Amsterdam slaat alles eemJ£ rgl 6B0EME. Kernwapens en falende politici PvdA en D'66 uitgejouwd Grootste anti-kernwapendemonstratie in Europa Den Haag: tegendemonstratie Busongeluk kost leven demonstrant MAANDAG 23 NOVEMBER 1981 BINNENLAND PAGINA AMSTERDAM (GPD/ANP) - Alle verwachtingen rond de vredesmanifestatie zaterdag in Amsterdam onder de hoofdleuze "geen nieuwe kernwapens in Nederland noch in enig ander land" zijn verre overtroffen. Met tus sen de 350.000 en 400.000 deelnemers werd het de groot ste demonstratie die ooit in ons land is gehouden. Het is ook de grootste anti-kernwapenbetoging geworden die de laatste tijd in Europa heeft plaatsgevonden. Het organisatiecomité alsmede de Amsterdamse politie (duizend man sterk) spraken hun voldoe ning uit over het feit dat de de monstratie zonder enig incident verliep. Vredigheid was troef binnen het bonte gezelschap dat gedurende enkele uren bezit had genomen van de Amsterdamse binnenstad. Rond 400 militairen (voor het me rendeel ex-dienstplichtigen) hadden zich niets aangetrokken van het verbod van het ministe rie van defensie in uniform te de monstreren. Een woordvoerder van het ministerie van defensie heeft inmiddels laten weten dat j de bewuste groep dienstplichti ge militairen zich schuldig heeft gemaakt aan een krijgstuchtelijk vergrijp. Aan de hand van televisiebeelden en krantefoto's zal worden nage gaan wie zich hieraan schuldig hebben gemaakt. Het is dan aan de commandanten om daar te gen op te treden. Monniken Volgens de organisatoren liepen er enige duizenden buitenlanders mee in de vredesbetoging. Aan de demonstratie namen ook eni ge dominicaner monniken uit Huissen en Nijmegen deel. Zij demonstreerden in habijt. Leden van de actiegroep "Natuurkunde i tegen kernwapens" voerden een door balonnen opgehouden spandoek mee. Ook een groep van tien Westduitse militairen had zich bij de betoging aange sloten. Was de intocht van de honderddui zenden in de hoofdstad bijna vlekkeloos verlopen, de aftocht leverde aanzienlijk meer proble men op. De run op de treinen was zo groot, dat NS tegen vier uur in de middag de deuren van het centraal station moest sluiten om, zo zei NS, „ongelukken te voorkomen". Op de perrons deden zich „Japan se toestanden" voor. De coupés van de treinen die van Amster dam CS vertrokken puilden uit. De spoorwegen hadden 35 extra treinen ingezet terwijl aan alle normale treinen extra treinstel len waren gekoppeld. Ongeveer 120.000 mensen waren per trein naar Amsterdam geko men. Omdat de demonstratie vroeger was afgelopen dan was gepland, hadden de spoorwegen aanvankelijk problemen met de opvang van het immense le gioen. De extra treinen werden namelijk pas rond zes uur 's mid dags verwacht. Spoorwegen Volgens een woordvoerder van de Nederlandse Spoorwegen is de aan- en afvoer van de demon stranten de grootste vervoers operatie uit het bestaan van de NS geweest "Het is gebeurt met de nodige improvisatie en vertra ging, maar zonder een wanklank", aldus de NS-woord- voerder. Het Gemeente Vervoer Bedrijf van Amsterdam heeft in totaal 25 ex tra trams en 40 extra bussen in gezet. Ook het GVB had „zeer veel waardering voor de demon stranten die geen onvertogen woord lieten horen", aldus de di recteur van het GVB. „Dat is ons personeel wel eens anders ge wend" De Amsterdamse politie, die zich merendeels met het begeleiden van het verkeer bezighield, sprak van een „bevredigende opera tie". Ruim 2200 bussen zijn naar de hoofdstad gekomen en via de buitenwegen naar parkeerterrei nen in Amsterdam-Buitenvel- dert en de Stadionbuurt ge loodst. Op het allerlaatste mo ment moest naar aanvullende parkeergelegenheid worden ge zocht. Routes Lang voordat de eerste spreker het podium op het Museumplein zou betreden, waren het plein zelf en alle omringende straten reeds mudvol. Te elfder ure werd daar om besloten een tweede looprou te uit te zetten. De eerste route werd bovendien met anderhalve kilometer verlengd. Deze maatregel was nodig om de stoet enigszins in beweging te kunnen houden. Later zouden demonstranten die het vertrek punt niet meer konden bereiken zelf een derde route kiezen. De mensenzee werd een