'Controlesysteem
draait al jaren
probleemloos'
Problemen rond
schoolverlaters
Apothekers en de deugdelijkheid van geneesmiddelen
TOLK VOOR
BUITENLANDSE
ARBEIDERS
DONDERDAG 10 DECEMBER 1981
Door
Bert Paauw
Apothekers hebben
de hoogleraar
A.Bult diens op
merking dat de
controle van apo
thekers op de kwa
liteit van genees
middelen onvol
doende is niet in
dank afgenomen.
Bult pleitte enige
tijd geleden voor
de oprichting van
regionale labora
toria voor genees
middelenonder
zoek maar bij de
apothekers vindt
men dit geen zin
vol idee. Apothe
ker R.P. Dessing
uit Noordwijk zet
in bijgaand artikel
de bezwaren tegen
het voorstel van
Bult uiteen en legt
bovendien uit hoe
de controle op ge
neesmiddelen op
dit moment is ge
regeld.
OOK WOE APOTHEEK
Paniekzaaierij. Zo kwalificeert apotheker R.P.Dessing uit
Noordwijk aan Zee de onlangs gedane uitlating van dr.A-
.Bult die ter gelegenheid van zijn ambtsaanvaarding als
hoogleraar in de farmaceutische analyse opmerkte dat de
controle van apothekers op de kwaliteit van geneesmid
delen onvoldoende is.
JUIST WDE APOTHEEK
genksnbddsun
Geneesmiddelen:
Hoe bewaren
en hoe lang?
Volgens Dessing, lid van een
door de Nederlandse Maat
schappij ter bevordering
van de farmacie (KNMP) in
gestelde commissie die zich
bezighoudt met voorlich
ting over geneesmiddelen
en geneesmiddelenver-
bruik, maakt "het verhaal
van Bult" de mensen onno
dig ongerust.
'Dessing: "De mensen weten
niet hoe het met de kwali
teitscontrole van medicij
nen zit en krijgen door de
uitlating van Bult mogelijk
een heel verkeerd beeld.
Volgens de wet op de ge
neesmiddelenvoorziening
moet de
apotheker deugdelijke
middelen afleveren. Die
deugdelijkheid slaat op
twee zaken: het gaat om
de samenstelling - een
aspirinetablet moet ook
echt een aspirinetablet
zijn - en het gaat om de
gelijkmatige verdeling,
elke tablet, poeder of
capsule van een bepaald
geneesmiddel moet de
zelfde doses van de ver
schillende samenstellen
de delen bevatten.
Nu bestaan de geneesmidde
len die de apotheker afle
vert voor tachtig procent uit
fabrieksgeneesmiddelen.
De controle van die midde
len in de apotheek is nihil.
Dat gebeurt alleen op het
oog. Een pilletje dat altijd
rose is mag niet opeens bij
wijze van spreken paars
zijn. Maar samenstelling en
gelijkmatige verdeling wor
den niet gecontroleerd. Men
gaat er van uit dat de fabri
kant dat doet. De wet kan
op dit moment een dergelij
ke controle nog wel van de
apotheker eisen maar de
wet wordt binnenkort ver
anderd. de verantwoorde
lijkheid wordt bij de fabri
kant gelegd.
Om na te gaan of de fabrikanten er
niet met hun pet naar gooien
worden fabrieksgeneesmiddelen
via steekproeven door bepaalde
instituten gecontroleerd. Het
Rijks Instituut voor Geneesmid
delen Onderzoek (RIGO) houdt
zich daar mee bezig, maar ook
het Laboratorium van Neder
landse Apothekers (LNA) en zie
kenhuisapotheken.
De fabrikant voert daarnaast inter
ne controle uit. Uit al die contro
les komen af en toe wel fouten
naar voren. De fabrikant stuurt
dan een bericht naar de afnemers
met het verzoek om de middelen
terug te zenden.
Dit controlesysteem draait al jaren
en ik heb nog nooit gehoord of
gemerkt dat officieel geregi
streerde geneesmiddelen op die
wijze in opspraak zijn geraakt".
Eigen bereiding
Naast de tachtig procent fabrieks
geneesmiddelen gaan er bij de
apotheker nog twintig procent
geneesmiddelen uit eigen berei
ding over de toonbank.
"De helft daarvan is de
zogenaamde voorraadbereiding.
Dat is bereiding van pillen en
zalfjes op grote schaal, het ge
beurt in alle rust en er is ook alle
tijd voor controle, zowel vooraf
als achteraf.
