Grieks standpunt
blokkeert NAVO-
slotverklaring
Kernwapens schrikken niet meer af'
Geld tekort legt
bouw Kalkar stil
UIT DE CONSUMENTENGIDS
NOVEMBER 1901:
Mogelijk overleg
kerk-regering en
vakbond in Polen
Vierde kaping geëindigd
Brits jaarboek:
Van Mierlo: ernstige situatie
Schoondochter
Sacharov mag
land verlaten
Inzittenden ongedeerd
HAAL HET BIJ BE GBEBKBBPSTE!
DONDERDAG 10 DECEMBER 1981
LONDEN (Reuter/DPA) - De afschrikken
de werking van kernwapens is verdwe
nen en de wereld moet iets anders ver
zinnen om een wereldoorlog te voorko
men, aldus het voorwoord van de 72ste
editie van "Jane's all the world's air
craft", een 813 bladzijden tellende gids
van burger- en militaire vliegtuigen,
- ruimtevaartuigen, raketten, luchtsche
pen en zweefvliegtuigen.
Hoofdredacteur John Taylor schrijft in
zijn voorwoord dat de samenhang in zo
wel de NAVO als het Warschaupact los
ser aan het worden is en dat de anti-oor
logsbewegingen steeds sterker worden.
Dat wijst erop dat een massale en snelle
vermindering van het aantal kernwa
pens dringend nodig geworden is.
Atoomwapens kunnen echter niet ge
heel worden afgeschaft omdat dat de
deur zou openen voor een mogelijk ein
deloos durende oorlog. Tien tot twintig
zeer precieze raketten bij beide super-
mogendheden zou voldoende zijn,
meent hij.
Taylor waarschuwt ook voor eenzijdige
ontwapeningsmaatregelen of totale af
schaffing van kernbewapening nu
„voortdurend op geheime plaatsen veel
verschrikkelijker wapens worden ont
wikkeld".
De onmisbare tweede component van een
toekomstige afschrikking is een strijd
macht die een aanval van de tegenstan
der op elke. nog niet nucleaire schaal
kan opvangen gedurende de tijd die no
dig is voor het politiek en militair stabi
liseren van de toestand, aldus Jane's
NAVO
Op dit gebied is de NAVO het minst in
staat zijn verplichtingen na te komen en
een "te scherpe reactie op kleinere on
geregeldheden zou al te gemakkelijk tot
voortijdig gebruik van kernwapens
kunnen leiden".
De Sowjet-Unie heeft volgens het jaar
boek ook bij conventionele wapens een
onmiskenbare voorsprong. Honderden
straalbommenwerpers en -jachtvliegtui
gen zijn al bedrijfsklaar en hoe ernstig
een aanval op het centrale front kan
worden blijkt wel uit het feit dat de Rus
sische fabrieken in 1980 3.000 tanks,
5.500 pantserwagens en 150 gemechani
seerde kanonnen hebben afgeleverd, al
dus het jaarboek.
In hetzelfde jaar kwamen 30 supersoni
sche bommenwerpers, 1.300 straalja
gers en jachtbommenwerpers. 350
transporttoestellen, 750 hefschroef-
vliegtuigen en 50.000 luchtafweerraket-
ten gereed.
Ook op het gebied van basistechnologie
voor defensie, zoals de electro-optische
sensoren, besturingssystemen en de na
vigatie, hydro-acoustiek, optica en aan
drijfsystemen ligt de Sowjet-Unie dui
delijk voor. Dat is ook het geval bij de
wapens van het ruimtetijdperk, laser
stralen en deeltjesversnellers.
De deskundigen van Jane's hebben ook
bijzonder scherpe kritiek op de Britse
defensiepolitiek, die wegens geldge
brek moet besparen terwijl de regering
in Londen hardnekkig vasthoudt aan de
modernisering van de Britse vloot kern-
onderzeeërs waaraan minstens acht mil
jard pond (38 miljard gulden) wordt uit
gegeven. "Die kunnen alleen maar de
reeds bestaande over-capaciteit van de
NAVO versterken en slechts voor
wraakacties worden gebruikt
Groot-Brittannië is vernietigd".
Onzeker
Het jaarboek meldt voorts weinig veran
deringen in de militaire luchtvaart,
maar zegt veel burgerluchtvaartmaat
schappijen voor onzekerheden staan die
voortvloeien uit de recessie, de gestegen
brandstofprijzen en de moordende con
currentie.
