Westen bezorgd
over situatie
Bonn wil betere
relatie met DDR
Voedselkonvooi toch vol
goede moed vertrokken
Angst VS voor Libië overdreven"
Inmenging Polen uit den boze
Nederland:
alom
geschokte
reacties
Schmidt en Honecker breken ijs
Leger Israël breekt
staking Gaza-strook
MAANDAG 14 DECEMBER 1981
DEN HAAG (GPD) De reacties uit de verschillende westerse hoofdsteden op het uit
roepen van de noodtoestand in Polen waren in grote lijnen eensluidend. Naast uitingen
van grote bezorgdheid verklaarden de meeste regeringswoordvoerders dat inmenging
in de interne zaken van Polen uit den boze is.
T)e NAVO-landen, die een „te ster
ke reactie" willen vermijden, ko
men vandaag in Brussel bijeen
voor een bijzondere zitting van
de permanente vertegenwoordi
gers in de NAVO-raad. De Ame
rikaanse minister Haig (buiten
landse zaken) besloot zijn reis
naar Turkije en Israël voorlopig
op te schorten en vandaag naar
Washington terug te keren. In
Moskou werden de berichten
over Polen met instemming
maar zonder verder commentaar
verspreid door de media.
Het Internationale Verbond van
Vrye Vakverenigingen in Brus
sel heeft de maatregelen van de
Poolse regering scherp veroor
deeld. Het IVW eist onmiddel
lijke vrijlating van gearresteerde
functionarissen van de Poolse
vrije vakbond 'Solidariteit'.Ook
de internationale arbeidersorga
nisatie ILO in Genève sprak haar
bezorgdheid uit. Polen is onder
tekenaar van de ILO-conventie
die de vakbonds vrij heden waar
borgt, aldus een verklaring van
de ILO gisteren.
Washington
De Verenigde Staten zijn ernstig
verontrust door de stappen van
de Poolse regering. De Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken, Alexander Haig, ver
klaarde in Brussel dat de crisis in
Polen alleen door onderhande
lingen en een compromis tussen
de betrokken partijen, zonder in-
meninging van buitenaf opgelost
kan worden. In Londen verklaar
de de Amerikaanse minister van
defensie, Caspar Weinberger, dat
de toestand in Polen potentieel
gevaarlijk was en een einde zou
kunnen betekenen voor „het be
gin van vrijheid" in de commu
nistische staat Maar, zei hij, er
waren nog geen aanwijzingen
van militaire betrokkenheid van
de Sowjet-Unie.
De Westberlijnse bondskanselier
Helmut Schmidt en de Oostduit-
se partijleider Erich Honecker
delen de hoop dat de strijdende
krachten in Polen tot overeen
stemming kunnen komen. Dit
vertelde Schmidt tijdens een
persconferentie na zijn gesprek
ken met de leiders van de DDR.
Schmidt zei: "We hopen beiden
dat de Polen erin zullen slagen
overeenstemming tot stand te
brengen tussen de krachten van
het Poolse volk die met elkaar in
conflict liggen. We houden ons
strikt aan de principes van niet-
inmenging".
In Rome heeft paus Johannes Pau-
lus 2 gisteren zijn landgenoten in
het Pools oproepen te bidden
voor vrede in Polen. „Er is in de
geschiedenis van Polen al te veel
bloed vergoten. Laten wij bidden
dat er niet nog meer vergoten
wordt". De paus richtte zich gis
termiddag in Rome tot zijn land
genoten op het Sint Pieterplein,
in een kort geïmproviseerd toe
spraakje in het Pools, naar aan
leiding van „de zorgwekkende
gebeurtenissen van de afgelopen
De Oostenrijkse bondskanselier
Bruno Kreisky verklaarde dat
zijn land asiel zal verlenen aan al
le politieke vluchtelingen die
over de Pools-Oostenrijkse grens
zullen komen, ongeacht het aan
tal dat zich zou melden. Kort ge
leden had Oostenrijk de grens
gesloten voor Poolse vluchtelin
gen.
Moskou
De Sowjet-Unie meldde nauwe
lijks een uur na de uitzending
van de toepsraak van partijleider
en premier Jaruzelski de afkon
diging van de noodtoestand in
Polen, zonder commentaar. In
Sowjet-kringen verluidde echter
dat het de 'hoogste tijd'
een dergelijk besluit.
In politieke kringen in Italië heer
ste bezorgdheid. De communisti
sche partij veroordeelde de
maatregelen van de Poolse lei
ders scherp. Voor de Poolse am
bassade in Rome demonstreer
den duizenden jongeren voor
vrijheid in Polen. Voor de
Zweedse landsverdediging werd
verhoogde waakzaamheid afge
kondigd.