Die vooraf-controle betreft de sa
menstelling van het middel, de
achteraf-controle - en dat is ei
genlijk waar Bult over praat -
slaat op de bereidingsmethoden.
Is er goed gemengd en geroerd?
Heeft de ene pil van een bepaald
middel dezelfde doseringen als
een andere pil van dat middel?
Sommige apothekers laten bij die
achteraf-controle nog wel eens
een steekje vallen of doen het ge
woon niet. Ik vind dat zo iemand
zijn vak niet goed uitoefent maar
die handelwijze betekent nog
niet dat mensen maar direct aan
de goden zijn overgeleverd. De
vooraf-controle geeft natuurlijk Loondienst
al een bepaalde waarborg
kwaliteit.
De
Noordwijkse
apotheker
Dessing
bereidt
20% van de
geneesmiddelen
die hij
verkoopt
zelf.
Foto Holvast.
gebied van onderzoek uit te kle
den. Er komen wel eens mensen
met spullen terug en dan is het
toch veel handiger dat de apothe
ker dat even controleert. Een
apotheker kan trouwens altijd
gratis gebruik maken van de on-
derzoekmogelijkheden bij het
LNA.
De meeste apothekers zijn echt wel
overtuigd van de noodzaak van
een goede, objectieve controle.
Er bestaat momenteel een sys
teem van intercollegiale toetsing
op vrijwillige basis waar zo'n ze
ventig procent van de apothe
kers aan meedoet. Hier in Noord
wijk bijvoorbeeld bestaat een re
geling om de achteraf-controle
van zelf bereide middelen door
een collega te laten doen. Nee, de
ideeën van Bult slaan niet aan bij
de apothekers, trouwens tot nu
toe ook niet bij anderen. Ik heb
Bult gesproken en hij klaagde er
over dat hij vrijwel geen enkele
reactie op zijn uitlatingen heeft
gehad".
Van de eigen bereidingen wordt de
andere helft op recept klaarge
maakt en gaat daarna direct over
de toonbank, zalfjes e.d. Bij die
middelen is alleen vooraf-contro
le mogelijk. Dat is een zoge
naamde dubbel-controle. zeker
wanneer er sprake is van midde
len met bepaalde giftige stoffen
in de samenstelling".
Dr. Bult heeft voorgesteld regiona
le onderzoeklaboratoria voor ge
neesmiddelen van de grond te
helpen. Een idee waar Dessing
allerminst interesse voor kan op
brengen. "Wat hij wil is mis
schien wel juist maar gezien de
grootte van het probleem pa
niekzaaierij. Beter is het de men
sen te laten zien hoe de controle
procedures in elkaar zitten. Daar
hoef je helemaal niet ingewik
keld of geheimzinnig over te
doen.
Bovendien is het zo klaar als een
klontje dat voor die laboratoria
veel geld op tafel moet komen
wat weer flink kostenverhogend
zal werken in de geneesmidde
lensector. En dan kun je je ver
der afvragen of het wel verstan
dig is het apothekersvak op het
Waar tegenwoordig wel veel over
wordt gepraat is de vraag in wel
ke hoedanigheid de apotheker
zijn werk het beste (lees het
meest objectief) kan verrichten:
als werknemer in loondienst dan
wel als vrije ondernemer. Des
sing krijgt als lid van de commis
sie voorlichting van de KNMP
daar regelmatig mee te maken.
Gesuggereerd wordt wel dat de
voorlichting bij vrij ondernemer
schap gemakkelijk in het ge
drang kan komen. Immers, een
dergelijke apotheker is gebaat
bij een grote omzet en zal daar
om minder snel geneigd zijn over
bijwerkingen van geneesmidde
len te vertellen of een ander
goedkoper middeltje aanraden
Bij een apotheker in loondienst
speelt het punt 'omzet' niet. Hg
krijgt een vast loon.
Dessing is niet verrukt van een
dergelijke redeneertrant. "Ik wil
het accent leggen op de beroeps
opvatting. Een apotheker als
vrije ondernemer zal bij het be
steden van geld of het doen van
investeringen zijn privëbelang
afwegen tegen het farmaceutisch
belang. Maar bij een apotheker
in loondienst prevaleert ook niet
automatisch het farmaceutisch
belang. De gelden bij een ge
zondheidscentrum waar hij
werkt kunnen ook best aan ande
re doelen worden gewijd dan aan
verbetering van de apotheek. Ie
mand in loondienst is afhankelij
ker. wordt meer gestuurd in zijn
beslissingen, is dus kwetsbaar
der. Maar ik vind het vervelend
de verschillen tussen loondienst
en vrij ondernemerschap te be
nadrukken. Je moet uitgaan van
de integriteit van apothekers.