"De economische moeilijkheden over de
hele wereld hebben de programma's
voor veel nieuwe vliegtuigen vertraagd
of tegen gehouden". Dat er nog zoveel
en zoveel verschillende nieuwe vliegtui
gen hun eerste vlucht maken is een be
wijs van de kracht van de ver gevorder
de technologische basis waarop de
luchtvaartindustrieën in de wereld bou
wen voor de toekomst.
Als vermeldenswaard herinnert Jane's
aan de vlucht over het Kanaal met een
door de zon aangedreven vliegtuigje
van de Amerikaanse ontwerper Paul
MacCready, dat van Frankrijk vertrok
en in Engeland landde.
Als meest opzienbarende prestatie van
het jaar noemt het jaarboek de eerste
proefvlucht van het Amerikaanse ruim
teveer Columbia.
BONN (ANP) - Volgens de Frank-
furter Allgemeine Zeitung van
gisteren is de Westduitse minis
ter van wetenschappelijk onder
zoek, Von Buelow, van plan in de
kabinetszitting van de komende
week mee te delen dat er geen
geld meer is om de bouw van de
snelle kweekreactor in Kalkar
voort te zetten en dat de werk
zaamheden volgend jaar moeten
worden stopgezet, tenminste tij
delijk.
Het Westduitse blad schrijft dat
het gat in de begroting voor Kal
kar. waarbij ook Nederland en
België betrokken zijn, steeds
groter wordt. Dat heeft onder
meer te maken met de deelver-
gunningen voor de bouw van be
paalde onderdelen van de centra
le die de autoriteiten van de
Westduitse deelstaat Noordrijn-
land-Westfalen volgende week
denken te verlenen en waaraan
nieuwe voorwaarden verbonden
zijn waarvan de extra kosten op
een half miljard mark worden ge
raamd. Kalkar gaat volgens de
jongste ramingen 5,4 miljard
(Van onze correspondent Ferry Mingelen)
BRUSSEL - Griekenland heeft gisteren een gezamenlijk communiqué van de NAVO-
defensieministers aan het slot van de tweedaagse vergadering van het Defensie Plan
ning Comité in Brussel geblokkeerd.
In Wenen arriveerde aisteren de "trein van de teleurstelling" uit Warschau. Tal van Polen bleken de trein
niet te hebben "gehaald", omdat de' 'overheid hen het aangevraagde visum (nog) niet had verstrekt. De wach
tende landgenoten op het Weense perron waren voor niets gekomen.
Voor het eerst in de geschiedenis
van de NAVO zijn de defensiemi
nisters uiteen gegaan zonder dat
overeenstemming bereikt kon
worden over de tekst van het
communiqué. Verwacht wordt
dat deze zaak vandaag en mor
gen opnieuw aan de orde zal ko
men in de vergadering van de
NAVO-ministers van buiten
landse zaken.
De Nederlandse defensieminister
Van Mierlo noemde gisteravond
laat na afloop van de langdurige
vergadering het ontbreken van
een communiqué „een signaal
van grote problemen". Met name
ten aanzien van de samenhang
van het Atlantisch bondgenoot
schap sprak hij van „een ernstige
situatie". Van Mierlo benadrukte
echter wel dat er over het groot
ste deel van het communiqué (af
spraken ten aanzien van de de
fensie-inspanning en ten aanzien
van de wapenbeperkingsonder-
handelingen) wel overeenstem
ming bestond. Hij nam het de
Grieken kwalijk een in feite bui
tenlands politie probleem-te wil
len behandelen op een vergade
ring van defensieministers die
vooral voor de defensieplanning
Voetnoot
Doorgaans wordt in de NAVO on
derlinge verdeeldheid opgelost
met een voetnoot, een speciale
paragraaf in de tekst of uitstel
van de beslissing. De Grieken
wensten daar echter niet aan
mee te werken. De Griekse pre
mier Papandreou maakte in de
urenlange vergadering over de
tekst duidelijk dat hy niet zonder
enig resultaat naar zijn (anti-NA-
VO-gezinde) achterban in Athe
ne kon terugkeren. De inzet van
de communiqué-onderhandelin
gen die meer dan 14 uur in beslag
namen, was de Griekse eis dat de
NAO de Griekse oostgrens tegen
eventuele Turkse agressie zou
garanderen. Turkije zag die eis
als een belediging. „Ik zal niet
accepteren beschuldigd te wor
den van veronderstelde (agres
sieve) bedoelingen, zo zou de
ADVERTENTIE
VERGELIJKING PRIJSPEIL LEVENSMIDDELENZAKEN 1)
goedkoopst
produkten
goedkoopste
zaken
b.jDIRKSON
/^IrtTwjl. Broek?
yBas v.d. Heyden/
Jac. Hermans Prijsslag
Ma k is Tref center Berk o
5 a 10%
duurder
Albert Heijn, De Boer.
