Slavenburg, alleen de
naam mag nog blijven
De déconfiture van
een bankiersfamilie
Onroerend-goed deed „ondernemingshank" de das om
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1981
Aan het slot van de keurig vol
gens plan verlopen jongste aan
deelhoudersvergadering van de
Slavenburg's Bank was er toch
nog een bescheiden incident.
Twee heren raakten via de zaal-
microfoon slaags over de vraag
wie nu de beste informatie over
de problemen bij de bank gaf:
de raad van bestuur of de me
dia. "De media brengen dit be
drijf op de rand van de afgrond
met hun voortdurende specula
ties over verliezen", zei de één.
"Zonder de krant wisten we nu
nog niet waar we aan toe wa
ren", wierp de ander tegen.
Door
Ton van Brussel
Voorzitter Pluygers van de raad
van commissarissen, zelf als
courantier aan de top bij de Ne
derlandse Dagblad Unie, koos
voor een ogenschijnlijk diploma
tieke oplossing.
"Ook sommige kranten leveren
met hun berichtgeving een bij
drage aan een beter inzicht in
ons bedrijf'.
Welke kranten dat zijn vermeldde
hij begrijpelijkerwijs niet, net zo
min als hij in detail wilde treden
over het tekort schieten van Sla
venburg's eigen voörlichtingska-
nalen.
De confrontatie op de aandeelhou
dersvergadering bij Slavenburg
is allerminst uniek. Soortgelijke
taferelen hebben zich bij een
veelvoud van bedrijven voorge-
n eindeloze stroom van
eruchten kwam het bericht
orig jaar december toch nog vrij
nverwacht: het Franse Crédit
een goede
i de "top tien" van
e wereldlijst van banken, zou
J rtig procent van de aandelen
van Slavenburg's Bank
Overnemen. Het bericht ging
eld van de bij dit soort
genheden gebruikelijke
Hingen in de richting
gelegenhede
geruststellii
van medewerkers en
aandeelhouders: de
werkgelegenheid zou niet worden
aangetast, de identiteit van de
bank zou gehandhaafd blijven. De
overname was nadrukkelijk
louter gericht op een verruiming
van de mogelijkheden voor een
expansieve toekomst. Een klein
jaar later staan de zaken er heel
anders voor. "Slavenburg is in
feite failliet" zo heet het in de
financiële wereld, zonder de
Fransen was Slavenburg ten dode
opgeschreven. Een opvatting die
deze week nog eens is bevestigd
door de goedkeuring van
aandeelhoudersvergadering aan
een forse financiële injectie van
Crédit Lyonnais. Het
aandelenkapitaal van
Slavenburg wordt verdubbeld, de
Franse partner heeft zich garant
gesteld voor de volledige som van
160 miljoen en kwam daarnaast
nog eens met honderd miljoen in
de vorm van een achtergestelde
lening. Het belang van Credit
Lyonnais kan na deze transactie
oplopen tot bijna tachtig procent,
een positie die zich de komende
jaren ongetwijfeld zal laten
aflezen aan de (gewijzigde)
bezetting van de raad van
bestuur. Bij Slavenburg wordt
het nooit meer zoals het ooit was
en zoa)s oprichter Thijs het zo
graag had gezien. De deconfiture
van een bankiersfamilie is een feit.
daan en de toekomst heeft op dat
terrein ongetwijfeld nog van al
les in petto. Openbaarheid en
reorganisatie staan met elkaar op
gespannen voet. Zeker als een
nieuwe organisatiestructuur is
ingegeven door falend manage
ment en zware verliezen.
Fusiegolf
Als vrijwel enige middelgrote bank
heeft Slavenburg zich aan de fu
siegolf van de jaren zestig weten
te onttrekken. Thijs Slavenburg
zetelde toen nog aan de top van
de door hem gestichte onderne
ming en piekerde er met over om
de familiebelangen onder druk
van "de mode" te verkwanselen.
De feiten hebben hem geduren
de lange tijd in het gelijk gesteld.
Hoewel de concurrentie van gro
te banken als ABN, en AMRO
zich zeker liet voelen waar het
aantrekken betrof van risicodra
gend vermogen ter financiering
van de eigen actviteiten, heeft
Slavenburg tot ver in de jaren ze
ventig goed stand kunnen hou
den. Weliswaar lukte dan niet
zonder het elfprocents belang
dat The First National Bank of
Chicago in het aandelen kapitaal
nam, maar naam en indentiteit
van Slavenburg bleven onaange
tast.
Vooral in de jaren zeventig maakte
de bank een forse groei door. Te
rugblikkend was 1975 een top
jaar (een winststijging met 20%
tot 23,6 miljoen) en stond ook
1979 in het teken van een sterke
expansie. In een jaar tijd werd
toen het aantal vestigingen uitge
breid van 93 naar 102 en klom het
personeelsbestand van 2.377
naar 2.555. De winst per aandeel
bleef in dat jaar met 30,62 onge
veer gelijk aan 1978 31,72).
