Gevechten doen
strijd Tsjaad
weer oplaaien
Spanje gunstige
schakel NAVO
Belastingmaatregel "Trojaans paard"
Poolse leiders erkennen
feestdag
Na terugtrekking Libische troepen
Lancering ruimteveer
paar uur uitgesteld
Nauwe samenwerking Golfstaten
DONDERDAG 12 NOVEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
Onafhankelijkheidsdag heeft "vooroorlogs" karakter
GDANSK De Polen vierden gisteren de onafhankelijkheidsdag. Op de
foto een beeld van de herdenking voor een van de grote scheepswerven in
Gdansk, die werd omgedoopt in Pildulski-werf Maarschalk Pidulski, die
in 1953 overleed, werd in het verleden gebrandmerkt als een burgerlijke
dictator.
WARSCHAU (Reuter (AFP) - De
Polen hebben gisteren hun onaf
hankelijkheidsdag gevierd,
waarbij de communisten hebben
deelgenomen aan een gebeurte
nis die zij tot dusver vermeden.
Het staatshoofd, Henryk Jablons-
ki, leidde het hoogtepunt van de
officiële plechtigheid aan het
graf van de onbekende soldaat in
Warschau.
Na de Tweede Wereldoorlog had
den de communisten de feestelij
ke herdenking van de herrijzenis
van Polen als staat in 1918 gene
geerd.
Het ontstaan van de vrije vak
bondsfederatie Soldariteit tij
dens de stakingen van augustus
1980 veroorzaakte een nieuwe
golf van Poolse vaderlandsliefde,
waardoor de autoriteiten wel ge
dwongen werden hun standpunt
ten aanzien van de geschiedenis
Het officiële persbureau PAP
noemde de plechtigheid van gis
teren een samenkomst van allen
die op zoek zijn naar een natio
naal front van onderling begrip.
Solidariteit nanl er echter niet aan
deel en de onrust onder arbei
ders en studenten in het land is
nog lang niet verdwenen.
Leiders van Solidariteit waren van
plan in de avond een grote bij
eenkomst bij te wonen die door
een niet-communistische com
missie was georganiseerd. De
commissie is gevormd door onaf
hankelijke studenten, dissiden
ten en een groep die strijdt voor
politieke gevangenen.
Leider Lech Walesa was nog bezig
met zijn tocht door het land om
de arbeiders ervan te overtuigen
dat beter onderhandeld dan ge
staakt kan worden. In verschei
dene steden, zoals in de kolen-
stad Sosnowiec en in Siedlce ten
oosten van Warschau wordt nog
steeds gestaakt
In minstens vijf steden worden
nog studentenstakingen gehou
den en in het zuidwesten wordt
nu al twee dagenlang geen krant
bezorgd door een staking van de
bezorgers.
De officiële pers maakte gisteren
melding van de viering over het
hele land en berichtte onder
meer dat een tentoonstelling ge
wijd aan de vooroorlogse leider
Jozef Pilsudski was geopend en
dat een monument was opge
richt voor de Poolse vrijdheids-
strijders.
Het persbureau Interpress had
dinsdag al gemeld dat in Gdansk
de scheepswerf naar Pilsudski
zou worden vernoemd.
De staatsradio gaf patriottische
muziek uit de tijd van voor de
communistische machtsoverna
me, iets wat daarna nog zelden
was gebeurd.
Uit Warschau werd vernomen dat
het politburo van de partij de re
sultaten van het overleg tussen
premier Jaruzelski, primaat Mgr.
Jozef Glemp en de voorzitter van
Solidariteit, Lech Walesa, heeft
goedgekeurd.
N'DJAMENA (AFP) In het oosten van Tsjaad zijn gisteren hevige gevechten uitgebro
ken tussen de "strijdkrachten van het noorden" (FAN) van oud-minister Hissen Habre
en die van de revolutionaire democratische raad (CDR) van minister van buitenlandse
zaken Ahmat Acyl.