aantal de monstranten te veel. Zij konden snel worden afgevoerd naar een nabijgelegen ziekenhuis. Toen de hoofddemonstratie rond half twee 's middags begon, duurde het ongeveer twee en een half uur voordat het middendeel van de massa in beweging kwam. Met megafoons leidden de leden van de organiserende comités de demonstranten naar de routes. In de Amsterdamse Vijzelstraat, vlakbij het Wete ringcircuit en de Lairessestraat in Amsterdam-Zuid (de tweede route) kruisten de deelnemers van de stoeten elkaar. De vredelievende demonstratie met goedgemutste, aan het eind van de dag zelfs feestende, deel nemers was kenmerkend voor de sfeer zaterdag in Amsterdam. Zelfs een bus van de mobiele eenheid was voor de gelegenheid met bloemen versierd. Agrariërs Uit alle delen van het land waren vrouwen, mannen en kinderen naar de hoofdstad gekomen. Vol gens de organisatoren liepen ook een paar duizend buitenlanders mee. Agrariërs uit het hele hele land hadden melk beschikbaar gesteld voor de demonstranten. "Zij hadden graag willen meelo pen, maar konden het vee niet in de steek laten", meldde het pers centrum van het organisatieco mité. Er was ook grote journalistieke be langstelling voor het gebeuren in Amsterdam. Het organisatieco mité had een kleine 600 pers kaarten uitgereikt. Behalve ver slaggevers uit eigen land, waren er journalisten uit de Verenigde Staten, IJsland, Japan, West- en Oost-Duitsland, België, Frank rijk, Canada, Finland, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Denemar ken, Engeland, Italië, Zweden en Brazilië. "Ik ben kerngezond, ik heb hollan ditis" of "Houd je kernkop", wa ren teksten die op grote spandoe ken werden meegevoerd. Enkele demonstranten hadden zich voor de gelegenheid uitgebreid ver kleed en weer anderen hadden speciale levensgrote namaak- bommen gemaakt. Leden van het „Oudstrijders Legioen", die zich ernstig verzetten tegen de demonstratie, cirkelden in vlieg tuigjes met spandoeken boven het Museumplein. Hun teksten: .Moskou dankt u met SS-20" en „From Moscow with Love". klonk. De PvdA-achterban zou het dan ook veel beter hebben begrepen. Nu moest het kiezersvolk toe zien hoe de PvdA-fractie - al thans in meerderheid - twee moties indiende die volstrekt niet met elkaar te rijmen vie len. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat Meijer op de demonstratie een fluitcon cert ten deel viel en dat op dat moment de vervreem ding van de politiek ten op zichte van de kiezer zich opti maal manifesteerde. Vreemd te moede Dat gold ook de woordvoerder van D'66, Nuis, wiens partij in de Kamer naliet het eigen verkiezingsstandpunt over kernwapens (in de huidige omstandigheden geen plaat sing van atoomraketten in Nederland) te vertalen in een politieke opstelling Het was dan ook vreemd te moede om Nuis voor de televisiecamera te zien uitleggen dat zijn par tij de doelstellingen van de betoging onderschreef. Een van die doelstellingen was dat de Nederlandse regering in het bondgenootschap moet vragen om een herover weging van het NAVO-be- sluit en niemand heeft dat D'66 in de Kamer horen ver tellen. Nu voltrekt de scheidslijn tus sen kiezer en gekozene zich niet voor het eerst. In ons parlementaire bestel heeft nu eenmaal geen enkele politie ke partij een absolute meer derheid in het parlement. Daarom moeten partijen die samen een coalitie vormen concessies doen. Het resul taat daarvan is doorgaans dat er politieke compromissen worden gesloten waarin elk van de regeringspartijen iets van haar eigen standpunt kan terugvinden. In het geval van de kernwapens is een dergelyk compromis echter uitgebleven. PvdA- voorzitter Van den Berg. ook op de vredesdemonstratie aanwezig, gaf het zaterdag nog eens haarscherp aan: zyn partij en D'66 hebben de strijd in het kabinet op dit punt verloren; het CDA- standpunt over de atoomra ketten (geen herziening van het NAVO-besluit) is ten vol le verwerkt in de regerings verklaring. Dit weerspiegelde zich vorige week in de opstelling van PvdA en D'66 in de Tweede Kamer. Een andere verkla ring voor het schamele ver toon van deze beide rege ringspartijen lijkt met te ge- Propagandamachi- nes Inmiddels zit een