Gemeente wil
faillissement
hof voorkomen
Duur restaureren voor arme" bewoners
Kleuterklas Haanstra
naar Lucas van Leijden
Borstbeeld Cleveringa
Dilemma voor Leidse hofjes lijkt moeilijk op te lossen
W isseling
van
regenten
Meermansburg diep in de schuld
DONDERDAG 26 NOVEMBER 198
LEIDEN - Het Meermansburghof
zal professioneler worden be
heerd. Dit zijn gemeente en de
regenten van het hof overeenge
komen.
Het onderhoud van het hof wordt
ondergebracht bij de Centrale
Technische Dienst voor Woning
bouwcorporaties (CTW) die
reeds het onderhoud van 7200
woningen in Leiden verzorgt. De
boekhouding van hel hof wordt
verder geregeld door de Centrale
Boekhouding van Woningbouw
corporaties.
Langzaam maar zeker zullen de
drie oude regenten, de heren
Kool, Van den Koppel en Labou-
chere zich terugtrekken. De eer
ste nieuwe regent is al bekend:
W. Kruijshaar, financieel des
kundige bij de gemeente. Kruijs
haar wil overigens als regent 'on
afhankelijk' van de gemeente
opereren. Naar andere 'profes
sionele' regenten wordt gezocht.
De gepensioneerde F. Kool die
heel veel energie in de restaura
tie van het hof heeft gestoken, is
blij met de professionalisering.
"Voor mijzelf wordt het tijd om
op te stappen. Dit werk kun je
geen jaren achtereen doen".
Hofbewoner P. Klinkhamer zei gis
teravond tegen Kool dat het
slechts een hobby is om regent te
zijn. Verwijzend naar de huur
verhoging voor de bewoners zei
Klinkhamer vervolgens: "Als ik
een hobby heb, betaal ik 'm zelf'.
Kool benadrukte echter nog eens
dat het allesbehalve een hobby is
om regent te zijn: "Toevallig ben
ik in de verantwoordelijkheid
gegleden om het Meermansburg
hof in stand te houden. Dat is be
slist geen hobby. Het werk is
zonder professioneel apparaat
niet meer te doen. Het wordt alle
maal veel te ingewikkeld"
LEIDEN De gemeente Leiden
ziet zich bijna voor een onmoge
lijke taak gesteld: de bejaarde
bewoners van het arme hof
Meermansburg moeten tegen
een 'redelijke' prijs in het hof
kunnen blijven wonen maar an-
derszijds mag de gemeente zelf
niet financieel voor de restaura
tiekosten of liever verliezen op
draaien Het Meermansburghof
dreigt failliet te gaan. Het hof
heeft een schuld van twee mil
joen gulden aan de gemeente.
Als het hof failliet gaat, zal de nei
ging van andere colleges van re
genten van hoQes er niet groter
op worden om hun hofjes te res
taureren. Die neiging is toch al
niet groot; een stukje stadsver-
niéuwing en een stukje volks
huisvesting stagneert. De 35
Leidse hofjes vormen de (af en
toe nog niet opgepoetste) parel
van Leiden en bieden niet in de
laatste plaats huisvesting aan on
geveer 500 mensen (vooral be
jaarden met een AOW-inkomen
van duizend gulden in de
maand).
Het probleem lijkt de keuze tussen
het verpauperen van de hofjes-
bewoners of het verpauperen
van de hofjes zelf. Dure restaura
ties voor arme bewoners, kan het
nog?
Met argusogen wachten verschil
lende colleges van regenten de
verwikkelingen rond Meermans
burghof af. Restauratie van hun
hofje kan jarenlang getouwtrek
om overheidssubsidie betekenen
i enkele bewoners:
en kan jarenlang gekissebis ople
veren tussen de regenten en de
bewoners over de hoogte van de
huur. Dat bewijst de geschiede
nis van Meermansburg.