De Britse regering nam contact
met haar bondgenoten op.
In Parijs heeft de Confederatie van
arbeiders CFDT deze vandaag
uitgeroepen tot een grote dag
van solidariteit met Polen. Een
paar honderd mensen marcheer
den zondag naar de Poolse am
bassade in Parijs uit protest te
gen de maatregelen in Polen.
In Madrid sprak de communisti
sche vakbond 'Commissiones
Obreras' (Arbeiderscommisies)
zich uit tegen de maatregelen in
Polen. De Portugese regering
heeft de Sowjet-Unie gewaar
schuwd niet militair in Polen
tussenbeide te komen. Een der
gelijke stap is, onder welk voor
wendsel ook, ontoelaatbaar, al
dus minister van buitenlandse
zaken Golzalves Pereira.
In Praag maakte de directeur van
de Tsjechoslowaakse televisie
persoonlijk in een nieuwsuitzen
ding bekend dat in Polen maat
regelen waren genomen. In een
commentaar van Radio Praag
werd gesteld dat de maatregelen
van de Poolse regering „de enige
manier zyn om het gevaar voor
Polen af te wenden. Het nieuws
uit Polen werd toegejuicht als
„zeer geruststellend".
In Hongarije wijdde Radio Boeda
pest veel aandacht aan Polen,
zonder echter commentaar te ge
ven. Ook in de andere Oostblok
landen werd het nieuws zonder
commentaar doorgegeven.
UTRECHT (ANP) - Uitge
zwaaid en toegejuicht
door duizenden belang
stellenden is om half twee
gistermiddag de voedsel-
karavaan naar Polen toch
nog vertrokken.
De politie heeft aanvankelijk nog
geprobeerd het publiek op een
afstand te houden, maar de men
sen bleven toestromen. Op een
half uur vertraging van het ver
trek na heeft de enorme belang
stelling geen problemen opgele
verd.
Als alles volgens plan verloopt
komt de kilometerslange stoet
van 130 vrachtwagens vanavond
om acht uur bij de Poolse grens
aan. Of hij het land binnen mag
was op moment van vertrek nog
de vraag. Wim Woudenberg, de
leider van het konvooi, was daar
optimistisch over. Een woord
voerder van de Poolse ambassa
de had hem telefonisch meege
deeld dat de poorten voor de Ne
derlandse hulpgoederen wyd
openstaan. 'En als we niet wor
den toegelaten, dan wachten we',
aldus Woudenberg, 'als vracht
wagenchauffeurs zijn we eraan
gewend uren of dagen aan een
grens te moeten wachten'. Over
het weer maakte hij zich geen
zorgen, 'mooi kerst weer', was
zijn lakonieke reactie.
De mededeling dat in Polen de
noodtoestand is afgekondigd
heeft gistermorgen maar even
voor paniek gezorgd by de orga
nisatoren. De vrachtwagen
chauffeurs waren het er al snel
over een eens: unaniem besloten
zij gewoon volgens plan op weg
te gaan. 'We zijn geen politieke
organisatie en we hebben niets te
maken met welke vakbond dan
ook. Wy hebben dit transport
georganiseerd om
Polen te helpen. Daaraan hebben
ze nu meer dan ooit behoefte. We
gaan gewoon door", aldus Wou
denberg vlak voor het vertrek.
De vrachtwagens zijn
lyk gevuld met kerstpakketten:
eten en drinken, maar ook zeep
en shampoo, want ook daaraan is
in Polen een schrijnend gebrek.
Verder zijn er medicijnen en kle
ren: in totaal voor 18 miljoen gul
den aan hulpgoederen, het resul
taat van alle landelijke en plaat
selijke acties in Nederand de af-,
gelopen maanden. De Neder
landse chauffeurs zullen de spul
len zelf over 92 plaatsen in Polen
verdelen. Daarna zorgen de ker
ken ervoor dat ze daar komen
waar ze het meest nodig zyn.
Daarover zijn afspraken gemaakt
met het Poolse episcopaat Dat is
een voordeel bij de huidige situa
tie in Polen: als de vrachtwagens
de grens over zijn kan er weinig
meer fout gaan, aldus één van de
organisatoren.
DEN HAAG (GPD) In ons
land is verontwaardigd en ge
schokt gereageerd op de
stappen van de Poolse rege
ring. In Amsterdam demon
streerden honderden mensen
gisteravond. Minister van
buitenlandse zaken Max van
der Stoel zei gistermiddag,
zeer bezorgd te zyn over de
toestand in Polen. De minis
ter zei vooral de arrestatie
van vakbondsleiders en het
stopzetten van alle vak
bondsactiviteiten in Polen
zeer ernstig te achten.
