Actie tegen belastingdienst
Economie
Extra
Reactie op hausse-stemming Si"!*!?? Beursweek
dSEEH
Leidse Rechtswinkel heeft bezwaar tegen hulp bij aangifte
uvuiovvv/ürx
ZATERDAG 5 DECEMBER 1981
PAGINA 21
Met het plan voor het experi
ment in Arnhem sneed het
mes aan verschillende kan
ten. Belastingebetalers wer
den geholpen met hun aan
gifte en de belastingdienst
zelf had via deze service een
antwoord op het imago van
de grote "boosdoener".
In het juninummer van het
maandblad "Wij van Finan
ciën" bedoeld voor alle
ambtenaren direct of indirect
bij het ministerie in dienst")
verscheen van de hand van
mr. F. Kamphuis van de Arn
hemse dienst een verslag
over het experiment. Hij
schreef onder meer:
'Doordat tijdens het onderhoud,
dat gemiddeld 22 minuten
duurde, meteen naar bewijs
stukken werd gevraagd en
onregelmatigheden eveens
onmiddelijk werden bespro
ken kunnen nu ruim 1.650
aangiften veel sneller tot een
aanslag leidenDaar ligt
de kracht en de toekomst van
een goede voorlichting
Biljetten die anders relatief
bewerkelijk zouden zijn. zijn
nu als het ware panklaar".
Angst
Hët is met name die passage
die de medewerkers van de
Leids Rechtswinkel beves
tigde in hun angst dat het
Arnhemse project geen goe
de zaak is. Peter van Some
ren van de afdeling belastin
gen van de rèchtswinkel:
"Vanwege dit voordeel, het
combineren van het geven
van voorlichting, met de aan
slagregeling zou het experi
ment geslaagd zijn. Wij vin
den dat bij fiscale hulpverle
ning niet de efficiëntie van de
belastingdienst voorop moet
staan, maar de belangenbe
hartiging van de client".
In een notitie waarin de argu
menten van de rechtswinkel
voor de actie zijn vervat,
schetsen de medewerkers de
gewijzigde taak van de
dienst. Vroeger was de ver
houding fiscus-belastingbe-
taler gebaseerd op het har
moniemodel, maar toen be
lastingontduiking ging toe
nemen is de praktijk steeds
meer die van het conflictmo
del geworden. De belastingc-
betaler bedenkt allerhande
uitwegen om zo min mogelijk
te betalen; de dienst moet
voortdurend op haar hoede
zijn en die uitwegen achter
halen. zo redeneert de rechts
winkel.
Veel tijd
De medewerkers zeggen uit er
varing te weten dat het invul
len van een aangiftebiljet
veel tijd vergt en dat er meer
vragen gesteld moeten wor
den dan op het aangiftebiljet
staan aangegeven. Als voor
beeld wordt de aftrek van zie-
ketkosten genoemd. Is deze
post tien procent of meer dan
het onzuivere inkomen, dan
komt de belastingplichtige
voor aftrek in aanmerking.
Daartoe dient een groot aan
tal vragen beantwoord te
worden en dat vergt tijd. De
belastingebetaler die naar de
dienst gaat is dan afhankelijk
van de bereidheid van de
ambtenaar om "te zoeken"
naar aftrekposten. De rechts
winkel vraagt zich in dit ver
band af of zo n ambtenaar
wel de aangewezen figuur is
om dat te doen.
Door
Ton van Brussel
Verwezen wordt naar het boek
Belastingen en rechtshulp"
van de fiscalist Brouwers, die
de rol van adviseur als een
principieel partijdige ken
schetst. Verwezen wordt ook
naar Nooteboom, die in '79
als staatssecreatris in een re
devoering het recht op onaf
hankelijk advies bepleitte
voor alle belastingplichtigen.
Uitbreiding
De actie van de Leidse Rechts
winkel richt zich in eerste in
stantie op het parlement.
Staatssecretaris Kombrink
heeft zich tijdens één van zijn
eerste publieke optredens al
in positieve zin over het Arn
hemse experiment uitgelaten
en zijn voorkeur voor uitbrei
ding tot andere diensten deze
week op de radio nog eens
herhaald. Hij bepleit wel een
verscheidenheid in hulpvor-
men, maar heeft nog niet aan
gegeven hoe die gedachte in
de praktijk moet worden uit
gewerkt. Het ligt voor de
hand dat als in januari de be
groting van financieen in de
Tweede Kamer wordt behan
deld. de kwestie opnieuw aan
de orde komt.