De huur van de hofjeswoningen
schiet na de restauratie al ge
makkelijk met enkele honder
den guldens de hoogte in. "Indi
viduele huursubsidie" luidt dan
het toverwoord. Maar bewoners
vrezen dat ook de huursubsidie
niet aan de bezuinigingsdrift van
het rijk zal ontkomen. Boven
dien tikt elk tientje huurverho
ging per maand voor een AOW-er
hard aan. Hofjesbewoners beta
len in verschillende slechte, nog
niet gerestaureerde hofjes
slechts enkele tientjes per
maand. Voor die huur kan hoog
stens de loodgieter en de schil
der een keer komen om het aller
noodzakelijkste onderhoud te
verrichten. Wordt de restauratie
van hofjes uitgesteld dan verpau
peren de hofjes en zal restauratie
op den duur alleen maar duurder
en duurder worden en de huren
dus hoger.
Hoog zijn de huren van de (vaak
prachtig) gerestaureerde hofjes
nu al. Het Bethlehemshof (23 wo
ningen) aan het Levendaal is zo
juist in z'n geheel gerestaureerd.
De kale huur schommelt rond de
570 gulden. Het hof kent dezelf
de problemen als het Meermans
burghof, onder andere door de
trage uitbetaling van de restaura
tiesubsidie door het ministerie
van volkshuisvesting. Het Mie
rennesthof aan de Hooglandse-
kerkgracht, het Groot Sionshof
aan de Sionsteeg, het Tevelings-
hof aan de Vierde Binnenvest
gracht en het Jean Pesijnshof
aan de Kloksteeg kennen dezelf
de problemen, meestal in iets
mindere mate. De kale huur in
deze (vorig jaar gerestaureerde)
hofjes bedraagt ongeveer 425
gulden. De huren in het Samue!
de Zeehof aan de Doezastraat dal
op het moment gerestaureerd
wordt, zullen echter zeker uitstij
gen boven de 500 gulden. De re
genten van het Annahofje aan de
Hooigracht en het Eva van Hoo|
geveenshofje nemen een afwach
tende houding aan om te gaan
restaureren. Het Stevenshof aan
de Haarlemmerstraat zal in elk
geval wel in '83 gerestaureerd
worden. Dit hof is van de ge
meente. Volgens een planning
van de gemeente van enkele ja-;
ren terug zouden alle Leidse hof
jes inmiddels gerestaureerd
moeten zijn of zou tenminste de
restauratie op dit moment in vol]
le gang moeten zijn. Regenten
van verschillende nog niet geres-l
taureerde hofjes hebben echter
voorlopig afgezien van restaura
tie van hun hofje.
In een brief aan het ministerie van
volkshuisvesting vraagt de ge
meente om snellere uitbetaling
van de restauratiesubsidie. Het
ministerie heeft blijkbaar geen
geld of bezuinigt door traag uit te
betalen. Hoe dan ook: hofjes en
particulieren raken aldus bij res
tauratie in de knel. De gemeente
wil daarom een persoonlijk on
derhoud met minister Van Dam
"omdat de regentencolleges en
overige particulieren in ernstige;
financiële moeilijkheden zullen
raken door de hoge rentelasten
als gevolg van de te late uitbeta
ling van subsidies".
RENE VAN DER VELDEN
LEIDEN - De gemeente wil koste wat kost voorkomen dat het Meermansburghof aan
zijn restauratie ten onder gaat. Om een faillissement te voorkomen, zullen de bewo
ners van de dertig hofjeswoningen aan de Oude Vest 159 volgend jaar - zo mogelijk
ongeveer honderd gulden meer huur moeten gaan betalen. Het ministerie van volks
huisvesting zou bovendien bij moeten springen.
Als het hof failliet zou gaan, zit de
gemeente anderhalf tot twee mil
joen gulden in het schip. Het col
lege van regenten van het Meer
mansburghof heeft namelijk
twee miljoen gulden bij de ge
meente geleend. Het hof leed vo
rig jaar een verlies van anderhal
ve ton; dit jaar wordt een verlies
verwacht van een kwart miljoen
gulden. De reserves zijn opge
droogd.
Het ministerie van volkshuisves
ting wordt door de gemeente en
het college van regenten als de
grote boosdoener gezien voor het
dreigende faillissement. Het mi
nisterie is te traag met het uitbe
talen van de toegezegde restaura
tie-subsidie. Het hof moest res
tauratiekosten voorschieten, dat
wil zeggen lenen; de renteverlie
zen lopen aldus in de honderd
duizenden guldens. De gemeen
te probeert de renteverliezen ver
goed te krijgen door het ministe
rie. De hofjesbewoners zijn vol
gens de regenten en de gemeente
de tweede 'boosdoener' omdat
zij zich met succes tegen de hoge
huur hebben verzet die de regen
ten hen wilden opleggen.