De vakcentrales FNV en CNV
hebben de Poolse regering
dringend verzocht de gear
resteerde leiders van Solida
riteit vrij te laten. FN V-leider
Wim Kok. die zaterdagavond
terugkeerde uit Gdansk,
waar hij gesproken had met
het hoofdbestuur van Solida
riteit, zei gisteren dat hij van
een naderend ingnjpen door
de Poolse regering niets be
speurd had. Wel. zei Kok. was
de toestand uiterst gespan-
Ook de CPN wyst de machts
greep van het leger in Polen
in scherpe bewoordingen af.
"Deze ingreep onderstreept
het bankroet van de Poolse
communistische party, die
de vernieuwingsdrang, zoals
die door de bevolking en de
vakbeweging in Polen tot ui
ting is gebracht, heeft ge
blokkeerd. Daarmee heeft
deze partij zichzelf onmach
tig gemaakt". De Nederland
se communisten menen dat
hier ook het bewijs is gele
verd van het falen van het
één-partystelsel "Socialisme
moet gebaseerd zyn op brede
coalities, machtsverdeling en
verdieping van de democra
tie". aldus de CPN.
Ook andere politieke partyen
en organisaties hebben hun
afkeuring laten blijken over
het afkondigen van de staat
van beleg in Polen.
(Van
correspondent Hans Amesz)
BIESENTHAL - De Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt en de Oostduitse
staats- en partijchef Erich Honecker zijn ervan overtuigd dat hun langdurige gesprek
ken de betrekkingen tussen beide Duitse staten zullen verbeteren en dat dit ook zijn
weerslag zal hebben op de verhouding tussen Oost en West.
Volgens Schmidt zal dat al in de loop van 1982 blijken. Erich Honecker heeft een uitnodi
ging van de kanselier aangenomen om volgend jaar de bondsrepubliek Duitsland te
bezoeken.
De kanselier zei op een persconfe
rentie dat hij door de intensieve
contacten met Honecker en de
Oostduitse delegatie nu veel din
gen beter begrijpt dan voorheen.
Hij had de indruk dat dit ook
gold voor de Oostduitse partij
chef.
Het bezoek van Schmidt aan de
DDR heeft geen echte concrete
resultaten opgeleverd. De bonds
kanselier zei dat hij, als dit al het
geval was geweest, hij dat waar
schijnlijk ook niet meegedeeld
zou hebben, omdat hij in elk ge
val de indruk uit de wereld wil
helpen dat Duitsers uit Oost en
West alleen maar met elkaar pra
ten als er iets uitkomt. Schmidt
wees erop dat dit ook niet geldt
voor zijn gesprekken met andere
regeringsleiders. Hij zei het gro
tesk te vinden dat hij wel met ve-
Arafat wil
bemiddeling
Griekenland
ATHENE (DPA) - De leider van de
Palestijnse bevrijdingsorganisa
tie PLO, Arafat, heeft zaterdag
voor de Griekse televisie ver
klaard dat Athene een bemidde
lingsrol tussen de Arabische lan
den in het Midden-Oosten en Eu
ropa moet gaan spelen. Hij wordt
vandaag voor een bezoek van
drie dagen in Athene verwacht.
Arafat gelooft dat premier Papand-
reoe een belangrijke rol kan spe
len voor de "gerechtvaardigde
Palestijnse zaak" zowel binnen
de Europese Gemeenschap als
binnen de socialistische bewe
ging.
Ie andere staats- en regering
schefs veelvuldig contacten on
derhoudt, maar juist niet met de
staats- en partijleider van de an
dere Duitse staat, de DDR.
De (eerste Duits-Duitse topontmoe
ting sinds de gesprekken tussen
de toenmalige bondskanselier
Willy Brandt en de DDR-minis-
terpresident Willy Stoph in 1970,
is volgens beide kanten een suc
ces geworden. De verwachtingen
waren niet hoog gespannen bei
de bewindslieden hebben er
voortdurend de nadruk opgelegd
dat de ogen niet moeten worden
gesloten voor de realiteit, en dat
vooral op verstand en niet op
emoties moet worden afgegaan-
In zijn tafelrede van zaterdag in het
gastenverblijf van de DDR-
staatsraad aan de Dollnsee zei
Schmidt: „Wij weten dat we ons
niet moeten en kunnen over
schatten. Maar als het ons lukt
een beetje meer natuurlijkheid,
een beetje meer verstandige en
tenslotte goede nabuurschap te
bereiken, en als het lukt dit in
politiek handelen om te zetten,
dan zullen de Werbellinsee en de
Dollnsee bij de burgers in beide
Duitse staten misschien in bij
zondere herinnering blijve-
Natuurlijk blijken er vooralsnog
onoverbrugbare verschillen van
mening tussen de bondsrepu
bliek Duitsland en de Duitse De
mocratische Republiek te be
staan. Dat komt omdat beide lan
den andere maatschappelijke
systemen hebben en tot andere
bondgenootschappen behoren.