De gevechten doen zich voor bij de
steden Iriba en Adre, aan de
grens met Soedan. Ze werden
voorafgegaan door infiltraties
Vein de FAN in het gebied vanuit
Soedan, aldus deze bronnen.
Men weet in N'Djamena niet
hoeveel soldaten bij de gevech
ten zijn betrokken en over welk
soort militair materieel ze be
schikken.
Iriba en Adre zijn samen met Gue-
reda de steden in Oost-Tsjaad die
de Libische troepen hebben ont
ruimd onmiddellijk na de beslis
sing van Tripoli, 3 november,
zijn troepen uit Tsjaad terug te
trekken. Eenheden van de pro-
Libische CDR hielden na het
vertrek van de Libiërs deze ste
den bezet.
De Tsjadische regering van presi
dent Goukouni Wieddeye nam
gisteren nog geen standpunt in
over de gevechten. Wieddeye
Mogelijk
Westduits-
Russische
samenwerking
kernenergie
BONN (ANP) De Sowjet-Unie
heeft kort voor de komst van pre
sident Leonid Bre^jnev naar
Bonn op 22 november te kennen
gegeven met West-Duitsland te
willen samenwerken op het ge
bied van nucleair onderzoek, zo
is gisteren vernomen in welinge
lichte kringen in Bonn. Het zou
daarbij vooral gaan om de ont
wikkeling van hoge-tempera-
tuurreactors.
De mogelijkheid voor samenwer
king is voor het eerst aan de orde
geweest bij een bezoek aan Mos
kou van de premier van de West-
duitse deelstaat Noordrijnland-
Westfalen, Johannes Rau. Deze
heeft samenwerking op het ge
bied van hoge-temperatuurreac-
tors, een specialiteit van de twee
landen, vorige maand besproken
met de Russische vice-premier
Leonid Kostandov. Er zijn plan
nen besproken voor een geza
menlijke forumdiscussie over
het onderwerp.
Volgens de genoemde bronnen zou
het idee verdere uitwerking kun
nen krijgen tijdens het komende
bezoek van Brezjnjev. De krant
"Frankfurter Allgemeine" meld
de dinsdag op basis van informa
tie uit Moskou dat de Russische
president voorstellen voor sa
menwerking op het gebied van
kernenergie zal doen. De Russi
sche belangstelling hiervoor zou
er ook toe kunnen leiden dat po
litieke obstakels voor een kader
overeenkomst voor technische
en wetenschappelijke samen
werking uit de weg worden ge
ruimd.
kwam na een burgeroorlog aan
het bewind toen Libië tussen
beide kwam ten gunste van hem.
Enige weken geleden eiste hij
het vertrek van de Libiërs. Rond
die tijd was overeengekomen 300
soldaten van elke groepering
naar het betrokken gebied te stu
ren. Men weet in N'Djamena niet
of dit besluit enig effect sorteer
de.
In de Nigeriaanse hoofdstad Lagos
komen vandaag ministers van
buitenlandse zaken of andere
vertegenwoordigers van zeven
Afrikaanse landen bijeen om de
Panafrikaanse vredesmacht in
Tsjaad te bespreken op de bij
eenkomst van de zeven deelne-
"Beste leven
in Zweden"
WASHINGTON (AP) - Zwe
den is het beste land van de
wereld om in te leven, Gui-
nea-Bisseau het slechtste. Dit
is vastgesteld in een onder
zoek van het milieu-fonds,
een organisatie in Washing
ton die studie maakt van mi
lieu- en bevolkingsvraag
stukken.
Vijf naties volgden na Zweden
met een waardering van 96.
Dit waren Nederland, Dene
marken, IJsland, Noorwegen
en Japan. Daarna kwamen
Canada en Zwitserland met
elk 93. De Verenigde Staten,
Finland, Frankrijk, Nieuw-
Zeeland en Groot-Brittannië
behaalden elk 94 punten.