Wantrouwen
De PvdA-fractie in de Tweede
Kamer heeft zich nog niet
over een standpunt beraden.
De brief van de Leidse
Rechtswinkel ligt bij de frac
tieadviseurs, de zg. "fiscale
breingroep".
De Leidse fiscalist Flip de Kam
is voorzitter van die groep.
Hij kan zich maar zeer ten de
le vinden in de bezwaren,
maar kan bij gebrek aan be
raad in dit stadium niet an
ders dan op persoonlijke titel
spreken "Ik heb me ver
baasd over de actie in die zin
dat ik signaleer dat de rechts
winkel kennelijk niet toe
staat dat de overheid een
voorlichtende functie heeft.
De belangentegenstelling
doet zich ook op sociale dien
sten voor en bij de toewijzing
van woningen en op tal van
andere terreinen. Je kunt zo
ver gaan dat je de overheid
als geheel wantrouwt, maar
ik ga daar niet in mee. Ik kan
me voorstellen dat in uitzon
derlijke situaties, als er spra
ke is van conflicten met de
belasting een onafhankelijk
advies nodig is. Maar het gaat
om mensen met een laag in
komen. die een belastingcon
sulent niet kunnen betalen.
In veel gvallen betreft het be
trekkelijk eenvoudige aangif
ten. met heel weinig aftrek
posten Het geval van de ziek
tekosten is genoemd. Dat
gaat pas bij tien procent op,
dus ook dat is uitzonderlijk.
In zijn algemeenheid zeg ik.
maar dat is dus een persoon
lijke opvatting, de belasting
dienst is zeker in staat om
mensen te adviseren en te
helpen zonder dat dat nadelig
uitwerkt", aldus De Kam.
Verheugd
De Nederlandse Vereniging
van Inspecteurs van 's Rijks
Belastingen onderschrijft die
opvattingen. Voorzitter Ver
meulen toont zich zeer ver
heugd over het experiment
en zou dit gaarne tot alle an
dere diensten uitgebreid wil
De Leidse Rechtswinkel is een
actie begonnen tegen het ex
periment van de belasting
dienst in Arnhem waarbij ie
dereen die moeite heeft met
het invullen van een aangifte
biljet inkomstenbelasting
een handje wordt geholpen
Mensen die er niet meer uit
komen kunnen zich tot de
dienst wenden en belasting
ambtenaren kunnen dan be
hulpzaam zijn om het karwei
tot een goed einde te bren
gen.
De medewerkers van de Leidse
Rechtswinkel, die zelf al een
afdeling belastingen heeft,
hebben bezwaren tegen die
aanpak. Zij gaan van het
principe uit dat het invullen
van de formulieren en het
controleren van de aangifte
nooit bij één en dezelfde in
stantie mag berusten. Dan
treedt een vermenging van
functies op die niet in het be
lang is van de belastingplich
tigen.
Het project in Arnhem is begin
dit jaar van start gegaan on
der verantwoordelijkheid
van de toenmalige staatsse
creatris van belastingzaken
Van Amelsvoort. Achterlig
gende gedachte: het invullen
van het aangiftebiljet is verre
van eenvoudig. Niet iedereen
beschikt over de middelen
om daarbij de hulp van een
belastingconsulent in te roe
pen. Aanvullende hulpverle
ning is noodzakelijk.
Klachten
De belastingdienst is de afgelo
pen jaren in toenemende ma
te middelpunt van discussie.
Belastinginspecteurs klagen
steen en been over het uitblij
ven van maatregelen die een
vereenvoudiging van de wet
geving moeten opleveren. Er
is bovendien te weinig man
kracht om de aangiften goed
en tijdig te verwerken en be
lastingfraude aan te pakken.
Belastingbetalers klagen
over zowel de hoogte van de
belasting als het ingewikkel
de formulier. Ambtenaren op
het departement verbazen
zich over het gebrek aan des
kundigheid in het parlement,
waar fiscalisten op de vingers
van één hand te tellen zijn.