Veiling
Wethouder C. Waal zei gisteravond
in een eerste gesprek met alle be-
het hof dat de ge
meente er veel voor over heeft
het monument Meermansburg te
behouden voor de huidige bewo
ners (veelal bejaarden die van
een AOW-inkomen leven). Als de
stichting Meermansburghof fail
liet zou gaan, zou het hof open
baar geveild worden. De ge
meente moet er niet aan denken.
De gemeente zou in dat geval zelf
vermoedelijk niet kunnen kopen
maar wél een kolossaal verlies
lijden door de miljoenen restau
ratie-schuld van het hof aan de
gemeente. Bovendien vreest de
gemeente dat de bejaarden bij
een openbare verkoop hun huis
kwijtraken en de gemeente voor
vervangende woonruimte zou
moeten zorgen. Weliswaar genie
ten de huidige bewoners huurbe-
scherming, "maar", zei Waal,
"het komt wel meer voor in deze
stad dat huurders ineens zo snel
mogelijk uit hun woning willen"
Hij doelde hiermee op de moge
lijkheid dat een speculant het
hof opkoopt, de huurders eruit
pest en de hofjeswoningen met
zoveel mogelijk winst per stuk
probeert te verkopen. De wet
houder wil de woningen behou
den voor bejaarden die het niet
breed hebben.
Failliet
Het college v
i regenten van Meer-
mansburg klopte deze zomer in
paniek bij de gemeente aan: "Wij
zijn failliet. U mag het hof voor
een gulden overnemen". De ge
meentebestuurders voelden daar
uiteraard weinig voor omdat zij
bijna twee miljoen gulden aan
het hof geleend hebben. Onmid
dellijk is een ambtelijke werk
groep in het leven geroepen om
te redden wat er nog te redden
valt.
De 'ellende' voor de regenten be
gon met de restauratie vijf jaar
geleden. De hofjesbewoners be
taalden vóór de restauratie nog
45 gulden voor hun toen no£ zeer
ouderwetse en versleten woning.
Na de restauratie zou de huur 205
gulden worden. Veel, zo niet al
les zat echter tegen bij de restau
ratie. De restauratie-architect M.
Schutte berekende de 'kale' huur
drie jaar later al op 350 gulden
per maand. Aanvankelijk zou de
restauratie 2.5 miljoen kosten,
maar het werd uiteindelijk 3.1
miljoen.
Schutte: "Alles wat we gezien heb
ben, zat in het bestek, maar ja,
alles wat we niet gezien hebben...
Onder dikke lagen verf bleken
rotte kozijnen te zitten. En ook
de funderingen bleken slechter
dan we dachten. Dat kun je niet
zien", verklaart de architect het
achteraf nodige en dure meer-
werk. Bovendien bleek vocht
van driehonderd jaar in een aan
tal huisjes getrokken te zijn. Dit
probleem is nog niet verholpen.
Met afdoende maatregelen hier
tegen wordt geëxperimenteerd
bij de restauratie van het Bethle
hemshof waar Schutte ook de
restauratie-architect is.
Toen het Meermansburghof in '79
gerestaureerd en weer bewoond
het Anthonius Clubhuis: "We kunnen beter op een hutje
was, kwamen de problemen pas
goed op tafel. De belangrijkste
subsidiegever, het ministerie van
volkshuisvesting, kwam maar
niet met het toegezegde geld op
de proppen. Het college van re
genten moest miljoenen guldens
lenen tegen een inmiddels fors
gestegen rente-tarief. Het rente
verlies van het grootste hof van
Leiden is opgelopen tot enkele
honderdduizenden guldens. De
renteteller tikte maar door. Pas
twee maanden geleden heeft het
hof het grootste deel van de res
tauratie-subsidie binnen.
"Als we alle kosten van tevoren
hadden geweten, dan was het
Meermansburghof niet gerestau
reerd", denkt architect Schutte.