Honecker heeft de Verenigde
Staten nog eens verantwoorde
lijk gesteld voor de „buitenge
woon gevaarlijke situatie in de
wereld" en een beroep op
Schmidt gedaan al zyn invloed
aan te wenden teneinde Was
hington ervan te overtuigen dat
het NAVU-modernlseringsbe-
sluit niet mag worden uitge
voerd. Honecker zei ook dat
Schmidt zijn politieke noodlot
niet aan het NAVO-besluit moet
verbinden. Schmidt op zijn beurt
heeft de grote bezorgdheid van
het Westen over de Russische
SS-20 raketten uitgedrukt.
Een ander levensgroot geschilpunt
is de kwestie van de erkenning
van het staatsburgerschap van
de DDR door de Bondsrepu
bliek. Bonn wil en kan dat niet
omdat de Westduitse grondwet
zoiets niet toestaat. Voor Bonn
zijn DDR-burgers in feite gewo
ne Duitse burgers en is de DDR
ook geen buitenland. Daarom
behoorde de Westduitse minister
van buitenlandse zaken Gen-
scher ook niet tot het gevolg van
kanselier Schmidt. De DDR
vindt deze opvatting in stryd met
het volkerenrecht en meent dat
daardoor zeer veel schade wordt
berokkend aan de verhouding
tussen beide Duitse staten.
ABOSTAN/BEIROET (AFP/AP) Samen met hun schapen
vluchten de inwoners van de Iranese stad Bostan over de Bostan-
rivier naar veiliger oorden. De stad, op vijf kilometer van de grens
met Irak, werd eind vorige week door de Iranese strijdkrachten
heroverd. De strijd tussen Iran en Irak verhevigde zich dit week
einde. Volgens het Iraakse perbureau INA zijn zaterdagavond in
het gebied Guilan Garb in de noordelijke sector van het front fits-
sen beide landen twee Phantom-straaljagers neergehaald tijdens
een luchtgevecht. De toestellen zouden brandend zijn neergestort
op Iraans grondgebied. Sinds vrijdagavond zijn in de gevechten
meer dan duizend Iraanse militairen gesneuveld, zo deelde de oor
logscorrespondent van het Iraakse persbureau mee. Over verliezen
aan Iraakse zijde werd niet gerept.
JERUZALEM (ANP) Het Israëli
sche leger heeft zaterdag de alge
mene staking die sinds tien da
gen van Gaza een dode stad
maakte en het omliggende ge
bied verlamde.
De staking waaraan een half mil
joen Palestijnse bewoners van
het gebied deelnamen liet zien,
zo onderstreepten westelijke
waarnemers in Jeruzalem, dat de
Palestijnen niet elke beslissing
van de Israëlische bezettings
macht die verder naar annexatie
gaat, accepteren. Sinds de ineen
storting van het verzet in de eer
ste jaren van de nu meer dan tien
jaar durende bezetting deed zich
in Gaza niet meer een dergelijk
massal protest voor.
Het protest was vooral gericht te
gen de Israëlische minister van
defensie, generaal Ariel Sharon,
en tegen de methodes die hy in
Gaza gebruikte. Tijdens inciden
ten werd vorige week maandag
een Palestijnse jongere gedood.
Een Israëlisch soldaat en zes de
monstranten werden gewond.
De Israëlische autoriteiten maak
ten volgens ooggetuigen gebruik
van zware methodes om het le
ven in Gaza zijn normale loop te
doen hernemen. Voor onbepaal
de tijd werden ongeveer 200 win
kels van stakende kooplieden ge
sloten. Een duizendtal identi
teitskaarten van handelaren
werd geconftsceerd. Deze me
thodes leverden donderdag en
vrijdag enig succes op. Enkele
winkels gingen weer open, maar
omdat vrijdag de rustdag is voor
de Islamieten, viel geen duidelyk
beeld van de situatie te krijgen.
