eigenlijk betekent het de
afbraak van een hiërarchie die de
personeelsopbouw van Ende
geest jarenlang heeft geken
merkt. Met het opheffen van de
afdelingen en het invoeren van
sectoren worden de huidige
machtsverhoudingen te niet ge
daan. Of er daarvoor geen
we "machthebbers" in de plaats
komen, is volgens de bewoners
raad een kwestie van afwachten
De leden hebben echter vertrou
wen in het vermogen van de hui
dige directie de capaciteiten van
het personeel in te schatten
"Want het kan toch niet de be
doeling zijn dat de afdelingko
ninkjes worden vervangen door
sectorkeizertjes".
