Steun aan Midden-Amerika
Mediaeensuur neemt
weer toe in Spanje
Krijgen gematigde
Palestijnen kans?
Solidariteit dreigt
weer met staking
VS-minister Haig wil 'linkse interventieinperken
Echtpaar Sacharov in ziekenhuis
Oostenrijk kan opvang
niet meer financieren
ZATERDAG 5 DECEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
(Van onze correspondent)
MADRID Naar schatting 20 000
mensen hebben gisteren in Ma
drid en Barcelona gedemon
streerd voor de vrijlating van de
journalist Xavier Vinader en te
gen de beperking van de vrijheid
van meningsuiting. Vinader, een
journalist zie zich de afgelopen
jaren heeft gespecialiseerd in
thema's van extreem-rechtse or
ganisaties, werd vorige maand
door een rechtbank in Madrid
veroordeeld tot zeven jaar gevan
genisstraf. Aanleiding vormde
een tweetal artikelen, die Vina
der in december 1979 gepubli
ceerd had in het weekblad Inter-
viu over de activiteiten van ex
treem rechtse commando's in
Baskenland. Kort daarna bracht
de ETA twee leden van die com
mando's die in de artikelen met
name waren genoemd, om het le-
In het vonnis oordeelde de rechter
dat Vinader nalatig was geweest
en het risico had moeten voor
zien dat de ETA mogelijkerwijs
een aanslag op de leden van ul
tra-rechts zou kunnen uitvoeren
op basis van de gegevens die in
het artikel werden gepubliceerd.
Demonstratie voor vrijlating journalist
De veroordeling van Vinader. en
met name de hoogte van de straf,
veroorzaakte een storm van pro
test in journalistieke en politieke
kringen. Het vonnis werd alge
meen geïnterpreteerd als een in
timidatie jegens journalisten en
als een aanzet tot zelfcensuur.
Maar evengrote bezorgdheid
wekte het feit dat de veroorde
ling van Vinader niet een op
zichzelf staande zaak is. Momen
teel lopen er processen tegen
meer dan vierhonderd journalis
ten, vooral in verband met arti
kelen over de rechterlijke macht,
de politie of het Spaanse leger.
Nog vorig^maand werd de direc
teur van het Baskische blad Pun-
ta y Hora veroordeeld tot zes
maanden gevangenisstraf, om
dat in zijn blad een kritisch arti
kel verschenen was na het be
zoek van koning Juan Carlos aan
Baskenland over de koning.
Topscorer' van het aantal pro
cessen is de journalist Jose Luis
Morales, tegen wie maar liefst ze
sendertig processen lopen.
De vervolging van journalisten op
grote schaal is volgens ingewij
den slechts een onderdeel van
een veel bredere campagne, ge
stimuleerd van overheidswege,
om de vrijheid van meningsui
ting in te perken. Van die cam
pagne maakt onder andere deel
uit de wisseling van de liberale
directeur-generaal van de Spaan
se staatsradio en -tv, Castedo,
eind oktober, door de conserva
tieve diplomaat Robles Piquer.
Sinds Robles Piquer bij de radio
en televisie de scepter zwaait, is
een groot aantal functionarissen,
die in het verleden direct betrok
ken waren bij de censuur, weer
in genade aangenomen. De infor
matieve programma's hebben in
de afgelopen weken duidelijk
aan objectiviteit ingeboet, waar
bij de oppositie nog amper aan
bod komt.
Volgens ingewijden richt het of
fensief zich momenteel vooral te
gen de liberale krant El Pais, een
van de weinige volledig onafhan
kelijke kranten. Eerder was al
geprobeerd om de gezaghebben
de directeur. Cebrian. te wippen
via een lastercampagne die be
taald zou worden door de Russi
sche geheime dienst KGB. Toen
die operatie mislukte, werd het
offensief over een andere boeg
gegooid.
Sinds kort doet een duistere advo
caat, die in het verleden een ver
mogen vergaard heeft dank zij
louche handeltjes met de ver
moorde dictator van de voorma
lige kolonie Equatoriaal-Guinea,
Macias, verwoede pogingen om
via het kopen van het stemrecht
van de aandeelhouders, de con
trole over El Pais te verwerven.