Een publicatie van het fonds
over de grootte van de we
reldbevolking van dit jaar,
ging gepaard met wat werd
genoemd "een index van de
fysieke kwaliteit van het le
ven", lopend van 1 tot 100.
Drie factoren werden gebruikt
om de index vast te stellen,
kindersterfte, verwachte le
vensduur op één-jarige leef
tijd, en het kunnen lezen en
schrijven.
mende landen, Nigeria, Benin,
Togo, Zaire, Guinea, Senegal en
Gabon, moet onder leiding van
Kenia worden besloten wie voor
zitter wordt van de vredesmacht
en wanneer hij naar Tsjaad moet
vertrekken. Nadat Libië zijn te
rugtrekking uit Tsjaad aankon
digde is van vele kanten aange
drongen op een snelle totstand
koming en stationering van de
macht, zodat niet voor zijn aan
komst nieuwe gevechten zouden
uitbreken.
Een Libische regeringswoordvoer
der bevestigde dat er hevige ge
vechten waren in oost-Tsjaad.
Tevens beschuldigde hij Soedan
ervan deel te nemen aan deze ge
vechten aan de kant van de FAN-
strijdkrachten van Habre. De Li
bische verklaring sprak de hoop
uit dat de Panafrikaanse vredes
macht in staat zou zijn het verlo
ren gegane gebied te heroveren
op de Soedanese en FAN-strijd-
krachten.
Hissene Habre verklaarde na het
bekend worden van de terug
trekking van de Libische strijd
krachten dat hij een staakt-het-
vuren in acht zou nemen tijdens
de actie. Aangenomen wordt dat
de voormalige minister van de
fensie van Tsjaad zich ophoudt
aan de Tsjadisch-Soedanese
grens.
CAPE CANAVERAL (Reuter/UPI) - De lancering van het Amerikaanse
ruimteveer Columbia moet twee en een half uur worden uitgesteld als
gevolg van mankementen aan een boordcomputer, zo heeft een woord
voerder van het ruimtevaartcentrum Cape Canaveral vandaag bekend
gemaakt.
De lancering, die aanvankelijk zou plaatsvinden om 13.30 uur onze tijd
vandaag, is nu uitgesteld tot f6.00 uur onze tijd.
Technici zijn er niet in geslaagd tijdig een elektronisch apparaat, dat
zorgt voor de verbinding tussen het ruimteveer en de vluchtleiding, te
repareren. Besloten is nu het apparaat te vervangen door eenzelfde
apparaat uit het nog in aanbouw zijnde nieuwe ruimteveer Challenger.
De Challenger staat in Californië. Omdat dit onderdeel nu van Califor-
nië naar Cape Canaveral in Florida moet worden gevlogen, is de lance
ring enkele uren uitgesteld.
RIAD (DPA) - Saoedi-Arabie en de
andere vijf sjeikdommen aan de
Arabische golf hebben een eco
nomische unie opgericht en met
het goedkeuren van een gemeen
schappelijk initiatief voor het
Midden-Oosten laten blijken dat
zij ook politiek zoveel mogelijk
eenzelfde koers willen gaan vol
gen.
Dit zijn de voornaamste resultaten
van de topconferentie van de zes
landen die in Riad is gehouden
en twee dagen heeft geduurd. De
raad voor samenwerking van de
Golfstaten heeft er de fase van
concrete samenwerking mee be
reikt. De raad werd een half jaar
geleden opgericht.
Leden zijn het koninkrijk Saoedi-
Arabië, de sjeikdommen Koe
weit, Bahrein en Qatar, het sulta
naat Oman en de federatie van de
Verenigde Arabische Emiraten.
Samen beschikken deze landen
over tweederde van de bekende
oliereserves van de wereld. De
Europese Gemeenschap betrekt
uit het gebied 60 procent van de
olie-invoer.