"Maar als we zo zouden redene
ren, zou Leiden verpauperen"
Noodrem
Om de exploitatie van het hof slui
tend te maken, greep het college
van regenten vorig jaar naar de
noodrem. De bewoners werd
aangezegd voortaan in plaats van
400 gulden (inclusief servicekos
ten) 700 gulden te betalen. Na af
trek van de individuele huursub
sidie betekende dit voor de
meeste bewoners dat zij in plaats
van 270 gulden voortaan 340 gul
den zouden moeten betalen.
"Onaanvaardbaar" meenden de
bewoners. "Ons is steeds voorge
houden dat wij 400 gulden (afge
zien van de huursubsidie) zou
den moeten betalen. Kunnen wij
het helpen dat de restauratie zo
duur is geworden?". De huur
ders 'vinden' in hun hogere huur
de renteverliezen van het hof te
rug en ook de restauratie van 4.5
ton van het poortgebouw (de re
gentenkamer) die overigens van
wege de verliezen van het hof
nog steeds niet voor gebruik ge
reed is.
Met behulp van de buurtwinkel
Maredorp schakelden de bewo
ners met succes de huurcommis-
sie in. Deze commissie keurde de
forse huurverhoging af. voor de
bewoners die al vóór de restaura
tie in het hof woonden en 'be
paalde' de huur voor hen zelfs op
minder dan 400 gulden.
De gemeente heeft de huurcom-
missie nu verzocht om terug te
komen op haar eerdere huurad
vies en gezien nieuwe feiten op
nieuw de huur van het Meer
mansburghof vast te stellen. De
huurcommissie wordt er op ge
wezen dat "verhuurders van mo-
mumenten zekerheid geboden
moet worden op een redelijke
vergoeding voor de door hun ge
dane grote en van cultuur-histo
risch belang zijnde investerin
gen".
Fors omhoog
Het succes van de bewoners in hun
'huurstrijd' lijkt aldus van korte
duur te zijn geweest. Regent F.
Kool wijt de financiële hopeloze
toestand van het hof mede aan
de huurweigeracties van de be
woners. En ook de gemeente
meent dat de bewoners wel dege
lijk fors omhoog moeten in huur
om het hof te kunnen redden.
Bovendien hebben de bewoners
volgens de gemeente de laatste
jaren veel te weinig servicekos
ten betaald. Het voorschot voor
onder andere gas en licht is te
laag berekend. Het college van
regenten heeft gevraagd of de be
woners alsnog de werkelijke ser
vicekosten eventueel in fases
willen betalen; dit bedrag loopt
voor de meeste bewoners in de
honderden guldens.
De nieuwe voorlopige kale huur
met servicekosten (te weten 580
plus 250 gulden) betekent verder
dat de meeste bewoners na af
trek van de individuele huursub
sidie honderd gulden meer zul
len moeten betalen dan zij nu
doen; dië nieuwe feitelijke huur
zou volgend jaar aldus uitkomen
op ongeveer 370 gulden.
Deze huurprijzen zijn voorlopig,
maar de hofbewoners zien de bui
al hangen. "We kunnen beter op
een hutje in de hei gaan wonen",
zei hofbewoonster Fasseur gis
teravond, op een door de ge
meente georganiseerde bijeen
komst in het Anthonius Club
huis. "Denk eens aan m'n vaste
lasten. Ik heb maar AOW. Met
zo'n huurprijzen kan ik niet meer
eten en me niet meer kleden",
klaagde mevrouw Wenning. Wet
houder Waal hield de bewoon
sters echter voor dat de huurprij
zen en de servicekosten niet zo
maar uit de mouw geschud wor
den: "Het accountantsrapport
ligt voor de bewoners ter inza
ge".
"Ik hoop dat de gemeente deze
ontvangst in het Anthonius
Clubhuis niet doorberekent in de
servicekosten", grapte bewoner
Klinkhamer. Maar serieuzer:
"Wij zitten in prachtige hofjes
woningen maar voor de huurprij
zen die nu gevraagd worden,
zouden we een grote, luxe wo
ning moeten hebben".
LEIDEN - De ouders van de kleu
terklas van de Haanstra-kleuter
school aan de Langebrug hebben
zich uitgesproken voor samen
gaan met de openbare lagere
school Lucas van Leyden. Dit
betekent dat na 1 januari deze
Haanstra-klas tot het openbaar
onderwijs gaat behoren. Zowel
de gemeente als het Haanstra-be
stuur heeft zich met deze plan
nen akkoord verklaard.