Geruchten
Maar vorig jaar gonsde het
plotsklaps van de geruchten dat
Slavenburg door tegenvallende
resultaten van een aantal cliën
ten in de onroerendgoed-sector
mee in het dal werd getrokken.
Grote projectontwikkelaars en
speculanten als F en S Proper
ties, Ronald van de Putte en Ho-
ba Vastgoed werkten met geld
van Slavenburg en konden door
de inzakkende huizenmarkt nau
welijks of niet aan hun verplich
tingen jegens de bank voldoen.
En daarbij kwam het meer alge
mene probleem van de verklei
ning van de rente-marge (het ver
schil tussen ontvangen en betaal
de rente).
Aanhoudende geruchten op de
Amsterdamse effectenbeurs en
tegenvallende kwartaalcijfers
leidden in oktober vorig jaar tot
een dieptepunt in de koers voor
de aandelen Slavenburg. Deed
zo'n aandeel in januari nog
231,40 in oktober werd een
laagste koers bereikt van
187,70. De huidige koers van te
gen de tachtig gulden zegt vol
doende over de neerwaartse spi
raal waarin Slavenburg zich se
dertdien heeft bewogen.
Begin december volgden de ge
beurtenissen elkaar in snel tem
po op. Op maandag de eerste
kwam de raad van bestuur uit
eindelijk met een communiqué,
waarin melding werd gemaakt
van besprekingen met Crédit
Lyonnais over een mogelijke sa
menwerking. Donderdag de vier
de kwam de "overweging" van
Franse zijde om een bod uit te
brengen op de helft van het aan
delenkapitaal 127.895.000 no
minaal). Op 29 december meldde
Slavenburg dat goede voortgang
was geboekt en dat een samen
werkingsovereenkomst nader
werd uitgewerkt. Op 21 januari
van dit jaar was de samenwer
king een feit.
Officiële reden voor die stap: de tij
den zijn moeilijk, samenwerking
geeft een goede garantie voor
een gezonde expansie in de toe
komst. In het biedingsbericht
werd nog eens benadrukt dat de
deelneming van Crédit Lyonnais
niet minder of meer dan vijftig
procent zou bedragen.
Dramatisch
Bijna een jaar later ziet de kaart er
iets anders uit en is Slavenburg
bij gebrek aan eigen voorlichting
en in afwachting van de resulta
ten over 1981 opnieuw middel
punt van geruchten van hoog
dramatische gehalte. Werd in het
eerste halfjaar van 1981 nog een
winst geboekt van 7,6 miljoen,
voor de resultaten in de laatste
zes maanden houden de aandeel
houders hun hart vast. Het aan
delenkapitaal zal via uitgifte van
nieuwe aandelen worden ver
dubbeld. Op de beurs zit men
vermoedelijk niet op nieuwe
stukken Slavenburg te wachten,
maar het bedrijf heeft dringend
geld nodig om de in de bankiers-
wereld gebruikelijke Voorziening
Algemene Reserve (VAR) op peil
te houden in verband met de ver
wachte grote verliezen waarmee
dit jaar zal worden afgesloten.
Crédit Lyonnais heeft de uitgifte
gegarandeerd, hetgeen wil zeg
gen dat deze bank desnoods alle
nieuwe stukken opkoopt.
Gebeurt dat dan hebben de Fran
sen Slavenburg voor een kleine
tachtig procent in handen, het
geen de conclusie rechtvaardigt
Het hoofdkantoor aan de Coolsingel in Rotterdam. (Foto Slavenburg).
dat van de bank straks alleen nog
de naam rest.
Crédit Lyonnais. 118 jaar geleden
opgericht, genationaliseerd en in
de top vijf van de grootste ban
ken ter wereld, stak voor de over
name van de helft van de aande
len al 150 miljoen in Slavenburg
en nu komt daar wellicht nog
eens 160 miljoen bovenop. Daar
mee bezitten de Fransen een aan
delenpakket met een huidige
beurswaarde van 210 miljoen
gulden. De samenwerking met
Slavenburg heeft dan honderd
miljoen gulden gekost. Dat be
drag zal op enige termijn moeten
worden terugverdiend.
De man die namens Crédit Lyon
nais in Rotterdam orde op zaken
stelt is Georges Vigon, die inmid
dels in de raad van bestuur de ze
tel van vice-president bekleedt.
Verdere carrièrevorming mag in
verband met het terugtreden van
president Piet niet worden uitge
sloten.