Zaterdag waren Israëlische mili
tairen alom tegenwoordig. Op
straat werden mensen aangehou
den voor ondervraging en koop
lieden werden gedwongen hun
ijzeren rolluiken op te halen.
Sommige handelaren schreven het
eind van de staking ook toe aan
de wijfelden houding van dege
nen die de organisatie in handen
hadden, ambtenaren van de ge
meente en de organisaties van
vrye beroepen. Deze gaven niet
duidelyk te kennen of de staking
nog twee dagen langer zou moe
ten duren. De organisaties van
artsen en apothekers waren de
eerste die in staking gingen te
gen de invoering van een Israëli
sche BTW Hun staking kreeg
snel een politiek karakter toen
ambtenaren volgden, begin de
cember. Het leger moest worden
ingezet om de voornaamste be
stuurstaken over te nemen.
Tot zaterdagmiddag toe weigerden
artsen spoedgevallen te behan
delen. Volgens de burgemeester
van Gaza. Rasjad el-Sjawa, wil
len zy hun staking met advoca
ten en ingenieurs die protesteren
tegen nieuwe belastingen die
stryd worden geacht met de con
ventie van Genève. voorzetten
tot aan hun voornaamste eisen is
voldaan. El-Sjawa verklaarde af
te willen treden een van de ko
mende dagen als het optr.i. Q tl
gen stakers niet achterwege
wordt gelaten.
TRIPOLI (Reuter) - Libië is met een groot
scheepse campagne begonnen tegen de
Amerikaanse aantijgingen dat de Amerika
nen die in Libië wonen en werken gevaar
lopen. De Libische autoriteiten hielden za
terdag een receptie waarop werknemers van
Amerikaanse oliemaatschappijen die in het
land actief zijn, zich nogal laatdunkend over
de stappen van hun regering uitspraken.
President Reagan riep afgelopen donderdag
zijn landgenoten in Libië op dat land te ver
laten. Verder werd besloten geen uitreispa
pieren voor Libië meer te verstrekken. Ach
tergrond van de stappen zijn vermeende
plannen van de Libische leider Gaddafi om
de Amerikaanse leiding door middel van
"moordcommando's o
hington zei daarvoor i
schikken.
Volgens sommige van de Amerikaanse werk
nemers heeft hun president de vermeende
Libische dreiging tegen de VS te hoog opge
nomen. Zij zeiden niet voor hun leven te vre
zen. Ondanks het uitreisverbod waren enke
len zaterdag nog naar Libië gevlogen. De Li
bische minister van zware industrie. Omar
Mustafa, zei tegenover het Britse persbureau
Reuter, dat Amerikaanse zakenlieden meer
uit angst voor represailles by hun terugkeer
in de VS, gevolg zullen geven aan de oproep
van Reagan.
Overigens hebben de Amerikaanse oliemaat-
schappyen gezegd hun Amenkaans perso
neel uit Libië terug te zullen trekken. Maar
zij zullen hun activiteit in het land naar aller
waarschijnlijkheid gewoon voortzetten Vol
gens minister Mustafa zullen andere buiten
landers de Amerikanen vervangen. OÜe-
maatschappyen uit andere landen, zoals
Frankrijk en Groot-Brittanniè, lieten weten
geen aanleiding te zien hun personeel uit Li-
biè terug te roepen. De Britse groep in Libië
telt circa 6000 mensen
De autoriteiten in Londen lieten weten me
mand naar huis te willen roepen. Frankryk
deelde verleden week zelfs mee zyn banden
met Libië te willen herstellen, omdat Libië
zyns inziens geen terrorisme meer bednjft.
Bomexplosie
in Londen:
twee doden
in een auto die stand gepar
keerd op het Connaught
Square in Londen heeft giste
ren twee mannen gedood en
een derde ernstig verwond.
Alle dne slachtoffers waren
vermoedelyk afkomstig uit
het Midden-Oosten, mogelyk
Iran. aldus de politie Een
woordvoerder van Scotland
Yard verklaarde nog niets te
weten omtrent achtergron
den en daders van de aanslag.
De explosie deed zich voorom
15 20 uur Ned tyd voor een
privéwoning op Connaught
Square, een wyk in het Lon-
dende West End naby Marble
Arch
Een geparkeerde sedan met
twee deuren zou wegrijden
toen in het achterste deel van
de auto een bom van tussen
de 90 en 120 gram ontplofte,
aldus de politie De twee
mannen op de achterbank
waren op slag dood. terwyl
dechauffeur e
rnstig werd verwond en naar
het St Mary's ziekenhuis in
Paddington werd
gebracht