Hooggespannen verwachtin
gen waren er dan ook in '77
toen bekend werd dat de Am
sterdamse hoogleraar in het
belastingrecht prof. mr. A.
Nooteboom benoemd was tot
staatssecretaris op het minis
terie van financiën, speciaal
belast met de portefeuille be
lastingen. Hij stelde de dienst
niet teleur. De op papier veel
besproken reparatiewetge
ving nam hij stevig ter hand.
In twee jaar tijd kwam hij tot
concrete voorstellen aan het
parlement, maar begin 1980
moest hij, zoals de traditie
dat voorschrijft, minister
Andriessen volgen die aftrad
als gevolg van een conflict
over de bezuinigingsproble-
matiek.
Boosdoener
De econoom Van Amelsvoort
volgde hem op, en daar is in
middels weer Kombrink voor
in de plaats gekomen. Van
Amelsvoort was weliswaar
woordvoerder van de CDA-
fractie op het gebied van be
lastingzaken, maar gold vóór
zijn aantreden als bewinds
man niet als een uitgespro
ken deskundige van het ni
veau van Nooteboom. Kom
brink studeerde politieke en
sociale wetenschappen, was
lange tijd eerste woordvoer
der van de PvdA voor volks
huisvesting, maar verwissel
de die portefeuille voor finan
ciën op het moment dat zijn
collega Dolman kamervoor
zitter werd. Het ministerie
stelt het dus aan de politieke
top weer zonder fiscalist en
dat stemt betrokkenen aller
minst optimistisch.
len zien: "Natuurlijk is het
juist dat de wetgeving afgrij
selijk ingewikkeld is en het
invullen van het biljet verre
van eenvoudig Dat probleem
heeft de overehid in de we
reld geholpen en we kunnen
natuurlijk wel hopen dat dat
nog eens verbetert, maar
voorlopig is dat dromen. De
overheid heeft zijn verant
woordelijkheid naar de belas
tingplichtigen nu onder ogen
gezien en helpt dus. Ik vind
dat een uitstekende zaak Het
beeld dat de rechtswinkel op
roept alsof wij de vijanden
zouden zijn van de belasting
plichtigen is oiyuist"
"Waar gaat het nu om1 Mensen
die voor de belasting gege
vens achter de hand willen
houden, reken ik niet tot de
groep die bij het invullen de
hulp van de belastingambte
naar in roept. Als gesproken
wordt over panklare aangif
ten. dan betekent dat niet dat
de belastingbetaler te kort is
gedaan. Het is ook niet zo dat
wij zitten in te vullen Wij ge
ven adviezen en wy helpen,
maar de belastingplichtige
zelf blijft verantwoordelijk
Ook de cx-staalsscretans Van
Amelsvoort staat nog immer
achter "zijn" proef Natuur
lijk is terughoudendheid op
zijn plaats voor de betrokken
ambtenaar, maar voorlich
ting en service zijn voor de
overheid hele wezenlyke za
ken. waaraan door dit experi
ment recht wordt gedaan.
Het zou ideaal zijn als er voor
conflictsituaties een onafhan
kelijke adviseur voor handen
was. ook voor mensen met
een laag inkomen. Maar dat
kost geld en ik kan met zeg
gen of bij de huidige econo
mische situatie een voorstel
om zo'n mogelijkheid in het
leven te roepen veel prioriteit
zal krygen. Ook van myzelf
weet ik dat nog niet. Het is
een keuze, maar het principe
van de onafhankelijkheid
spreekt me wel aan. Dat laat
onverlet dat ik groot vertrou
wen heb in de belasting
dienst en de oprechte motie
ven van de mensen die daar
werken
Pro deo
Heel andere geluiden zijn op te
tekenen in de knng van be
lastingconsulenten Een
woordvoeder van de Federa
tie van Nederlandse Belas
tingconsulenten. zegt niet
zoccr principieel alswel prak
tische bezwaren te hebben te
gen het experiment "Er is
een duidelijke tegenstelling
van belangen en die wijzen
wij af. In pnncipe is het een
goede zaak dat de overheid
hulp biedt, maar wy vinden
dat er een andere regeling
moet komen. Zoals sommige
inkomensgroepen recht heb
ben op een pro-deo advocaat,
zo zou men ook recht moeten
hebben op een pro-deo belas
tingconsulent. Er is eens per
jaar een hausse tussen fe
bruari en april. Bureaus voor
rechtshulp kunnen dat ver
moedelijk niet aan. Belas
tingconsulenten wel. Voor
waarde is uiteraard dat de
overheid dan ook het beroep
van belastingconsulent be
schermd en dat is nu nog niet
het geval"
De Leidse rechtswinkel kent
de argumenten tegen de ac
tie, maar voelt zich verplicht
om door te gaan. Buitenland
se werknemers maken bij
voorbeeld een groot deel uit
van de groep die zich voor be
lastinghulp tot de winkel
wendt "Voor deze mensen
moet helemaal veel tyd wor
den uitgetrokken en de vraag
is of dat op het belastingkan
toor gebeurt Wy willen de
belastingambtenaar zeker
niet bestempelen als iemand
die zich per definitie tegen de
belastingplichtige opstelt,
maar het gaat ons om de prin
cipiële tegenstelling".