Deze kleuterklas van de Haanstra
werkt al enige jaren, gescheiden
van de twee andere Haanstra
kleuterklassen aan het Rapen
burg. aan een onderwijs plan
met de dependance van de Lucas
van Leyden aan de Langebrug.
Dit tot volle tevredenheid van
ouders en leerkrachten.
De afsplitsing van deze groep is be
gonnen toen het bestuur van de
Haanstra met het voorstel kwam
een eigen lagere school te willen
stichten. De ouders voelden daar
niets voor. Zij wilden het liefst
met de kleuterschool De Boter
bloem opgaan in de openbare ba
sisschool Lucas van Leyden. De
plannen voor de bouw van een
nieuw onderkomen voor de Lu
cas van Leyden aan de Kaas
markt zijn nagenoeg rond. In
april '82 hoopt men de eerste
paal de grond in te slaan.
Het bestuur van de Haanstra gaat
ondanks het verlies vap 24 kleu
ters door met de plannen een ei
gen lagere school te stichten. Er
is inmiddels een handtekenin
gen-actie begonnen om leerlin
gen te werven. Om de gemeente
te overtuigen van de noodzaak
van een eigen basisschool, zijn
tenminste 160 handtekeningen
nodig van ouders die kinderen
hebben in de leeftijd van vier tot
zes jaar binnen een bepaalde
straal rond de school. Er zijn er
tot nu toe vijftig verzameld.
Het pand aan de Langebrug zal
echter door de Lucas van Ley
den en de toekomstige openbare
Haanstra spoedig worden verla
ten. In ieder geval ruim voordat
het nieuwe onderkomen aan de
Kaasmarkt klaar is. De Sociale
Dienst heeft die plek aan de Lan
gebrug nodig voor uitbreiding.
Begin volgend jaar hoopt men
daarmee te beginnen. De wet
houder van onderwijs, H. van
Dam is al aan het uitkijken naar
(tijdelijke) vervangende ruimte.
Er wordt gedacht aan het voor
malige pand van gemeentewer
ken aan de Breestraat.
Eenenveertig jaar na geruchtmakende rede
Het borstbeeld van prof. Cleverin
ga dat vanmiddag in het Acade
miegebouw werd onthuld.
LEIDEN - Precies 41 jaar na zijn
geruchtmakende rede is vanmid
dag in het Academiegebouw van
de Leidse universiteit een bron
zen borstbeeld van prof. mr. R.P.
Cleveringa onthuld.
Op 26 november 1940 protesteerde
Cleveringa - toen decaan van de
juridische faculteit - tegen het
schorsen van de joodse hoogle
raar Meijers door de Duitse be
zetter. Prompt daarop werd Cle
veringa gearresteerd en werd la
ter de Leidse universiteit geslo
ten. Het optreden van Cleveringa
staat symbool voor het verzet op
de Leidse universiteit tegen anti-
joodse maatregelen.
Mr. K.J. Cath, voorzitter van het
College van Bestuur van de uni
versiteit, herinnerde vanmiddag
aan de grote moed van de rechts
geleerde om al in een zo vroeg
stadium protest tegen de Nazi's
te laten horen. "Maar zijn nauwe-
gezette trouw aan zijn beginselen
en zijn plichtsbesef maakten het
voor Cleveringa onmogelijk an
ders te handelen dan hij deed.
Het is naar mijn mening juist
daarvoor, dat ons grote dank
baarheid past", aldus Cath.
Het beeld van Cleveringa is ver
vaardigd door de Friese kunste
nares Eja Siepman van den Berg.
De weduwe van prof. Cleveringa
was vanmiddag bij de onthulling
aanwezig.
De eveneens ter nagedachtenis van
de jurist ingestelde Cleveringa-
leerstoel kreeg vandaag een
nieuwe 'bezetter'. Het is de Ame
rikaan Edgar L. Feige die van
middag het ambt van buitenge
woon hoogleraar aanvaardde.
Feige zal werkzaam zijn op het
gebied van de economische, so
ciale, politieke en juridische ge
volgen van de groei van de on
zichtbare economie.