In de slotverklaring van de zes
staatshoofden die gisteren werd
uitgegeven zijn strijdvragen zo
als militaire samenwerking of de
verhouding tot de Sowjet-Unie
en de communistische wereld
niet opgenomen.
De hoge raad van de Golflanden,
bestaande uit de zes staatshoof
den, heeft de verschillende mo
gelijkheden van coördinering
van de defensiepolitiek aan de
ministers van defensie overgela
ten.
De conferentie heeft bekrachtigd
dat de beveiliging van de golf uit
sluitend de zaak is van hun lan
den.
Alle pogingen tot bëinvloeding
door het buitenland worden in
de slotverklaring van de hand ge
wezen.
De mogelijkheid is niet uitge
sloten dat Spanje binnenkort
als 16e lid toetreedt tot de
NAVO. Daarmee krijgt de At
lantische verdedigingsorga
nisatie de controle over een
strategisch belangrijk deel
van Europa. Spanje immers
vormt door zijn geografische
ligging een verbindingsscha
kel tussen enerzijds de Atlan
tische Oceaan en de Middel
landse Zee. anderzijds Euro
pa en Afrika, en controleert
vanuit die positie belangrijke
zee-, lucht- en landverbindin
gen tussen Amerika, Europa
en Afrika Militair-strategisch
heeft Spanje een positie die
vergelijkbaar is met die van
Turkije, dat in het oostelijk
deel van de Middellandse
Zee de verbindingen contro
leert tussen Europa, Azië en
Afrika.
Voor de NAVO betekent de
toetreding van Sparge ook
meer grondgebied en meer
havens en vliegvelden voor
onder andere: de spreiding
van verzorgingsinstallaties,
voorraden en luchtmachteen
heden; de opvang in crisistijd
van militaire versterkingen
uit bijvoorbeeld de Verenig
de Staten en voor het uitoefe
nen van controle over de toe
gang tot en de zeewegen in
het westelijk deel van de
Middellandse Zee.
Op welke wijze kan Spanje bij
dragen aan de versterking
van de militaire organisatie
van de NAVO? De Spaanse
krijgsmacht bestaat uit
342.000 militairen, waaronder
230.000 dienstplichtigen, op
een bevolking van 37,8 mil
joen (Italië: 366 000 op 57.2
miljoen; de in dit deel tussen
haakjes opgenomen getallen
gelden voor Italië). De defen
sieuitgaven per jaar bedragen
nu rond 4 miljard dollar (9
miljard). De Spaanse marine
omvat 49.000 militairen
(42.000) en is redelijk mo
dern. Zij beschikt over acht
onderzeeboten (9), één vlieg-
dekmoederschip (een heli
kopterdrager). twaalf torpe-
dobootjagers (vijf) en 16 fre
gatten (12). Spanje heeft ook
een amfibische strijdmacht
van 10 600 mariniers (1000).
die bestaat uit verschillende
marinierseenheden, waarvan
sommige zijn uitgerust met
tanks en gepantserde perso-
neelsvoertuigen
De Spaanse luchtmacht omvat
38.000 militairen (69.000) en
beschikt over 193 gevechts
vliegtuigen (310) en een rede
lijke transportcapaciteit. De
landmacht bestaat uit drie
hoofdelementen, te weten:
een parate interventiestrijd
macht, een territoriale verde
digingsorganisatie en onder
delen die nodig zijn voor de
verdediging van de Balearen,
de Canarische Eilanden en de
twee enclaves (Ceuta en Me-
lilla) in Marokko. Zij omvat
255.000 (Italië ook 255.000)
militairen. De Spaanse defen
sieplannen voorzien in een
voortgaande modernisering
van de krijgsmachtdelen
door onder meer de invoe
ring van nieuwe onderzeebo
ten, fregatten, vliegtuigen,
tanks, luchtverdedigings
middelen, anti-tankwapen
systemen, enz.