De Leidse Rechtswinkel helpt jaarlijks veel mensen die moeite hebben bij het invul
len van hun aangiftebiljet inkomstenbelasting. Dat is een ingewikkelde zaak en
niet iedereen heeft geld om daarvoor een belastingconsulent in te huren. De over-
heid heeft zich het lot van die mensen inmiddels ook aangetrokken en experimen-
teert in Arnhem met een project waarbij belastingambtenaren desgevraagd hulp
bieden Onjuist, vindt de rechtswinkel, belastingambtenaren moeten de aangifte
controleren en als ze die ook invullen is er een vermenging van functies. Bureaus
voor rechtshulp zouden subsidie moeten krijgen om onafhankelijk advies te ge
ven. De actie van de Leidse rechtswinkel wordt zowel gesteund als fel van de hand
gewezen. In bijgaand artikel een overzicht van de meningen.
Voor de Amsterdamse effec- Woii ctroot hanocn i:_~tjn„rcieiiinnnn «..«t. ..i»
Voor de Amsterdamse effec
tenbeurs was het ditmaal een
week waarin het opgewekte
begin al spoedig overging in
apathie en kleurloosheid. De
aanvankelijk oplopende no
teringen begonnen te stok
ken en gingen over in de af
brokkeling die de laatste paar
maanden al zo vaak is opge
treden. Ook Wall Street wist
de hausse-stemming van de
vorige week niet vast te hou
den. al verliepen hier de eei-
ste beursdagen van de week
nog in een positieve sfeer.
Maar daarna trad een flinke
reactie in.
Overwegend nogal teleurstel
lende bedrijfsberichten enen
stagnerende rentedaling wa
ren voor Amsterdam de re
den om de toekomst minder
optimistisch in te zien. Voor
Wall Street was het waar
schijnlijk meer een kwestie
van een technische reactie op
een periode van fikse koers
stijgingen Een naderhand
onjuist gebleken gerucht
over een hartaanval van pre
sident Reagan was aanlei
ding tot een koersval van
acht punten. Daarna bleef
Wall Street hangen
Anders dan hier te lande zijn in
Amerika de bedrijfsgeluiden
over het derde kwartaal ver
stomd. De laatste maand van
het jaar is aangetreden waar
in Wall Street zoals gebruike
lijk in het teken komt te staan
van de beruchte belasting
verkopen en de window-
dressing (het schoonmaken
van de balans van de vele be
leggingsmaatschappijen)
Deze willen voor het jaarein
de meestal nog gauw bepaal
de posten slijten of bijkopen,
al naar gelang men de per
spectieven van het nieuwe
jaar beziet. Economisch wor
den die niet erg gunstig
geacht en voor het midden
van het jaar 1982 wordt er
niet op een conjuncturele op-,
leving gerekend. Maar op het
rentefront zou de situatie wel
eer^s flink kunnen opklaren.
Amerika's minister van finan
ciën verklaarde tenminste
dat volgens zijn inzichten de
rente volgend jaar weieens
fors lager zou kunnen ko
men. Tot dusver gaat het wel
iswaar nog niet erg snel met
de neerwaarts gerichte rente
ontwikkeling. maar het gros
van de Amerikaanse banken
is toch bij 15,5 procent geko
men tegen 21 procent als top
eerder dit jaar. Het huidige
percentage is het laagste van
1981 tot dusver, maar kan
voor eind december nog la
ger komen De kredietautori-
teiten hebben de teugels ver
der gevierd, maar het wach
ten is op het officiële discon
to dat nog te hoog is.