Protimarkt (Groenwoudt),
Prof .markt (Groenwoudt),
Simon, Spar super. Végé.
10 a 15%
duurder
AJ0 2000
15 a 20%
duurder
Prof.mark. (Zuid Holland)
20 a 25%
duurder
N.euweVVame.Vendet,
meer dan
25% duurder
Spar super. Végé, vivo.
onvoldoende
artikelen
aanwezig
11 d, vslfOfd. biniwn d,M—hM. 'n >t1ab,iisch
Turkse defensieminister Bayul-
ken in de vergadering hebben
gezegd.
De Turkse minister kreeg de steun
van de andere NAVO-lidstaten.
Zij vonden dat de NAVO opge-
richt is tegen bedreigingen van
buiten het bondgenootschap en
geen militaire garanties kan ge
ven in geval lidstaten onderling
slaags zouden raken. De NAVO-
ministers er daarom niets voor
om de kant van de Griekse pre
mier Papandreou te kiezen.
Succes
De harde Griekse opstelling ten
aanzien van de NAVO-slot-
verklaring werd op het NAVO-
hoofdkwartier in Brussel uitge
legd als een uiterste poging van
premier Papandreou toch nog
met enig succes naar zijn anti-
NAVO-gezinde achterban in
Athene te kunnen terugkeren.
Papandreou had zich eerder deze
week onverwacht soepel opge
steld ten aanzien van het Griekse
NAVO-lidmaatschap. Verwacht
was dat hij harde eisen zou stel
len aan de voortzetting daarvan.
Naar buiten toe werd de indruk
ook gewekt dat die eisen inder
daad gesteld zouden worden,
maar in de vergadering van de
defensieministers zelf bleek
daarvan heel weinig.
Papandreou had wel in een lang
durig betoog de Grieks-Turkse
problemen uiteen gezet maar
daaraan geen concrete eisen ver
bonden. NAVO-secretaris-gene-
raal Luns, die gisteravond duide
lijk vermoeid na de vele uren
vergaderen een schorsing van
het beraad aankondigde, sloot
niet uit dat de Grieken hun wen
sen voor een andere positie in de
NAVO op termijn wel concreet
zullen formuleren. Op het mo
ment van de schorsing hadden
enkele defensieministers, onder
wie de Amerikaan Caspar Wein
berger ht beraad overigens al
lang verlaten en de zaak aan hun
plaatsvervangers overgedragen.
MOSKOU (AFP/Reuter/UPI
(DPA) - De schoondocher
van de zieke strijder voor
mensenrechten en no-
belprysinnaar Andrei Sacha
rov, de 26-jarige Liza Alekse-
jewa, heeft gisteren van de
Sowjetrussische geheime
dienst, de KGB, te horen ge
kregen dat zij de Sowjet-Unie
mag verlaten. Ook werd mee
gedeeld dat de 60-jarige Sa
charov en zijn vrouw Jelena
Bonner (58) hun op 22 no
vember begonnen hongersta
king hebben afgebroken.
Liza was gistermiddag op het
kantoor van de KGB in Mos
kou ontboden waar de agent
Alexander Baranov haar zei
dat haar de dag tevoren een
uitreisvisum was verleend.
Op de vraag an de KGB wan
neer zij het land zou mogen
verlaten, werd zij gewaar
schuwd terughoudend tegen
over buitenlandse journalis
ten te zijn.
Liza was in juni met de hand
schoen getrouwd met Alek-
sej Semjonov, een zoon uit
het eerste huwelijk van Jele
na Bonner. Dit huwelijk
werd echter door de Sowjet-
Unie niet erkend. Voor de
stiefzoon van Andrei Sacha
rov zijn de zorgen en twijfels
over het lot van zijn vrouw en
zijn ouders nog niet verdwe
nen. Aleksej Semjonow ver
klaarde gisteren in Washing
ton dat hij gehoord had van
uitlatingen van de geheime
dienst in Moskou de KGB.