Volgens welingelichte bronnen
zou de advocaat daarbij hande
len in opdracht van een aantal
conservatieve politici, onder wie
Osorio van de uiterst rechtse De
mocratische Coalitie.
CASTRIES (St. Lucia) (Reuter/UPI) - De Verenigde Staten
hebben zich bereid verklaard de landen in Midden-Ame
rika te helpen tegen buitenlandse interventie. Minister
van buitenlandse zaken Haig nep de staten op het weste
lijk halfrond op tot samenwerking bij het inperken van
linkse interventie en hij stelde de desbetreffende landen
handelsconcessies van Washington in het vooruitzicht.
Haig deed dit in een rede voor de
algemene vergadering van de Or
ganisatie van Amerikaanse Sta
ten (OAS), die te Castries op het
eiland St. Lucia, een der boven
windse eilanden ten zuiden van
Martinique, bijeen is. De Ameri
kaanse minister zei dat de landen
van het westelijk halfrond reke
ning moeten houden met het feit
dat "Cuba en Nicaragua het be
ginsel van niet-inmenging schen
den".
Turkije zou
VS-basis
overwegen
Campagne
Volgens hem voert Cuba met steun
van de Sowjet-Unie een systema
tische campagne om zich in toe
nemende mate te bemoeien met
de binnenlandse aangelegenhe
den van zijn buren. Daarnaast
was Nicaragua zijns inziens be
zig de grootste militaire macht in
de geschiedenis van Midden-
Amerika op te bouwen. De leden
van de OAS zouden moeten
overleggen hoe zij de invoer van
zware offensieve wapens zouden
kunnen voorkomen en het aantal
buitenlandse militaire adviseurs
in alle landen van Midden-Ame-
rika lot een redelijk peil kunnen
beperken.
Volgens Amerikaanse functiona
rissen voert het linkse bewind in
Nicaragua tanks in uit Oost-Eu
ropa en oefenen zijn piloten in
Bulgarije zich in het gebruik van
Russische Mig-jachtvliegtuigen.
ANKARA (UPI/DPA) - De Ameri
kaanse minister van defensie
Caspar Weinberger heeft giste
ren in Ankara met leden van de
Turkse regering gesproken over
de Turkse defensicbehoeften.
Volgens een lid van Weinbergers
delegatie moet er nog veel ge
daan worden om de Turkse
strijdkrachten te moderniseren,
al liet hij tevens doorschemeren
dat Ankara geen omvangrijke
stijging van de Amerikaanse
hulp moet verwachten.
Turkije hoopt op een verhoging
van de Amerikaanse militaire en
economiche hulp van 700 mil
joen dollar in dit jaar tot 900 mil
joen in 1983. Volgens kringen in
Ankara staat Washington wel po
sitiever tegenover de Turkse ver
langens sinds het buurland Grie
kenland een socialistische rege
ring heeft gekregen die nieuwe
onderhandelingen wil openen
over de Amerikaanse bases is
Griekenland. Turkije zou een
mogelijk alternatief voor die ba
ses kunnen bieden, temeer om
dat Athene ook terugtrekking uit
de NAVO overweegt.
Westduitse
terrorist tot
levenslang
veroordeeld
DUSSELDORF (DPA) - De Duitse
terrorist Stefan Wisniewski is
vrijdag in Düsseldorf tot levens
lang veroordeeld. De 28-jarige
beklaagde was schuldig bevon
den aan medeplichtigheid aan
moord in vijf gevalen, ontvoe
ring met gijzeling, afpersing,
roof, bedreiging met geweld en
lidmaatschap van een terroristi
sche organisatie.
Wisniewski werd meteen na het
uitspreken van het vonnis weg
gevoerd omdat hij de rechter
schreeuwend had onderbroken
met de woorden "het oordeel van
de heersende klasse interesseert
ons niet". Ongeveer dertig mede
standers begonnen ook te
schreeuwen.
De rechtbank heeft vastgesteld dat
Wisniewski bij de ontvoering
van en moord op de voorzitter
van de werkgeversbond, Hans-
Martin Schleyer, en de moord op
vier van diens beschermers, een
bepaalde "vast omlijnde rol"
heeft vervuld. Of hijzelf heeft ge
schoten ofwel de bus waarmee
Schleyer was ontvoerd heeft be
stuurd, is niet met zekerheid vast
te stellen.