Voor beide 'soorten' is plaats. In
een wijk met een gezondheids
centrum kan men iemand in
loondienst gebruiken. Prima,
zo'n ontwikkeling, als tenminste
niemand moet. Ik zie in de toe
komst wel een evenwichtige si
tuatie ontstaan. Voorkeur tussen
loondienst of vrij ondernemer
schap is niet nodig. De beroeps
opvatting dient voorop te staan".
Vanuit de KNMP wordt een goede
voorlichting door apothekers ge
stimuleerd door het ontwerpen
van patienten-bijsluiters voor
niet-merkgeneesmiddelen. Niet-
merkgeneesmiddelen zgn mid
delen waar geen patent meer op
rust en die nog veel worden ge
bruikt. Dessing: "Er zijn nu al
zestig van dergelijke bgsluiters.
Daar zijn we best wel trots op
want we lopen er mee voorop.
Het zijn eenvoudige bijsluiters,
zeer leesbaar voor de mensen.
Als commissieleden vragen we
aan onze collega's die bijsluiters
aan de mensen mee te geven.
Een kwart doet het niet. Dat is
ergerlijk. Ik zou de mensen wil
len adviseren er om te vragen. Er
is druk van het publiek nodig om
dat kwart over de streep te
krijgen".
Beinvloeding
Dessing vindt de bijsluiters
gewenst omdat de farma
ceutische industrie in dit
opzicht tekort schiet. 'Be
drijven vertellen geen on
waarheden maar nooit
voldoende', zegt Dessing
die deze opmerking ook
van toepassing vindt op
de vertegenwoordigers
van farmaceutische be
drijven die hun produk-
ten bij artsen en apothe
kers komen slijten
sen en apothekers staan
bloot aan pure beinvloe
ding door dergelijke be
drijven. De plaatsbepa
ling van een nieuw mid
del
is moeilijk, zeker voor
een arts die vaak niet
de tijd heeft zich daar
in te verdiepen. Het
vult bij mij een deel
van m'n week: het
doorlezen van vakbla
den. ook buitenland
se. Je op de hoogte
stellen van de samen
stelling en het nut van
de middelen. Apothe
kers zijn in de eerste
plaats
geneesmiddelenkenners en
kunstenaars. Daarom zijn
zij waarschijnlijk beter in
staat om nieuwe genees
middelen te beoordelen.
Daarmee wil ik niet zeggen
dat je vertegenwoordigers
weg moet houden bij art
sen. Die zgn mondig genoeg
maar een feit blijft dat de
plaatsbepaling van een
nieuw medicijn voor een
arts vaak moeilijk is. Hier in
Noordwijk, maar ook wel in
andere plaatsen, is de direc
te beïnvloeding van de art
sen weggenomen. De zoge
naamde artsen bezoekers
komen naar de apotheek en
de apotheker geeft de gege
vens door aan de artsen met
zijn commentaar. Ik let zelf
altijd op twee dingen: wat is
het beste en wat is het goed
koopste.
Ik krijg bedrijven over de
vloer die mij met aantrekke-
lijkr aanhhilimen over de
streep proberen te halen
met opmerkingen als: voor
u zit er dit en dat aan vast.
Daar kan ik nijdig om wor
den. Ik zal een middel echt
niet tot eerste keus maken
vanwege de korting. Kwali
teit blijft voorop staan. Doe
je dat als apotheker niet.
dan val je door de mand, dat
houd je geen dertig jaar
vol"
Omdat ze niet geslaagd
was voor de examens
aan het eind van het
eerste schooljaar,
kwam Ria flink in de
problemen. Het bete
kende niet alleen dat ze
haar middelbare be
roepsopleiding moest
beëindigen (want dou
bleren werd niet toege
staan door de school),
maar ook dat ze haar le
ven als kamerbewoon
ster moest stoppen.
Haar ouders immers
wilden haar maande
lijkse toelage na juli al
leen dan voortzetten,
wanneer Ria weer thuis
kwam wonen. Ria zag
thuis wonen echter he
lemaal niet zitten; naar
haar mening was de re
latie met haar ouders
zodanig verstoord dat
samen onder een dak
wonen onmogelijk was.