Bij de beoordeling van de mo
gelijkheden die er zijn om
met (een deel van) dit militai
re potentieel de NAVO te ver
sterken, zijn de volgende drie
factoren belangrijk. De eerste
is, dat de NAVO in Zuid-Eu
ropa voor niet geringe pro
blemen staat. Een daarvan is,
dat de verdediging moet wor
den georganiseerd en ge
voerd in gebieden (Turkije,
Griekenland en Italiè) die
door zeeën als de Egeische en
Adriatische Zee van elkaar
zijn gescheiden.Mede daar
door dreigt het gevaar dat de
lidstaten die de zuidflank van
de NAVO vormen, in een
eventueel militair conflict af
zonderlijk worden aangeval
len en verslagen.
Met andere woorden: een be
langrijke opgave voor de mi
litaire leiders in Zuid-Europa
is het verkrijgen en behou
den van een doelmatige sa
menhang tussen de verdedi
gingssystemen van de lidsta
ten. Het is juist die samen
hang die een potentiële te
genstander moet afschrikken
om zijn invloed in dit gebied
met militaire middelen uit te
breiden. De meest aangewe
zen middelen om die samen
hang te verzekeren, zgn: ma
rine- en luchtstrijdkrachten
en door de lucht verplaatsba
re eenheden van de land
macht.
De tweede factor is, dat Spanje
- zeker over land - niet door
het Warschaupact wordt be
dreigd. Het is hoogst waar
schijnlijk dat het Oost-West
conflict op Spaans grondge
bied wordt uitgevochten. Mi
litair gezien kan Spanje dus
volstaan met een landmacht
van beperkte omvang.
Als laatste factor wil ik noemen
de achterstand die de NAVO
ten opzichte van het War
schaupact heeft voor wat be
treft tdirect beschikbare mili
taire eenheden om m tijd van
crises de troepen in Centraal
en Zuid-Europa te versterken
(drie tegen acht divisies). Bo
vendien bevinden de parate
versterkingsmogelijkheden
van de NAVO zich in tijd van
vrede in Amerika.
Rekening houdend met deze
drie factoren zie ik voor
Spanje twee belangrijke mili
taire taken binnen de NAVO.
Taak een: bijdragen aan de
verbetering van de samen
hang in de verdediging in
Zuid-Europa; een taak voor
de Spaanse marine en lucht
macht. Taak twee: het in tijd
van crisis versterken van de
NAVO-landverdediging el
ders in (Centraal- en Zuid
Europa; een taak pnmair
voor de Spaanse parate inter
ventiestrijdmacht, die be
staat uit onder andere drie di-
Een probleem is, dat de Spaan
se landstrijdkrachten deze
tweede taak (nog) niet aan
kunnen. Zij zijn, vergeleken
met andere NAVO-strijd-
krachten, technologisch on
derontwikkeld. De organisa
tie is nog in belangrijke mate
afgestemd op taken die in het
verleden belangrijk waren,
zoals: de verdediging van de
belangen overzee en handha
ving van de interne orde. De
tanks, 870 (Italië: 1750), zijn
merendeels verouderd en het
aantal gepantserde perso
neels voertuigen, 590 (Italië:
4100), is beperkt
De keus waarvoor de Spaanse
regering met betrekking tot
de toekomst van de Spaanse
landmacht staat is: een be
perking van de omvang en
het geld dat daardoor vrij
komt. bestemmen voor de
marine en luchtmacht, of het
geschikt maken van de land
strijdkrachten voor inzet el
ders in Europa. Een keus
voor de eerste mogelijkheid
zal veel weerstand oproepen
bij het Spaanse officieren
korps, dat nogal traditioneel
is ingesteld en betrokken is
bij de nationale politiek.