Deze wat nors ogende Fransman,
stilzwijgend doch met vastbera
den blik tijdens de laatste aan
deelhoudersvergadering aanwe
zig, is ingehuurd ter leiding van
de curusus bankieren op zijn
Frans en naar verluidt heeft dat
geleid tot een actief doorstro-
mingsbeleid voor filiaaldirecteu-
ren, die, te lang op dezelfde post.
met sommige klanten "speciale
banden" hadden aangeknoopt
Wijziging van de directie in het
hoofdkantoor zouden eveneens
op zijn programma staan. Direc
teur mr. M. C. Veltena heeft deze
zomer als eerste het veld moeten
ruimen. Hij nam er geen genoe
gen mee. spande een kort geding
aan tegen Slavenburg, waarna de
bank. uit angst voor publiciteit,
het ontslag in trok Veltena,
evenals Piet Slavenburg
woonachtig aan de Noordwijkse
boulevard, is aan de Coolsingel
persona non grata en blijkt met
zijn advocaat mr. Buruma in een
moeizame dialoog met Rotter
dam gewikkeld over de inhoud
van een afvloeingsregeling op
vrijwillige basis.
De mededelingen van de raad van
bestuur over de gang van zaken
bleven schaars, berichten uit de
vakbeweging over massale ont
slagen ten spijt. "Dat is allemaal
nonsens", zo zegt de woordvoe
der van de raad, "Slavenburg
komt terug" Dat laatst, i fp>
zien de financiële injectie van
Crédit Lyonnais ongetwijfeld
juist. De vraag is «Dm op «VI Ik.'
termijn, in welke vorm en tegen
welke prijs.
In het Schiedam van de jaren
twintig was Thijs Slaven
burg al vroeg een beroemd
heid. Een handige jonge
man, die het op 24-jarige
leeftijd bracht tot het ambt
van wethouder van finan
ciën. Hij had een gevestigde
reputatie als financier van
allerhande projecten. Eigen
geld had hij niet. Dat kreeg
hij van een aantal geldschie
ters op de achtergrond die
vertrouwen hadden in zijn
aanpak.
De NV Slavenburg's Bank
werd in 1925 opgericht en
kreeg al snel de naam van een
"ondernemingsbank". Thijs
Slavenburg bleek een man
met een uitstekende neus
voor zaken in opkomst die bij
de andere handelsbanken
geen kredieten konden krij
gen. Veel jonge ondernemers
dankten hun start aan Sla
venburg, die zo op het oog
geen zee te hoog ging en van
geen risico wilde weten. In de
praktijk leidde dat zowel tot
grote successen als tot finan
ciële debacles (de treinenfa-
briek Allen, Metaverpa, de
Arch-affaire en een transactie
met Russische olie leverden
stof voor een paar zwarte
bladzijden in de geschiede
nis). Niet alleen in dat opzicht
onderscheidde Slavenburg
zich van collega-bankiers,
ook zijn pogingen om het in
stituut bank van overbodige
franje te ontdoen baarden in
de bankierswereld enig op
zien. Zo opereerden enkele fi
lialen in winkelpanden, het
geen destijds als een onge
paste flirt met het grote pu
bliek werd ervaren.
Dat "ordinaire imago vijzelde
Thijs Slavenburg aan de an
dere kant weer op door ook
filialen te vestigen in monu
mentale gerestaureerde pan
den in oude stadscentra en
door een wat merkwaardig
personeelsbeleid Voor de di
rectie van zijn bijkantoren
werfde hij actief in kringen
van de Nederlandse adel. Ve
le filialen werden door jonk
heren en graven geleid In
dien nodig voortdurend be-
er nog Ruud en niet te verge
ten het zwarte schaap, de le
venskunstenaar Bob.
Bob had ongetwijfeld dezelfde
koopmansgeest als zijn va
der, maar voelde er overigens
niets voor om in diens voet
sporen te treden. Hij kreeg
zijn aandeel (naar verluidt
twee miljoen) uit de zaak en
wijdde zich geheel aan de ge
neugten des levens. Bob ver
keerde met de groten der aar
de aan de bridgetafel en ver
wierf de wereldtitel. Ook de
tennissport behoorde tot zijn
passies Hij bereikte al spoe
dig de hoogste klasse en
baarde tijdens een internatio
naal tournooi groot opzien,
door op de baan de pijpen
van zijn lange tennisbroek af
te knippen toen hy het te
warm kreeg. Hij overleed een
half jaar geleden, na een le
ven waarin "veel voorviel dat
god verbood" en waarin het
familiekapitaal er meer dan
eens aan te pas moest komen
om de belasting te vriend te
houden.
Bleven over zijn broers Piet.
Thus jr. en Ruud Thys jr.
zocht nering in de havensec
tor. Piet en Rudic kregen een
directiefunctie (de naam Sla
venburg moest immers in de
bankierswereld voortleven),
maar de oude Thijs stelde via
de benoeming van drs. Coert
aan de top de commerciële
belangen veilig. Met de aan
stelling van zyn vnend mr.