Nu had Ria wel bij vrienden (in
dezelfde woonplaats als haar
ouders) tijdelijk onderdak
kunnen krijgen, maar het feit
dat ze zelf helemaal geen geld
had. maakte de situatie er
niet gemakkelijker op.
Daarom had ze half augustus
bij de afdeling maatschappe
lijke zorg van de gemeente
(in Leiden zouden wij zeggen
bij de Sociale Dienst) een bij
standsaanvrage ingediende.
Die aanvrage werd door de
gemeente afgewezen op
grond van een aantal argu
menten nl. dat zjj zonder toe
stemming van haar ouders
zelfstandig was gaan wonen,
terwijl die ouders bereid wa
ren in haar onderhoud te
voorzien als zij thuis kwam
wonen en dat zij weigerde om
werk te aanvaarden.
Aanvrage afgewezen
Omdat Ria naar onze mening
wel in aanmerking kon ko
men voor een KWW-uitke-
ring op grond van de zgn.
schoolverlatersregeling, heb
ben wij telefonisch contact
opgenomen met de afdeling
maatschappelijke zorg met
het verzoek de bijstandsaan
vrage te beschouwen als een
aanvrage voor een RWW-uit-
kering. Omdat ons verzoek
niet werd ingewilligd, heb
ben we aan B en W schrifte
lijk hetzelfde verzoek ge
daan. Daarbij wezen we er op
dat het naar onze mening een
taak van de bewuste afdeling
was om aanvragers er op te
wijzen welke uitkering ze
moesten aanvragen. Omdat
Joset Mons
een van de argumenten die
bij de afwijzing van de bij
standsaanvrage meegespeeld
had (nl. dat Ria zou weigeren
werk te aanvaarden), wellicht
ook nu van betekenis zou
kunnen zijn. hebben wij dat
argument weerlegd. Immers:
Ria had zich bij het arbeids
bureau als werkzoekende la
ten inschrijven en deed ver
der ook haar best om werk te
vinden.
Succesvol
Hoewel de RWW-aanvrage nu
wel in behandeling werd ge
nomen wezen B en W de aan
vrage toch af. Als reden voor
de afwijzing werd aange
voerd, dat Ria geen toestem
ttïïtts:
ming van haar ouders had om
elders (dus niet thuks) te gaan
wonen. Omdat noch in de
RWW zelf noch in de uitvoe
ringsbesluiten toestemming
van de ouders, als door B en
W bedoeld, genoemd wordt
als eis om een RWW-uitke-
nng te krijgen, hebben wy
namens Ria bezwaar aangete
kend tegen de afwijzende be
schikking. Omdat Ria aan al
le vereisten van de regeling
voldeed, had zij n o m recht
op een uitkenng vanaf 1 au
gustus' De regeling zoals die
tot 1 oktober van dit jaar gold
hield nl. in dat een alleen
staande van 18 tot 21 jaar.
zonder kinderen, die niet bij
zijn of haar ouders woon» en
die zijn middelbare techni
sche opleiding beëindigt aan
het einde van het schooljaar,
recht heeft op een RWW-uit
kering Uiteindelijk hebben
we B en W toch kunnen over
tuigen en heeft Ria alsnog
met ingang van 1 augustus
een RWW-uitkering ontvan
gen. Ondertussen was ze wel
vier maanden afhankelijk ge
weest van goede vrienden,
die haar in die maanden ook
financieel gesteund hebben
Nieuwe regeling
Overigens hoeft Ria nog geluk
gehad. Met ingang van 1 ok
tober van dit jaar geldt nl
voor schoolverlaters beneden
21 jaar een wachtpenodc van
een halfjaar waarin geen aan
spraak bestaat op een uitke
ring Zou die regeling ook
voor Ria hebben gegolden
dan had zg pas nu t ingang
van 1 januari 1982 een RWW-
uitkering kunnen krijgen. Bg
de invoering van de wachtpe
node van de RWW is het uit
gangspunt geweest, dat de
ouders - gelet op hun wette
lijke onderhoudsplicht tav
hun kinderen beneden 21
jaar - gedurende deze perio
de ook daadwerkelijk m dat
levensonderhou d
In verband daarmee u de aig-
mene kinderbijslagwet ge-
wgzigd. waardoor de ouders
gedurende de wachtperiode
recht hebben op kinderbij
slag
Concreet betekent dat. dat min
derjarige schoolverlaters een
half jaar langer afhankelijk
(kunnen) zgn van hun ou
ders De nieuwe regeling be
tekent natuurlijk ook voor de
ouders een duidelijke lasten
verzwaring.