Cuba zou in Nicaragua ongeveer
1.500 militaire adviseurs hebben.
Voorts zouden 5.000 linkse gue-
rillastrijders in El Salvador wa
pens en andere steun uit Oost-
Europa ontvangen.
Plannen
"President Reagan heeft duidelijk
gemaakt dat wij geen plannen
hebben om gevechtstroepen
naar Midden-Amerika te sturen.
Wij zullen echter de nodige extra
economische en militaire hulp
verschaffen", aldus Haig. Naar
hij zei, vrezen de landen in dit ge
bied een kostbare wapenwed
loop die ten koste van de econo
mische ontwikkeling en de so
ciale vooruitgang zou gaan.
De Amerikaanse minister deelde
mee dat president Reagan aan
plannen werkt om de landen in
het Caribisch gebied een betere
toegang tot de Amerikaanse
markten te geven. Dit pakket,
dat begin volgend jaar aan het
congres zou moeten worden
voorgelegd, zou wellicht een een
zijdige vrijhandelsregeling in
houden, een maatregel die Was
hington tot dusver voor geen en
kel gebied heeft getroffen. Vol
gens Haig wil men ook de parti
culiere beleggingen in landen in
het Caribisch gebied stimuleren.
Voorts beloofde hij financiële
steun van de V.S. bij acute liqui
diteitsproblemen en hulp bij het
streven om de economieën flexi
beler en gevarieerder te maken.
(Van
correspondent)
WENEN - De Poolse onafhankelij
ke vakcentrale Solidariteit heeft
de Poolse regering en het Poolse
parlement vrijdag een ultimatum
gesteld. Als het parlement tij
dens de eerstkomende zitting
volgende week vrijdag de bijzon
dere wet aanneemt die de rege
ring een vrijwel onbeperkte
macht zou geven, zal dat worden
gevolgd door een landelijke pro
teststaking van 24 uur. Mocht de
regering op basis van de bijzon
dere wetgeving tot maatregelen
overgaan, dan zal de vakcentrale
een algemene staking van onbe
perkte duur uitroepen.
De maatregelen die de regering
volgens de nieuwe wet kan uit-
Dagelijks 150 vluchtelingen
GENEVE (Reuter/ANP) - Oosten
rijk kampt met financiële proble
men bij het verzorgen van de
vluchtelingen die in groten geta
le vanuit Oost-Europa het land
binnenstromen. Eind november
was hun aantal gestegen tot
31.400. De meesten van hen zijn
Polen. Gemiddeld arriveren per
dag meer dan 150 mensen in Oos
tenrijk die om tijdelijk asiel ko
men vragen. De meesten willen
zich later vestigen in landen als
Canada, de Verenigde Staten en
Australië.
De verzorging van de vluchtelin
gen komt Oostenrijk echter op
miljoenen guldens te staan. Dit
jaar zal die hulp meer dan 86 mil
joen gulden kosten.
Het Intergouvernementele comitë
voor Europese Migratie (ICEM),
dat in Geneve zetelt, maakte vrij
dag bekend dat Oostenrijk zich
met dit probleem tot het comité
heeft gewend. Het land liet we
ten dat het niet onbeperkt kan
blijven functioneren als opvang-
haven voor vluchtelingen zonder
dat anderelanden financieel bij
springen. Het ICEM doet dan
ook een beroep op zijn dertig lid
staten om Oostenrijk niet in de
kou te laten staan.
Het ICEM is in 1951 gesticht om
vluchtelingen en migranten te
helpen bij het zoeken naar een
nieuwe woonplaats. Sinds zijn
oprichting heeft het ICEM onge
veer drie miljoen mensen gehol
pen.
vaardigen, kunnen onder meer
een verbod tot staking inhouden
en een verbod tot het houden
van openbare vergaderingen of
bijeenkomsten behalve kerk
diensten, en ook zou de regering
het recht om te reizen kunnen
beperken.