meerderheid van de Tweede Kamer op de toer van de nul-optie (geen plaatsing in ruil voor ont manteling van al of met rele vante Russische systemen). Het CDA roept daarby om het hardst dat een dergelyke optie, vonge week met over dreven allure aangedragen door de Amerikaanse presi dent Reagan, een grote stap is in de richting van weder- zydse ontwapening Maar het is zeer de vraag of aandrang van Nederlandse zyde op zo'n optie in het bondgenoot schap iets uithaalt. Nu de propagandamachines van de VS en de Sowjet-Ume weer op volle toeren draaien, lykt enig optimisme over het resultaat van de wapenbe sprekingen tussen beide su permachten, die op 30 no vember beginnen, op dit mo ment met gerechtvaardigd. En als dat overleg straks in derdaad op niets uitloopt, staat de Tweede Kamer weer voor dezelfde keuze die twee jaar geleden byna tot een ka binetscrisis leidde Het CDA zal dan opnieuw ge dwongen zijn een standpunt in te nemen dat duidelyker is dan de tot nu toe bevaren uit- stelkoers. En dan zal ook bly- ken of de christendemocra ten zich iets gelegen zullen la ten liggen aan de vredesbe weging. die heeft getoond als geen ander in staat te zyn de massa te mobiliseren Iets daarvan zal straks welhaast moeten doorklinken m het parlement Of om met IKV secretaris Mient Jan Kaber te spreken: geen regering kan daar omheen WIM WIRTZ Behalve de indrukwekkende omvang van de anti-kernwa- pendemonstratie tekende zich afgelopen zaterdag nog een ander belangwekkend verschijnsel af dat men met enig gevoel voor drama zou kunnen omschrijven als het falen van de politiek. Niet zo zeer omdat tal van demon stranten dat nepen. Maar meer nog door het optreden van de politici zelf. Machteloosheid en onvermo gen straalden af van het ver bale pantser waarmee een aantal politici hun medele ven met de demonstranten trachtte uit te dragen. Daarby kwamen de scheidsUjnen tussen kiezer en gekozene - zeg maar: kloof - in alle toon aarden glashelder aan de op pervlakte. Bij CDA-voorzitter Bukman, die op de party raad van zijn partij de hand 19 eigen boe zem stak en zich bezorgd toonde over het functioneren van de parlementaire demo cratie Bij de woordvoerder van D'66 op de vredesdemon stratie. Nuis, die doodleuk stond te verkondigen dat zijn partij de leuzen van de beto ging ondersteunde. Bij ï^dA-fractieleider Meijer, die zich met het verkapte dreigement van een te ver wachten kabinetscrisis tever geefs solidair trachtte te ver klaren met de fluitende en boe-roepende demonstran ten. En ten slotte by premier Van Agt, die op de CDA-par- tyraad een paar open deuren intrapte door zo'n beetje voor het hele volk begrip te tonen. "Sympathie", zo zei de pre mier ongeveer, "gaat uit naar de mensen die vandaag de monstreren. Sympathie gaat ook uit naar al diegenen - en dat zijn er vele miljoenen in Nederland en daarbuiten - die niet demonstreerden maar op hun wijze trachten vrede in de wereld te bren gen". Schril cpntrast Het optreden van deze politici stond in schril contrast met de uitkomst van de debatten over de kernwapens die de Tweede Kamer vorige week tot en met vrijdagavond in belangrijke mate hadden be heerst. Vooral de dubieuze Meyer diende echter nog een andere motie in, die niet door de twee overige regeringspar tijen waren ondertekend Daarin stond met zoveel woorden dat het NAVO-be- sluit (tot moderniserng en plaatsing van de 572 atoomra ketten) moest worden terug gedraaid en dat er in Neder land geen atoomraketten mochten komen. Kortom het standpunt van de PvdA, neergelegd in het verkie- zingsrogramma maar op geen enkele wyze terug te vinden in de regeringsverklaring Meyer kon er dus al by voor baat op rekenen dat deze mo tie het niet zou halen Niette min: hy had aan zyn plicht voldaan en de achterban ge rustgesteld Achteraf roept de tweeslachti ge houding van de PvdA- fractie de vraag op of zy de eerdergenoemde motie, die mede door CDA en D'66 was ondertekend, wel zonodig moest steunen. Ook zonder haar steun was die motie door (een meerderheid van) de Tweede Kamer aangeno men De sociaal denmocra ten hadden dus kunnen vol staan met de eigen motie, waann veel meer van het ei gen partystandpunt door