De tweede mogelijkheid bete
kent onder meer: invoering
van veel nieuw materieel, een
ingrijpende reorganisatie, de
opslag van voorraden in toe
komstige operatiegebieden,
oefeningen in internationaal
verband en de verbetering
van de transportcapaciteit
over langere afstand Een
keus voor deze mogelijkheid
richt de aandacht van de
Spaanse officieren op nieuwe
taken en bevrijdt hen uit een
langdurig internationaal iso
lement. Geen eenvoudige
keus. Ik verwacht dat de
Spaanse regering, vooral in
het belang van de interne sta
biliteit, ten slotte toch bereid
zal zijn het geld beschikbaar
ti Btdfan dat voor de moder
nisering van de landstrijd
krachten noodzakelijk is
H M VON MEYENFELDT
Begi'otiiigsdirecteur over economie Reagan:
(Van
correspondent Henk Kolb)
t belang is de bezitters rijker te ma- Verzameld
WASHINGTON - Ronald Reagans kabi
net kraakt opnieuw in zijn voegen. Be
grotingsdirecteur David Stockman
heeft in een serie gesprekken met het
tijdschrift „Atlantic Monthly" gezegd
dat de verlaging van de inkomstenbe
lasting, die Reagan heeft doorgezet te
gen zware oppositie in, niet meer is dan
„een Trojaans paard" waarvan de rijken
beter worden. Sterker nog: Stockman
noemt Reagans economie van-het-vrije-
spel, een verbale verpakking voor de
veel oudere theorie dat rijkdom zich
druppelsgewijs naar beneden afzet in de
samenleving en dat het daarom vooral
Stockman, de architect vai
knottingvan de overheidsuitgaven
waarmee Reagan hoopte zijn begroting
in evenwicht te brengen, zegt voorts dat
de plannen daarvoor slecht waren voor
bereid, te haastig zijn toegepast en to
taal voorbij gingen aan de opzichtige
verkwisting bij het Pentagon, het Ame
rikaanse ministerie van defensie. Stock
man: „Daar bevindt zich een moeras
aan verspilling van 10, 20, 30 miljard
dollar, dat kan worden drooggelegd als
je er werkelijk achteraan zit".
Stockmans commentaren zijn verzameld
over een periode van elf maanden door
William Greider, de hoofdredacteur van
het maandblad, die tevens is verbonden
aan de Washington Post. Zij verschijnen
in het decembernummer van het tijd
schrift. Stockman is naar verluidt bij
zonder boos dat zijn „achtergrondcom
mentaren" zijn afgedrukt en dat nog wel
op zijn 35e verjaardag, die zijn staf luis
ter bijzette met een verjaardagstaart ge
sierd door 35 kleine bijltjes.
Niettemin noteerde Greider uit Stock
mans mond en op de band „De aanvan
kelijke economische voorspellingen
van de regering waren voornamelijk een
slag in de lucht. Niemand van ons be
grijpt in feite wat er met al die getallen
gebeurt". Volgens Stockman heeft het
Pentagon in eerste aanleg een blanco
cheque gekregen. „Ik heb het maar zo
gelaten", zegt hij, „maar het werkte uit
stekend, want zij zijn zo verdomd gulzig
geworden, dat zij nu met uitgestoken
nek te kijk staan".
Weerlegd
In het Witte Huis werd nog tot dinsdag
avond laat vergaderd over een weerleg
ging, die gisteren het licht zag via een
woordvoerder van het bureau voor de
begroting. Daarin staat dat het artikel
misleidend is en verkeerd, hoewel pro
blemen en uitdagingen blijven bestaan
De heer Stockman is ervan overtuigd
dat h« t programma ran da pnÉhnl
klopt en zal werken
Reagan zelf heeft intussen zijn hoop op
aan ha grating avanwklil voor 1984 la
ten varen, grieven <jr leeds meer stlj
gende tekorten Hg heeft ook geweigerd
om via nieuwe belastingen meer over-
heidsinkomen te kweken De Senaat in
tussen, met zijn republikeinse meerder
heid. maakt zich op dat dan maar op ei
gen houtje te doen. terwijl Reagan
dreigt elke wet die niet beantwoordt aan
de beperking van de uitgaven die hg
heeft doorgedrukt, te zullen afwijzen
met een veto