Om de dreigende confrontatie wat
af te zwakken, heeft de Poolse re
gering Solidariteit zendtijd aan
geboden om de standpunten van
de vakcentrale ten aanzien van
de problemen in Polen weer te
geven. De Poolse minister-presi
dent en partijsecretaris generaal
Jaruzelski waarschuwde echter
tegen de pogingen van de vak
centrale hogere partijfunctiona
rissen uit de fabrieken te verdrij
ven.
Inmiddels is in Tsjechoslowakije
de lijst van artikelen die niet mo
gen worden geexporteerd, be
langrijk uitgebreid. Daarmee is
ook het laatste sprankje hoop
van vele Polen verdwenen die
hebben geprobeerd hun kerstin
kopen in het buurland te doen.
Het Tsjechoslowaakse partijor
gaan Rude Pravo heeft tegelij
kertijd een felle aanval gedaan
op de rol die de rooms-katholie-
kc kerk in Polen heeft gespeeld
bij de hervormingen.
Spijsolie: dode
MADRID (AFP) Een 47-jarige
vrouw is gisteren in Madrid
overleden aan de gevolgen van
het gebruiken van met raapolie
vervnehgde cpijaohe Dit is uit of
ficiële bron vernomen In tOtMl
zijn er, sinds in mei van dit jaar
het eerste slachtoffer viel. 214
mensen overleden door giftige
spijsolie In ziekenhuizen in
Spanje liggen 549 mensen met
vergiftigingsverschijnselen
MOSKOU UPI- De Russische
dissidente natuurkundige
Andrei Sacharov, die sinds
22 november in hongersta
king is, is in het ziekenhuis
opgenomen, zo heeft het Sow-
jet-regeringsblad 'Iswestia'
gisteren bekendgemaakt. Ook
zijn vrouw Yelena Bonner is
daar naartoe overgebracht.
"Uit voorzorg krijgen zij een
medische verzorging om hen
tegen mogelijke complicaties
ten aanzien van hun gezond
heid te beschermen", aldus de
krant.
Sacharov en zijn vrouw zijn
met de actie begonnen uit
protest tegen de weigering
van de Russische autoriteiten
hun schoondochter Lisa Ale-
xejeva een uitreisvisum voor
de Verenigde Staten te ver
strekken. Tot nu toe zwegen
de Sowjet-autonteiten in alle
talen over de hongerstaking
totdat vrijdag eerst Radio
Moskou er w nogal schampe
re bewoordingen op reageer
de, gevolgd door 'Iswestia'
De archieffoto toont het echt
paar Sacharov in hun wo
ning in Moskou, voordat de
Nobelprijswinnaar naar el
ders in de Sowjet-Unie werd
verbannen
Regenval Rio
eist vele
slachtoffers
RIO DE JANEIRO (AFP DPA/
Reuter) - Zware regenval in Rio
de Janeiro en omgeving heeft de
afgelopen dagen aan zeker ze
ventig mensen het leven gekost
Enkele duizenden mensen zun
dakloos na de overstromingen en
aardverschuivingen die het ge
volg waren van de zware regens.
Het zwaarst getrofTen is het berg
gebied van Petropolis. Een
woordvoerder van de politie zei
gisteren dat de omvang van de
ramp nog niet is te overzien Ge
vreesd wordt dat het aantal
slachtoffers nog zal toenemen
Er viel in 24 uur vijftig procent
van de regen die normaal is voor
de hele maand december.
Onderstaand artikel is geschreven door Kees Hulsman, doctoraal
student niet-westers»sociologie aan de Leidse Universiteit
Hulsman is in dit kader betrokken bij tal van werkzaamheden
die met het Midden-Oosten verband houden t
Hij is tevens voorzitter van de werkgroep Midden-Oosten, één van
de organisaties die op de westelijke Jordaanoever het bezoek
van burgemeester Shaka'a aan Nederland voorbereidden
Enige tijd geleden werd burge-
mester Shaka'a van Nabloes
(de grootste stad van de be
zette westelijke Jordaanoe
ver) uitgenodigd door CDA,
PvdA. D'66, PPR. PSP.
CDJA. JOVD en NOVIB om
naar Nederland te komen.
Een dag voor de vastgestelde
datum van vertrek kreeg ik
een telegram van de burge
meester. waarin hu liet weten
van de Israëlische autoritei
ten nog geen uitreisvisum te
hebben gekregen. In de
Tweede Kamer werden daar
op door de partijen die hem
hadden uitgenodigd èn de
WD vragen gesteld.