W.H. de Gallois als directiese
cretaris verzekerde vader
Slavenburg zich van een in
termediair die hem van de
volledige gang van zaken in
het bedrijf op de hoogte
hield.
Mr Piet. die de dagelykse lei
ding van de bank kreeg, stu
deerde rechten in Leiden en
diende daarna als officier Ja
renlang was hij zowel natio-
Hoewel Thijs Slavenburg, een
persoonlijke vriend van Jelle
Zijlstra, op zeventigjarige
leeftijd aftrad als president-
directeur bleef hij aan als ge
delegeerd commissaris. Hij
maakte nog lange tijd zijn da
gelijkse gang naar het hoofd
kantoor, tegenover het Rot
terdamse stadhuis aan de
Coolsingel en naar verluidt
werd er geen krediet ver
leend of de "oude" Thijs had
er de hand in.
Slavenburg viel niet op door
groot vertrouwen in zijn kin
deren, die de leiding moesten
overnemen. Alleerst was daar
de huidige president. Piet
Slavenburg, in de wandeling
mr. P. genoemd, dan was
daar Thijs jr., beter bekend
als "gekke Thijs" en dan was
Vader Slavenburg maakte na
zijn terugtreden nog furore
door een forse bijdrage aan
het herstel in oude luister van
hotel Huis ter Duin in Noord-
wyk. Zijn eerste vrouw was
inmiddels overleden. Hy her
trouwde met een jonge ver
pleegster die hem tot aan zyn
dood heeft verzorgd Dat hu
welyk beangstigde de familie
enigszins Het vermoeden be
stond dat zyn vrouw er na
zijn dood met het geld van
door zou gaan Van de afloop
weet slechts de familiekring
Veelbesproken in het Noord-
wyksc cocktailcircuit zyn de
jaarlijkse directiefeesten in
zyn villa. Steevast verzorgt
de even gerennomeerde als
onbetaalbare Tilburgsc trai
teur Maison De Boer daar de
happen
Slavenburg dient de traditie
ook met de organisatie van
een tennistournooi voor de
directeuren. Daar wordt jaar
lyks het Noordwykse Casino
voor afgehuurd De raad van
bestuur bespeelt dan het cen
tre-court, de gewone direc
teuren de andere hoofdbanen
en de procuratiehouders de
bijbanen.
Over die tournooien doen vele
annecdotes de ronde. Zo
speelt mr Piet immer een
party met de al genoemde di
recticscretans De Gallois, die
in zijn jeugd toptennis heeft
gespeeld Mr P., zelf een ma
tig speler, mag altyd winnen,
want het jaarlykse tantième
van De Gallois wordt vlak na
de wedstryden vastgesteld
De oude Slavenburg plachtte
het spektakel elk jaar gade te
slaan en schynt by een servi
ce van De Gallois ooit te heb
ben uitgeroepen "Uitste
kend, ik wou dat Piet zo'n
service op de bank gaf'
Slavenburg was één van de
weinige middelgrote banken
die de fusiegolf in de jaren
zestig ontliep. Thys sr. had
groot vertrouwen in toe
komst voor Slavenburg als
zelfstandige onderneming
Die hoop. zo moest Piet Sla
venburg vorig jaar toegeven,
is ydel gebleken.
geleid door een heer zonder
titel, maar met commercieel
inzicht. De afkomst van zijn
eerste vrouw, een Rotterdam
se werkster, stak hij nimmer
onder stoelen of banken,
maar hij liet haar, gezien de
relaties, wel spraakles ne
men.
naai als internationaal pen
ningmeester van de Algeme
ne Vereniging van reserve-of
ficieren en voorzitter van het
corps mobiele colonnes. Hy
kwam op zesentwintigjarige
leeftijd bij de bank in dienst
als procuratiehouder van het
kantoor Dordrecht, werd la
ter directeur van dit kantoor
en weer later van de Rotter
damse vestiging. In 1949
werd hij onderdirecteur van
de NV Slavenburg's Bank. in
1950 directeur, in '63 hoofddi
recteur en uiteindelijk in
1975 president-directeur.
Mr. Piet, niet tot zijn ongenoe
gen van aristocratisch uiter-
lyk, geldt als een uiterst be
minnelyk man. die sterk
hecht aan tradities en in dat
opzicht zelf jaarlyks enige
duiten in het zakje doet. Hy
zal het komend voorjaar de
leiding van het bedryf over
dragen. Aan wie is onduide
lijk. maar het zal niemand
verbazen als dat een Frans
man wordt Hy bezit twee
huizen, een in Kralingen en
één aan de Noordwijkse bou
levard.