Maar bewijzen daarvoor zijn
er nog niet, zei hij.
WARSCHAU (AFP/DPA/UPI) - De leider van het Poolse vakverbond
Solidariteit, Lech Walesa, heeft gisteren niet uitgesloten dat de rege
ring. de kerk en de vakbond een nieuwe topontmoeting zullen beleg
gen. Walesa kwam gisteren naar Warschau, waar hij een ontmoeting
had met aartsbisschop Jozef Glemp, de primaat van de katholieke kerk
in Polen.
Premier Wojciech Jaruzelski, aartsbisschop Glemp en Walesa hadden
eerder een topgesprek op 18 november. Een tweede top zou voor ont
spanning kunnen zorgen nu de afgelopen weken de betrekkingen tus
sen Solidariteit en de autoriteiten gaandeweg verslechterd rijn.
Vlak voor zijn gesprek met Glemp deelde Walesa mee dat de primaat hem
en Jaruzelski een brief heeft gestuurd. Over de inhoud wilde de leider
van Solidariteit niets zeggen. Hij wilde alleen meedelen dat de brief
dezelfde strekking had als het schrijven dat de aartsbisschop dinsdag
zond aan de leden van het Poolse parlement. Daarin riep de primaat de
parlementariës op de regering geen speciale volmachten te verlenen,
zoals de bevoegdheid om stakingen te verbieden. Volgens Glemp zou
dat kunnen uitlopen op een algemene staking met "alle onberekenbare
gevolgen" vandien.
Walesa zei over de aartsbisschoppelijke oproep dat hij een stem heeft
gehad in de formulering daarvan. Glemp sprak zaterdag tweemaal met
Walesa. Kennelijk wil de primaat zich nadrukkelijker opwerpen als
bemiddelaar tussen de verschillende partijen in de Poolse crisis, die
zich steeds verder lijkt te verscherpen. Maandag publiceerde de rege
ring bandopnamen van de vergadering die de leiders van Solidariteit
vorige week hielden in Radom na de ontruiming door de politie van de
bezette brandweeracademie. Volgens de autoriteiten tonen en deze ge
luidsbanden onomstotelijk aan dat Solidariteit uit is op een macht-
Niettemin lijkt de regering een confrontatie te willen vermijden. Dinsdag
werd bekend dat op de parlementszittingen die 15, 16 en 21 december
zullen plaatsvinden, niet gesproken zal worden over het door Solidari
teit bestreden wetsontwerp dat de regering speciale volmachten had
moeten geven voor het bestrijden van de crisis. Vooral de bevoegdheid
om stakingen te verbieden, waarin het wetsontwerp voorzag, ontmoet
te veel verzet in kringen van Solidariteit, dat met acties dreigde. Ook de
in het parlement vertegenwoordigde boerenpartij en democratische
partij hadden hun bedenkingen.
Het parlement zal wel de ontwerpvakbondswet behandelen. Deze voor
ziet in de bevoegdheid het stakingsrecht voor de duur van drie maan
den op te schorten. Walesa zei gisteren in Warschau dat hij zich niet bij
voorbaat tegen een dergelijke maatregel kant.
mark kosten. In 1977 dacht men
nog dat het voor 2.6 miljard mark
kon.
Volgens zegslieden van het West
duitse ministerie van weten
schappelijk onderzoek is het ook
zonder extra kostenstijgingen
onmogelijk de bouw voort te zet
ten. Er mankeert nu al 1.1 mil
jard mark. De Bondsrepubliek
kan dat tekort niet aanvullen.
Daarom heeft minister Buelow
met de elektriciteitsmaatschap
pijen in West-Duitsland gepraat
om er achter te komen of zij mis
schien bereid zijn een groter deel
van de kosten voor hun rekening
te nemen dan eerder was voor-
Met grote moeite heeft hij een half
miljard losgekregen. De minister
heeft geen hoop meer dan dat be
drag nog sterk zal toenemen en is
daarom genoodzaakt volgende
week in het kabinet te verklaren
dat dé onderhandelingen mis
lukt zyn en dat dè bouw van de
centrale moet worden opge
schort tot er een andere oplos
sing voor de financiële proble
men is gevonden, aldus de
Frankfurter Allgemeine.