Enkele dagen voordat het uit
reisvisum was geweigerd
werd prof Milson als burger
lijk gouverneur van de weste
lijke Jordaanoever geïnstal
leerd. De vraag doet zich voor
of deze installatie iets heeft te
maken met de gebeurtenis
sen rond burgemeester Sha
ka'a.
De Israëli's hebben sinds kort
een civiel gouverneur op de
plaats gezet van de militaire
bestuurder Volgens hen ge
beurt dit in het kader van de
uitvoering van de akkoorden
van Camp David. Het militai
re bestuur moet plaatsmaken
voor een burger bestuur Het
is - volgens Israël de bedoe
ling dat er uiteindelijk in de
Arabische bevolkingscentra
geen militairen meer zullen
zijn
Van Palestijnse zude is echter
een ander verhaal te beluiste
ren. Zij vrezen dat de installa
tie van Milson als gouverneur
een stap op weg naar volledi
ge inlijving door Israël is.
Israel geeft voor deze vrees ook
wel aanleiding door gewoon
door te gaan met haar neder
zettingenpolitiek.
Prof. Milson is een groot ken
ner van de westelijke Jor
daanoever en de Arabische
wereld. Hij wil dat de Pale
stijnen in het kader van het
autonomie-overleg in de be
sprekingen over de toekomst
van de westelijke Jordaanoe
ver worden betrokken. Maar
de Palestunen van de weste
lijke Jordaanoever hebben
herhaaldelijk laten weten
niets in de autonomieplan-
nen van Israel en Egypte te
zien. Zij zien ook niets in de
Egyptische visie op de plan
nen. een visie die een onaf
hankelijke Palestijnse staat
niet uitsluit Enkele dagen
geleden liet burgemeester
Shaka'a in een telefoonge
sprek weten dat hij kort na de
sluiting van de Camp David-
akkoorden niet tégen deze
akkoorden was. Spoedig ver
anderde de burgemeester
echter van mening toen bleek
dat de Israëlische politiek
met betrekking tot de weste
lijke Jordaanoever niet was
veranderd, terwijl Egypte
nauwelijks verzet bood tegen
die Israëlische politiek.
Eveneens geldt, volgens Sha
ka'a, als bezwaar tegen het
Camp David-akkoord dat
hierin de PLO niet wordt ge
noemd. De PLO dient bij de
onderhandelingen te worden
betrokken, is zijn mening.
Zolang deze bezwaren niet
worden weggenomen, is het
akkoord onaanvaardbaar
voor Shaka'a en andere bur
gemeesters op de westeluke
Jordaanoever.
Patronage
Milson vraagt zich af hoe het
komt dat men op de westelij
ke Jordaanoever niets wenst
te ondernemen zonder in
stemming van de PLO. Voor
1967 toen het gebied in Jor
daanse handen was. werd de
lokale politiek bepaald door
een zogenaamd patronage
systeem.
De Jordanièrs zorgden ervoor
dat diegenen die trouw wa
ren aan koning Hoessein goe
de aanstellingen kregen, toe
gang hadden tot het hof en
economische voordelen had
den
In de eerste jaren van do Israë
lische bezetting hielden de
Israeli's totaal geen rekening
met het Jordaanse systeem
Integendeel. z*j kweekten
juist een anti-Jordaanse sfeer
om zo de Jordaanse claim op
het gebied te verzwakken. In
de meeste gevallen gingen
echter anti-Jordaanse en an
ti Israëlische gevoelens hand
in hand. Tot voor kort schon
ken de Israëli's hier weinig
aandacht aan omdat zij
meenden dat een materiele
vooruitgang op de westelijke
Jordaanoever de gematigde
krachten in het gebied bou
steunen. Een grotere materie-
Ie vooruitgang betekende
overigens ook een grotere af
hankelijkheid van Israel.