De dalende rente kan een flin
ke compensatie bieden tegen
de ongetwijfeld minder gun
stige conjuncturele geluiden
in de Verenigde Staten hoe
wel bepaalde kringen bewe
ren dat de slechte teneur
daarvan wordt overdreven.
Toch liet het conjunctuurcij
fer over de maand oktober
een daling zien van 1,8 pro
cent, de grootste daling in
een maand van dit jaar En
daar november nog slechter
was, met een bijzonder on-
gustige maand voor de auto-
en staalindustrie, zal de rente
in de eerstkomende paar
maanden wel extra sterk
moeten dalen om straks in ja
nuari de beurs voor te grote
teleurstellingen
de kwartaalcijfers te behoe
den.
Ook op onze beurs maakt men
zich zorgen. Hoewel de be
drijfsberichten over Het der
de kwartaal van de grote mul
tinationals over het algemeen
bevredigend tot zelfs zeer
goed waren, liet de meer
plaatselijk georiënteerde be
drijfssector minder gunstige
geluiden horen De winsten
van Buhrmann-Tetterode en
het verzekeringsconcern
AMEV waren weliswaar posi
tief, maar vielen toch tegen.
EMBA zakte verder in het
rood en de tapijtfabriek Ber-
goss heeft uitstel van beta
ling moeten aanvragen Mi
nister Terlouw zit nog steeds
met het ketclproject en het
Estel-probleem in zijn maag
en weet nog niet welke oplos
sing er voor Hoogovens ge
vonden moet worden. Ook
het gesprek van de regering
met de bednjfspartners heeft
nog niets opgelost en alleen
tot nieuwe berekeningen ge
leid.
Opvallend was voorts het stag
neren van de rentedaling.
door
C. Wagenaar
Ook hier begon de week posi
tief met een lichte koersstij
ging van de obligatiemarkt.
De afgifteprijzen van ver
schillende soorten pand- en
bankbrieven werden verder
verhoogd en de banken
brachten de opslagrente an
dermaal met een half procent
terug, zodat er nu nog een
procent bovenop de normale
bankrente rust Maar in het
midden van de week begon
nen vooral de staatsfondsen
te aarzelen, terwijl later in de
week vooral het buitenland
met materiaal aan de markt
kwam De index zette een vrij
scherpe daling in en sommi
ge staatsleningen lieten op
een dag een vol procent val
len. Dat is nogal wat en deed
een lichte paniek onstaan op
de markt Maar de jongste
12.75 procent-staatslening
bood krachtige weerstand en
bleef boven de 105 procent.
Gehoopt wordt dat deze be
roering er een is van snel
voorbijgaande aard
Ondertussen moest toch ook de
aandelenmarkt terug Vele
aanvankelijke koerswinsten
werden later in de weck weer
afgebroken. Alleen ons
hoofdfonds Koninklyke Pe
troleum bleef zich opvallend
goed houden dankzij bclang-
stellinx vanuit Wall Street,
waar op grond van de gunsti
ge derde kwartaalcijfers weer
veel gWattgK OVV d> Ko
ninkltjke Shell wordt geoor
deeld. Het aandeel hield er
deze week een paar guldens
winst aan over Maar Unile
ver. die een uitstekende pe
riode achter de rug heeft,
moest nu een paar gulden te
rug. Byzonder flauw lag Océ
van der Grinten met een ver
lies van zes gulden naar nieu
we dieptepunten uit z'n be
staan
Soortgelijke diepterecords tra
den ook op voor de BAM en
Furness Slechte berichten
duwden EMBA zo'n twintig
gulden en Unikap tien gul
den terug Zelfs de verzeke
ringsreus AMEV moest terug
van 91 gulden op 86 gulden
door een tegenvallend winst-
bericht Hoewel deze onder
neming in 1981 opnieuw flink
meer zal verdienen Een goe
de week draaide daarentegen
Wessancn af met een stijging
van drie gulden Holec was
vyf gulden in herstel en Ver-
enigde Machine Fabrieken
Stork een paar gulden beter
op nieuwe orders voor de ke-
telbouw