rol die de PvdA daarbij speel de viel op. Fractieleider Meijer had samen met de fractieleiders van CDA en D'66 een motie inge diend waarin werd gepleit voor het afzien van de plaat sing van nieuwe NAVO- atoomraketten in West-Euro pa in ruil voor ontmanteling van "relevante" Russische systemen, zoals de SS-20 ra ket (tweezijdige ontwapening dus). De motie werd geheel volgens verwachting aange nomen omdat zy redelyk te gemoet kwam aan het stand punt van het kabinet waann deze dne partyen zyn verte genwoordigd. Met een Groene Betaalcheque en de Groene Betaalpas Gegarandeerd tot f 100,- per cheque. Zonder kosten verkrijgbaar bij alle banken en spaarbanken van Nederland DEN HAAG (ANP) "Construc tief Jong Nederland" demon streerde zaterdagmiddag in Den Haag tegen de stroom van Am sterdam in. De organisatie, ver bonden aan het Oud Stryders Legioen, wilde zo duidelyk ma ken dat een groot deel van de Ne derlandse bevolking achter de aanwezigheid van Amerikanen in Europa staat Een soortgelyk luidende petitie werd op de Amerikaanse ambassade achter gelaten. Op een foto een deel van de 150 betogers. AMSTERDAM (GPD) - Gefluit, boe-geroep en de vraag om actie in plaats van woorden vielen za terdag op de immense anti-kem- wapenderhonstratie in Amster dam de sprekers van de rege ringspartijen PvdA en D'66 ten deel. Naast de Amerikaanse president Reagan en de Russische partijlei der Breznjnev waren PvdA en D'66 kop van jut voor zowel de demonstranten als de overige sprekers. Van alle kanten werd scherpe kritiek geuit op de rege ringspartijen. PvdA-fractieleider Wim Meijer kon met zijn speech nauwelijks boven het gejoel van de menigte op het Museumplein uitkomen. Zelfs toen Meijer met stemverhef fing verzekerde: „Met de PvdA in de regering komen die nieuwe raketten ons land niet in", over stemde afkeurend gefluit ruim schoots het schaarse applaus. Wat de demonstranten Meijer en D'66-spreker Aad Nuis vooral kwalijk namen, was dat hun par tijen het omstreden NAVO-mo- derniseringsbesluit van decem ber 1979 op dit moment niet wil len aanvechten, omdat op grond daarvan binnenkort besprekin gen over wapenbeheersing be ginnen. Gescandeerd „actie, actie, actie" maakte duidelijk dat de demon stranten van de PvdA-spreker meer dan alleen woorden ver langden. WEERRAPPORTEN Enkele van de 300 soldaten en ex-soldaten in uniform die zaterdag meeliepen in de vredesmars in Amsterdam. Het ministerie van defensie had het meelopen in uniform verboden. APELDOORN (GPD) - Bij een ongeluk met een toerbus is zater dagavond een 19-jarige jongen uit Ruurlo omgekomen en raak ten 15 andere inzittenden meer of minder ernstig gewond. De bus was met 48 passagiers op weg naar Borculo, komende van de vredesdemonstratie in Amsterdam, toen hij op een afrit kan telde en op het dak tot stilstand kwam. Volgens een woordvoerder van de Apeldoornse gemeentepolitie wilde de chauffeur van Rijksweg 1 de afslag Zutphen-Apel- doorn met te grote spelheid nemen. Het voertuig geraakte tegen de vangrail, maar de chauffeur slaagde erin de bus weer op de weg te krijgen. Hij kon echter niet verhinderen dat de bus tegen de tegenoverstaande vangrail botste. Hierna kantelde de bus en belandde op zijn dak. Luid boe-geroep begeleidde ook de toespraak van Aad Nuis, Tweede-Kamerlid voor D'66. Verreweg het meest langdurig applaus oogstte de bestuurder van de soldatenvakbond WDM, Jan van Beek, die met ongeveer vierhonderd anderen in uniform aan de demonstratie deelnam. „Niet soldaten die in uniform voor de vrede de straat op gaan zijn een gevaar voor de democra tie", zei Van Beek, „maar de mi nisters en generaals die zich voorbereiden op een atoomoor log". Fred van der Spek (PSP), Ria Bec kers (PPR) en Joop Wolff (CPN) kregen in tegenstelling tot hun collega's van de regeringspartij en louter bijval van de demon stranten. Alle drie bepleitten zij eenzijdige stappen van Neder land om tot ontwapening te ko men. Van de 2200 bussen die zater dag werden ingezet voor het vervoer van demonstranten van en naar Amsterdam kwa men er ongeveer vijftig uit Lei den. Op de foto het vertrek uit de Breestraat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 7