In 1972 hadden burgemeester-
verkiezingen plaats In alle
plaatsen met uitzondering
van Ramallah wonnen Jor
daans gezinde burgemees
Twee jaar later moest Jordanië
haar claim op het gebied op
geven ten gunste van de PLO
(tudens de conferentie in Ra
bat). Volgens prof Milson
was dit een van de belang
rijkste redenen waarom in
1976 in vrijwel alle plaatsen
burgemeesters de verkiezin
gen wonnen die stelden dat
de PLO als vertegenwoordi
ger van het Palestijnse volk
moest worden erkend. Onder
hen bevond zich ook burge
meester Shaka'a.
Na het sluiten van de Camp Da-
vid-akkoorden wist de PLO
150 miljoen dollar bijeen te
garen voor vreedzame projec
ten op de westelijke Jordaan
oever. Ook Nabloes profiteer
de hiervan Milson vindt dat
dit past in het oude patrona
ge-systeem Geld geven aan
degenen die trouw zun.
Bijna tegelijkertud werden op
de westelijke Jordaanoever
moorden gepleegd. Zo wer
den Abd Al Nur Janho (1978)
en sjeik Hashem Khuzandar
(1979) vermoord, omdat zu
Camp David steunden. De
PLO eiste de verantwoorde
lijkheid voor de moorden op.
Volgens kolonel Zadok Kara-
jim, de woordvoerder van de
toenmalige militaire gouver
neur, mag niet worden uitge
sloten dat ook de aanslag op
burgemeester Shaka'a het
werk van de PLO was. Dit
omdat de burgemeester kort
tevoren grote onenigheid had
met een lid van de PLO
Anti-PLO
Prof Milson nu wil het moge-
lyk maken voor gematigde
plaatselijke Palestijnse lei
ders om met de Israeli's te
onderhandelen. Om dit te be
reiken dient een politieke
campagne tegen de aanwe
zigheid van de PLO op de
westelijke Jordaanoever te
worden gevoerd. Volgens
Milsons opvattingen zouden
Europa en de VS Israel hierin
moeten steunen door geen
verdere toezeggingen van Is
raël te verlangen met betrek
king tot de PLO Milson lukt
de campagne tegen de PLO
(-invloed) met harde hand te
voeren. De militairen zijn
(nog niet) uit het straatbeeld
verdwenen. De universiteit
van Bir Zeit moet tot 4 janua
ri gesloten blijven, burge
meester Shaka'a mocht niet
naar Nederland komen. Deze
maatregelen hebben zeker
iets met de rellen van vorige
week op de westeluke Jor
daanoever te maken
Met de Israeli's ben ik van me
ning dat de gematigde krach
ten onder de Palestijnen die
nen te worden gesteund.
Maar wie is gematigd0 Voor
prof. Milson en Israël zu die
Palestgnen gematigd die be
reid zijn het Israëlische auto-
nomieplan te aanvaarden.
Voor mij zijn die Palestijnen
gematigd die bereid zun de
staat Israël te accepteren.
Burgemeester Shaka'a is zo'n
Palestijn Hij BCOMlHfl I
rael, maar is tegen de Israëli
sche autonomicplannen. om
dat hu een Palestunse staat
op de westelijke Jordaanoe
ver wil. Het Israëlische mi
nisterie van defensie liet in
reactie op o.a. de Nederland
se Kamervragen weten dat de
burgemeester het land niet
mag verlaten omdat hu zich
bu eerdere gelegenheden te
gen Israël zou hebben uitge
laten. In dit kader zou het
wenselijk zijn geweest, wan
neer het ministerie zich wat
duidelijker zou hebben uitge
sproken. Want betekent het
dat iemand tegen Israel is.
wanneer hu een tegenstander
is van de autonomicplannen?
Het lijkt erop dat Shaka'a nu
wordt gestraft voor zijn anti-
Camp David opstelling Ter
wijl Israel toch waardering
zou moeten opbrengen voor
/nn ri-K-ht i'. I.ir uil- pr.i.ik
dat hu van mening is dat Is
rael recht van bestaan heeft
Een vérgaande uitspraak
voor een Palestun in bezet
gebied, gezien ook dc hierbo
ven omschreven omstandig
heden
Het zou onverstandig zijn wan
neer Europa het advies van
prof Milson om geen conces
sies aan Israël te doen zou op
volgen Daar waar dc men
senrechten worden geschon
den dient Eufopa mijns in
ziens te reageren, zij het met
enige voorzichtigheid
KEES HULSMAN