Van der Stoel
praat met
Turkse collega
BRUSSEL (ANP) Minister Van
der Stoel heeft gistermiddag, aan
de vooravond van de jaarlijkse
vergadenng van NAVO-minis
ters vari buitenlandse zaken, een
ontmoeting gehad met zyn Turk
se collega liter Turkmen aldus is
van Turkse zijde in Brussel mee
gedeeld. Nederlandse diploma
tieke vertegenwoordigers wilden
dit bericht ontkennen noch be
vestigen.
Volgens Turkse bronnen hebben
beide ministers gesproken over
de betrekkingen tussen beide
landen
Het ligt voor de hand dat minister
Van der Stoel zijn ongerustheid
tot uitdrukking zou hebben ge
bracht over de toestand die in
Turkije is ontstaan sinds de ge
neraals byna anderhalf jaar gele
den de macht grepen. Sindsdien
zijn alle politieke en vakbonds
activiteiten verboden, tiendui
zenden mensen gevangen gezet
van wie enkele onder marteling
zijn bezweken.
Niet bekend is of beide ministers
ook nog hebben gesproken over
militaire hulpverlening aan Tur
kije De minister van defensie
Hans van Mierlo verklaarde dins
dag in Brussel dat Nederland is
geprezen voor zijn defensie-in
spanning niet aleen voor de ver
nieuwingen die in de drie onder
delen van de strijdkrachten wor
den doorgevoerd en het hoge in
vesteringspercentage maar ook
voor de hulp die het "de armere"
bondgenoten als Turkije, Grie
kenland en Portugal verleent
Dertig miljoen
armen in EG
BRUSSEL (ANP) - In de Europese
Gemeenschap zijn meer dan der
tig miljoen armen. Tot deze vast
stelling komt de Europese Com
missie in haar verslag over 'een
programma ter bestrijding van
de armoede', dat een periode van
vijfjaar bestreek (1975-1980). De
Europese Commissaris Ivor Ri
chard, die de portefeuille werk
gelegenheid en sociale zaken be
heert, zei gisteren in Brussel, 'het
is duidelijk dat de economische
groei van de afgelopen dertig
jaar de armoede in de gemeen
schap niet heeft kunnen ophef
fen.
Bovendien hebben de sociale dien
sten. die sinds de Tweede We
reldoorlog werden uitgebouwd,
niet gezorgd voor een herverde
ling van de inkomsten. De kan
sen op gezondheid en onderwijs
zijn voor deze groep niet verbe
terd'.
Volgens Richard zijn er door de
economische crisis steeds meer
armen bijgekomen.
BEIROET - Na bijna 52 uur is gisteravond laat ook de
laatste van de vier vliegtuigkapingen van maandag
zonder bloedvergieten geëindigd.
De drie Sjiitische militanten, die een Libisch passa
giersvliegtuig op de vlucht van Zurich naar Tripoli
kaapten, lieten de nog overgebleven 40 passagiers
en drie bemanningsleden vrij en gaven zich aan de
Libanese autoriteiten over.
De Boeing vertrok korte tijd later van het vliegveld
van Beiroet, waar de kapers hem voor de derde keer
naar toe gedirigeerd hadden, en arriveerde later in
Damascus. Het toestel zal in de loop van donderdag
doorvliegen naar Tripoli, waar het maandag al had
moeten aankomen.
Bemanning en passagiers bleven in Beiroet in het
vliegtuig toen de kapers zich hadden overgegeven.
Zij wilden niet ingaan op uitnodigingen van de Li-
Onder de passagiers zijn vier Duitsers, een Oostenry-
ker, vier Zwitsers, een Nederlander, drie Fransen en
vier Engelsen.
Cuba hecfi gisteren laten weten dat de elf kapers van
de drie Venezolaanse vliegtuigen zich voor de recht
bank voor hun daad zullen moeten verantwoorden.
Een van de vliegtuigen, die maandag boven Vene
zuela werden gekaapt, is intussen naar Caracas ver
trokken.
"De kapers hebben verklaard dat ze nooit de bedoe
ling hebben gehad naar Cuba te gaan en er door de
technische toestand van de toestellen toe waren ge
dwongen". zo deelde het ubaanse ministerie van
binnenlandse zaken mee.
e drie kapers geven het vrijheidsteken na hun overgave in Beiroet. Eén
i hen middentoont daarbij een handgranaat.
